RAPORT ROCZNY 2020
GRUPY KAPITAŁOWEJ
BANKU HANDLOWEGO W WARSZAWIE S.A.
MARZEC 2021
WYBRANE DANE FINANSOWE |
w tys. zł |
w tys. euro*** |
||
2020 |
2019 |
2020 |
2019 |
|
Przychody z tytułu odsetek i o podobnym charakterze |
1 118 882 |
1 406 479 |
250 074 |
326 954 |
Przychody z tytułu opłat i prowizji |
645 163 |
653 409 |
144 196 |
151 893 |
Zysk brutto |
317 277 |
658 192 |
70 913 |
153 005 |
Zysk netto |
172 395 |
480 124 |
38 531 |
111 611 |
Całkowite dochody |
506 312 |
506 572 |
113 163 |
117 759 |
Zmiana stanu środków pieniężnych |
722 779 |
(3 678 117) |
161 544 |
(855 026) |
Aktywa razem |
60 941 538 |
51 978 543 |
13 205 673 |
12 205 834 |
Zobowiązania wobec banków |
5 118 861 |
2 125 495 |
1 109 227 |
499 118 |
Zobowiązania wobec klientów |
43 393 906 |
39 787 802 |
9 403 204 |
9 343 149 |
Kapitał własny |
7 580 967 |
7 074 655 |
1 642 751 |
1 661 302 |
Kapitał zakładowy |
522 638 |
522 638 |
113 253 |
122 728 |
Liczba akcji (w szt.) |
130 659 600 |
130 659 600 |
130 659 600 |
130 659 600 |
Wartość księgowa na jedną akcję (w zł/euro) |
58,02 |
54,15 |
12,57 |
12,71 |
Łączny współczynnik kapitałowy (w %)* |
22,5 |
17,2 |
22,5 |
17,2 |
Zysk na jedną akcję zwykłą (w zł/euro) |
1,32 |
3,67 |
0,30 |
0,85 |
Rozwodniony zysk na jedną akcję (w zł /euro) |
1,32 |
3,67 |
0,30 |
0,85 |
Wypłacona dywidenda na jedną akcję (w zł/euro)** |
- |
- |
- |
- |
*Dodatkowe informacje dotyczące kalkulacji łącznego współczynnika kapitałowego zawarte są w Nocie nr 3, w sekcji „Adekwatność kapitałowa”. Kalkulacja łącznego współczynnika kapitałowego na dzień 31 grudnia 2020 roku była przedmiotem badania przez niezależnego biegłego rewidenta.
**W dniu 19 stycznia 2021 roku Zarząd Banku Handlowego w Warszawie S.A. podjął uchwałę, w której potwierdził przyjęcie do realizacji, w zakresie wynikającym z kompetencji Zarządu Banku, zalecenia Komisji Nadzoru Finansowego wyrażonego w piśmie z dnia 13 stycznia 2021 r. dotyczącego wstrzymania wypłaty dywidendy w pierwszym półroczu 2021 roku oraz niepodejmowanie przez Bank w pierwszym półroczu 2021 roku, bez uprzedniej konsultacji z organem nadzoru, innych działań pozostających poza zakresem bieżącej działalności biznesowej i operacyjnej, mogących skutkować obniżeniem bazy kapitałowej, w tym wykupów akcji własnych.
***Kursy użyte do przeliczenia złotych na euro: pozycje sprawozdania z sytuacji finansowej wg średniego kursu NBP na dzień 31 grudnia 2020 roku – 4,6148 zł (na dzień 31 grudnia 2019 roku: 4,2585 zł); pozycje rachunku zysków i strat, sprawozdania z całkowitych dochodów oraz sprawozdania z przepływów pieniężnych wg kursu stanowiącego średnią arytmetyczną kursów NBP na koniec każdego miesiąca 2020 roku –4,4742 zł (2019 roku 4,3018 zł).
Roczne Skonsolidowane Sprawozdanie Finansowe Grupy Kapitałowej
Banku Handlowego w Warszawie S.A.
za rok obrotowy kończący się 31 grudnia 2020 roku
Marzec 2021
SPIS TREŚCI
Skonsolidowany rachunek zysków i strat
Skonsolidowane sprawozdanie z całkowitych dochodów
Skonsolidowane sprawozdanie z sytuacji finansowej
Skonsolidowane sprawozdanie ze zmian w kapitale własnym
Skonsolidowane sprawozdanie z przepływów pieniężnych
Informacja dodatkowa zawierająca opis przyjętych zasad rachunkowości i inne informacje objaśniające
1. Informacje ogólne o Banku i Grupie Kapitałowej Banku („Grupa”)
2. Znaczące zasady rachunkowości
4. Sprawozdawczość dotycząca segmentów działalności
6. Wynik z tytułu opłat i prowizji
7. Przychody z tytułu dywidend
8. Wynik na handlowych instrumentach finansowych i rewaluacji
9. Wynik na rachunkowości zabezpieczeń
10. Wynik na pozostałych przychodach i kosztach operacyjnych
11. Koszty działania i koszty ogólnego zarządu
12. Amortyzacja rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych
15. Zysk przypadający na jedną akcję
16. Zestawienie zmian w pozostałych całkowitych dochodach
17. Kasa, operacje z Bankiem Centralnym
19. Aktywa i zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu
21. Inwestycje kapitałowe i pozostałe wyceniane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat
25. Test utraty wartości dla wartości firmy
26. Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
28. Aktywa trwałe przeznaczone do zbycia
30. Zobowiązania wobec klientów
33. Aktywa i zobowiązania finansowe według umownych terminów wymagalności/zapadalności
35. Transakcje repo oraz reverse repo
36. Kompensowanie należności i zobowiązań finansowych
39. Wynik z tytułu wyłączenia składnika aktywów finansowych z bilansu
40. Zobowiązania warunkowe i sprawy sporne
41. Aktywa stanowiące zabezpieczenie
44. Informacje uzupełniające do sprawozdania z przepływów pieniężnych
45. Transakcje z kluczowym personelem kierowniczym
47. Świadczenia na rzecz pracowników
48. Wpływ Covid na działalność Grupy
49. Zdarzenia po dacie bilansowej
Za okres |
|
2020 |
2019 |
w tys. zł |
Nota |
|
|
|
|
|
|
Przychody z tytułu odsetek |
5 |
|
|
Przychody o podobnym charakterze |
5 |
|
|
Koszty odsetek i koszty o podobnym charakterze |
5 |
( |
( |
Wynik z tytułu odsetek |
5 |
|
|
|
|
|
|
Przychody z tytułu opłat i prowizji |
6 |
|
|
Koszty z tytułu opłat i prowizji |
6 |
( |
( |
Wynik z tytułu opłat i prowizji |
6 |
|
|
|
|
|
|
Przychody z tytułu dywidend |
7 |
|
|
Wynik na handlowych instrumentach finansowych i rewaluacji |
8 |
|
|
Wynik na inwestycyjnych dłużnych aktywach finansowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
39 |
|
|
Wynik na inwestycjach kapitałowych i pozostałych wycenianych w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat |
|
|
|
Wynik na rachunkowości zabezpieczeń |
9 |
|
( |
|
|
|
|
Pozostałe przychody operacyjne |
10 |
|
|
Pozostałe koszty operacyjne |
10 |
( |
( |
Wynik na pozostałych przychodach i kosztach operacyjnych |
10 |
( |
( |
|
|
|
|
Koszty działania i koszty ogólnego zarządu |
11 |
( |
( |
Amortyzacja rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych |
12 |
( |
( |
Wynik z tytułu utraty wartości aktywów niefinansowych |
25 |
( |
|
Wynik z tytułu zbycia pozostałych aktywów |
|
( |
( |
Wynik z tytułu oczekiwanych strat kredytowych aktywów finansowych oraz rezerw na zobowiązania warunkowe |
13 |
( |
( |
Zysk operacyjny |
|
|
|
Podatek od niektórych instytucji finansowych |
|
( |
( |
Zysk brutto |
|
|
|
Podatek dochodowy |
14 |
( |
( |
Zysk netto |
|
|
|
|
|
|
|
W tym: |
|
|
|
Zysk netto należny udziałowcom jednostki dominującej (w tys.) |
|
|
|
|
|
|
|
Średnia ważona liczba akcji zwykłych (w szt.) |
15 |
|
|
Zysk na jedną akcję (w zł) |
15 |
|
|
Rozwodniony zysk na jedną akcję (w zł) |
15 |
|
|
Informacja dodatkowa zamieszczona na kolejnych stronach stanowi integralną część rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego.
Za okres |
|
2020 |
2019 |
w tys. zł |
Nota |
|
|
Zysk netto |
|
|
|
Pozostałe całkowite dochody, które mogą być przekwalifikowane do rachunku zysków i strat: |
|
|
|
Wycena aktywów finansowych wycenianych według wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody (netto) |
16 |
|
|
Różnice kursowe |
|
|
( |
Pozostałe całkowite dochody, które nie mogą być przekwalifikowane do rachunku zysków i strat: |
|
( |
( |
Zyski/(Straty) aktuarialne z wyceny programu określonych świadczeń (netto) |
16 |
( |
( |
Pozostałe całkowite dochody po opodatkowaniu |
|
|
|
Całkowite dochody ogółem |
|
|
|
|
|
|
|
W tym: |
|
|
|
Całkowite dochody należne udziałowcom jednostki dominującej |
|
|
|
Informacja dodatkowa zamieszczona na kolejnych stronach stanowi integralną część rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego.
Stan na dzień |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
w tys. zł |
Nota |
|
|
|
|
|
|
AKTYWA |
|
|
|
Kasa, operacje z Bankiem Centralnym |
17 |
|
|
Należności od banków |
18 |
|
|
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu |
19 |
|
|
Inwestycyjne dłużne aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
20 |
|
|
Inwestycje kapitałowe i pozostałe wyceniane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat |
21 |
|
|
Należności od klientów |
22 |
|
|
Rzeczowe aktywa trwałe |
23 |
|
|
Wartości niematerialne |
24 |
|
|
Należności z tytułu bieżącego podatku dochodowego |
|
|
|
Aktywo z tytułu odroczonego podatku dochodowego |
26 |
|
|
Inne aktywa |
27 |
|
|
Aktywa trwałe przeznaczone do zbycia |
28 |
|
|
Aktywa razem |
|
|
|
|
|
|
|
ZOBOWIĄZANIA |
|
|
|
|
|
|
|
Zobowiązania wobec banków |
29 |
|
|
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu |
19 |
|
|
Pochodne instrumenty zabezpieczające |
|
|
|
Zobowiązania wobec klientów |
30 |
|
|
Rezerwy |
30 |
|
|
Zobowiązania z tytułu bieżącego podatku dochodowego |
|
|
|
Inne zobowiązania |
32 |
|
|
Zobowiązania razem |
|
|
|
|
|
|
|
KAPITAŁ WŁASNY |
|
|
|
Kapitał zakładowy |
34 |
|
|
Kapitał zapasowy |
34 |
|
|
Kapitał z aktualizacji wyceny |
34 |
|
|
Pozostałe kapitały rezerwowe |
34 |
|
|
Zyski zatrzymane |
|
|
|
Kapitał własny razem |
|
|
|
|
|
|
|
Zobowiązania i kapitał własny razem |
|
|
|
Informacja dodatkowa zamieszczona na kolejnych stronach stanowi integralną część rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego.
w tys. zł |
Kapitał zakładowy |
Kapitał zapasowy |
Kapitał z aktualizacji wyceny |
Pozostałe kapitały rezerwowe |
Zyski zatrzymane |
Udziały nie-sprawujące kontroli |
Kapitał własny razem |
Stan na 1 stycznia 2020 roku |
|
|
|
|
|
|
|
Całkowite dochody ogółem, z tego: |
|
|
|
( |
|
|
|
zysk netto |
|
|
|
|
|
|
|
różnice kursowe z przeliczenia jednostek zagranicznych |
|
|
|
|
|
|
|
wycena aktywów finansowych wycenianych według wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody (netto) |
|
|
|
|
|
|
|
zyski/(straty) aktuarialne z wyceny programu określonych świadczeń (netto) |
|
|
|
( |
|
|
( |
Dywidendy |
|
|
|
|
|
|
|
Transfer na kapitały |
|
( |
|
( |
|
|
|
Stan na 31 grudnia 2020 roku |
|
|
|
|
|
|
|
w tys. zł |
Kapitał zakładowy |
Kapitał zapasowy |
Kapitał z aktualizacji wyceny |
Pozostałe kapitały rezerwowe |
Zyski zatrzymane |
Udziały nie-sprawujące kontroli |
Kapitał własny razem |
Stan na 1 stycznia 2019 roku |
|
|
|
|
|
|
|
Całkowite dochody ogółem, z tego: |
|
|
|
( |
|
|
|
zysk netto |
|
|
|
|
|
|
|
różnice kursowe z przeliczenia jednostek zagranicznych |
|
|
|
( |
|
|
( |
wycena aktywów finansowych wycenianych według wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody (netto) |
|
|
|
|
|
|
|
zyski/(straty) aktuarialne z wyceny programu określonych świadczeń (netto) |
|
|
|
( |
|
|
( |
Dywidendy |
|
|
|
|
( |
|
( |
Transfer na kapitały |
|
|
|
( |
|
|
|
Stan na 31 grudnia 2019 roku |
|
|
|
|
|
|
|
Informacja dodatkowa zamieszczona na kolejnych stronach stanowi integralną część rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego.
w tys. zł Za okres |
2020 |
2019 |
|
|
|
A. DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA |
|
|
I. Zysk netto |
|
|
II. Korekty |
( |
( |
Bieżący i odroczony podatek dochodowy ujęty w wyniku finansowym |
|
|
Amortyzacja |
|
|
Wynik odpisów na oczekiwane straty kredytowe |
|
|
Wynik z tytułu utraty wartości aktywów niefinansowych |
|
|
Wynik z tytułu rezerw |
|
|
Wynik z tytułu odsetek |
( |
( |
Przychody z tytułu dywidend |
( |
( |
Wynik ze sprzedaży aktywów trwałych |
|
|
Wynik z tytułu niezrealizowanych różnic kursowych |
( |
( |
Wynik na inwestycjach kapitałowych i pozostałych wycenianych w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat |
( |
( |
Inne korekty |
|
|
Zmiana stanu należności od banków |
|
|
Zmiana stanu należności od klientów |
|
( |
Zmiana stanu dłużnych aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
( |
( |
Zmiana stanu aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu |
|
( |
Zmiana stanu innych aktywów |
( |
|
Zmiana stanu aktywów trwałych przeznaczonych do zbycia |
( |
|
Zmiana stanu zobowiązań wobec banków |
|
|
Zmiana stanu zobowiązań wobec klientów |
|
|
Zmiana stanu zobowiązań przeznaczonych do obrotu |
|
|
Zmiana stanu zobowiązań z tytułu pochodnych instrumentów zabezpieczających |
|
|
Zmiana stanu innych zobowiązań |
|
|
Odsetki otrzymane |
|
|
Odsetki zapłacone |
( |
( |
Podatek dochodowy zapłacony |
( |
( |
III. Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej |
|
( |
B. DZIAŁALNOŚĆ INWESTYCYJNA |
|
|
Wpływy |
|
|
Zbycie rzeczowych aktywów trwałych |
|
|
Zbycie udziałów kapitałowych |
|
|
Dywidendy otrzymane |
|
|
Wydatki |
( |
( |
Nabycie rzeczowych aktywów trwałych |
( |
( |
Nabycie wartości niematerialnych |
( |
( |
Nabycie udziałów kapitałowych |
|
( |
Przepływy netto związane z działalnością inwestycyjną |
( |
( |
C. DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA |
|
|
Wpływy |
|
|
Wydatki |
( |
( |
Dywidendy wypłacone |
|
( |
Wydatki z tytułu spłaty długoterminowych kredytów od podmiotów sektora finansowego |
|
( |
Wydatki z tytułu opłat leasingowych |
( |
( |
Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej |
( |
( |
D. Różnice kursowe z przeliczenia środków pieniężnych |
|
|
E. Zwiększenie/(zmniejszenie) środków pieniężnych netto |
|
( |
F. Środki pieniężne na początek okresu |
|
|
G. Środki pieniężne na koniec okresu (patrz Nota 44) |
|
|
Informacja dodatkowa zamieszczona na kolejnych stronach stanowią integralną część rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego.
Jednostce dominującej nadano numer statystyczny REGON 000013037 oraz numer identyfikacji podatkowej NIP 526-030-02-91.
Czas trwania Jednostki dominującej oraz jednostek wchodzących w skład Grupy jest nieoznaczony.
Kapitał zakładowy Banku wynosi 522 638 400 zł i podzielony jest na 130 659 600 akcji zwykłych na okaziciela, o wartości nominalnej 4,00 zł każda. Akcje Banku są notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.
Bank jest członkiem
Roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Handlowego w Warszawie S.A. obejmuje dane Banku - Jednostki dominującej oraz jednostek od niego zależnych (razem zwanych dalej Grupą).
W skład Grupy wchodzi Bank oraz następujące jednostki zależne:
Nazwa jednostki |
Siedziba |
Udział w kapitale/w głosach na WZ w % |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
||
Jednostki konsolidowane metodą pełną |
|
|
|
Dom Maklerski Banku Handlowego S.A. |
Warszawa |
100,00 |
100,00 |
Handlowy-Leasing Sp. z o.o. |
Warszawa |
97,47 |
97,47 |
Handlowy Investments S.A. |
Luksemburg |
100,00 |
100,00 |
PPH Spomasz Sp. z o.o. w likwidacji |
Warszawa |
100,00 |
100,00 |
Handlowy-Inwestycje Sp. z o.o. |
Warszawa |
100,00 |
100,00 |
Informacje finansowe dotyczące jednostek zależnych 31.12.2020 r.
Jednostki podporządkowane konsolidowane metodą pełną
Nazwa jednostki |
Siedziba |
Przedmiot przedsiębiorstwa |
Charakter powiązania kapitałowego |
Udział w kapitale (w %*) |
Aktywa |
Zobowią- zania |
Kapitał |
Przychody |
Zysk/ Strata |
|
HANDLOWY – LEASING Sp. z o.o. |
Warszawa |
Działalność leasingowa |
Jednostka zależna |
97,47 |
21 585 |
181 |
21 404 |
63 |
(513) |
|
DOM MAKLERSKI BANKU HANDLOWEGO S.A. |
Warszawa |
Działalność maklerska |
Jednostka zależna |
100 |
736 813 |
622 568 |
114 245 |
170 557 |
16 666 |
|
PPH SPOMASZ Sp. z o.o. w likwidacji |
Warszawa |
Nie prowadzi działalności |
Jednostka zależna |
100 |
Jednostka postawiona w stan likwidacji |
|||||
HANDLOWY INVESTMENTS S.A. |
Luksemburg |
Działalność inwestycyjna |
Jednostka zależna |
100 |
4 853 |
96 |
4 757 |
520 |
(470) |
|
HANDLOWY – INWESTYCJE Sp. z o.o. 1/ |
Warszawa |
Działalność inwestycyjna |
Jednostka zależna |
100 |
10 701 |
47 |
10 654 |
28 |
(125) |
|
Dane w tys. zł
* Udział bezpośredni.
Objaśnienie zależności pośrednich:
1/ Pośrednie powiązania poprzez Handlowy-Inwestycje Sp. z o.o.
Nazwa jednostki |
Siedziba |
Przedmiot przedsiębiorstwa |
Charakter powiązania kapitałowego |
Udział w kapitale (w %) |
Wartość bilansowa udziałów/akcji |
Aktywa |
Zobowią-zania |
Kapitał |
Przychody |
Zysk/ |
HANDLOWY–LEASING Sp. z o.o. |
Warszawa |
Działalność leasingowa |
Jednostka zależna |
2,53 |
414 |
21 585 |
181 |
21 404 |
63 |
(513) |
Dane w tys. zł
Przedstawione dane finansowe jednostek dostępne na dzień sporządzenia sprawozdania, pochodzą z niezbadanych sprawozdań finansowych jednostek. Dane finansowe Handlowy Investments S.A. pochodzą ze sprawozdania finansowego sporządzonego na dzień 28 lutego 2021 roku będącego dniem bilansowym jednostki.
Informacje finansowe dotyczące jednostek zależnych 31.12.2019 r.
Jednostki podporządkowane konsolidowane metodą pełną
Nazwa jednostki |
Siedziba |
Przedmiot przedsiębiorstwa |
Charakter powiązania kapitałowego |
Udział w kapitale (w %*) |
Aktywa |
Zobowią- zania |
Kapitał |
Przychody |
Zysk/ Strata |
HANDLOWY–LEASING Sp. z o.o |
Warszawa |
Działalność leasingowa |
Jednostka zależna |
97,47 |
21 929 |
525 |
21 404 |
266 |
(502) |
HANDLOWY INVESTMENTS S.A. |
Luksemburg |
Działalność inwestycyjna |
Jednostka zależna |
100,00 |
4 903 |
79 |
4 824 |
376 |
(212) |
DOM MAKLERSKI BANKU HANDLOWEGO S.A. |
Warszawa |
Działalność maklerska |
Jednostka zależna |
100,00 |
421 708 |
322 903 |
98 805 |
64 521 |
1 256 |
PPH SPOMASZ Sp. z o.o. w likwidacji |
Warszawa |
Nie prowadzi działalności |
Jednostka zależna |
100,00 |
Jednostka postawiona w stan likwidacji |
||||
HANDLOWY – INWESTYCJE Sp. z o.o. 1/. |
Warszawa |
Działalność maklerska |
Jednostka zależna |
100,00 |
10 820 |
40 |
10 780 |
117 |
(33) |
Dane w tys. zł
* Udział bezpośredni.
Objaśnienie zależności pośrednich:
1/ Pośrednie powiązania poprzez Handlowy-Inwestycje Sp. z o.o.
Nazwa jednostki |
Siedziba |
Przedmiot przedsiębiorstwa |
Charakter powiązania kapitałowego |
Udział w kapitale (w %) |
Wartość bilansowa udziałów/akcji |
Aktywa |
Zobowią-zania |
Kapitał |
Przychody |
Zysk/ |
HANDLOWY–LEASING Sp. z o.o. |
Warszawa |
Działalność leasingowa |
Jednostka zależna |
2,53 |
414 |
21 929 |
525 |
21 404 |
266 |
(502) |
Dane w tys. zł
Przedstawione dane finansowe jednostek dostępne na dzień sporządzenia sprawozdania, pochodzą z niezbadanych sprawozdań finansowych jednostek. Dane finansowe Handlowy Investments S.A. pochodzą ze sprawozdania finansowego sporządzonego na dzień 29 lutego 2020 roku będącego dniem bilansowym jednostki.
Oświadczenie o zgodności
Roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy zostało sporządzone zgodnie z wymogami Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej („MSSF”), które zostały zatwierdzone przez Unię Europejską („MSSF EU”), a w zakresie nieregulowanym powyższymi standardami zgodnie z wymogami ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości (Dz. U. z 2019 r. poz. 351, 1495, 1571, 1655 i 1680 oraz z 2020 r. poz. 568, 2122 i 2123) i wydanymi na jej podstawie przepisami wykonawczymi, jak również wymogami odnoszącymi się do emitentów papierów wartościowych dopuszczonych lub będących przedmiotem ubiegania się o dopuszczenie do obrotu na rynku oficjalnych notowań giełdowych.
Sprawozdanie finansowe Grupy zostało sporządzone przy założeniu kontynuowania działalności gospodarczej przez Grupę w okresie co najmniej 12 miesięcy od dnia bilansowego. Na dzień podpisania niniejszego sprawozdania finansowego Zarząd Banku nie stwierdza istnienia faktów i okoliczności, które wskazywałyby na zagrożenie dla możliwości kontynuacji działalności przez Grupę w okresie co najmniej 12 miesięcy od dnia bilansowego na skutek zamierzonego lub przymusowego zaniechania bądź istotnego ograniczenia przez Bank dotychczasowej działalności. W szczególności, dokonano oceny wpływu pandemii Covid-19 na sytuację finansową Grupy – opisano w Nocie 48.
Roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe zostało zatwierdzone przez Zarząd Banku do publikacji 23 marca 2021 roku. Ostateczne zatwierdzenie sprawozdania finansowego nastąpi przez Walne Zgromadzenie Banku.
Roczne jednostkowe sprawozdanie finansowe zostało zatwierdzone przez Zarząd Banku do publikacji 23 marca 2021 roku. Ostateczne zatwierdzenie sprawozdania finansowego nastąpi przez Walne Zgromadzenie Banku.
Podstawy sporządzenia sprawozdania finansowego
Skonsolidowane sprawozdanie finansowe obejmuje rok zakończony 31 grudnia 2020 oraz zawiera dane porównawcze za rok zakończony 31 grudnia 2019.
Skonsolidowane sprawozdanie finansowe zostało sporządzone w złotych polskich (waluta prezentacji) w zaokrągleniu do tysiąca złotych.
W sprawozdaniu zastosowano koncepcję wartości godziwej dla aktywów finansowych i zobowiązań finansowych wycenianych według wartości godziwej przez rachunek zysków i strat, w tym instrumentów pochodnych, a także inwestycji kapitałowych (akcje i udziały mniejszościowe) oraz aktywów finansowych klasyfikowanych jako wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody. Pozostałe składniki aktywów finansowych wykazywane są w wartości zamortyzowanego kosztu pomniejszonej o odpisy na oczekiwane straty kredytowe. Pozostałe zobowiązania finansowe wykazywane są w wartości zamortyzowanego kosztu.
Sporządzenie rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy zgodnie z MSSF wymaga od kierownictwa dokonania pewnych szacunków oraz przyjęcia związanych z nimi założeń, które mają wpływ na kwoty prezentowane w sprawozdaniu finansowym. Najważniejsze zasady rachunkowości oraz szacunki i oceny zastosowane przy sporządzaniu niniejszego rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego stosowane były przez Grupę we wszystkich prezentowanych latach w sposób ciągły.
Szacunki i związane z nimi założenia dokonywane są w oparciu o dostępne dane historyczne oraz szereg innych czynników, które w danych warunkach uznane zostaną za właściwe i które stanowią podstawę do dokonania szacunków odnośnie wartości bilansowych aktywów i zobowiązań, których wartości nie można określić w sposób jednoznaczny na podstawie innych źródeł. Rzeczywiste wartości mogą się jednak różnić od wartości szacunkowych.
Szacunki i związane z nimi założenia podlegają bieżącym przeglądom. Korekty szacunków ujmowane są w okresie, w którym dokonano zmiany szacunku, jeżeli korekta dotyczy tylko tego okresu lub w okresie, w którym dokonano zmiany i okresach przyszłych, jeżeli korekta wpływa zarówno na bieżący, jak i przyszłe okresy.
Z uwagi na sytuację pandemniczą i jej wpływ na gospodarkę, szacunki w zakresie określonych pozycji bilansowych zostały poddane szczególnej weryfikacji, co zostało opisane w Nocie 48.
Najistotniejsze szacunki dokonane za okres dwunastu miesięcy, zakończony 31 grudnia 2020 roku dotyczą:
• oczekiwanych strat kredytowych aktywów finansowych (Nota 3),
• wyceny według wartości godziwej instrumentów pochodnych (Nota 19),
• utraty wartości firmy (Nota 25),
• rezerw (w tym z tytułu spraw spornych, Nota 40),
• świadczeń pracowniczych (Nota 47).
Znaczące zasady rachunkowości zastosowane przy sporządzeniu niniejszego sprawozdania finansowego zaprezentowano w poszczególnych notach do niniejszego sprawozdania finansowego oraz poniżej.
Rachunek zysków i strat |
Numer noty zawierającej opis zasad rachunkowości |
||
Wynik z tytułu odsetek |
5 |
||
Wynik z tytułu opłat i prowizji |
6 |
||
Przychody z tytułu dywidend |
7 |
||
Wynik na handlowych instrumentach finansowych i rewaluacji |
2.1 |
||
Wynik na inwestycyjnych dłużnych aktywach finansowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
2.1 |
||
Wynik na inwestycjach kapitałowych i pozostałych wycenianych w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat |
2.1 |
||
Wynik na rachunkowości zabezpieczeń |
37 |
||
Wynik z tytułu oczekiwanych strat kredytowych aktywów finansowych oraz rezerw na zobowiązania warunkowe |
3 |
||
Sprawozdanie z sytuacji finansowej |
Numer noty zawierającej opis zasad rachunkowości |
||
Należności od banków |
2.1 |
||
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu |
2.1 |
||
Inwestycyjne dłużne aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
2.1 |
||
Inwestycje kapitałowe i pozostałe wyceniane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat |
2.1 |
||
Należności od klientów |
2.1 |
||
Rzeczowe aktywa trwałe |
23 |
||
Wartości niematerialne |
24 |
||
Aktywo z tytułu odroczonego podatku dochodowego |
26 |
||
Aktywa trwałe przeznaczone do zbycia |
28 |
||
Zobowiązania wobec banków |
2.1 |
||
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu |
2.1 |
||
Pochodne instrumenty zabezpieczające |
37 |
||
Zobowiązania wobec klientów |
2.1 |
||
Rezerwy |
31 |
||
Inne zobowiązania |
32 |
||
Standardy i interpretacje zatwierdzone lecz jeszcze nieobowiązujące na dzień 31 grudnia 2020 roku, które mogą mieć wpływ na sprawozdanie finansowe Grupy
Standardy i interpretacje zatwierdzone lecz jeszcze nieobowiązujące na dzień 31 grudnia 2020 roku, które mogą mieć wpływ na sprawozdanie finansowe Grupy to:
• Zmiany do MSSF 9, MSR 39, MSSF 7, MSSF 4 oraz MSSF 16 – Faza 2 wprowadzające zwolnienie z ujmowania jednorazowego wyniku z tytułu modyfikacji aktywów finansowych oraz praw do użytkowania, jeżeli modyfikacja wynika wyłącznie z reformy wskaźników stóp procentowych, a nowa stopa wolna od ryzyka jest ekonomicznie tożsama z dotychczasową. Zmiany wprowadzają również dodatkowe uproszczenia w zakresie rachunkowości zabezpieczeń, a także obowiązkowe ujawnienia w zakresie przygotowania jednostki do wdrożenia alternatywnych stóp wolnych od ryzyka i zarządzania ryzykiem związanym z reformą,
• Zmiany do MSSF 4 wydane 25 czerwca 2020 r. wydłużające o dwa lata okres czasowego zwolnienia z zastosowania MSSF 9 Instrumenty Finansowe do okresów rocznych zaczynających się 1 stycznia 2023 r. w celu ujednolicenia z pierwszym zastosowaniem MSSF 17 Umowy Ubezpieczeniowe który zastępuje MSSF 4 Umowy Ubezpieczeniowe.
Wyżej wymienione zmiany obowiązują od 1 stycznia 2021 roku i nie będą miały istotnego wpływu na sprawozdanie finansowe.
Pozostałe zmiany standardów oczekujące na zatwierdzenie przez Unię Europejską
• Zmiana do MSR 1 „Prezentacja sprawozdań finansowych” oraz Oświadczenia praktycznego 2 „Dokonywanie ocen materialności” w zakresie ujawniania zasad (polityki) rachunkowości, wprowadzająca wymóg ujawniania materialnych zasad rachunkowości zastępujący dotychczasowy wymóg ujawniania istotnych zasad rachunkowości, wydana 12 lutego 2021 roku,
• Zmiana do MSR 8 „Zasady (polityka) rachunkowości, zmiany wartości szacunkowych i korygowanie błędów” wprowadzająca definicję wartości szacunkowych, obejmującą również definicję zmiany wartości szacunkowych, zamiast dotychczasowej definicji zmiany wartości szacunkowych, wydana 12 lutego 2021 roku,
• Zmiany do MSSF 10 Skonsolidowane Sprawozdania Finansowe oraz do MSR 28 Jednostki Stowarzyszone). Zmiany wyjaśniają że w przypadku transakcji dokonanej ze spółką stowarzyszoną lub wspólnym przedsięwzięciem zakres w jakim należy ująć związany z transakcją zysk lub stratę zależy od tego czy przekazane lub sprzedane aktywa stanowiły przedsięwzięcie. Całość zysku lub straty jest rozpoznawana w przypadku, gdy przeniesione aktywa spełniają definicję przedsięwzięcia (niezależnie czy przedsięwzięcie ma formę jednostki zależnej czy też nie). Część zysku lub straty jest rozpoznawana w przypadku gdy transakcja dotyczy aktywów nie stanowiących przedsięwzięcia, nawet jeśli te aktywa znajdowały się w jednostce zależnej.
• MSSF 17 „Umowy ubezpieczeniowe” wydany 18 maja 2017 roku (z uwzględnieniem zmian do MSSF 17 wydanych 25 czerwca 2020 roku), zastępujący dotychczas obowiązujący MSSF 4 „Umowy ubezpieczeniowe” i wprowadzający kompleksowe uregulowania w obszarze rachunkowego podejścia do umów ubezpieczeniowych, a w szczególności wyceny wynikających z nich zobowiązań. Standard eliminuje dotychczas dopuszczaną przez MSSF 4 różnorodność w ujęciu rachunkowym umów ubezpieczeniowych ze względu na krajowe jurysdykcje, natomiast wydane w czerwcu 2020 roku zmiany przesuwały datę implementacji oraz wprowadzały szereg rozwiązań praktycznych i wyjaśnień w odpowiedzi na pojawiające się trudności implementacyjne,
• Zmiana MSR 1 „Prezentacja sprawozdań finansowych” w zakresie prezentacji zobowiązań finansowych w podziale na krótko i długoterminowe, doprecyzowująca kryteria klasyfikacji zobowiązania jako długoterminowe;
• Zmiany do MSSF 3 polegające na aktualizacji odniesienia do założeń koncepcyjnych, bez zmiany wymogów księgowych ujmowania połączeń przedsięwzięć;
• Zmiany do MSR 16 zabraniające odliczania od kosztu wytworzenia pozycji rzeczowych aktywów trwałych jakichkolwiek wpływów ze sprzedaży pozycji wytworzonych w trakcie doprowadzenia tego składnika aktywów do miejsca i stanu umożliwiającego mu działanie w sposób zamierzony przez kierownictwo. Zamiast tego jednostka ujmuje przychody ze sprzedaży takich pozycji oraz koszt wytworzenia tych pozycji w rachunku zysków i strat. Data obowiązywania - okres roczny rozpoczynający się 1 stycznia 2022 roku lub po tej dacie;
• Zmiany do MSR 37 precyzujące, że „koszt wykonania” umowy rodzącej obciążenia obejmuje „koszty bezpośrednio związane z umową”. Koszty bezpośrednio związane z umową mogą być kosztami inkrementalnymi związanymi z wykonaniem umowy lub alokacją innych kosztów, które są bezpośrednio związane z realizacją umów. Data obowiązywania - okres roczny rozpoczynający się 1 stycznia 2022 roku lub po tej dacie.
• Zmiany do Międzynarodowych Standarów Sprawozdawczości Finansowej 2018-2020, wyjaśniające użyte słownictwo oraz poprawiające drobne niekonsekwencje, przeoczenia lub sprzeczności między wymogami standardów w MSSF 1 Zastosowanie Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej po raz pierwszy, MSSF 9 Instrumenty Finansowe, MSR 41 Rolnictwo oraz przykładach w MSSF 16 Leasing.
Wyżej wymienione zmiany nie będą miały istotnego wpływu na sprawozdanie finansowe.
Standardy obowiązujące od 1 czerwca 2020
• Zmiany do MSSF 16 wprowadzające zwolnienie z ujmowania obniżek czynszu w związku z COVID-19 jako modyfikacji leasingu. Zmiana obowiązuje dla okresów rocznych rozpoczynających się od 1 czerwca 2020 r. lub później. Nie wpływa istotnie na sprawozdanie finansowe.
Standardy obowiązujące od 1 stycznia 2020
• Zmiana MSSF 3 „Połączenia jednostek” precyzująca sposób oceny, czy nabycie działalności stanowi połączenie jednostek;
• Zmiany w założeniach koncepcyjnych wprowadzające kompleksowe wskazania w zakresie raportowania finansowego, m.in. regulujące obszar wyceny i jej podstawy, prezentacji i ujawnień, wyłączenia składników aktywów i zobowiązań z bilansu, a także aktualizację i wyjaśnienia określonych pojęć;
• Zmiany do MSR 1 „Prezentacja sprawozdań finansowych” i MSR 8 „Zasady (polityka) rachunkowości, zmiany wartości szacunkowych i korygowanie błędów” w zakresie uszczegółowienia definicji terminu „istotny” i dostosowania do definicji używanej w założeniach koncepcyjnych;
• Zmiany do MSSF 9, MSR 39 oraz MSSF 7 mające zastosowanie do wszystkich powiązań zabezpieczających, na które ma wpływ niepewność wynikająca z reformy wskaźników stóp procentowych – Faza 1. Zmiany wprowadzają czasowe zwolnienie ze stosowania określonych wymogów rachunkowości zabezpieczeń, w taki sposób, aby reforma wskaźników stóp procentowych nie powodowała rozwiązania powiązań zabezpieczających. Zmiany wymagają również, aby jednostki ujawniły inwestorom dodatkowe informacje o powiązaniach zabezpieczających, na które mają wpływ powyższe niepewności.
Wymienione powyżej zmiany nie wpływają istotnie na sprawozdanie finansowe.
Podstawy konsolidacji
Jednostki zależne to wszelkie jednostki kontrolowane przez Grupę. Grupa sprawuje kontrolę nad jednostką wówczas, gdy posiada władzę nad tą jednostką, jest narażona lub ma prawo do zmiennych zwrotów ze swojego zaangażowania w tę jednostkę oraz ma możliwość wywierania wpływu na te zwroty poprzez sprawowanie władzy nad tą jednostką.
Przejęcie jednostek zależnych przez Grupę rozlicza się metodą nabycia. Koszt przejęcia ustala się jako wartość godziwą przekazanych aktywów, wyemitowanych instrumentów kapitałowych oraz zobowiązań zaciągniętych lub przejętych na dzień wymiany, powiększoną o koszty bezpośrednio związane z przejęciem. Możliwe do zidentyfikowania aktywa nabyte oraz zobowiązania, w tym warunkowe przejęte w ramach połączenia jednostek gospodarczych, wycenia się początkowo według ich wartości godziwej na dzień przejęcia, niezależnie od wielkości ewentualnych udziałów niekontrolujących. Nadwyżkę kosztu przejęcia nad wartością godziwą udziału Grupy w możliwych do zidentyfikowania przejętych aktywach netto ujmuje się jako wartość firmy. Jeżeli koszt przejęcia jest niższy od wartości godziwej aktywów netto przejętej jednostki zależnej, różnicę ujmuje się bezpośrednio w rachunku zysków i strat.
Transakcje i rozrachunki na transakcjach pomiędzy spółkami Grupy są eliminowane. Eliminacji podlegają również istotne niezrealizowane zyski i straty na transakcjach pomiędzy spółkami z Grupy.
Zasady rachunkowości stosowane przez jednostki zależne zostały zmienione tam, gdzie było to konieczne, dla zapewnienia zgodności we wszystkich istotnych obszarach z zasadami rachunkowości stosowanymi przez Grupę.
Waluty obce
Wartości prezentowane w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym prezentowane są w złotych polskich, które są walutą funkcjonalną i walutą prezentacji Grupy.
Pozycje sprawozdania z sytuacji finansowej i zobowiązania warunkowe udzielone i otrzymane wyrażone w walutach obcych przelicza się na złote polskie według kursu średniego ustalonego dla danej waluty przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego („NBP”) na dzień sporządzenia skonsolidowanego sprawozdania z sytuacji finansowej.
Transakcje wyrażone w walutach obcych przy początkowym ujęciu przelicza się na walutę funkcjonalną (złoty polski) według kursu obowiązującego w dniu transakcji.
Różnice kursowe wynikające z rewaluacji walutowych pozycji sprawozdania z sytuacji finansowej oraz rozliczenia transakcji walutowych zaliczane są do wyniku z pozycji wymiany, w ramach wyniku na handlowych instrumentach finansowych i rewaluacji.
Kursy podstawowych walut zastosowane przy sporządzaniu niniejszego sprawozdania finansowego są następujące:
w zł |
|
31 grudnia 2020 r. |
31 grudnia 2019 r. |
1 |
USD |
3,7584 |
3,7977 |
1 |
CHF |
4,2641 |
3,9213 |
1 |
EUR |
4,6148 |
4,2585 |
2.1 Aktywa i zobowiązania finansowe – klasyfikacja i wycena
Klasyfikacja
Bank klasyfikuje instrumenty finansowe do następujących kategorii:
• aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat,
• aktywa finansowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu,
• aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody,
• zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat,
• zobowiązania finansowe wyceniane według zamortyzowanego kosztu.
Składniki aktywów finansowych wyceniane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat (Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu oraz Inwestycje kapitałowe i pozostałe wyceniane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat)
Kategoria obejmuje:
1) aktywa, które nie zostały zaklasyfikowane jako wyceniane według zamortyzowanego kosztu, ani jako wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody oraz
2) aktywa finansowe przeznaczone w momencie ich początkowego ujęcia do wyceny według wartości godziwej z zyskami lub stratami ujmowanymi w rachunku zysków i strat, jeśli w ten sposób Bank eliminuje lub znacząco zmniejsza niespójność wyceny lub ujęcia (określaną czasami jako „niedopasowanie księgowe”), jaka w przeciwnym razie powstałaby na skutek wyceny aktywów lub zobowiązań bądź ujęcia związanych z nimi zysków lub strat według różnych zasad oraz
3) akcje i udziały mniejszościowe
Składnik aktywów zalicza się do tej kategorii w szczególności, gdy jest przeznaczony do obrotu (model aktywów przeznaczonych do obrotu), tzn. jeżeli: został nabyty głównie w celu sprzedaży w bliskim terminie; w momencie początkowego ujęcia stanowi część portfela określonych instrumentów finansowych, którymi zarządza się łącznie i dla których istnieją dowody bieżącego faktycznego trybu generowania krótkoterminowych zysków; lub jest instrumentem pochodnym.
Akcje i udziały mniejszościowe z tytułu wybranych zaangażowań strategicznych w tzw. spółkach infrastrukturalnych prowadzących działalność na rzecz sektora finansowego przedstawione są w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej jako „Inwestycje kapitałowe i pozostałe wyceniane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat”.
Aktywa finansowe wyceniane według zamortyzowanego kosztu (należności od banków i należności od klientów)
Składnik aktywów finansowych wycenia się w zamortyzowanym koszcie, jeśli spełnione są łącznie obydwa warunki:
a) składnik aktywów finansowych jest utrzymywany zgodnie z modelem biznesowym, którego celem jest utrzymywanie aktywów finansowych dla uzyskiwania przepływów pieniężnych wynikających z umowy;
b) warunki umowy dotyczącej składnika aktywów finansowych powodują powstawanie w określonych terminach przepływów pieniężnych, które są jedynie spłatą kwoty głównej i odsetek od kwoty głównej pozostałej do spłaty.
Do kategorii tej zaliczane są w szczególności należności kredytowe, skupione wierzytelności oraz dłużne papiery wartościowe nienotowane na aktywnym rynku, a także lokaty zdeponowane na rynku międzybankowym i transakcje reverse repo.
Bank, zgodnie z wytycznymi Transition Resource Group for Impairment of Financial Instruments, wykazał wartość bilansową brutto dla należności w Etapie 3 w kwocie powiększonej o naliczone odsetki kontraktowe w Nocie 22.
O tę samą kwotę powiększana jest wartość odpisów z tytułu utraty wartości.
Aktywa udzielone lub nabyte ze zidentyfikowaną utratą wartości (tzw. POCI – purchased or originated credit impaired)
Aktywa udzielone lub nabyte ze zidentyfikowaną utratą wartości w momencie początkowego ujęcia mogą powstać w sytuacji, gdyby Grupa udzieliła lub nabyła ekspozycje ze zidentyfikowaną utratą wartości w momencie początkowego ujęcia lub dla ekspozycji ze zidentyfikowaną utratą wartości, dla której wystąpiło kryterium wyłączenia z bilansu (istotna modyfikacja). Aktywa POCI, gdyby wystąpiły, Grupa ujęłaby w wartości godziwej w momencie początkowego ujęcia, a następnie wg zamortyzowanego kosztu z uwzględnieniem stopy efektywnej skorygowanej o oczekiwane straty kredytowe, natomiast oczekiwane straty kredytowe ujmowane byłyby w odniesieniu do całego okresu życia tych instrumentów (life-time).
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody (Inwestycyjne dłużne aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody)
Składnik aktywów finansowych jest wyceniany w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody, jeżeli spełnione są oba poniższe warunki:
a) składnik aktywów finansowych jest utrzymywany zgodnie z modelem biznesowym, którego celem jest zarówno otrzymywanie przepływów pieniężnych wynikających z umowy, jak i sprzedaż składników aktywów finansowych; oraz
b) warunki umowy dotyczącej składnika aktywów finansowych powodują powstawanie w określonych terminach przepływów pieniężnych, które są jedynie spłatą kwoty głównej i odsetek od kwoty głównej pozostałej do spłaty.
Do kategorii tej Grupa klasyfikuje wybrane dłużne papiery wartościowe.
Zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat (Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu)
Kategoria ta obejmuje instrumenty pochodne będące zobowiązaniami, które nie są ujmowane jako instrumenty zabezpieczające oraz zobowiązania z tytułu tzw. „krótkiej sprzedaży”.
Zobowiązania finansowe wycenanie według zamortyzowanego kosztu (Zobowiązania wobec banków i zobowiązania wobec klientów)
Do kategorii tej zaklasyfikowane są przede wszystkim depozyty klientowskie, a także zobowiązania do odkupu określonych papierów wartościowych w ramach transakcji repo, wyceniane według zamortyzowanego kosztu.
Ujmowanie i wyłączenie z bilansu oraz nieistotne modyfikacje
Transakcje zakupu i sprzedaży aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat (z wyłączeniem instrumentów pochodnych) oraz transakcje zakupu i sprzedaży aktywów finansowych klasyfikowanych jako aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody ujmuje się w jednostkowym sprawozdaniu z sytuacji finansowej i wyłącza z ksiąg na dzień rozliczenia transakcji, tj. dzień, w którym Grupa odpowiednio otrzymuje lub przekazuje prawo własności do składnika aktywów. Prawa i obowiązki z tytułu zawartej transakcji w okresie pomiędzy datą zawarcia i datą rozliczenia transakcji wyceniane są do wartości godziwej.
Pożyczki i inne należności wykazywane są w momencie uruchomienia środków na rzecz kredytobiorcy.
Aktywa finansowe wyłącza się z sprawozdania z sytuacji finansowej, gdy prawa do uzyskania przepływów pieniężnych z ich tytułu wygasły lub zostały przeniesione i Grupa dokonała przeniesienia zasadniczo całego ryzyka i wszystkich pożytków z tytułu ich własności.
Zobowiązania finansowe są wyłączane z sprawozdania z sytuacji finansowej wtedy i tylko wtedy, gdy zobowiązanie wygasło, tj. kiedy obowiązek określony w umowie został wypełniony, umorzony lub wygasł.
Grupa stosuje następujące kryteria, które traktowane są jako istotne modyfikacje i których wystąpienie skutkuje wyłączeniem składnika aktywów z bilansu i koniecznością jego ponownego ujęcia zgodnie z właściwą klasyfikacją:
• zmiana kontraktowa, która powoduje zmianę oceny testu SPPI,
• zmiana dłużnika,
• przewalutowanie,
• podwyższenie zaangażowania o co najmniej 10% niespłaconego kapitału.
Na moment wyłączenia składnika aktywów z bilansu, niezamortyzowana część prowizji ujmowana jest w całości w przychodzie odsetkowym. Nowo pobrana prowizja rozliczana jest w czasie metodą efektywnej stopy procentowej.
Jeśli następuje zmiana przepływów pieniężnych dla aktywów finansowych wycenianych w zamortyzowanym koszcie i posiadających harmonogram spłaty (nieistotna modyfikacja), wynikająca z aneksu do umowy, Grupa dokonuje ponownego obliczenia wartości bilansowej brutto składnika aktywów finansowych i ujmuje zysk lub stratę z tytułu modyfikacji w rachunku zysków i strat. Wartość bilansową brutto takiego składnika aktywów finansowych oblicza się jako obecną wartość renegocjowanych lub zmodyfikowanych przepływów pieniężnych wynikających z umowy, dyskontowanych według pierwotnej efektywnej stopy procentowej składnika aktywów finansowych (lub efektywnej stopy procentowej skorygowanej o ryzyko kredytowe w przypadku zakupionych lub utworzonych składników aktywów finansowych dotkniętych utratą wartości ze względu na ryzyko kredytowe). Wszelkie poniesione koszty i opłaty korygują wartość bilansową zmodyfikowanego składnika aktywów finansowych i są amortyzowane w okresie pozostającym do daty wymagalności zmodyfikowanego składnika aktywów finansowych.
Pochodne instrumenty finansowe wykazywane są w wartości godziwej począwszy od dnia zawarcia transakcji, natomiast wyłączane są z ksiąg w dacie rozliczenia.
Wycena
W momencie początkowego ujęcia składnik aktywów finansowych lub zobowiązanie finansowe wycenia się w wartości godziwej, powiększonej w przypadku składnika aktywów lub zobowiązania finansowego nieklasyfikowanych jako wyceniane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat o istotne koszty transakcji, które mogą być bezpośrednio przypisane do nabycia lub emisji składnika aktywów finansowych lub zobowiązania finansowego.
Po początkowym ujęciu Grupa wycenia aktywa finansowe:
• w wartości godziwej, nie dokonując pomniejszania o koszty transakcji, jakie mogą być poniesione przy sprzedaży lub innym sposobie wyzbycia się aktywów. Dotyczy to aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu, inwestycyjnych dłużnych aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody i inwestycji kapitałowych i pozostałych wycenianych w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat
• według zamortyzowanego kosztu z zastosowaniem efektywnej stopy procentowej – dotyczy to należności of banków i klientów. Wartość należności wycenianych według zamortyzowanego kosztu uwzględnia odpisy z tytułu oczekiwanych strat kredytowych.
Zobowiązania finansowe:
• Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu, wycenia się w wartości godziwej
• Zobowiązania wobec banków i wobec klientów po początkowym ujęciu są wyceniane według zamortyzowanego kosztu z zastosowaniem metody efektywnej stopy procentowej.
Zyski lub straty wynikające ze zmiany wartości godziwej składnika aktywów finansowych lub zobowiązania finansowego niestanowiących części powiązania zabezpieczającego, ujmuje się w następujący sposób:
• w przypadku składnika aktywów finansowych lub zobowiązania finansowego kwalifikowanego jako wyceniane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat, ujmuje się odpowiednio w przychodach lub kosztach;
• Zyski lub straty wynikające z wyceny składnika aktywów finansowych zaliczonego do wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody, ujmuje się w pozostałych całkowitych dochodach. Odpisy aktualizujące z tytułu oczekiwanych strat kredytowych aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody oraz różnice kursowe dotyczące pieniężnych aktywów i zobowiązań, ujmuje się w rachunku zysków i strat. W momencie usunięcia składnika aktywów finansowych z bilansu, skumulowane zyski i straty uprzednio ujęte w kapitale własnym, ujmuje się w rachunku zysków i strat.
Wartość godziwą instrumentów pochodnych ustala się w oparciu o notowania instrumentów na aktywnych rynkach, w oparciu o ceny niedawno zawartych transakcji oraz w oparciu o techniki wyceny, w tym modele bazujące na zdyskontowanych przepływach pieniężnych oraz modele wyceny opcji, w zależności od tego, który ze sposobów jest w danym przypadku właściwy. Instrumenty pochodne, które nie zostały desygnowane jako instrumenty zabezpieczające zgodnie z zasadami rachunkowości zabezpieczeń, klasyfikowane są jako aktywa lub zobowiązania przeznaczone do obrotu i wyceniane w wartości godziwej.
Wbudowane instrumenty pochodne w umowach zasadniczych stanowiących zobowiązania finansowe traktuje się jako oddzielne instrumenty pochodne, jeśli ryzyka z nimi związane oraz ich charakterystyka nie są ściśle powiązane z ryzykami i charakterystyką zasadniczego kontraktu oraz kontrakt zasadniczy nie jest wyceniany w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat.
Utrata wartości aktywów finansowych
Dla aktywów wycenianych według zamortyzowanego kosztu Grupa dokonuje odpisów na oczekiwane straty kredytowe, według opracowanych, wewnętrznych zasad i metodyk kalkulacji odpisów.
Dokonywane są one w ujęciu zagregowanym dla każdego z 3 etapów
• Etap 1: ekspozycje kredytowe, dla których ryzyko kredytowe nie zwiększyło się istotnie od momentu początkowego ujęcia
• Etap 2: ekspozycje kredytowe, dla których nastąpił istotny wzrost ryzyka kredytowego
• Etap 3: ekspozycje kredytowe, dla których nastąpił obiektywny dowód utraty wartości
Na każdy dzień bilansowy Grupa ocenia, czy istnieją obiektywne przesłanki utraty wartości składnika aktywów finansowych lub grupy aktywów finansowych. Składnik aktywa finansowego lub grupa aktywów finansowych utraciły wartość wyłącznie, gdy istnieją obiektywne dowody utraty wartości wynikające z jednego lub więcej zdarzeń mających miejsce po początkowym ujęciu składnika aktywów (zdarzenie powodujące stratę), a zdarzenie (lub zdarzenia) powodujące stratę ma wpływ na oczekiwane przyszłe przepływy pieniężne wynikające ze składnika aktywów finansowych lub grupy aktywów finansowych, których wiarygodne oszacowanie jest możliwe. Do obiektywnych dowodów utraty wartości składnika aktywów finansowych lub grupy aktywów zalicza się uzyskane przez Grupę informacje dotyczące zdarzeń, które wymienione są w dalszej części raportu w Nocie 3 „Zarządzanie ryzykiem”. Niezaklasyfikowanie ekspozycji kredytowej klienta jako ekspozycji o utraconej wartości kredytowej, pomimo wystąpienia określonych przesłanek wymaga uzasadnienia i udokumentowania, dlaczego nie zidentyfikowano utraty wartości.
Klasyfikacja ekspozycji do Etapu 1 i 2 jest uzależniona od wystąpienia istotnego wzrostu ryzyka kredytowego od momentu początkowego ujęcia. Przypisanie ekspozycji do Etapu odbywa się, w zależności od sposobu zarządzania klientem (indywidulane vs. grupowe), przy uwzględnieniu szerokiego zakresu informacji pozyskiwanych w ramach standardowych procesów zarządzania ryzykiem (w tym procesu Wczesnego Ostrzegania), dotyczących zarówno bieżących, jak i przyszłych zdarzeń, w tym czynników makroekonomicznych oraz liczby dni zaległości.
Metodologia i założenia wykorzystywane przy ustalaniu poziomu odpisów z tytułu oczekiwanych strat kredytowych na należności są regularnie przeglądane i uaktualniane w razie potrzeby. Dodatkowo Grupa dokonuje testowania wstecznego (w oparciu o dane historyczne) w celu porównania wartości rzeczywiście poniesionych strat z szacunkami w zakresie oczekiwanych strat kredytowych.
Odpisy na oczekiwane straty kredytowe liczone są w oparciu o modele statystyczne dla grup aktywów łączonych w portfele o wspólnych cechach ryzyka kredytowego. W sprawozdaniu finansowym Grupa koryguje wartość ekspozycji kredytowych o wartość odpisów na oczekiwane straty kredytowe.
Kredyty są uznane za nieściągalne (tj. takie, dla których Grupa nie spodziewa się przyszłych przepływów pieniężnych oraz które na podstawie oddzielnych przepisów podatkowych spełniły warunki niezbędne do zaliczenia straty do kosztów uzyskania przychodu lub które zostały bezwarunkowo umorzone na mocy umowy z klientem) na podstawie decyzji Banku spisywane w ciężar odpisów z tytułu utraty wartości. W przypadku odzyskania uprzednio spisanej kwoty przychody z tego tytułu prezentowane są w pozycji „Wynik z tytułu oczekiwanych strat kredytowych aktywów finansowych oraz rezerwy na zobowiązania warunkowe”.
Jeżeli wartość bieżąca szacowanych przepływów pieniężnych wzrośnie na skutek zdarzenia, które nastąpiło po wykazaniu utraty wartości, wówczas uprzednio dokonany odpis z tytułu utraty wartości jest odpowiednio odwracany przez rachunek zysków i strat.
Odpisy z tytułu utraty wartości na należności od banków i klientów, odpisy z tytułu utraty wartości papierów wartościowych i innych aktywów korygują wartość odpowiednich pozycji aktywów. Rezerwy na zobowiązania warunkowe wykazywane są w zobowiązaniach w pozycji „Rezerwy”.
Grupa dokonuje podziału składników aktywów wycenianych według zamortyzowanego kosztu ze względu na podejście do zarządzania ryzykiem kredytowym danego zaangażowania na portfel aktywów indywidualnie istotnych oraz portfel aktywów indywidualnie nieistotnych (portfel grupowy).
Poziom odpisów z tytułu utraty wartości na należności uznane za indywidualnie istotne, dla których stwierdzono wystąpienie przesłanek utraty wartości, obliczany jest jako różnica między wartością bilansową składnika aktywów a wartością bieżącą przewidywanych do otrzymania przyszłych przepływów pieniężnych wynikających ze spodziewanych spłat przez kredytobiorcę z tytułu realizacji zabezpieczeń lub sprzedaży wierzytelności. Przyszłe przepływy dyskontowane są do wartości bieżącej efektywną stopą procentową instrumentu.
Poziom odpisów z tytułu utraty wartości na należności uznane za indywidualnie nieistotne, dla których stwierdzono wystąpienie przesłanek utraty wartości, obliczany jest na bazie oceny portfelowej opartej o historyczne doświadczenia dotyczące strat ponoszonych z tytułu aktywów o podobnych cechach ryzyka.
Ekspozycje restrukturyzowane to ekspozycje, wobec których zostały zastosowane udogodnienia (ang. concession) ze względów ekonomicznych lub umownych (w zakresie warunków finansowych) wynikające z trudności finansowych kredytobiorcy, których w innym przypadku Grupa by nie udzieliła.
Proces nadawania ekspozycjom statusu „forborne” jest ściśle związany z procesem zarządzania ryzykiem kredytowym, w tym również z procesem rozpoznawania utraty wartości dla ekspozycji.
Restrukturyzacja klienta i jego ekspozycji nie zawsze oznacza utratę wartości (np. w przypadku uzyskania odpowiednich rekompensat). Za ekspozycje z utratą wartości uznaje się ekspozycje restrukturyzowane z restrukturyzacją wymuszoną.
W przypadku przyznania przez Grupę kredytobiorcy udogodnienia, jeśli nie zmienia ono w znaczący sposób istotnych warunków oraz oczekiwanych przepływów pieniężnych z aktywa finansowego, wówczas oczekiwane przyszłe przepływy
z aktywa finansowego, którego dotyczy udogodnienie, Grupa ujmuje w wycenie tego aktywa, stosując pierwotną efektywną stopą procentową dla danego instrumentu.
Jeśli udzielone udogodnienie w znaczący sposób zmienia istotne warunki lub oczekiwane przyszłe przepływy pieniężne, wówczas takie aktywo finansowe jest wyłączane z bilansu, a nowe aktywo finansowe jest ujmowane w bilansie w wartości godziwej na dzień początkowego ujęcia.
Ryzyko kredytowe w wartości aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody
W celu wyliczenia kosztu oczekiwanych strat kredytowych dla aktywów wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody, Grupa wykorzystuje wewnętrzną metodykę, definiującą parametry prawdopodobieństwa wystąpienia niewykonania zobowiązania (parametr PD), wartość straty w momencie niewykonania zobowiązania (parametr LGD) oraz wartość ekspozycji kredytowej w momencie niewykonania zobowiązania (parametr EAD).
Dla aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody, wzrost lub spadek oczekiwanych strat kredytowych ujmowany jest w rachunku zysków i strat w pozycji „Wynik z tytułu oczekiwanych strat kredytowych aktywów finansowych oraz rezerwy na zobowiązania warunkowe”.
2.2 Wartości szacunkowe i osądy
Ustalenie bilansowych wartości niektórych aktywów i zobowiązań oraz przychodów i kosztów wymaga oszacowania na datę bilansową wpływu niepewnych przyszłych zdarzeń na te pozycje. Szacunki i założenia podlegają ciągłej ocenie, oparte są o doświadczenia historyczne oraz inne czynniki, w tym oczekiwania co do przyszłych zdarzeń, które w danej sytuacji wydają się uzasadnione. Poniżej zaprezentowano najistotniejsze z nich, zastosowane przy sporządzaniu sprawozdania finansowego.
Wartość godziwa instrumentów pochodnych
Wartość godziwą instrumentów finansowych nienotowanych na aktywnych rynkach ustala się, stosując techniki wyceny. Jeżeli do ustalenia wartości godziwej stosuje się techniki wyceny, metody te są okresowo oceniane i weryfikowane. Wszystkie modele są testowane i zatwierdzane przed użyciem. W miarę możliwości w modelach wykorzystywane są wyłącznie dane możliwe do zaobserwowania, chociaż w pewnych obszarach kierownictwo jednostki musi korzystać z oszacowań. Zmiany założeń dotyczących szacowanych czynników mogą mieć wpływ na wykazywane wartości godziwe instrumentów finansowych.
Grupa stosuje następujące metody wyceny w stosunku do poszczególnych typów instrumentów pochodnych:
• do wyceny terminowych transakcji walutowych stosuje się model zdyskontowanych przepływów pieniężnych,
• do wyceny transakcji opcyjnych wykorzystywane są rynkowe modele wyceny opcji,
• do wyceny transakcji na stopy procentowe stosuje się model zdyskontowanych przepływów pieniężnych,
• do wyceny transakcji futures stosuje się bieżące notowania rynkowe.
Grupa do wyceny ryzyka kredytowego wykorzystuje kwotowania instrumentu wymiany ryzyka upadłości dłużnika (Credit Default Swap).
Grupa różnicuje wycenę ryzyka kontrahenta ze względu na dostępność kwotowań kredytowych instrumentów pochodnych (CDS):
• ryzyko kredytowe kontrahentów, dla których istnieje aktywny rynek CDS: uznaje się, że kwotowania CDS odzwierciedlają rynkową wycenę ryzyka kredytowego,
• ryzyko kredytowe kontrahentów, dla których nie istnieje aktywny rynek CDS: na podstawie ratingu kredytowego (zewnętrznego lub wewnętrznego, jeżeli zewnętrzny nie jest dostępny) oraz sektora gospodarki, w którym klient działa, kontrahentowi przypisywana jest wartość indeksu CDS, która odzwierciedla rynkową wycenę ryzyka.
W przypadku wyceny własnego ryzyka kredytowego, Grupa stosuje metodę zdefiniowaną dla klientów, dla których nie ma aktywnego rynku CDS.
Głównymi czynnikami wpływającymi na zmiany szacunków w zakresie ryzyka kontrahenta są: (i) zmiany wartości godziwej instrumentów pochodnych skorelowane między innymi z poziomem kursów walut oraz stóp procentowych, (ii) zmiany w zakresie kwotowań kredytowych instrumentów pochodnych (CDS) (iii) zmiany w zakresie ryzyka kredytowego kontrahentów (zmiana ratingów).
Odpisy na oczekiwane straty kredytowe
Metodologia szacowania odpisów na oczekiwane straty kredytowe opisana została powyżej w sekcji Utrata wartości aktywów finansowych.
Utrata wartości firmy
Grupa corocznie przeprowadza obligatoryjne testy na utratę wartości firmy zgodnie z modelem opracowanym na podstawie wytycznych zawartych w MSR 36. Podstawą wyceny wartości odzyskiwalnej ośrodków wypracowujących środki pieniężne, do których przyporządkowano wartość firmy, jest ich wartość użytkowa, którą kierownictwo Banku szacuje w oparciu o plan finansowy, odzwierciedlający przyjęte założenia odnośnie przyszłych warunków gospodarczych oraz oczekiwanych wyników działalności Banku, stopę dyskontową wykorzystaną w prognozach przepływów pieniężnych oraz stopę wzrostu zastosowaną do ekstrapolacji prognoz przepływów pieniężnych wykraczających poza okres objęty planem finansowym.
Rezerwy
Metodologia szacowania i ujmowania rezerw opisana została w Nocie 31 oraz Nocie 40.
Świadczenia pracownicze
Rezerwy na przyszłe wypłaty z tytułu świadczeń pracowniczych, takie jak nagrody jubileuszowe czy odprawy emerytalne i rentowe, podlegają okresowemu oszacowaniu aktuarialnemu przez niezależnego aktuariusza. Wysokość rezerw odpowiada wartości obecnej przyszłych długoterminowych zobowiązań Banku wobec pracowników według stanu zatrudnienia i płac na dzień sprawozdawczy i bazuje na szeregu założeń w obszarze statystyki kadrowej, w tym prawdopodobieństwa dotrwania danej osoby do wieku emerytalnego jako pracownika Banku, obejmującego rotację pracowników, ryzyko śmierci oraz ryzyko całkowitej niezdolności do pracy.
Reforma wskaźników stóp procentowych
Grupa zastosowała zwolnienie polegające na kontynuacji relacji zabezpieczających w okresie niepewności przed reformą zastępującą stopę InterBank Offered Rate alternatywną stopą wolną od ryzyka. Na potrzeby oceny, czy prognozowana transakcja jest wysoce prawdopodobna, przyjmuje się że w wyniku tej reformy wskaźnik stopy procentowej, na którym oparte są zabezpieczane przepływy, nie ulegnie zmianie (dalsze informacje znajdują się w Nocie „Rachunkowość zabezpieczeń”).
STRUKTURA ORGANIZACYJNA I PROCESY ZARZĄDZANIA RYZYKIEM
Grupa dokonuje analizy, oceny, aprobaty oraz zarządza wszystkimi rodzajami ryzyka związanymi z jej działalnością wynikającymi z przyjętej strategii biznesowej. Proces zarządzania ryzykiem jest realizowany we wszystkich jednostkach
i na wszystkich poziomach organizacji i pokrywa między innymi: ryzyko kredytowe (włączając ryzyko kontrahenta, ryzyko rezydualne ograniczane przyjmowanymi zabezpieczeniami, i ryzyko koncentracji), ryzyko płynności, ryzyko rynkowe oraz ryzyko operacyjne.
Głównym założeniem strategii zarządzania ryzykiem w Grupie jest podejmowanie wyważonego ryzyka przy zachowaniu zasad wspólnej odpowiedzialności. Koncepcja zarządzania ryzykiem w oparciu o wspólną odpowiedzialność zorganizowana jest na trzech niezależnych poziomach („trzech liniach obrony”):
• Poziom 1 tj. jednostki organizacyjne odpowiedzialne za prowadzenie działalności, z której wynika podejmowanie ryzyka oraz odpowiedzialne za zarządzanie ryzykiem w działalności operacyjnej Grupy, jak również za identyfikowanie i raportowanie ryzyka do jednostek 2-giej linii,
• Poziom 2 tj. zarządzanie ryzykiem w Jednostkach organizacyjnych, niezależnie od zarządzania ryzykiem na pierwszej linii oraz działalność komórki do spraw zgodności – jednostki lub osoby odpowiedzialne za ustanawianie standardów zarządzania ryzykiem w zakresie identyfikowania, pomiaru lub oceny, ograniczania, kontroli, monitorowania i raportowania oraz nadzór nad mechanizmami kontrolnymi stosowanymi przez inne jednostki organizacyjne Grupy w celu ograniczenia ryzyka – jednostki organizacyjne Sektora Zarządzania Ryzykiem, Departament Zgodności, Sektor Zarządzania Finansami, Pion Prawny, Pion Zarządzania Kadrami,
• Poziom 3 tj. jednostki Audytu zapewniające niezależną ocenę procesów zarządzania ryzykiem oraz systemu kontroli wewnętrznej.
W zakresie zarządzania ryzykiem Rada Nadzorcza Banku jest upoważniona do podejmowania uchwał w sprawie:
• Zatwierdzania strategii działalności Grupy oraz zasad ostrożnego i stabilnego zarządzania ryzykiem uwzględniających strategię zarządzania ryzykiem operacyjnym Grupy;
• Zatwierdzania dopuszczalnego poziomu ryzyka w Grupie („Ogólnego Apetytu na ryzyko”) w ramach procesu szacowania i alokacji kapitału wewnętrznego w danym roku (ICAAP);
• Zatwierdzania podstawowej struktury organizacyjnej Grupy ustalanej przez Zarząd, dostosowanej do zakresu i profilu podejmowanego ryzyka.
Ponadto, Rada Nadzorcza sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Grupy w zakresie podejmowania ryzyka ze strategią i planem finansowym Grupy oraz realizuje obowiązki Rady wynikające z w/w strategii/regulacji lub innych zatwierdzonych przez Radę Nadzorczą dokumentów.
Zarząd Banku zatwierdza w drodze uchwał:
• Strukturę organizacyjną Grupy z dobrze określonymi, przejrzystymi i spójnymi zakresami odpowiedzialności dostosowaną do zakresu i profilu podejmowanego ryzyka, zapewnia oddzielenie funkcji pomiaru, monitorowania
i kontroli ryzyka od jednostek prowadzących działania wymagające podejmowania ryzyka,
• Profil ryzyka Grupy poprzez określenie istotnych rodzajów ryzyka, jednocześnie zapewniając wdrożenie procesów zarządzania nimi i/lub alokację kapitału wewnętrznego,
• Strategię działalności Grupy, zasady ostrożnego i stabilnego zarządzania ryzykiem stanowiące strategię zarządzania ryzykiem w Grupie, w tym ryzykiem operacyjnym,
• Ogólny akceptowalny poziom ryzyka w Grupie („Ogólny Apetyt na ryzyko”), w ramach dokumentu podsumowującego proces szacowania i alokacji kapitału wewnętrznego na dany rok.
Zarząd Banku powołuje niezależnego Członka Zarządu Nadzorującego Sektor Zarządzania Ryzykiem (ang. Chief Risk Officer), podlegającego bezpośrednio Prezesowi Zarządu, odpowiedzialnego za zarządzanie i kontrolę ryzyka kredytowego, rynkowego, operacyjnego, a w szczególności za:
• wdrożenie systemu zarządzania ryzykiem w Grupie, metod identyfikacji, pomiaru i systemu kontroli oraz sprawozdawczości ryzyka,
• kształtowanie polityki zarządzania ryzykiem i opracowanie systemów oceny i kontroli ryzyka,
• podejmowanie decyzji kredytowych zgodnie z zasadami wynikającymi z procedur kredytowych oraz dokumentów wyznaczających politykę kredytową Grupy,
• zapewnienie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa portfela kredytowego,
• zarządzanie portfelem kredytów trudnych (włączając windykację i restrukturyzację wierzytelności).
Ponadto odpowiada za:
• opracowanie, wprowadzenie oraz aktualizację pisemnych polityk, strategii i procedur w zakresie systemu zarządzania ryzykiem, systemu kontroli wewnętrznej oraz szacowania kapitału wewnętrznego,
• dokonywanie przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego oraz polityki zmiennych składników wynagrodzeń.
Procesy zarządzania ryzykiem są wdrażane w Grupie na podstawie pisemnych polityk i zasad dotyczących identyfikacji, pomiaru, ograniczania, kontroli, monitorowania i raportowania ryzyka, na które Grupa jest narażona, zatwierdzonych przez Zarząd, osoby upoważnione zgodnie z zasadami wydawania aktów normatywnych w Banku lub odpowiednio powołane Komitety.
W ramach systemu zarządzania ryzykiem w Grupie działają następujące Komitety:
• Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami Banku (ang. ALCO),
• Komitet ds. Zarządzania Ryzykiem i Kapitałem (ang. RCMC) nadzorujący Komisję ds. Modeli oraz Komisję ds. Ryzyka Sektora Bankowości Detalicznej,
• Komitet ds. Nowych Produktów,
• Komitet ds. Ryzyka Operacyjnego, Systemu Kontroli i Zgodności.
Wiceprezes Zarządu Banku, pełniący jednocześnie funkcję Członka Zarządu Nadzorującego Sektor Zarządzania Ryzykiem przedstawia Zarządowi Banku do zatwierdzenia strukturę organizacyjną Sektora, która uwzględnia specyfikę zarządzania ryzykiem kredytowym, rynkowym, płynności i operacyjnym w poszczególnych segmentach klientów. Dla tego celu w ramach Sektora Zarządzania Ryzykiem zostały wyodrębnione jednostki organizacyjne odpowiedzialne za:
• zarządzanie ryzykiem kredytowym Bankowości Korporacyjnej,
• zarządzanie ryzykiem kredytowym Bankowości Przedsiębiorstw,
• zarządzanie ryzykiem kredytowym Bankowości Detalicznej,
• zarządzanie należnościami z utratą wartości,
• zarządzanie ryzykiem rynkowym, z uwzględnieniem ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej,
• zarządzanie ryzykiem płynności,
• zarządzanie ryzykiem operacyjnym,
• zarządzanie procesem kapitałowym i ryzykiem modeli,
• walidacje modeli,
• wsparcie zarządzania ryzykiem w wyżej wymienionych obszarach, w tym w ramach funkcji kontrolnych,
• proces całościowej i ciągłej oceny ryzyka kredytowego (Fundamentalna Ocena Ryzyka Kredytowego).
Menedżerowie z Sektora Zarządzania Ryzykiem i jednostek biznesowych są odpowiedzialni za ustalanie i wdrażanie polityki i praktyki zarządzania ryzykiem w odpowiednich jednostkach biznesowych, nadzór nad ryzykiem w tych jednostkach oraz reagowanie na potrzeby i problemy w nich występujące.
Zarządzanie ryzykiem w Grupie wspierane jest przez szereg systemów informatycznych w zakresie:
• oceny ryzyka kredytowego klienta i ekspozycji;
• pomiaru, raportowania i monitoringu ryzyka kredytowego, rynkowego i operacyjnego;
• wyceny, monitorowania i raportowania zabezpieczeń;
• kalkulacji i raportowania odpisów na oczekiwane straty kredytowe.
Istotne rodzaje ryzyka
Grupa zarządza wszystkimi istotnymi rodzajami ryzyka, wynikającymi z realizacji przyjętej strategii biznesowej.
W ramach procesu identyfikacji istotnych rodzajów ryzyka w 2020 roku Zarząd Banku uznał za istotne następujące rodzaje ryzyka:
• Ryzyko kredytowe i ryzyko kredytowe kontrahenta,
• Ryzyko płynności,
• Ryzyko rynkowe,
• Ryzyko operacyjne, w tym:
o Ryzyko braku zgodności.
Grupa monitoruje wszystkie powyższe rodzaje ryzyka. Z uwagi na charakterystykę portfela, w niniejszym rozdziale zostaną przedstawione zasady związane z procesem monitorowania ryzyka kredytowego (w tym ryzyka kontrahenta
i koncentracji), operacyjnego, płynności, rynkowego w księdze handlowej i stopy procentowej księgi bankowej.
Ryzyko kredytowe, obejmujące również ryzyko kredytowe kontrahenta, wynika z zaangażowania kredytowego lub związanego z zawieraniem i rozliczaniem niżej wymienionych transakcji, i jest to ewentualność wystąpienia strat finansowych w wyniku niedopełnienia zobowiązań finansowych lub umownych przez kredytobiorcę lub kontrahenta. Ryzyko kredytowe jest elementem wielu aspektów działalności Grupy, zwanych dalej produktami, takich, jak:
• kredyty i pożyczki;
• transakcje walutowe oraz na instrumentach pochodnych;
• transakcje na papierach wartościowych;
• finansowanie i obsługa rozliczeń, w tym handlowych (krajowych i zagranicznych);
• transakcje, w których Grupa występuje w charakterze pośrednika wobec klientów lub innych osób trzecich.
Zasady opisane w sekcji „Ryzyko kredytowe” niniejszego dokumentu dotyczą różnych rodzajów ekspozycji, które zostały zdefiniowane w odpowiednich Politykach Kredytowych Grupy.
Dodatkowo w ramach systemu zarządzania ryzykiem kredytowym Grupa stosuje zasady ograniczania ryzyka kredytowego (w tym poprzez przyjmowanie zabezpieczeń) ograniczając ryzyko rezydualne oraz zarządza ryzykiem koncentracji przy uwzględnieniu istotnych czynników ryzyka koncentracji.
Ryzyko płynności to ryzyko, polegające na tym, że Grupa może być niezdolna do wypełnienia w określonym terminie swoich zobowiązań finansowych wobec klienta, kredytodawcy lub inwestora. Pomiar ryzyka płynności prowadzony zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, a w szczególności z ustawą Prawo bankowe, opiera się o standardy wyznaczone przez regulatora (regulacyjne miary płynności) oraz o wewnętrzne miary ułatwiające zarządzanie tym ryzykiem.
Ryzyko rynkowe to ryzyko utraty zysków wskutek zmian stóp procentowych, kursów wymiany walut i cen towarów oraz ich wahań. Ryzyko rynkowe jest związane z portfelem bankowym oraz handlowym. Pomiar ryzyka rynkowego jest prowadzony zgodnie z ustalonymi standardami w celu zapewnienia spójności pomiarów we wszystkich jednostkach oraz możliwości agregacji ryzyka.
Ryzyko operacyjne należy rozumieć jako możliwość poniesienia strat w wyniku niewłaściwych lub zawodnych procesów wewnętrznych, czynników ludzkich, systemów technicznych lub zdarzeń zewnętrznych. Ryzyko operacyjne obejmuje ryzyko utraty reputacji, związane ze zdarzeniami ryzyka operacyjnego oraz z praktykami biznesowymi oraz rynkowymi, jak również ryzyko prawne i ryzyko braku zgodności.
RYZYKO KREDYTOWE
Głównym celem w zakresie zarządzania ryzykiem kredytowym jest wspieranie długoterminowego planu stabilnego rozwoju portfela kredytowego przy zachowaniu jego odpowiedniej jakości. Służą temu obowiązujące w Grupie regulacje i wdrożone procesy kontrolne.
Zasady polityki zarządzania ryzykiem kredytowym
Za ustalanie zasad Polityki Kredytowej Bankowości Korporacyjnej i Polityki Kredytowej Bankowości Przedsiębiorstw, oraz polityk kredytowych Bankowości Detalicznej, a także pozostałych polityk, programów i procedur, monitorowanie wyników zarządzania ryzykiem kredytowym, bieżącą ocenę ryzyka kredytowego portfela oraz zatwierdzanie indywidualnie znaczących limitów ryzyka kredytowego odpowiedzialne są jednostki zarządzania ryzykiem.
Zasady akceptacji ryzyka są dostosowywane do strategii Grupy, ogólnego akceptowanego poziomu ryzyka, wyników portfela kredytowego oraz wyników kontroli wewnętrznej.
W przypadku klientów Bankowości Korporacyjnej i Bankowości Przedsiębiorstw oraz działalności w zakresie bankowości inwestycyjnej w skali całej organizacji, proces kredytowy opiera się na szeregu fundamentalnych zasad, takich jak:
• wspólna odpowiedzialność obszaru biznesu i niezależnych jednostek zarządzania ryzykiem za jakość portfela i procesu kredytowego oraz ponoszone straty kredytowe;
• postępowanie zgodnie z wytycznymi dotyczącymi portfela w celu zapewnienia jego dywersyfikacji i zachowania równowagi pomiędzy ryzykiem i kapitałem;
• wprowadzenie systemu kompetencji kredytowych, który zakłada, iż kompetencje kredytowe mogą być przyznane upoważnionym, przeszkolonym i doświadczonym pracownikom jednostek zarządzania ryzykiem i operacji na podstawie ich dotychczasowego doświadczenia zawodowego oraz umiejętności i zdolności oceny ryzyka;
• wymóg podejmowania decyzji kredytowej przez co najmniej dwóch upoważnionych pracowników Grupy posiadających stosowne limity kompetencyjne dla wszystkich istotnych ekspozycji;
• uzależnienie wymaganego szczebla akceptacji od ponoszonego ryzyka – ekspozycje związane z większym ryzykiem (uwzględniając wielkość i poziom ryzyka) wymagają zatwierdzenia na wyższym szczeblu decyzyjnym;
• stosowanie zróżnicowanych i adekwatnych standardów oceny ryzyka do każdego kredytobiorcy i zaangażowania, w tym w ramach działań naprawczych;
• określenie ratingu ryzyka dla każdego dłużnika i ekspozycji w spójnym procesie ratingowym w oparciu m.in. o wyniki modeli ratingowych lub scoringowych;
• okresowe monitorowanie wyników z działalności klientów oraz identyfikowanie negatywnych zmian w ich sytuacji, które wymagają podjęcia natychmiastowych działań klasyfikujących należność lub działań naprawczych;
• dobór akceptowalnych zabezpieczeń, ich wycenę, prawne ustanowienie oraz monitoring;
• wymóg zatwierdzania odstępstw od zasad Polityki Kredytowej na wyższych szczeblach organizacyjnych, w celu zapewnienia kontroli realizacji jej zasad przez kierownictwo wyższego szczebla, z zachowaniem zgodności z wewnętrznymi aktami normatywnymi obowiązującymi w Grupie, przepisami prawa powszechnie obowiązującymi oraz regulacjami wydawanymi przez właściwych regulatorów.
W Sektorze Bankowości Detalicznej (SBD) Grupa posiada zatwierdzone przez Zarząd polityki kredytowe dla poszczególnych produktów kredytowych oferowanych przez SBD.
Ryzyko kredytowe w tym obszarze zarządzane jest przy pomocy:
• szczegółowych polityk kredytowych określających zasady badania zdolności kredytowej i wiarygodności kredytowej;
• systemu przyznawania kompetencji kredytowych oraz niezależnego nadzorowania jakości pracy analityków kredytowych;
• systemu monitorowania jakości narzędzi informatycznych wspomagających analizę zdolności i wiarygodności kredytowej;
• systemu pomiaru i kontroli ryzyka w portfelach kredytowych, na które składają się m.in: szczegółowy system informacji zarządczej o jakości portfela kredytowego oraz czynności windykacyjnych, identyfikacja ekspozycji z utratą wartości, monitorowanie przeterminowań, monitorowanie benchmarków itp., zatwierdzonych przez Zarząd limitów wewnętrznych określających parametry portfela kredytowego;
• zatwierdzonych przez Zarząd zasad polityki windykacyjnej oraz politykę ochrony przed nadużyciami oraz politykę autoryzacji transakcji dokonanych na kartach kredytowych i debetowych;
• sprawozdań, informacji na temat jakości portfela kredytowego na Komisji ds. Ryzyka Sektora Bankowości Detalicznej, Komitecie ds. Zarządzania Ryzykiem i Kapitałem oraz Komitecie ds. Ryzyka i Kapitału przy Radzie Nadzorczej;
• zasad przeprowadzania testów warunków skrajnych;
• monitoringu działania modeli scoringowych oraz pomiaru i identyfikacji ekspozycji z utratą wartości;
• monitoringu zachowań klientów Grupy w Biurze Informacji Kredytowej (BIK);
• polityki wyceny zabezpieczeń kredytów zabezpieczonych hipotecznie oferowanych przez SBD.
Każdy portfel jest poddawany minimum raz w roku testom warunków skrajnych.
Ocena i pomiar ryzyka kredytowego
Grupa stosuje spójną metodykę ratingową w stosunku do całego portfela kredytów w Bankowości Korporacyjnej i Bankowości Przedsiębiorstw, co ułatwia porównanie zaangażowania kredytowego w ramach wszystkich sektorów działalności, regionów geograficznych i produktów.
Rating ryzyka dłużnika i rating limitu dłużnika są elementami oceny ryzyka kredytowego związanego z udzielonymi produktami. Rating ryzyka dłużnika odzwierciedla szacunkowe prawdopodobieństwo niewywiązania się przez dłużnika ze zobowiązania w ciągu 1 roku i jest obliczany zazwyczaj przy wykorzystaniu modeli statystycznych, ocen zewnętrznych agencji ratingowych lub modeli scoringowych.
Rating limitu dłużnika, jako miara oceny ryzyka w horyzoncie średnio i długoterminowym, uwzględnia również dodatkowe parametry jakościowe, między innymi: cykliczność branży, jakość zarządu, strategię biznesową klienta, ryzyko oddziaływania na klienta niekorzystnych zmian regulacyjnych czy jawność i jakość procesów kontroli.
Do każdego limitu kredytowego jest przypisany rating ryzyka limitu, który uwzględnia rating ryzyka dłużnika i parametry transakcji, np. formę prawną ustanowionego zabezpieczenia, pomniejszające straty poniesione w wyniku niewykonania zobowiązania bądź rodzaj produktu. W ten sposób rating ryzyka limitu określa potencjalną oczekiwaną stratę z tytułu transakcji.
Pomiar ryzyka kredytowego jest dokonywany na wielu poziomach, w tym:
• na poziomie limitu, który może obejmować jeden lub więcej kontraktów, dyspozycji lub transakcji;
• na poziomie dłużnika, w przypadku przyznania dłużnikowi kilku limitów, co pozwala ocenić łączne ryzyko braku spłaty zobowiązań przez dłużnika;
• na poziomie grupy dłużników powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie;
• na poziomie portfela, przy czym rating ryzyka portfela jest obliczany jako średnia indywidualnych ratingów ekspozycji ważonych wielkością ekspozycji.
W zakresie ekspozycji kredytowych klientów Bankowości Korporacyjnej i Bankowości Przedsiębiorstw Grupa wykorzystuje modele ratingowe o różnym stopniu skomplikowania m.in. w zależności od wielkości portfela i branży klienta.
W zakresie detalicznych ekspozycji kredytowych Grupa wykorzystuje modele oceny punktowej, opracowane na podstawie historii zachowania własnych klientów. Modele te analizują zachowanie klienta w Biurze Informacji Kredytowej, zachowanie klienta na podstawie własnych danych oraz cechy demograficzne klientów. Jakość działania modeli scoringowych podlega ocenie bieżącej oraz monitorowaniu rocznemu. W jej wyniku wprowadzane są zmiany w modelu lub polityce kredytowej.
Pomiar ryzyka kredytowego portfela detalicznego opiera się o dedykowane modele scoringowe oraz techniki raportowania obejmujące analizę wskaźników dotyczących nowych klientów oraz istniejących portfeli bez utraty wartości i z utratą wartości.
Skuteczność modeli scoringowych stosowanych w procesie oceny ryzyka jest regularnie monitorowana za pomocą raportów badających stabilność populacji, raportów KS (Kołmogorowa-Smirnowa) i sprawozdań dotyczących jakości portfela (wskaźniki przeterminowań i strat). Każdy model scoringowy podlega corocznej walidacji.
Monitoring ryzyka kredytowego
Za monitorowanie prawdopodobieństwa niewywiązania się z zobowiązań przez dłużnika odpowiedzialne są jednostki zarządzania ryzykiem, przy wsparciu jednostek biznesowych odpowiedzialnych za współpracę z klientem.
Monitorowanie i zarządzanie ekspozycją na ryzyko kredytowe jest dokonywane na dwóch poziomach: (a) na poziomie klienta lub dłużnika, (b) na poziomie portfela.
Monitorowanie i zarządzanie ekspozycją na poziomie klienta odbywa się m.in. poprzez okresowe raporty kontrolne, proces wczesnego ostrzegania, okresowe analizy sytuacji klienta.
Monitorowanie wyników portfela i identyfikowanie trendów w portfelu realizowane jest przy pomocy regularnej informacji zarządczej i raportów kontrolnych, które umożliwiają także aktywne reagowanie w przypadku niepokojących sygnałów lub trendów.
Oprócz analizy raportów informacji zarządczej menedżerowie ryzyka odbywają regularne spotkania dotyczące portfela z udziałem przedstawicieli jednostek biznesowych, w celu dokonania przeglądu potencjalnych transakcji i przeanalizowania kwestii kredytowych.
W Sektorze Bankowości Detalicznej monitoringowi podlegają modele ocen scoringowych, pomiaru utraty wartości, poziom przeterminowań, efektywność działań windykacyjnych, limity wewnętrzne, zachowania klientów w BIK, benchmarki itp.
Ograniczanie ryzyka
Ograniczanie ryzyka kredytowego w ramach określonego apetytu na ryzyko jest stałym i kluczowym elementem procesu zarządzania ryzykiem w Grupie. Jest ono prowadzone poprzez:
• selekcję klientów i zatwierdzanie kredytów:
- wyznaczanie rynku docelowego oraz kryteriów doboru klientów,
- wyznaczanie maksymalnych, dopuszczalnych limitów zaangażowania kredytowego poprzez limity dla określonych ratingów ryzyka lub poprzez kryteria akceptacji ryzyka,
- ustanowienie i monitorowanie odpowiednich limitów w celu ograniczania ryzyka koncentracji zaangażowań,
- wyznaczanie i utrzymywanie wysokich standardów analizy informacji o kredytobiorcy (due diligence),
- ustanawianie standardów w zakresie procesu kredytowego, w celu zapewnienia spójnego podejścia do danych segmentów,
- stosowanie określonych standardów dokumentacji kredytowej,
• stosowanie zabezpieczeń w celu ograniczenia ryzyka i zarządzanie ryzykiem rezydualnym:
- określanie akceptowalnych zabezpieczeń oraz ich klasyfikacja ze względu na możliwość odzysku w przypadku egzekucji,
- ustanawianie zabezpieczeń w odpowiedniej formie prawnej (standardy dokumentacji),
- określanie oczekiwanej struktury zabezpieczeń lub relacji wartości kredytu do wartości zabezpieczenia,
- wycena rzeczowych zabezpieczeń przez dedykowane i wyspecjalizowane jednostki w Grupie z wykorzystaniem wycen zewnętrznych, tam gdzie zachodzi taka potrzeba,
• monitorowanie ekspozycji kredytowych i system wczesnego ostrzegania:
- okresowe monitorowanie ekspozycji kredytowych i stosowanie systemu wczesnego ostrzegania,
- regularne przeglądy portfela zapewniające identyfikację niekorzystnych tendencji i koncentracji,
- aktywne zarządzanie portfelem poprzez wdrażanie odpowiednich zmian w strategii kredytowej w oparciu o przeglądy portfela lub testy warunków skrajnych.
Polityka stosowania zabezpieczeń
Poza ogólnymi zasadami ograniczania ryzyka kredytowego Grupa posiada zdefiniowane zasady, specyficzne dla obszaru korporacyjnego i detalicznego, dotyczące przyjmowania, oceny, ustanawiania i monitorowania różnych rodzajów zabezpieczeń, w tym ustanawianie hipotek na nieruchomości, zastawu na środkach trwałych i obrotowych, przyjmowanie gwarancji, poręczeń i podobnych instrumentów wsparcia oraz cesji praw do należności (zwanych dalej łącznie: zabezpieczeniami). Ryzyko jest ograniczane również poprzez wymóg ubezpieczenia zabezpieczeń przez cały czas trwania ekspozycji kredytowej. Zasady te służą minimalizowaniu ryzyka rezydualnego.
Dodatkowym czynnikiem ograniczającym ryzyko jest zasada zgodnie z którą w przypadku finansowania przedsiębiorstw i osób prowadzących działalność gospodarczą podstawowym źródłem spłaty wierzytelności Grupy są przychody z bieżącej działalności klientów, będące kluczowym elementem oceny zdolności kredytowej potencjalnych kredytobiorców.
W celu zdywersyfikowania ryzyka związanego z zabezpieczeniami Grupa przyjmuje różne rodzaje zabezpieczeń:
• w obszarze Bankowości Detalicznej są to przede wszystkim nieruchomości mieszkalne,
• w obszarze Bankowości Korporacyjnej i Bankowości Przedsiębiorstw przyjmowane są między innymi:
- gwarancje i poręczenia,
- zabezpieczenia gotówkowe,
- papiery wartościowe,
- należności,
- zapasy,
- nieruchomości,
- maszyny i urządzenia,
- pojazdy mechaniczne.
Szczegółowe procedury określające rodzaje akceptowanych przez Grupę zabezpieczeń, zasady ich ustanowienia i określania ich wartości oraz wydzielenie specjalistycznej jednostki ryzyka odpowiedzialnej za proces zarządzania zabezpieczeniami pozwoliło na wypracowanie odpowiednich standardów dla tego procesu, obejmujących m.in.:
• kryteria akceptacji i wyceny zabezpieczeń,
• standardy dokumentacji,
• zasady oraz częstotliwość monitoringu i aktualizacji wartości zabezpieczeń (w tym inspekcji),
Ponadto, w regulacjach kredytowych Bankowości Przedsiębiorstw określone są takie parametry jak:
• wymagana struktura zabezpieczeń dla poszczególnych rodzajów wierzytelności kredytowych,
• relacje wartości kredytu do wartości zabezpieczenia dla poszczególnych typów zabezpieczeń,
• pożądana struktura poszczególnych rodzajów zabezpieczeń w portfelu wierzytelności kredytowych.
Grupa okresowo kontroluje, czy bieżąca struktura portfela zabezpieczeń w Bankowości Przedsiębiorstw jest zgodna z założeniami oraz czy wartość zabezpieczeń jest odpowiednia.
W ramach Bankowości Korporacyjnej oczekiwana wartości kredytu do wartości zabezpieczenia określana jest każdorazowo w decyzji kredytowej. Relacja ta jest również przedmiotem okresowej kontroli/monitorowania.
Podstawowym zabezpieczeniem w przypadku Sektora Bankowości Detalicznej jest hipoteka ustanowiona na nieruchomości dla kredytów zabezpieczonych hipotecznie. Grupa stosuje również ubezpieczenie pomostowe chroniące od ryzyka zaprzestania obsługi zadłużenia przez dłużnika w okresie od wypłaty kredytu do ustanowienia hipoteki na zabezpieczenie wierzytelności.
Ocena wartości zabezpieczenia dokonywana jest każdorazowo na podstawie operatu szacunkowego nieruchomości, zleconego przez Grupę. Operaty szacunkowe są weryfikowane przez niezależny, wewnętrzny zespół wycen, zgodnie z wytycznymi w zakresie wycen nieruchomości stanowiących zabezpieczenie kredytów na nieruchomości dla Klientów Indywidualnych Sektora Bankowości Detalicznej. Jakość pracy zespołu wycen podlega monitorowaniu.
Ryzyko koncentracji w działalności kredytowej
W celu zapobiegania niekorzystnym zdarzeniom wynikającym z nadmiernej koncentracji, Grupa ogranicza ryzyko koncentracji ustanawiając limity wynikające z przepisów zewnętrznych oraz norm koncentracji przyjętych wewnętrznie, tak, aby zapewnić odpowiednie rozproszenie ryzyka w portfelu. Grupa ustanawia Ogólne i Szczegółowe limity ograniczające ryzyko koncentracji kredytowej, adekwatnie do zaakceptowanego apetytu na ryzyko Grupy i strategii biznesowej.
W ramach zarządzania ryzykiem kredytowym Grupa w szczególności uwzględnia ryzyko wynikające z:
• ekspozycji wobec pojedynczych podmiotów (w tym uwzględniania wpływu zaangażowania wobec pojedynczej izby rozliczeniowej - KDPW_CCP - na poziom ponoszonego ryzyka koncentracji, w szczególności w sytuacji potencjalnego braku możliwości wywiązania się izby rozliczeniowej ze zobowiązań) lub podmiotów powiązanych kapitałowo lub ekonomicznie (ryzyko koncentracji kontrahenta),
• ekspozycji wobec podmiotów z tej samej branży, sektora gospodarczego, prowadzących podobny rodzaj działalności lub prowadzących obrót podobnymi towarami (ryzyko koncentracji branży),
• ekspozycji wobec podmiotów z tego samego regionu geograficznego, jak również poszczególnych krajów (ryzyko koncentracji geograficznej),
• ekspozycji wobec podmiotów należących do Grupy kapitałowej Banku,
• ekspozycji wobec kontrahentów w ramach transakcji pochodnych,
• stosowanych technik ograniczania ryzyka kredytowego (ekspozycji zabezpieczonych tym samym rodzajem zabezpieczenia), w tym z tytułu dużych pośrednich ekspozycji kredytowych takich jak pojedynczy wystawca (ryzyko koncentracji zabezpieczenia),
• specyfiki produktowej/portfeli Grupy oraz długości trwania ekspozycji,
• poszczególnych produktów, rynków lub walut.
Wyznaczone ogólne limity koncentracji zatwierdzane są na poziomie Zarządu Banku i monitorowane zgodnie z zasadami odpowiedniej Polityki, głównie przez Komitet ds. Zarządzania Ryzykiem i Kapitałem. Menedżerowie poszczególnych jednostek zarządzania ryzykiem kredytowym i jednostek biznesowych określają (o ile jest to adekwatne) szczegółowe wewnętrzne limity koncentracji oraz częstotliwość ich kontroli i raportowania, a także zasady akceptacji przekroczeń tych limitów wraz z planem działania. Przekroczenia limitów są raportowane, w zależności od szczegółowych wymogów Polityki, do akceptacji odpowiednich osób, Komitetu ds. Zarządzania Ryzykiem i Kapitałem i Zarządu Banku wraz z planem działania.
W obszarze koncentracji zabezpieczeń są ustanowione i kontrolowane odpowiednie limity, w tym dla zaangażowań zabezpieczonych hipotecznie, zgodnie z Rekomendacją S.
Ryzyko koncentracji zaangażowania wobec dłużnika
Grupa dąży do ograniczenia koncentracji zaangażowania wobec pojedynczych klientów lub klientów powiązanych. Według danych z dnia 31 grudnia 2020 roku zaangażowanie Grupy w transakcje z grupami klientów, dotyczące portfela bankowego, wobec których łączne zaangażowanie przekracza 10% funduszy własnych Grupy (zdefiniowanych w dalszej części sprawozdania) wynosi 5 269 369 tys. zł, czyli 85,62% tych funduszy (31 grudnia 2019 roku: 7 742 742 tys. zł, tj. 152,51%). W 2020 roku jak i w 2019 roku Grupa spełniała przepisy dotyczące limitów koncentracji zaangażowań.
Koncentracja zaangażowań wobec poszczególnych największych niebankowych kredytobiorców Grupy:
w tys. zł |
31.12.2020 |
31.12.2019 |
||||
Zaangażowanie bilansowe* |
Zaangażowanie z tytułu udzielonych zobowiązań finansowych i gwarancyjnych |
Łączne zaangażowanie |
Zaangażo-wanie bilansowe* |
Zaangażowanie z tytułu udzielonych zobowiązań finansowych i gwarancyjnych |
Łączne zaangażowanie |
|
KLIENT 1 |
1 200 000 |
- |
1 200 000 |
1 200 000 |
- |
1 200 000 |
GRUPA 2 |
692 220 |
437 312 |
1 129 532 |
907 844 |
134 518 |
1 042 362 |
GRUPA 3 |
609 489 |
187 832 |
797 321 |
631 959 |
171 724 |
803 683 |
KLIENT 4 |
370 800 |
379 200 |
750 000 |
653 720 |
96 280 |
750 000 |
KLIENT 5 |
624 115 |
101 613 |
725 728 |
605 484 |
- |
605 484 |
GRUPA 6 |
401 049 |
265 739 |
666 788 |
361 258 |
268 830 |
630 089 |
KLIENT 7 |
545 000 |
- |
545 000 |
545 000 |
- |
545 000 |
GRUPA 8 |
345 324 |
195 489 |
540 813 |
798 876 |
206 306 |
1 005 181 |
GRUPA 9 |
9 |
536 200 |
536 209 |
106 471 |
518 472 |
624 943 |
GRUPA 10 |
536 000 |
- |
536 000 |
536 000 |
- |
536 000 |
Razem 10 |
5 324 006 |
2 103 385 |
7 427 391 |
6 346 612 |
1 396 130 |
7 742 742 |
* Nie obejmuje zaangażowania z tytułu posiadanych akcji i innych papierów wartościowych.
**Grupa rozumiana jako grupa kapitałowa, w skład której wchodzą jednostki w stosunku do których Grupa Kapitałowa Banku Handlowego w Warszawie S.A. posiada zaangażowania.
Limity maksymalnego zaangażowania Grupy określa Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r.- Prawo bankowe oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 („Rozporządzenia nr 575/2013”). Przy zachowaniu warunków określonych przepisami Rozporządzenia nr 575/2013 dopuszcza się utrzymywanie przez Grupę przekroczenia limitów koncentracji wierzytelności ponad limity określone w art. 71 ustawy – Prawo bankowe wyłącznie w zakresie wierzytelności wynikających z operacji zaliczanych do portfela handlowego. Fundusze własne dla celów wyznaczania limitów zaangażowania określonych w ustawie Prawo Bankowe ustalone zostały zgodnie z Rozporządzeniem nr 575/2013.
Według stanu na dzień 31 grudnia 2020 roku Grupa nie posiadała zaangażowania wobec klienta lub grupy powiązanych klientów przekraczającego ustawowe limity koncentracji zaangażowań.
Ryzyko koncentracji zaangażowania wobec branży*
Ze względu na duże zróżnicowanie klientów reprezentujących poszczególne sektory gospodarki w poniższej tabeli przedstawiono zagregowane dane dotyczące zaangażowań Grupy w branże gospodarki.
Branża gospodarki według NACE* |
31.12.2020 |
31.12.2019 |
|||
|
w tys. zł |
w % |
w tys. zł |
w % |
|
Handel hurtowy, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi |
4 268 134 |
16,71% |
4 672 631 |
17,45% |
|
Finansowa działalność usługowa, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalnych |
3 529 937 |
13,82% |
3 912 715 |
14,62% |
|
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych |
1 851 134 |
7,25% |
1 919 053 |
7,17% |
|
Działalność firm centralnych (head offices); doradztwo związane z zarządzaniem |
1 453 482 |
5,69% |
1 499 261 |
5,60% |
|
Działalność wspomagająca usługi finansowe oraz ubezpieczenia i fundusze emerytalne |
1 240 611 |
4,86% |
1 141 985 |
4,27% |
|
Produkcja urządzeń elektrycznych |
1 239 137 |
4,85% |
1 134 162 |
4,24% |
|
Produkcja artykułów spożywczych |
1 097 669 |
4,30% |
946 640 |
3,54% |
|
Handel detaliczny, z wyłączeniem handlu detalicznego pojazdami samochodowymi |
1 083 252 |
4,24% |
937 344 |
3,50% |
|
Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń |
875 523 |
3,43% |
906 495 |
3,39% |
|
Wytwarzanie i przetwarzanie koksu i produktów rafinacji ropy naftowej |
835 860 |
3,27% |
759 755 |
2,84% |
|
Pierwsze "10" branż gospodarki |
17 474 739 |
68,43% |
17 830 041 |
66,60% |
|
Pozostałe branże |
8 063 039 |
31,57% |
8 941 245 |
33,40% |
|
Razem |
25 537 778 |
100,00% |
26 771 286 |
100,00% |
|
*Zaangażowanie bilansowe i pozabilansowe (kapitał) wobec klientów instytucjonalnych (w tym banków), w oparciu o NACE Revision 2 (statystyczną klasyfikację działalności gospodarczych w Unii Europejskiej).
Należności brutto od klientów i banków w podziale na typ prowadzonej działalności:
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Należności brutto od podmiotów gospodarczych i banków |
|
|
|
finansowa |
|
4 250 727 |
4 116 998 |
produkcyjna |
|
4 031 923 |
4 956 141 |
usługowa |
|
4 009 531 |
4 512 671 |
pozostała |
|
3 414 023 |
4 106 024 |
|
|
15 706 204 |
17 691 835 |
|
|
|
|
Należności brutto od klientów indywidualnych |
|
7 621 720 |
7 706 947 |
|
|
|
|
Razem (patrz Nota 18, 22) |
|
23 327 924 |
25 398 781 |
Wartość brutto należności nie uwzględnia odsetek kontraktowych naliczonych od momentu zaklasyfikowania ekspozycji do Etapu 3.
Odpisy na oczekiwane straty kredytowe
Grupa dokonuje odpisów na oczekiwane straty kredytowe, według opracowanych, dla wszystkich aktywów finansowych, wewnętrznych zasad i metodyk kalkulacji odpisów. Dokonywane są one dla każdego z 3 Etapów
• Etap 1: ekspozycje kredytowe, dla których ryzyko kredytowe nie zwiększyło się istotnie od momentu początkowego ujęcia
strata szacowana w horyzoncie 12 miesięcy (jest to część strat kredytowych oczekiwanych dla całego okresu narażenia na ryzyko, wynikająca z niewykonania zobowiązania w ciągu 12 miesięcy od dnia sprawozdawczego),
• Etap 2: ekspozycje kredytowe, dla których nastąpił istotny wzrost ryzyka kredytowego
straty kredytowe szacuje się dla całego okresu trwania ekspozycji,
• Etap 3: ekspozycje kredytowe, dla których nastąpił obiektywny dowód utraty wartości
straty kredytowe szacowane jak dla aktywów z utratą wartości.
Przypisanie ekspozycji do Etapu odbywa się, w zależności od sposobu zarządzania klientem (indywidulane vs. grupowe), przy uwzględnieniu szerokiego zakresu informacji pozyskiwanych w ramach standardowych procesów zarządzania ryzykiem (w tym procesu Wczesnego Ostrzegania), dotyczących zarówno bieżących, jak i przyszłych zdarzeń, w tym czynników makroekonomicznych oraz liczby dni zaległości.
Grupa grupuje instrumenty finansowe dla potrzeb wyceny oczekiwanych strat kredytowych w ujęciu produktowym w obszarze bankowości detalicznej i w ujęciu segmentacyjnym dla homogenicznego portfela mikroprzedsiębiorstw z minimalnym udziałem w sumie należności brutto Grupy.
Przeterminowanie spłaty o ponad 30 dni dla aktywów finansowych jest przez Grupę brane pod uwagę przy identyfikowaniu wystąpienia istotnego wzrostu ryzyka kredytowego. W przypadku ekspozycji kredytowych z obszaru bankowości detalicznej, kryterium przeterminowania powyżej 30 dni jest bezpośrednią przesłanką dla zidentyfikowania istotnego wzrostu ryzyka kredytowego. Dla ekspozycji kredytowych w obszarze bankowości instytucjonalnej, przeterminowanie o ponad 30 dni jest brane pod uwagę podczas oceny potencjalnego wystąpienia istotnego wzrostu ryzyka kredytowego, natomiast jest to czynnik wspierający ocenę i mający charakter pośredni.
Grupa zweryfikowała przypadki przeterminowań aktywów finansowych o ponad 30 dni i potencjał tej miary do identyfikacji istotnego wzrostu ryzyka kredytowego. Wyniki analizy wskazały, że rozszerzony przegląd ekspozycji klienta w ramach okresowych procesów kredytowych, a w jego wyniku przegląd wewnętrznej klasyfikacji jest miarą bardziej adekwatną w stosunku do dni przeterminowania. Proces nadpisań Etapów dla portfela bankowości instytucjonalnej również potwierdził to założenie. Analiza przypadków 30 dni przeterminowania wykazała brak związku z podwyższonym ryzykiem kredytowym z racji wykazywania zaległości przede wszystkim na produktach niekredytowych.
Grupa stosuje ogólną zasadę, że niewykonanie zobowiązania przez wierzyciela ma miejsce w przypadku wystąpienia jednego lub obu z poniższych zdarzeń:
a) zwłoka w wykonaniu przez dłużnika wszelkich istotnych zobowiązań kredytowych wobec Grupy wynosi 90 dni i więcej,
b) istnieje małe prawdopodobieństwo wywiązania się w pełni przez dłużnika ze swoich zobowiązań kredytowych wobec Grupy, bez konieczności podejmowania przez instytucję działań takich jak realizacja zabezpieczenia.
W celu dokonania oceny czy nastąpił istotny wzrost ryzyka kredytowego Bank cyklicznie, w ramach procesu klasyfikacji wewnętrznej oraz bieżącego procesu monitorowania, analizuje zmiany ryzyka niewykonania zobowiązania dla danej ekspozycji kredytowej, dokonując porównania bieżącej oceny ryzyka niewykonania zobowiązania dla ekspozycji kredytowej z oceną ryzyka niewykonania zobowiązania dokonaną w momencie początkowego ujęcia.
Ocena zmiany ryzyka niewykonania zobowiązania dla danej ekspozycji kredytowej dokonywana w ramach procesu klasyfikacji wewnętrznej oraz procesu monitorowania uwzględnia:
• czynniki jakościowe (w tym sygnały Wczesnego Ostrzegania),
• informacje ilościowe (obejmujące m.in. rating ryzyka dłużnika),
• ewentualne przyznanie klientowi, ze względów ekonomicznych lub umownych, udogodnień (w zakresie warunków finansowych) wynikających z jego trudności finansowych, których w innym przypadku Grupa by nie udzieliła (gdy udogodnienia te nie implikują pogorszenia przyszłych strumieni płatności).
W celu dokonania oceny czy nastąpił istotny wzrost ryzyka kredytowego, dla portfela Klientów Bankowości Detalicznej, Grupa cyklicznie, w ramach procesu analiz zmiany ryzyka niewykonania zobowiązania dla danej ekspozycji kredytowej, dokonuje porównania bieżącej oceny ryzyka niewykonania zobowiązania dla ekspozycji kredytowej, z oceną ryzyka niewykonania zobowiązania dokonaną w momencie początkowego ujęcia. Dodatkowo, uwzględniane są przesłanki jakościowe oparte o bieżącą długość okresu przeterminowania produktu kredytowego, dokonane czynności miękkiej restrukturyzacji oraz fakt braku dostępności informacji o prawdopodobieństwie niewykonania zobowiązania.
Oczekiwana strata, będąca podstawą określenia poziomu odpisów dla należności z rozpoznaną utratą wartości oraz istotnym wzrostem ryzyka kredytowego od początkowego ujęcia, wyznaczana jest w całym okresie życia ekspozycji. Dla ekspozycji odnawialnych, kontraktowy termin zapadalności nie jest określony, w zastępstwie wyznaczany jest tzw. behawioralny termin zapadalności będący wynikiem empirycznej estymacji czasu życia produktu kredytowego.
W obszarze Bankowości Detalicznej odpisy na oczekiwane straty kredytowe liczone są w oparciu o modele statystyczne dla grup aktywów łączonych w portfele o wspólnych cechach ryzyka kredytowego. W sprawozdaniu finansowym Grupa koryguje wartość ekspozycji kredytowych o wartość odpisów z tytułu oczekiwanych strat kredytowych. W przypadku wystąpienia w Etapie 3 ekspozycji indywidualnie znaczących, odpis na nich jest liczony metodą indywidualną. Ekspozycje są uznawane za indywidualnie znaczące na poziomie klienta, jeżeli potencjalna strata na kliencie w przypadku jego wejścia w Etap 3 przekroczyłaby 10% średniej wartości odpisu na ekspozycjach wchodzących w Etap 3 w ostatnim kwartale.
W obszarze bankowości instytucjonalnej głównymi źródłami parametrów wchodzących w skład metodyki oczekiwanych strat kredytowych (‘ECL’) są wyniki wewnętrznych procesów oceny klienta oraz rezultaty modeli kredytowych.
• Stopa utraty wartości jest pochodną ratingu klienta ustalonego na podstawie wewnętrznych modeli ratingowych. Metodyka ECL opisuje proces nakładania na istniejące ratingi, przewidywane w danym scenariuszu makroekonomicznym, rozkładów migracji. Uzyskuje się w ten sposób, w kolejnych okresach prognozy, prawdopodobieństwo migracji do danego przedziału ratingowego.
• Wartość parametru LGD wynika bezpośrednio z modelu dedykowanego dla klientów z utratą wartości.
• Wartość ekspozycji na kolejne okresy prognozy bazuje na dostępnych harmonogramach spłat jak i (dla produktów odnawialnych) na przewidywanej zmianie ekspozycji opisywanej wartością parametru CCF. Bazą do oszacowania tego parametru były wewnętrzne dane o kwotach wykorzystanych przez klientów przed identyfikacją przez Grupę utraty wartości.
• Przypisanie do etapu bazuje na istniejącym w Grupie procesie oceny klienta używanym do zarządzania klientem. Proces ten uwzględnia zarówno czynniki ilościowe (np. rating klienta) jak i szereg czynników jakościowych (np. Sygnały Wczesnego Ostrzegania).
• Przyjęte przez Grupę terminy zapadalności wynikają bezpośrednio z umów z klientami oraz okresów w jakich Grupa jest narażona na ewentualne ryzyko.
W obszarze bankowości detalicznej podstawą parametrów wchodzących w skład metodyki ECL są istniejące w Grupie wewnętrzne modele oceny wiarygodności kredytowej klienta, informacje o etapie postępowania windykacyjnego oraz informacje z hurtowni danych Grupy.
• Stopa utraty wartości jest złożeniem szeregu modeli oceny wiarygodności kredytowej klienta, połączonych ze sobą za pomocą procesu nazwanego logiką integracyjną. Metodyka ECL, na podstawie prognoz makroekonomicznych, przekształca rezultaty logiki integracyjnej tak, by wynik odzwierciedlał przewidywane zmiany w gospodarce. Tak uzyskane parametry, są następnie przykładane do wektorów utraty wartości w okresie życia produktu, oszacowanych na podstawie historycznie obserwowanych stóp utraty wartości.
• Wektory wartości odzysków są rezultatem analizy wysokości historycznie windykowanych należności dla homogenicznych populacji. Populacje zostały posegmentowane względem podobnych cech jak typ produktu, czas od odpisu, wartość ekspozycji do spłaty czy historycznie obserwowane spłaty.
• Wartość parametru EAD bazuje dla produktów ratalnych na przewidywanych harmonogramach spłat wygenerowanych w oparciu o długość kontraktu i oprocentowanie produktu. Dla produktów odnawialnych EAD bazuje na oszacowanym wewnętrznie wektorze parametru CCF odzwierciedlającym przewidywane w kolejnych okresach prognozy zmiany w wielkości ekspozycji.
W części detalicznej Grupy stosowane jest, oprócz kryterium 30 dni zaległości oraz kategorii foreborne, kryterium ilościowe – analiza zmiany poziomu PD od momentu powstania ekspozycji. Zgodnie ze standardem Grupa nie stosuje stałego progu, powyżej którego wzrost ryzyka automatycznie byłby uznawany za istotny. Wynika to z faktu, że ten sam wzrost parametru PD w wartościach bezwzględnych byłby bardziej znaczący dla ekspozycji o niższym początkowym ryzyku niż dla tych o wyższym. Wobec powyższego w banku stosowany jest dedykowany model, którego celem jest wyznaczenie progu, powyżej którego wzrost ryzyka będzie uznawany za istotny. W celu określenia relatywnego wzrostu bank stosuje zmienną będącą ilorazem prawdopodobieństwa defaultu w aktualnej dacie raportowej, oraz prawdopodobieństwa warunkowego wyliczonego na ten sam okres w momencie początkowego ujęcia. Próg określony jest jako punkt odcięcia, gdzie maksymalizowane jest prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia default w przypadku wzrostu wartości zmiennej objaśniającej.
Na każdy dzień bilansowy Grupa ocenia, czy istnieją obiektywne przesłanki utraty wartości składnika aktywów finansowych lub grupy aktywów finansowych.
Składnik aktywa finansowego lub grupa aktywów finansowych utraciły wartość wyłącznie gdy istnieją obiektywne dowody utraty wartości wynikające z jednego lub więcej zdarzeń mających miejsce po początkowym ujęciu składnika aktywów (zdarzenie powodujące stratę), a zdarzenie (lub zdarzenia) powodujące stratę ma wpływ na oczekiwane przyszłe przepływy pieniężne wynikające ze składnika aktywów finansowych lub grupy aktywów finansowych, których wiarygodne oszacowanie jest możliwe.
Do obiektywnych dowodów utraty wartości składnika aktywów finansowych lub grupy aktywów, w obszarze bankowości instytucjonalnej, zalicza się uzyskane przez Grupę informacje dotyczące następujących zdarzeń:
• znaczących trudności finansowych emitenta lub dłużnika;
• obniżenie ratingu klienta przez uznaną i akceptowaną przez Grupę zewnętrzną instytucję oceny wiarygodności kredytowej (poniżej poziomu odpowiadającemu ratingowi wewnętrznemu 7- (czyli dla CCC- Standard & Poors i Caa3 Moody’s))
• naruszenie warunków umowy, takie jak zdarzenie niewykonania zobowiązania lub niedokonanie płatności w wymaganym terminie, np. opóźnienia w spłacie rat kapitałowych lub odsetkowych;
• przyznania kredytobiorcy przez Grupę, ze względów ekonomicznych lub umownych wynikających z trudności finansowych kredytobiorcy, udogodnień w zakresie warunków finansowych, których w innym przypadku Grupa by nie udzieliła;
• wysokiego prawdopodobieństwa upadłości klienta lub uzyskanie informacji o wszczęciu postępowania upadłościowego, wystąpienie przez dłużnika o ogłoszenie upadłości lub o przyznanie podobnej ochrony lub postawienie dłużnika w stan upadłości bądź przyznanie mu podobnej ochrony, jeżeli umożliwiłoby mu to uniknięcie lub opóźnienie spłaty zobowiązań kredytowych,
• wniosek Grupy o nadanie oświadczeniu Dłużnika o poddaniu się egzekucji klauzuli wykonalności;
• istotne pogorszenie się sytuacji gospodarczej, które może mieć wpływ na ryzyko niespłaceniem zobowiązań przez dłużnika,
• opóźnienie w spłacie płatności z tytułu umowy 90 dni i więcej,
oraz inne zdarzenia, które mogą mieć negatywny wpływ na możliwe do oceny przyszłe przepływy gotówkowe z tytułu ekspozycji kredytowej.
Do obiektywnych dowodów utraty wartości składnika aktywów finansowych lub grupy aktywów w obszarze detalicznym zalicza się spełnienie nawet jednej z niżej wymienionych przesłanek przez jakąkolwiek z posiadanych przez klienta ekspozycji:
• wystąpienie opóźnień w spłacie rat kapitałowo-odsetkowych, minimalnej kwoty do zapłaty, prowizji lub przekroczenie dozwolonego limitu. Na potrzeby rozpoznania utraty wartości przyjmuje się, że opóźnienie w spłacie jest równe lub przekracza 90 dni na moment wyliczania odpisu (niezależnie od wysokości ekspozycji oraz kwoty przeterminowania);
• udzielenie modyfikacji warunków umowy (restrukturyzacje), w rezultacie których wartość bieżąca przepływów pieniężnych spada poniżej wartości księgowej sprzed modyfikacji;
• wypowiedzenie umowy z przyczyn innych niż opóźnienie w spłacie w przypadku produktów hipotecznych;
• wystąpienie przesłanek jakościowych:
- śmierć,
- bankructwo,
- trwałe kalectwo lub poważna choroba,
- nadużycie finansowe,
- uzyskanie informacji o wszczęciu postępowania upadłościowego klienta lub ogłoszenie przez klienta upadłości,
- utrata wartości lub zagrożenie utraty wartości zabezpieczenia,
- pobyt klienta w areszcie lub więzieniu,
- częściowe umorzenie kapitału,
- wypowiedzenie umowy,
- wniosek Grupy o wszczęcie postępowania egzekucyjnego wobec klienta.
W przypadku klientów, którzy nie spełniają kryteriów restrukturyzacyjnych, a w szczególności, dla których wdrożono ścieżkę prawną (upadłość, egzekucja, spór sądowy) bez perspektyw powrotu formuły spłat z podstawowej działalności operacyjnej klienta, prowadzony jest proces windykacji, a należności podlegają spisaniu w straty. Głównym celem tego procesu jest maksymalizacja odzyskiwanych przez Grupę kwot zaległych ekspozycji. W procesie windykacji Grupa wypracuje z klientem formułę współpracy, w trakcie której aktywność Grupy nie ogranicza się tylko do działań prawnych, ale również w miarę możliwości prowadzona jest bieżąca współpraca. W przypadku, jeśli spłata ekspozycji jest zagrożona z uwagi na słaby standing finansowy dłużnika lub poprzez transfer aktywów poza zasięg windykacji, w wyjątkowych przypadkach możliwa jest sprzedaż ekspozycji.
Grupa ustanowiła i stosuje okres kwarantanny dla ekspozycji przestających być klasyfikowanymi jako aktywa Etapu 3.
W obszarze bankowości instytucjonalnej zmiana statusu z utraty wartości na brak utraty wartości może mieć miejsce wówczas, gdy nie wystąpiły zaległości płatnicze wobec Banku w okresie minimum 12 miesięcy oraz kwota główna i związane z nią należności dodatkowe wynikające z umowy są możliwe do odzyskania w całości.
Zasadniczą przesłanką do zmiany statusu z utraty wartości na brak utraty wartości jest całkowite odzyskanie zdolności kredytowej.
W obszarze detalicznym, mechanizm kwarantanny polega na utrzymaniu klienta w statusie utraty wartości przez kolejne 9 miesięcy od ustąpienia wszystkich przesłanek utraty wartości.
Grupa korzysta ze scenariuszy makroekonomicznych zawierających zmienne objaśniające w modelach wykorzystywanych do pomiaru utraty wartości. Scenariusze przygotowywane są przez Głównego Ekonomistę Banku min. raz na kwartał w horyzoncie 3 letnim w podziale na kwartały (scenariusz bazowy z wagą 60% oraz odchylenie pozytywne i negatywne od tego scenariusza z wagą 20%).
W obszarze bankowości instytucjonalnej Grupa podzieliła portfel kredytowy na branże pod kątem ich wrażliwości na warunki makroekonomiczne, zidentyfikowała te zmienne makroekonomiczne, które najlepiej wyjaśniały historyczne zmiany jakości kredytowej oraz przeanalizowała zależności od czynników makroekonomicznych za pomocą metod statystycznych. Finalnie, Grupa dla każdej klasy wrażliwości ustalonej dla branży zbudowała model pozwalający na uzależnienie współczynnika determinującego poziom migracji klientów pomiędzy ratingami od tych czynników.
Scenariusze makroekonomiczne w obszarze Bankowości instytucjonalnej obejmują poniższe zmienne:
- roczną zmianę indeksu WIG20,
- stopę bezrobocia,
- inflację,
- PKB,
- stopę bezrobocia „BAEL”,
- WIBOR 3 miesięczny,
-
natomiast bankowość detaliczna wykorzystuje w modelowaniu oczekiwanych strat kredytowych trzy zmienne:
- stopę bezrobocia,
- stopę bezrobocia „BAEL”,
- roczną zmianę indeksu WIG.
Scenariusz bazowy dla zmiennych wykorzystywanych do oszacowania oczekiwanych strat kredytowych na 31 grudnia 2020 zaprezentowano poniżej:
Bazowy scenariusz ekonomiczny |
4q20 |
1q21 |
2q21 |
3q21 |
4q21 |
1q22 |
2q22 |
3q22 |
4q22 |
1q23 |
2q23 |
3q23 |
4q23 |
PKB przyrost r/r |
(5,8) |
(3,2) |
8,9 |
2,1 |
7,9 |
6,7 |
5,2 |
5,0 |
4,1 |
4,2 |
4,1 |
4,1 |
4,0 |
Inflacja r/r (średnia) |
2,9 |
2,0 |
2,5 |
2,4 |
2,6 |
2,7 |
3,0 |
3,3 |
3,7 |
3,6 |
3,4 |
3,1 |
2,9 |
Zarejestrowana stopa bezrobocia |
6,4 |
6,8 |
6,3 |
6,3 |
6,7 |
6,7 |
6,1 |
5,8 |
5,8 |
5,9 |
5,6 |
5,1 |
5,2 |
stopę bezrobocia „BAEL” |
3,7 |
4,1 |
3,6 |
3,6 |
4,1 |
4,1 |
3,6 |
3,3 |
3,4 |
3,5 |
3,3 |
2,8 |
3,0 |
WIBOR 3M (eop) |
0,22 |
0,22 |
0,22 |
0,22 |
0,22 |
0,22 |
0,40 |
0,75 |
1,05 |
1,27 |
1,71 |
1,72 |
1,72 |
WIG20 (eop) |
1939 |
1970 |
2005 |
2040 |
2075 |
2111 |
2146 |
2181 |
2216 |
2251 |
2287 |
2322 |
2357 |
Pesymistyczny scenariusz ekonomiczny |
4q20 |
1q21 |
2q21 |
3q21 |
4q21 |
1q22 |
2q22 |
3q22 |
4q22 |
1q23 |
2q23 |
3q23 |
4q23 |
PKB przyrost r/r |
(5,8) |
(5,0) |
6,9 |
0,1 |
5,8 |
6,1 |
4,3 |
3,8 |
2,6 |
3,0 |
3,4 |
3,9 |
4,3 |
Inflacja r/r (średnia) |
2,9 |
1,8 |
1,9 |
1,6 |
1,8 |
2,1 |
2,5 |
2,9 |
3,4 |
3,3 |
3,2 |
2,9 |
2,9 |
Zarejestrowana stopa bezrobocia |
6,4 |
7,1 |
6,9 |
7,3 |
7,9 |
7,9 |
7,1 |
6,8 |
6,6 |
6,7 |
6,3 |
5,7 |
5,7 |
stopę bezrobocia „BAEL” |
3,7 |
4,4 |
4,2 |
4,6 |
5,3 |
5,3 |
4,6 |
4,3 |
4,2 |
4,3 |
4,0 |
3,4 |
3,5 |
WIBOR 3M (eop) |
0,22 |
0,18 |
0,18 |
0,18 |
0,18 |
0,18 |
0,18 |
0,43 |
0,43 |
0,68 |
0,68 |
0,68 |
0,68 |
WIG20 (eop) |
1820 |
1796 |
1871 |
1904 |
1959 |
1992 |
2048 |
2082 |
2139 |
2173 |
2207 |
2241 |
2275 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Optymistyczny scenariusz ekonomiczny |
4q20 |
1q21 |
2q21 |
3q21 |
4q21 |
1q22 |
2q22 |
3q22 |
4q22 |
1q23 |
2q23 |
3q23 |
4q23 |
PKB przyrost r/r |
(5,8) |
(2,2) |
11,1 |
4,1 |
10,0 |
7,8 |
5,6 |
5,5 |
4,8 |
4,6 |
4,3 |
4,3 |
4,3 |
Inflacja r/r (średnia) |
2,9 |
2,2 |
3,1 |
3,2 |
3,4 |
3,3 |
3,5 |
3,7 |
4,0 |
3,9 |
3,6 |
3,3 |
2,9 |
Zarejestrowana stopa bezrobocia |
6,4 |
6,5 |
5,7 |
5,3 |
5,5 |
5,5 |
5,1 |
4,8 |
5,0 |
5,1 |
4,9 |
4,5 |
4,7 |
stopę bezrobocia „BAEL” |
3,7 |
3,8 |
3,0 |
2,6 |
2,9 |
2,9 |
2,6 |
2,3 |
2,6 |
2,7 |
2,6 |
2,2 |
2,5 |
WIBOR 3M (eop) |
0,22 |
0,23 |
0,24 |
0,3 |
0,75 |
1,1 |
1,65 |
2 |
2,25 |
2,25 |
2,25 |
2,25 |
2,25 |
WIG20 (eop) |
2006 |
2096 |
2134 |
2171 |
2250 |
2279 |
2308 |
2338 |
2369 |
2400 |
2431 |
2462 |
2494 |
W obszarze bankowości detalicznej, na poziomie homogenicznych portfeli produktowych, Grupa, za pomocą metod statystycznych zbudowała równania uzależniające wysokości rocznych stóp strat od czynników makroekonomicznych. Tak powstałe modele pozwalają na dynamiczne kształtowanie wysokości odpisów z tytułu oczekiwanych strat kredytowych w zależności od przewidywanych zmian w gospodarce.
Scenariusze i zmienne makroekonomiczne są aktualizowane w cyklach kwartalnych.
W ramach oceny adekwatności stosowanej metodyki służącej wyznaczeniu utraty wartości oraz rezerwy, Grupa regularnie, co najmniej raz w roku, przeprowadza analizę w celu weryfikacji, w jakim stopniu dokonane odpisy aktualizujące miały odzwierciedlenie w rzeczywiście poniesionych stratach. Dodatkowo modele używane do wyznaczania rezerw podlegają ocenie niezależnego Biura Walidacji Modeli.
Grupa analizuje wrażliwość oczekiwanych strat kredytowych pod kątem metod i założeń modelu oczekiwanych strat kredytowych, w szczególności wrażliwość na prognozy sytuacji makroekonomicznej. Zaprezentowane w tabeli poniżej zmiany oczekiwanych strat kredytowych dla ekspozycji bez utraty wartości zostały wyznaczone jako różnica pomiędzy oczekiwanymi stratami kredytowymi wyliczonymi dla konkretnego scenariusza makroekonomicznego a oczekiwanymi stratami kredytowymi wyliczonymi z uwzględnieniem wszystkich scenariuszy makroekonomicznych zważonych prawdopodobieństwem ich realizacji
Zmiana poziomu oczekiwanych strat kredytowych dla ekspozycji bez utraty wartości (Etap 1 i 2), przy założeniu 100% realizacji scenariusza na dzień 31.12.2020, w tys. zł |
Scenariusz optymistyczny |
Scenariusz pesymistyczny |
Bankowość detaliczna |
(1 923) |
2 030 |
Bankowość instytucjonalna |
(3 040) |
5 025 |
|
(4 963) |
7 055 |
Zmiana poziomu oczekiwanych strat kredytowych dla ekspozycji bez utraty wartości (Etap 1 i 2), przy założeniu 100% realizacji scenariusza na dzień 31.12.2019, w tys. zł |
Scenariusz optymistyczny |
Scenariusz pesymistyczny |
Bankowość detaliczna |
(1 166) |
1 246 |
Bankowość instytucjonalna |
(2 967) |
3 575 |
|
(4 133) |
4 821 |
Grupa rozpoznaje i zarządza ryzykiem kredytowym kontrahenta w transakcjach instrumentami finansowymi w oparciu o wewnętrzne limity na zaangażowanie przedrozliczeniowe i rozliczeniowe. Ekspozycjom tym nadawane są również ratingi kredytowe.
Poniżej zaprezentowano zestawienie określające maksymalną ekspozycję Grupy na ryzyko kredytowe:
w tys. zł |
Nota |
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Należności od Banku Centralnego |
17 |
4 103 407 |
3 300 490 |
Należności od banków (brutto) |
18 |
571 955 |
1 168 278 |
Należności od klientów instytucjonalnych (brutto)* |
22 |
15 134 249 |
16 714 183 |
Należności od klientów indywidualnych (brutto)** |
22 |
7 621 720 |
7 706 947 |
Dłużne papiery wartościowe przeznaczone do obrotu |
19 |
913 123 |
3 881 815 |
Instrumenty pochodne |
19 |
3 370 896 |
1 524 780 |
Inwestycyjne dłużne aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej |
20 |
27 323 571 |
15 484 578 |
Inne aktywa finansowe |
27 |
185 809 |
106 183 |
Zobowiązania warunkowe udzielone |
40 |
16 502 383 |
15 441 954 |
|
|
75 727 113 |
65 330 500 |
*Na koniec 2020 wartość zabezpieczeń pomniejszających maksymalną ekspozycję na ryzyko kredytowe dla należności od klientów instytucjonalnych wyniosła 3 022 172 tys. zł w porównaniu do 3 289 249 tys,. zł w 2019.
* Na koniec 2020 wartość zabezpieczeń pomniejszających maksymalną ekspozycję na ryzyko kredytowe dla należności od klientów indywidualnych wyniosła 2 241 268 tys. zł w porównaniu do 1 922 434 tys,. zł w 2019.
Wartość brutto należności nie uwzględnienia odsetek naliczonych od momentu zaklasyfikowania ekspozycji do Etapu 3. Wpływ uwzględniania tych odsetek na wartość bilansową brutto został przedstawiony w Nocie 22.
Poniżej został zaprezentowany portfel, pogrupowany na należności klientów ze stwierdzoną utratą oraz należności bez utraty wartości. Zaprezentowano również szczegóły odpisów z tytułu oczekiwanych strat kredytowych.
Zgodnie z podejściem do zarządzania ryzykiem kredytowym, wyodrębnia się portfel zarządzany na podstawie indywidualnej klasyfikacji (należności oceniane indywidualnie) oraz na podstawie portfelowej klasyfikacji (należności oceniane portfelowo).
Ekspozycje oceniane indywidualnie, bez rozpoznanej utraty wartości klasyfikowane są na podstawie wewnętrznych ratingów ryzyka przyjmujących wartości od 1 do 7, przy czym kategoria ryzyka 1 jest ratingiem najlepszym.
Ekspozycjom ocenianym indywidualnie z rozpoznaną utratą wartości nadawane są ratingi od 8 do 10.
Wewnętrzne ratingi ryzyka są otrzymywane w kompleksowym procesie oceny kredytowej, na który składają się modele i metodyki ratingowe, dodatkowe korekty wynikające m.in. z posiadanego wsparcia i z zabezpieczenia oraz wszelkie inne zdefiniowane procesy stosowane, w celu uzyskania ratingów ryzyka.
Rating ryzyka określa prawdopodobieństwo niewywiązania się przez dłużnika z zobowiązań w okresie jednego roku. Ratingi od 1 do 4- włącznie są traktowane jako odpowiednik ratingów z poziomu inwestycyjnego zewnętrznych agencji oceny wiarygodności kredytowej, co oznacza, że świadczą o niskim bądź średnim poziomie ryzyka kredytowego. Ratingi poniżej 4- świadczą o podwyższonym poziomie ryzyka kredytowego, przy czym rating 7 oznacza wysokie ryzyko kredytowe i niską zdolność do obsługi zobowiązań nawet przy sprzyjających warunkach makroekonomicznych.
Struktura portfela zaangażowań wobec klientów z punktu widzenia ryzyka kredytowego na dzień 31 grudnia 2020 roku:
w tys. zł |
31.12.2020 |
||||
|
Należności od klientów instytucjonalnych |
Należności od klientów indywidualnych |
Należności od banków |
Razem |
Razem z uwzgl. odsetek naliczonych dla ekspozycji do Etapu 3 |
Należności z rozpoznaną utratą wartości (Etap 3) |
|
|
|
|
|
Wartość brutto |
475 043 |
352 029 |
- |
827 072 |
982 989 |
Odpisy z tytułu oczekiwanych strat kredytowych |
(359 212) |
(279 087) |
- |
(638 299) |
(794 216) |
Wartość netto |
115 831 |
72 942 |
- |
188 773 |
188 773 |
|
|
|
|
|
|
Należności bez rozpoznanej utraty wartości (Etap 2) |
|
|
|
|
|
wg ratingu ryzyka |
|
|
|
|
|
rating ryzyka 1-4- |
76 |
|
3 |
79 |
79 |
rating ryzyka +5-6- |
214 686 |
|
- |
214 686 |
214 689 |
rating ryzyka +7 i powyżej |
292 374 |
|
15 |
292 389 |
292 392 |
wg przeterminowania należności |
|
|
|
|
|
bez opóźnień w spłacie |
|
691 831 |
|
691 831 |
691 831 |
1-30 dni |
|
74 792 |
|
74 792 |
74 792 |
31-90 dni |
|
36 037 |
|
36 037 |
36 037 |
Wartość brutto |
507 136 |
802 660 |
18 |
1 309 814 |
1 309 820 |
Odpisy z tytułu oczekiwanych strat kredytowych |
(29 145) |
(93 466) |
- |
(122 611) |
(122 617) |
Wartość netto |
477 991 |
709 194 |
18 |
1 187 203 |
1 187 203 |
|
|
|
|
|
|
Należności bez rozpoznanej utraty wartości (Etap 1) |
|
|
|
|
|
wg ratingu ryzyka |
|
|
|
|
|
rating ryzyka 1-4- |
9 847 376 |
|
571 934 |
10 419 310 |
10 419 310 |
rating ryzyka +5-6- |
4 304 694 |
|
- |
4 304 694 |
4 304 694 |
wg przeterminowania należności |
|
|
|
|
|
bez opóźnień w spłacie |
|
6 345 084 |
3 |
6 345 087 |
6 345 087 |
1-30 dni |
|
121 947 |
- |
121 947 |
121 947 |
Wartość brutto |
14 152 070 |
6 467 031 |
571 937 |
21 191 038 |
21 191 038 |
Odpisy z tytułu oczekiwanych strat kredytowych |
(46 484) |
(34 352) |
(1 708) |
(82 544) |
(82 544) |
Wartość netto |
14 105 586 |
6 432 679 |
570 229 |
21 108 494 |
21 108 494 |
Łączna wartość brutto |
15 134 249 |
7 621 720 |
571 955 |
23 327 924 |
23 483 847 |
Odpisy z tytułu oczekiwanych strat kredytowych |
(434 841) |
(406 905) |
(1 708) |
(843 454) |
(999 377) |
Łączna wartość netto |
14 699 408 |
7 214 815 |
570 247 |
22 484 470 |
22 484 470 |
Jak opisano powyżej jednym z głównych czynników wpływających na zarządzanie portfelem należności klientów detalicznych są dni opóźnienia, podczas gdy w segmencie klientów instytucjonalnych jest to rating.
Wartość brutto należności nie uwzględnienia odsetek kontraktowych naliczonych od momentu zaklasyfikowania ekspozycji do Etapu 3. Wpływ uwzględniania tych odsetek został zilustrowany w ostatniej kolumnie tabeli.
Struktura portfela zaangażowań wobec banków i klientów z punktu widzenia ryzyka kredytowego na dzień 31 grudnia 2019 roku:
w tys. zł |
31.12.2019 |
||||
|
Należności od klientów instytucjonalnych |
Należności od klientów indywidualnych |
Należności od banków |
Razem |
Razem z uwzgl. odsetek naliczonych dla ekspozycji do Etapu 3 |
Należności z rozpoznaną utratą wartości (Etap 3) |
|
|
|
|
|
Wartość brutto |
526 651 |
315 109 |
- |
841 760 |
1 153 104 |
Odpisy z tytułu oczekiwanych strat kredytowych |
(316 380) |
(242 829) |
- |
(559 209) |
(870 553) |
Wartość netto |
210 271 |
72 280 |
- |
282 551 |
282 551 |
|
|
|
|
|
|
Należności bez rozpoznanej utraty wartości (Etap 2) |
|
|
|
|
|
wg ratingu ryzyka |
|
|
|
|
|
rating ryzyka 1-4- |
209 328 |
|
3 |
209 331 |
209 331 |
rating ryzyka +5-6- |
1 062 988 |
|
- |
1 062 988 |
1 062 993 |
rating ryzyka +7 i powyżej |
103 981 |
|
- |
103 981 |
103 981 |
wg przeterminowania należności |
|
|
|
|
|
bez opóźnień w spłacie |
|
836 264 |
|
836 264 |
836 264 |
1-30 dni |
|
102 726 |
|
102 726 |
102 726 |
31-90 dni |
|
40 256 |
|
40 256 |
40 256 |
Wartość brutto |
1 376 297 |
979 246 |
3 |
2 355 545 |
2 355 550 |
Odpisy z tytułu oczekiwanych strat kredytowych |
(18 896) |
(61 054) |
- |
(79 950) |
(79 954) |
Wartość netto |
1 357 401 |
918 192 |
3 |
2 275 595 |
2 275 595 |
|
|
|
|
|
|
Należności bez rozpoznanej utraty wartości (Etap 1) |
|
|
|
|
|
wg ratingu ryzyka |
|
|
|
|
|
rating ryzyka 1-4- |
11 955 828 |
- |
751 707 |
12 707 535 |
12 707 543 |
rating ryzyka +5-6- |
2 856 700 |
433 |
416 556 |
3 273 690 |
3 273 690 |
wg przeterminowania należności |
|
|
|
|
|
bez opóźnień w spłacie |
|
6 248 508 |
13 |
6 248 521 |
6 248 521 |
1-30 dni |
|
163 650 |
- |
163 650 |
163 650 |
Wartość brutto |
14 812 528 |
6 412 591 |
1 168 276 |
22 393 396 |
22 393 404 |
Odpisy z tytułu oczekiwanych strat kredytowych |
(28 174) |
(23 216) |
(2 594) |
(53 984) |
(53 991) |
Wartość netto |
14 784 355 |
6 389 375 |
1 165 682 |
22 339 412 |
22 339 412 |
Łączna wartość brutto |
16 715 476 |
7 706 947 |
1 168 279 |
25 588 527 |
25 902 057 |
Odpisy z tytułu oczekiwanych strat kredytowych |
(363 450) |
(327 099) |
(2 594) |
(690 969) |
(1 004 499) |
Łączna wartość netto |
16 352 026 |
7 379 848 |
1 165 685 |
24 897 559 |
24 897 559 |
Jak opisano powyżej jednym z głównych czynników wpływających na zarządzanie portfelem należności klientów detalicznych są dni opóźnienia, podczas gdy w segmencie klientów instytucjonalnych jest to rating.
Wartość brutto należności nie uwzględnienia odsetek kontraktowych naliczonych od momentu zaklasyfikowania ekspozycji do Etapu 3. Wpływ uwzględniania tych odsetek został zilustrowany w ostatniej kolumnie tabeli.
Struktura instrumentów pochodnych z punktu widzenia ryzyka kredytowego:
w tys. zł |
31.12.2020 |
31.12.2019 |
||||
|
Transakcje z klientami instytucjonalnymi |
Transakcje z klientami indywidualnymi |
Transakcje z bankami |
Transakcje z klientami instytucjonalnymi |
Transakcje z klientami indywidualnymi |
Transakcje z bankami |
Instrumenty pochodne wg ratingu ryzyka |
|
|
|
|
|
|
rating ryzyka 1-4- |
2 406 138 |
540 |
869 702 |
863 566 |
8 894 |
587 849 |
rating ryzyka +5-6- |
32 166 |
- |
60 846 |
40 085 |
- |
24 320 |
rating ryzyka +7 i powyżej |
1 504 |
- |
- |
67 |
- |
- |
Razem |
2 439 808 |
540 |
930 548 |
903 718 |
8 894 |
612 169 |
Poniżej zaprezentowano podział ekspozycji w portfelu dłużnych papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu oraz w portfelu dłużnych papierów wartościowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody według ratingów agencji Fitch:
w tys. zł |
31.12.2020 |
31.12.2019 |
||
|
Dłużne papiery wartościowe przeznaczone do obrotu |
Dłużne papiery wartościowe wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
Dłużne papiery wartościowe przeznaczone do obrotu |
Dłużne papiery wartościowe wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
Rating emitenta agencji Fitch |
|
|
|
|
A (w tym: od A- do AAA) |
913 123 |
27 323 571 |
3 881 815 |
15 484 578 |
Razem |
913 123 |
27 323 571 |
3 881 815 |
15 484 578 |
|
|
|
|
|
Struktura zobowiązań warunkowych udzielonych z punktu widzenia ryzyka kredytowego na dzień 31 grudnia 2020:
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
|
|
Zobowiązania wobec klientów instytucjonalnych |
Zobowiązania wobec klientów indywidualnych |
Zobowiązania wobec banków |
Zobowiązania warunkowe udzielone (Etap 3) |
37 112 |
1 081 |
- |
wg ratingu ryzyka |
|
|
|
rating ryzyka +7 i powyżej |
37 112 |
|
- |
|
|
|
|
Zobowiązania warunkowe udzielone (Etap 2) |
420 043 |
1 266 562 |
- |
wg ratingu ryzyka |
|
|
|
rating ryzyka 1-4- |
81 800 |
|
- |
rating ryzyka +5-6- |
112 134 |
|
- |
rating ryzyka +7 i powyżej |
226 109 |
|
- |
|
|
|
|
Zobowiązania warunkowe udzielone (Etap 1) |
9 459 421 |
4 963 153 |
355 011 |
wg ratingu ryzyka |
|
|
|
rating ryzyka 1-4- |
7 178 082 |
|
350 804 |
rating ryzyka +5-6- |
2 281 339 |
|
4 207 |
Razem |
9 916 576 |
6 230 796 |
355 011 |
Struktura zobowiązań warunkowych udzielonych z punktu widzenia ryzyka kredytowego na dzień 31 grudnia 2019:
w tys. zł |
|
31.12.2019 |
|
|
Zobowiązania wobec klientów instytucjonalnych |
Zobowiązania wobec klientów indywidualnych |
Zobowiązania wobec banków |
Zobowiązania warunkowe udzielone (Etap 3) |
67 574 |
1 306 |
- |
wg ratingu ryzyka |
|
|
|
rating ryzyka +7 i powyżej |
67 574 |
|
- |
|
|
|
|
Zobowiązania warunkowe udzielone (Etap 2) |
639 821 |
1 219 855 |
3 323 |
wg ratingu ryzyka |
|
|
|
rating ryzyka 1-4- |
132 895 |
|
- |
rating ryzyka +5-6- |
426 514 |
|
3 323 |
rating ryzyka +7 i powyżej |
80 412 |
|
- |
|
|
|
|
Zobowiązania warunkowe udzielone (Etap 1) |
8 177 658 |
4 964 158 |
368 259 |
wg ratingu ryzyka |
|
|
|
rating ryzyka 1-4- |
6 828 244 |
|
364 951 |
rating ryzyka +5-6- |
1 349 414 |
|
3 308 |
Razem |
8 885 053 |
6 185 319 |
371 582 |
Praktyki „forbearance”
W Grupie w ramach zarządzania ryzykiem kredytowym identyfikuje się ekspozycje „forborne”. Grupa uwzględnia ekspozycje „forborne” zgodnie z wymaganiami sprawozdawczymi wynikającymi ze Standardów Technicznych EBA/ITS/2013/03.
Grupa jako „forborne” traktuje ekspozycje, gdzie Grupa udziela dłużnikowi doświadczającemu trudności finansowych preferencyjnych warunków finansowania (np. na warunkach nierynkowych), które w innej sytuacji nie byłyby rozważane. Grupa poprzez preferencyjne warunki finansowania rozumie sytuacje, w której np. zmodyfikowane oprocentowanie kredytu jest niższe niż umowna wartość oprocentowania sprzed restrukturyzacji i/lub zmodyfikowane oprocentowanie kredytu jest niższe niż oprocentowanie rynkowe dla danego okresu finansowania i ryzyka kredytowego.
Zakres, w którym zmieniane są warunki finansowania, ustalany jest indywidualnie dla każdego dłużnika, którego dotyczy przedmiotowa sytuacja. W szczególności działania takie obejmują:
• przejęcie aktywów,
• udzielenia nowego, zrestrukturyzowanego zaangażowania w celu częściowej lub całkowitej spłaty istniejącego zaangażowania,
• modyfikację warunków istniejącego zaangażowania, w tym zmiany harmonogramu spłat (np. wydłużenie okresu kredytowania), zmiany oprocentowania należności lub sposobu spłaty, lub redukcji kwoty do spłaty (kwoty głównej lub narosłych odsetek).
Proces nadawania ekspozycjom statusu „forborne” jest ściśle związany z procesem zarządzania ryzykiem kredytowym, w tym również z procesem rozpoznawania utraty wartości dla ekspozycji.
W przypadku klientów instytucjonalnych Grupa nadaje status „forborne” dla ekspozycji z rozpoznaną utratą wartości.
W przypadku ekspozycji detalicznych status „forborne” może dotyczyć zarówno ekspozycji z portfela z utratą wartości jak i z portfela bez utraty wartości. Grupa jako „forborne” bez utraty wartości traktuje ekspozycje na których były przeprowadzone działania restrukturyzacyjne, natomiast zmiana warunków finansowania nie implikowała pogorszenia przyszłych strumieni płatności. W takich przypadkach zmiana statusu ekspozycji na „forborne” nie stanowi dowodu utraty wartości.
Grupa przyjmuje, że ekspozycje pozostają w statusie „forborne” aż do ich całkowitej spłaty.
Ekspozycje ze zmodyfikowanymi warunkami podlegającymi zasadom w zakresie forbearance (ekspozycje forborne) są przedmiotem raportowania regulacyjnego oraz wewnętrznego.
Wartości ekspozycji w statusie „forborne”:
w tys. zł |
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Należności bez rozpoznanej utraty wartości, |
21 928 897 |
23 580 662 |
Należności bez rozpoznanej utraty wartości (Etap 1), w tym: |
20 619 102 |
21 225 119 |
podmiotów sektora niefinansowego |
16 879 946 |
18 072 331 |
klientów instytucjonalnych |
10 412 915 |
11 659 740 |
klientów indywidualnych |
6 467 031 |
6 412 591 |
Należności bez rozpoznanej utraty wartości (Etap 2), w tym: |
1 309 795 |
2 355 543 |
podmiotów sektora niefinansowego |
1 309 795 |
2 355 529 |
klientów instytucjonalnych |
507 135 |
1 376 283 |
klientów indywidualnych |
802 660 |
979 246 |
Należności z rozpoznaną utratą wartości (Etap 3), w tym: |
827 072 |
841 760 |
podmiotów sektora niefinansowego |
827 072 |
841 760 |
klientów instytucjonalnych, w tym: |
475 043 |
526 651 |
„forborne” |
148 091 |
169 297 |
klientów indywidualnych, w tym: |
352 029 |
315 109 |
„forborne” |
18 027 |
19 195 |
Należności od klientów brutto razem, w tym: |
22 755 969 |
24 422 422 |
podmiotów sektora niefinansowego |
19 016 813 |
21 269 620 |
klientów instytucjonalnych, w tym: |
11 395 093 |
13 562 674 |
„forborne” |
148 091 |
169 297 |
klientów indywidualnych, w tym: |
7 621 720 |
7 706 946 |
„forborne” |
18 027 |
19 195 |
Odpisy z tytułu oczekiwanych strat kredytowych, w tym: |
(841 746) |
(690 548) |
na należności „forborne” |
(125 206) |
(76 363) |
Należności od klientów netto, razem, w tym: |
21 914 223 |
23 731 874 |
należności „forborne” |
40 912 |
112 129 |
Wartość brutto należności nie uwzględnienia odsetek kontraktowych naliczonych od momentu zaklasyfikowania ekspozycji do Etapu 3. Wpływ uwzględniania tych odsetek na wartość bilansową brutto został przedstawiony w Nocie 22.
RYZYKO PŁYNNOŚCI
Procesy i organizacja zarządzania ryzykiem płynności
Ryzyko płynności jest definiowane jako niebezpieczeństwo niewywiązania się Grupy z wykonania wymagalnych zobowiązań finansowych wobec klientów i kontrahentów.
Celem zarządzania ryzykiem płynności jest terminowe wywiązanie się Grupy z wszystkich zobowiązań wobec swoich klientów oraz zabezpieczenie środków w celu terminowego rozliczenia wszystkich transakcji na rynku pieniężnym.
Zarządzanie ryzykiem płynności opiera się na:
• obowiązujących przepisach prawa w szczególności ustawie Prawo bankowe,
• wymaganiach polskich instytucji regulacyjnych, a zwłaszcza na uchwałach Komisji Nadzoru Finansowego,
• zasadach ostrożnego i stabilnego zarządzania Grupą oraz ogólnym poziomie ryzyka zaakceptowanym przez Radę Nadzorczą Banku,
z uwzględnieniem najlepszych praktyk stosowanych na rynku.
Ostateczna odpowiedzialność za przestrzeganie ustalonych poziomów ekspozycji na ryzyko rynkowe w Grupie spoczywa na Zarządzie Banku, natomiast bieżące zarządzanie ryzykiem rynkowym jest prowadzone przez:
• Członka Zarządu Nadzorującego Sektor Zarządzania Ryzykiem,
• Komitet ds. Zarządzania Aktywami i Pasywami (ALCO),
• Szefa jednostki Ryzyka Rynkowego,
• osoby oddelegowane do zarządzania ryzykiem w jednostkach Grupy.
Zarządzanie płynnością
Celem zarządzania płynnością jest zapewnienie Bankowi i podmiotom Grupy dostępu do środków płynnych, w celu wypełnienia swoich zobowiązań w terminie, także w ekstremalnych, lecz prawdopodobnych sytuacjach kryzysowych.
Grupa analizuje i zarządza ryzykiem płynności w różnych horyzontach czasowych, przy czym rozróżnia się płynność bieżącą, krótko-, średnio- i długoterminową, stosując adekwatne metody pomiaru i limitowania ryzyka. Przyjęte miary oraz limity mają na celu ograniczenie nadmiernej koncentracji w zakresie przyjętej struktury bilansu, czy tez źródeł finasowania.
Zarządzanie płynnością długoterminową należy do zadań ALCO i jest określone w strategii Grupy. Jest ono prowadzone w oparciu o monitorowanie relacji strukturalnych bilansu oraz o regulacyjne miary płynności długookresowej i obejmuje analizę luk płynności, a także możliwości pozyskania w przyszłości wystarczających źródeł finansowania oraz kosztu pozyskania środków w kontekście wpływu na rentowność prowadzonej działalności.
Zarządzanie płynnością średnioterminową, w horyzoncie do 1 roku, należy do zadań ALCO i odbywa się w oparciu o przygotowywany w cyklu rocznym plan finansowania, określający poziomy limitów wewnętrznych oraz przygotowywane przez jednostki biznesowe Grupy plany w zakresie zmiany aktywów i pasywów, opracowywane w ramach planów finansowych na kolejny rok budżetowy.
Zarządzanie płynnością krótkoterminową, w horyzoncie do 3 miesięcy, należy do zadań Sektora Rynków Finansowych i Bankowości Korporacyjnej i odbywa się w oparciu o regulacyjne miary płynności krótkookresowej oraz limity wewnętrzne. Grupa analizuje także poziom płynności w sytuacjach kryzysowych, przyjmując, jako warunek konieczny, brak ujemnej luki we wszystkich przedziałach czasowych w horyzoncie 3 miesięcy.
Zarządzanie płynnością bieżącą należy do zadań Sektora Rynków Finansowych i Bankowości Korporacyjnej i prowadzone jest w oparciu o rachunki nostro Grupy, w tym w szczególności rachunek rezerwy obowiązkowej w NBP, przy użyciu dostępnych produktów oferowanych przez rynek pieniężny oraz Bank Centralny.
Zarządzanie płynnością w podmiotach Grupy leży w zakresie zadań zarządów tych spółek przy uwzględnieniu „Zasad zarządzania ryzykiem”. Nadzór nad płynnością podmiotów Grupy sprawuje ALCO.
W 2020 roku w Grupie nie wprowadzono istotnych zmian w procesach, procedurach, systemach oraz politykach dotyczących zarządzania ryzykiem płynności.
Plan finansowania i zabezpieczania płynności
Roczny Plan Finansowania i Płynności (Plan) jest przygotowywany dla Grupy przez Członka Zarządu Nadzorującego Sektor Rynków Finansowych i Bankowości Korporacyjnej. Odpowiada on również za uzyskanie aprobaty ALCO dla tego Planu. Plan powinien obejmować wszystkie istotne elementy dotyczące finansowania i płynności wynikające z planów biznesowych, a w szczególności w obszarze depozytów i kredytów dla klientów, tak jak to zostało określone w budżetach rocznych poszczególnych jednostek biznesowych, a także istotnych zmian otoczenia regulacyjnego oraz sytuacji rynkowej.
Narzędzia zarządzania ryzykiem płynności
Grupa dokonuje pomiaru i zarządza ryzykiem płynności poprzez zastosowanie zarówno zewnętrznych miar nadzorczych, jak i miar dodatkowych wypracowanych wewnętrznie.
Regulacyjne miary płynności
Regulacyjne miary płynności, wskaźniki M1-M4 i LCR, kształtowały się na bezpiecznym poziomie i wynosiły:
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Zmiana |
M1 – Luka płynności krótkoterminowej ( w tys. zł ) |
17 720 491 |
9 126 042 |
8 594 449 |
M2 – Współczynnik płynności krótkoterminowej |
1,37 |
1,26 |
0,10 |
M3 - Współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych funduszami własnymi |
4,69 |
4,98 |
(0,29) |
M4 - Współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych i aktywów o ograniczonej płynności funduszami własnymi i środkami obcymi stabilnymi |
2,04 |
1,58 |
0,46 |
LCR |
182% |
163% |
19% |
Wewnętrzne narzędzia zarządzania ryzykiem płynności
W uzupełnieniu do nadzorczych miar płynności Grupa Banku stosuje zestaw narzędzi zarządzania ryzykiem płynności obejmujący:
• analizę luk – MAR/S2,
• scenariusze kryzysowe,
• strukturalne wskaźniki płynności,
• rynkowe czynniki ostrzegawcze,
• znaczące źródła finansowania,
• awaryjny plan finansowania.
Scenariusze kryzysowe
Testy warunków kryzysowych są przeprowadzane w celu zbadania potencjalnego wpływu określonego zdarzenia na bilans Grupy oraz skumulowaną lukę w horyzoncie 12 miesięcy, a także określenia, jakie dodatkowe finansowanie działalności jest konieczne w każdym z określonych scenariuszy. Scenariusze te są przygotowywane przez Sektor Rynków Finansowych i Bankowości Korporacyjnej oraz Ryzyko Rynkowe Grupy oraz zatwierdzane przez ALCO.
Grupa przeprowadza testy warunków kryzysowych w cyklu miesięcznym. Scenariusze te zakładają istotne zmiany w podstawowych parametrach finansowania, takie jak:
• koncentracja bazy funduszowej,
• Highly Stressed Market Disruption („S2”) – poważne zakłócenia na rynkach światowych,
• kryzys finansowy na rynku krajowym.
Awaryjny plan finansowania
Sektor Rynków Finansowych i Bankowości Korporacyjnej przygotowuje oraz aktualizuje w cyklu rocznym „Plan pozyskania funduszy i utrzymania płynności w sytuacji zagrożenia płynności” (Plan awaryjny), który określa sposób działania Grupy w sytuacji kryzysowej, w tym szczególnie w przypadkach zakładanych w scenariuszach kryzysowych i opisanych w „Rocznym planie finansowania i zabezpieczenia płynności”. Awaryjny plan finansowania jest zatwierdzany przez ALCO.
Plan awaryjny określa:
• warunki/symptomy wskazujące na wystąpienie sytuacji kryzysowej,
• kompetencje do podejmowania działań w ramach realizacji planu,
• źródła pozyskania funduszy, a w szczególności zasady utrzymywania portfela aktywów płynnych do użycia w przypadku wystąpienia problemów płynnościowych,
• zasady przeprowadzania sprzedaży aktywów i zmiany struktury bilansu,
• zasady postępowania w celu przywrócenia zaufania klientów do instytucji.
Poniżej przedstawione zostały wielkości skumulowanej urealnionej luki płynności w warunkach stresowych oraz poziom aktywów płynnych na dzień 31 grudnia 2020 roku i 31 grudnia 2019 roku.
Skumulowana urealniona luka płynności na dzień 31 grudnia 2020 roku:
w tys. zł |
Do 1 miesiąca |
Powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy |
Powyżej 3 miesięcy do |
Powyżej 1 roku do 2 lat |
Powyżej 2 lat |
Aktywa |
29 503 084 |
60 293 |
582 149 |
- |
30 796 071 |
Zobowiązania i kapitał własny |
12 055 930 |
4 828 015 |
16 795 |
- |
44 040 857 |
Luka bilansowa w danym okresie |
17 447 154 |
(4 767 722) |
565 354 |
- |
(13 244 786) |
Transakcje warunkowe z tytułu instrumentów pochodnych – wpływy |
35 237 768 |
5 587 109 |
17 581 465 |
8 645 374 |
15 833 016 |
Transakcje warunkowe z tytułu instrumentów pochodnych – wypływy |
35 040 316 |
5 541 091 |
17 791 986 |
8 897 566 |
15 943 271 |
Luka pozabilansowa w danym okresie |
197 452 |
46 018 |
(210 521) |
(252 192) |
(110 255) |
Potencjalne wykorzystanie przyznanych linii kredytowych |
573 674 |
608 141 |
475 245 |
- |
(1 657 059) |
Luka skumulowana |
17 070 932 |
11 741 087 |
11 620 675 |
11 368 483 |
(329 499) |
Skumulowana urealniona luka płynności na dzień 31 grudnia 2019 roku:
w tys. zł |
Do 1 miesiąca |
Powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy |
Powyżej 3 miesięcy do |
Powyżej 1 roku do 2 lat |
Powyżej 2 lat |
Aktywa |
20 760 753 |
391 612 |
778 774 |
235 278 |
29 819 109 |
Zobowiązania i kapitał własny |
8 169 834 |
4 479 486 |
19 091 |
- |
39 317 115 |
Luka bilansowa w danym okresie |
12 590 919 |
(4 087 874) |
759 683 |
235 278 |
(9 498 006) |
Transakcje warunkowe z tytułu instrumentów pochodnych – wpływy |
22 718 553 |
5 726 397 |
14 890 210 |
12 000 485 |
16 165 204 |
Transakcje warunkowe z tytułu instrumentów pochodnych – wypływy |
22 792 316 |
5 752 159 |
14 908 722 |
11 913 776 |
16 189 238 |
Luka pozabilansowa w danym okresie |
(73 763) |
(25 762) |
(18 512) |
86 709 |
(24 034) |
Potencjalne wykorzystanie przyznanych linii kredytowych |
566 316 |
477 866 |
415 396 |
- |
(1 459 578) |
Luka skumulowana |
11 950 840 |
7 359 338 |
7 685 113 |
8 007 100 |
(55 362) |
Aktywa płynne i skumulowana luka płynności do 1 roku:
w tys. Zł |
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Zmiana |
Aktywa płynne, w tym: |
32 546 813 |
22 875 757 |
9 671 056 |
rachunek nostro, depozyty w NBP i stabilna część gotówki |
4 310 119 |
3 509 364 |
800 755 |
dłużne papiery wartościowe przeznaczone do obrotu |
913 123 |
3 881 815 |
(2 968 692) |
dłużne aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
27 323 571 |
15 484 578 |
11 838 993 |
Skumulowana luka płynności do 1 roku |
11 620 675 |
7 685 113 |
3 935 562 |
Wskaźnik pokrycia luki przez aktywa płynne |
Pozytywna luka |
Pozytywna luka |
|
Poniżej przedstawione zostały zobowiązania finansowe Grupy według umownych terminów wymagalności. Prezentowane kwoty nie uwzględniają wpływu stopy efektywnej na wartości zobowiązań z tytułu odsetek.
Na dzień 31 grudnia 2020 roku
w tys. zł |
Nota |
Razem |
Do 1 miesiąca |
Od 1 do 3 miesięcy |
Od 3 miesięcy do 1 roku |
Od 1 roku do 5 lat |
Ponad 5 lat |
Zobowiązania wobec banków |
29 |
5 118 861 |
5 101 752 |
2 000 |
15 000 |
34 |
75 |
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu |
|
|
|
|
|
|
|
Zobowiązania z tytułu krótkiej sprzedaży papierów wartościowych |
19 |
43 208 |
43 208 |
- |
- |
- |
- |
Zobowiązania wobec klientów, z tego: |
30 |
43 393 906 |
42 516 234 |
639 607 |
215 013 |
22 976 |
76 |
Depozyty podmiotów sektora finansowego |
30 |
4 571 664 |
4 569 583 |
263 |
1 795 |
- |
23 |
Depozyty podmiotów sektora niefinansowego |
30 |
38 600 354 |
37 841 200 |
578 717 |
165 294 |
15 090 |
53 |
Pozostałe zobowiązania |
30 |
221 888 |
105 451 |
60 627 |
47 924 |
7 886 |
- |
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu |
|
|
|
|
|
|
|
Instrumenty pochodne (rozliczane netto) |
19 |
4 868 291 |
58 854 |
70 086 |
557 432 |
2 805 360 |
1 376 559 |
Pochodne instrumenty zabezpieczające |
|
98 025 |
- |
- |
- |
98 025 |
- |
Zobowiązania z tytułu niewykorzystanych linii kredytowych |
40 |
14 035 449 |
12 175 535 |
4 000 |
274 085 |
1 398 056 |
183 773 |
Zobowiązania z tytułu udzielonych gwarancji |
40 |
2 304 411 |
2 304 411 |
- |
- |
- |
- |
|
|
69 862 149 |
62 199 992 |
715 693 |
1 061 530 |
4 324 451 |
1 560 483 |
Instrumenty pochodne rozliczane brutto |
|
|
|
|
|
|
|
Wpływy |
|
75 770 215 |
35 434 287 |
5 520 929 |
16 363 340 |
11 860 068 |
6 591 591 |
Wypływy |
|
75 587 594 |
35 218 811 |
5 514 231 |
16 343 102 |
11 944 695 |
6 566 755 |
|
|
182 621 |
215 476 |
6 698 |
20 238 |
(84 627) |
24 836 |
Na dzień 31 grudnia 2019 roku
w tys. zł |
Nota |
Razem |
Do 1 miesiąca |
Od 1 do 3 miesięcy |
Od 3 miesięcy do 1 roku |
Od 1 roku do 5 lat |
Ponad 5 lat |
Zobowiązania wobec banków |
29 |
2 125 495 |
2 108 386 |
2 000 |
15 007 |
45 |
57 |
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu |
|
|
|
|
|
|
|
Zobowiązania z tytułu krótkiej sprzedaży papierów wartościowych |
19 |
248 406 |
248 406 |
- |
- |
- |
- |
Zobowiązania wobec klientów, z tego: |
30 |
39 787 807 |
37 228 862 |
1 233 802 |
1 291 452 |
33 615 |
76 |
Depozyty podmiotów sektora finansowego |
30 |
4 556 646 |
4 554 687 |
260 |
1 676 |
- |
23 |
Depozyty podmiotów sektora niefinansowego |
30 |
34 962 850 |
32 531 925 |
1 172 136 |
1 234 324 |
24 412 |
53 |
Pozostałe zobowiązania |
30 |
268 311 |
142 250 |
61 406 |
55 452 |
9 203 |
- |
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu |
|
|
|
|
|
|
|
Instrumenty pochodne (rozliczane netto) |
19 |
1 974 225 |
41 303 |
35 685 |
99 783 |
1 077 118 |
720 336 |
Pochodne instrumenty zabezpieczające |
|
19 226 |
- |
- |
- |
19 226 |
- |
Zobowiązania z tytułu niewykorzystanych linii kredytowych |
40 |
12 935 767 |
11 620 970 |
- |
236 039 |
870 275 |
208 483 |
Zobowiązania z tytułu udzielonych gwarancji |
40 |
2 321 513 |
2 321 513 |
- |
- |
- |
- |
|
|
59 412 439 |
53 569 440 |
1 271 487 |
1 642 281 |
2 000 279 |
928 952 |
Instrumenty pochodne rozliczane brutto |
|
|
|
|
|
|
|
Wpływy |
|
72 862 917 |
23 340 936 |
6 612 768 |
15 187 355 |
19 967 407 |
7 754 451 |
Wypływy |
|
72 760 656 |
23 414 973 |
6 643 496 |
15 055 276 |
19 883 352 |
7 763 559 |
|
|
102 261 |
(74 037) |
(30 728) |
(132 079) |
(84 055) |
(9 108) |
RYZYKO RYNKOWE
Procesy i organizacja zarządzania ryzykiem rynkowym
Ryzyko rynkowe określane jest jako ryzyko negatywnego wpływu na wynik finansowy oraz wartość funduszy własnych Grupy zmiany rynkowych stóp procentowych, kursów walutowych, kursów akcji, cen towarów oraz wszelkich parametrów zmienności tych stóp, kursów i cen.
Celem zarządzania ryzykiem rynkowym jest zapewnienie, że rozmiary ponoszonego ryzyka w ramach Grupy odpowiadają poziomowi akceptowalnemu przez akcjonariuszy oraz instytucje nadzoru bankowego, a także zapewnienie, że wszystkie ekspozycje na ryzyko rynkowe są właściwie odzwierciedlone w kalkulowanych miarach ryzyka przekazywanych do wiadomości odpowiednim osobom i organom zarządzającym. Przyjęte miary oraz limity ryzyka rynkowego mają na celu zapobieganie nadmiernej koncentracji ekspozycji na pojedynczy czynnik ryzyka lub grupę powiązanych czynników ryzyka, a także aby określić ogólny maksymalny poziom podejmowanego ryzyka w księdze handlowej lub bankowej.
Zarządzanie ryzykiem rynkowym w Grupie opiera się na:
• wymaganiach polskich instytucji regulacyjnych, a zwłaszcza na uchwałach Komisji Nadzoru Finansowego,
• zasadach ostrożnego i stabilnego zarządzania Grupą oraz ogólnym poziomie ryzyka zaakceptowanym przez Radę Nadzorczą Banku,
z uwzględnieniem najlepszych praktyk stosownych na rynku.
Ostateczna odpowiedzialność za przestrzeganie ustalonych poziomów ekspozycji na ryzyko rynkowe w Grupie spoczywa na Zarządzie Banku, natomiast bieżące zarządzanie ryzykiem rynkowym jest prowadzone przez:
• Członka Zarządu Nadzorującego Sektor Zarządzania Ryzykiem,
• Komitet ds. Zarządzania Aktywami i Pasywami (ALCO),
• Szefa jednostki Ryzyka Rynkowego,
• Szefów jednostek biznesowych podejmujących ryzyko,
• osoby oddelegowane do zarządzania ryzykiem w jednostkach Grupy.
Zarządzanie ryzykiem rynkowym
Zakres ryzyka
Zarządzanie ryzykiem rynkowym dotyczy wszystkich portfeli, z których dochody narażone są na negatywny wpływ czynników rynkowych, takich jak stopy procentowe, kursy walutowe, ceny akcji, ceny towarów masowych oraz parametrów zmienności tych czynników. W zarządzaniu ryzykiem rynkowym wyodrębniono dwa rodzaje portfeli: handlowy i bankowy.
Portfele handlowe obejmują transakcje na instrumentach finansowych (bilansowych i pozabilansowych), których celem jest osiągnięcie dochodu związanego ze zmianą parametrów rynkowych w krótkim okresie. Portfele handlowe obejmują pozycje bilansowe, takie jak: dłużne papiery wartościowe kwalifikowane jako przeznaczone do obrotu, tzn. nabywane w celach handlowych i spełniające określone kryteria płynności, oraz wszystkie pozycje w instrumentach pochodnych, przy czym w tym przypadku dokonuje się rozróżnienia portfeli nabywanych w celach czysto handlowych oraz tych, które są zawierane w celu zabezpieczenia ryzyka pozycji w portfelu bankowym – tzw. zabezpieczenia ekonomiczne (economic hedge). Wycena portfeli handlowych dokonywana jest bezpośrednio na podstawie cen rynkowych lub za pomocą modeli wyceny przy zastosowaniu parametrów cenowych notowanych na rynku. Działalność na portfelach handlowych prowadzona jest przez Sektor Rynków Finansowych i Bankowości Korporacyjnej Banku w zakresie portfeli obejmujących ryzyko stopy procentowej oraz ryzyko kursu walutowego. Portfel handlowy obejmuje również opcje, w tym przede wszystkim walutowe transakcje opcyjne, opcje na stopy procentowe oraz struktury opcyjne, będące odzwierciedleniem ekonomicznej natury oraz ryzyka wynikającego z produktów oferowanych klientom Grupy. Działalność Grupy w tym zakresie jest prowadzona w sposób zapewniający jednoczesne (każdorazowe i natychmiastowe) zawarcie transakcji przeciwstawnej o takich samych parametrach, w związku z czym portfel transakcji opcyjnych nie generuje otwartej ekspozycji ryzyka rynkowego. Jedyną wielkością związaną z zawieraniem transakcji opcyjnych uwzględnianą w pomiarze ryzyka rynkowego, a konkretnie ryzyka walutowego, jest wielkość premii płaconej/otrzymywanej w walucie zagranicznej.
Portfele bankowe obejmują wszystkie pozostałe, niezaliczone do portfeli handlowych, pozycje bilansowe oraz pozabilansowe. Celem zawierania tych transakcji jest realizacja wyniku w całym, kontraktowym okresie transakcji. Sektor Rynków Finansowych i Bankowości Korporacyjnej Banku przejmuje pozycje ryzyka stóp procentowych z portfeli bankowych z wszystkich innych jednostek organizacyjnych Grupy. Mechanizm przekazywania pozycji ryzyka stóp procentowych opiera się na systemie transferowej ceny funduszy.
Pomiar ryzyka rynkowego portfeli bankowych
Do portfeli bankowych zastosowanie mają następujące metody pomiaru ryzyka:
• analiza luki stopy procentowej,
• metoda kosztów zamknięcia otwartych pozycji odsetkowych (Value-at-Close) / całkowitego zwrotu z portfela (Total Return),
• metoda dochodów odsetkowych narażonych na ryzyko (Interest Rate Exposure, IRE), oparta zarówno na metodzie luki, jak i przepływów odsetkowych w odpowiednim horyzoncie czasu,
• testy warunków skrajnych.
Analiza luki stopy procentowej wykorzystuje harmonogram zapadalności lub przeszacowania pozycji bilansowych oraz instrumentów pochodnych ujmowanych w ramach rachunkowości zabezpieczeń lub zakwalifikowanych jako zabezpieczenia ekonomiczne, w celu ustalenia różnic pomiędzy pozycjami, których termin zapadalności lub aktualizacji oprocentowania przypada na dany przedział czasowy.
Generalną zasadą w analizie luki oprocentowania jest klasyfikacja transakcji do poszczególnych pasm przeszacowania pozycji z portfeli bankowych wg kontraktowych lub zakładanych terminów zmian oprocentowania transakcji.
Przyjmuje się, że:
• transakcje ze stałą stopą oprocentowania (takie jak: depozyty terminowe, lokaty międzybankowe, portfel dłużnych papierów wartościowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody o oprocentowaniu stałym, kredyty udzielone zarówno spłacane w całości w dniu zapadalności, jak i spłacane w ratach) klasyfikuje się do odpowiednich pasm przeszacowania na podstawie daty zapadalności lub wymagalności,
• transakcje ze stopą zmienną, aktualizowaną w cyklicznych stałych okresach (głównie kredyty udzielone z oprocentowaniem ustalanym w oparciu o stopę rynkową/bazową np. WIBOR 1M) klasyfikuje się do odpowiednich pasm przeszacowania na podstawie daty najbliższej aktualizacji oprocentowania,
• transakcje o oprocentowaniu zmiennym administrowanym (tzn. zmiana wysokości oprocentowania oraz jej termin zastrzeżona jest do wyłącznej decyzji Grupy) bądź o niezdefiniowanym terminie zapadalności lub aktualizacji oprocentowania klasyfikuje się do odpowiednich pasm przeszacowania na podstawie historycznie zaobserwowanych lub ekspercko przyjętych przesunięć momentu i wielkości zmiany oprocentowania danej pozycji w stosunku do zmiany rynkowych stóp procentowych (model minimalizacji zmienności marży na produkcie). W Grupie do tych transakcji/pozycji bilansu zalicza się m.in: rachunki bieżące, kredyty kartowe, kredyty w rachunku bieżącym. Dodatkowo uwzględnia się wcześniejsze spłaty kredytów w oparciu o analizę faktycznych spłat dokonywanych przez klientów przed terminem i na tej podstawie ustalany jest profil aktualizacji oprocentowania produktu, dotyczy to w szczególności kredytów ratalnych,
• transakcje niewrażliwe na zmiany stóp procentowych, do których zalicza się gotówkę, majątek trwały, kapitał, pozostałe aktywa/zobowiązania, kwalifikuje się do najdłuższego pasma przeszacowania,
• transakcje bezpośrednio zawierane przez -Sektor Rynków Finansowych i Bankowości Korporacyjnej na potrzeby zarządzania ryzykiem stóp procentowych oraz płynności (portfel własny Sektora Rynków Finansowych i Bankowości Korporacyjnej) klasyfikowane są do odpowiednich pasm przeszacowania zawsze na podstawie dat zawartych w kontrakcie.
Metoda wartości zamknięcia luki stóp procentowych (Value-at-Close) określa wartość ekonomiczną lub „godziwą” pozycji, analogiczną do wyceny rynkowej portfela handlowego. Całkowity zwrot na portfelu to suma zmian wartości zamknięcia luki stóp procentowych, naliczonych odsetek oraz zysków/strat ze sprzedaży aktywów lub anulowania zobowiązań.
Metoda dochodów odsetkowych narażonych na ryzyko (IRE) służy do pomiaru potencjalnego wpływu określonego przesunięcia równoległego krzywych stóp procentowych na dochód odsetkowy z księgi bankowej przed opodatkowaniem, który może być uzyskany w określonym przedziale czasu. Jest to miara prospektywna, analogiczna do wskaźnika czynników wrażliwości (Factor Sensitivity) w przypadku portfeli handlowych. Przy czym przyjmuje się, że w standardowych warunkach przesunięcie stóp procentowych jest identyczne dla każdej waluty i wynosi 100 pkt bazowych w górę. Miara IRE jest kalkulowana dla pozycji w każdej walucie odrębnie w horyzoncie dziesięciu lat, przy czym do bieżącego monitorowania oraz limitowania pozycji ryzyka stóp procentowych portfeli bankowych stosowane są zasadniczo miary IRE w horyzoncie jednego roku i pięciu lat.
Dodatkowo, Grupa mierzy ryzyko stopy procentowej metodą dochodową (cashflow net interest revenue NIR/IRE). Miara ta, podobnie jak IRE liczone metodą luki, określa potencjalny wpływ przed opodatkowaniem na wynik odsetkowy dla pozycji zaliczonych do księgi bankowej, ze względu na określone zmiany stóp procentowych w określonym okresie sprawozdawczym – zasadniczo 12 miesięcy. NIR to różnica między naliczonymi przychodami odsetkowymi uzyskanymi z aktywów (np. pożyczki dla klientów) a kosztem odsetek zapłaconym od zobowiązań (np. depozyty klientów). NIR/IRE to delta między bazowym NIR a NIR w scenariuszu szoku stopy procentowej tj +/- 100 pkt. bazowych, dla wszystkich walut razem. Przyjmuje się podobne założenia w zakresie dat przeszacowania jak opisane powyżej dla metody luki, z tą różnicą, ze pozycje niegenerujące przepływów odsetkowych oraz kapitały Banku są wyeliminowane z kalkulacji.
Poniżej przedstawione są miary IRE dla Grupy na dzień 31 grudnia 2020 roku oraz na dzień 31 grudnia 2019 roku, oddzielnie dla miar opartych o metodę luki jak i przepływów odsetkowych. Zestawienie prezentowane jest odrębnie dla głównych walut PLN, USD i EUR, stanowiących łącznie ponad 90% bilansu Grupy, oraz łącznie dla wszystkich walut w przypadku metody przepływów odsetkowych.
IRE – metoda luki
w tys. zł |
31.12.2020 |
31.12.2019 |
||
IRE 12M |
IRE 5L |
IRE 12M |
IRE 5L |
|
PLN |
42 136 |
232 315 |
27 103 |
78 293 |
USD |
22 844 |
38 274 |
15 045 |
19 732 |
EUR |
15 965 |
20 653 |
9 980 |
9 134 |
IRE – metoda przepływów odsetkowych
w tys. zł |
31.12.2020 |
31.12.2019 |
||
|
|
IRE 12M |
IRE 12M |
|
|
+100 pb |
-100 pb |
+100 pb |
-100 pb |
Łącznie dla wszystkich walut |
152 967 |
39 839 |
91 145 |
(64 561) |
Testy warunków skrajnych mierzą potencjalny wpływ istotnych zmian w poziomie lub kształcie krzywych stóp procentowych na pozycje otwierane w portfelu bankowym.
Grupa dokonuje testów warunków skrajnych dla zdefiniowanych scenariuszy ruchów stóp procentowych stanowiących kombinacje ruchów czynników rynkowych zdefiniowanych jako zmiany znaczące (large move) i kryzysowe (stress move) występujących zarówno w kraju, jak i zagranicą. Wielkości zakładanych przesunięć czynników rynkowych podlegają regularnej ocenie i są odpowiednio dostosowywane do zmian rynkowych warunków działania Grupy. Testy warunków skrajnych obejmują także zmianę wartości kapitału w wyniku ruchów stóp procentowych dla poszczególnych walut w scenariuszach zgodnych z wymogami CRR.
Departament Zarządzania Aktywami i Pasywami w Pionie Transakcji Rynku Międzybankowego prowadzi działalność w zakresie papierów wartościowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody w Grupie. Określa się trzy podstawowe cele działalności w ramach portfela papierów wartościowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody:
• zarządzanie płynnością finansową,
• zabezpieczenie przed ryzykiem przejmowanym przez Sektor Rynków Finansowych i Bankowości Korporacyjnej z innych jednostek organizacyjnych Banku lub podmiotów Grupy,
• otwieranie własnych pozycji ryzyka stóp procentowych w portfelach Grupy przez Sektor Rynków Finansowych i Bankowości Korporacyjnej.
Aby uniknąć nadmiernych wahań wartości funduszy kapitałowych Grupy, spowodowanych przez przeszacowanie aktywów przeznaczonych do sprzedaży, ustala się maksymalne limity pozycji DV01 (Dollar Value of 1 basis point), która określa potencjalną zmianę wartości pozycji ryzyka dla danej krzywej stóp procentowych w określonym punkcie węzłowym krzywej (do którego sprowadzane są wszystkie przepływy pieniężne w ustalonym przedziale czasowym), spowodowaną przesunięciem rynkowej stopy procentowej o jeden punkt bazowy w górę dla tego typu portfeli. Limity dotyczą również pozycji otwartych w instrumentach pochodnych (np. transakcjach swap stóp procentowych), przeprowadzanych w celu zabezpieczenia wartości godziwej portfela.
Program stosowania rachunkowości zabezpieczeń
Poza ogólnymi zasadami ograniczania ryzyka rynkowego, w szczególności ryzyka stóp procentowych, Grupa posiada zdefiniowane zasady stosowania rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej. Podstawowym rodzajem ryzyka zabezpieczanym w ramach rachunkowości zabezpieczeń jest ryzyko zmiany stóp procentowych, na jakie narażony jest portfel papierów wartościowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody o stałej stopie procentowej. Na koniec każdego miesiąca, w którym występowała relacja zabezpieczająca, Grupa dokonywała oceny efektywności stosowanego zabezpieczenia, analizując zmiany wartości godziwej instrumentu zabezpieczanego oraz instrumentu zabezpieczającego z tytułu zabezpieczanego ryzyka.
Pozycją zabezpieczaną była część portfela papierów wartościowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody na stałą stopę procentową, denominowaną w PLN i EUR. We wszystkich przypadkach instrumentem zabezpieczającym był swap stopy procentowej (IRS), zamieniający stałą stopę procentową na zmienną. Zyski i straty wynikające z przeszacowania wartości godziwej instrumentu zabezpieczającego oraz zmiany w wycenie do wartości godziwej pozycji zabezpieczanych odzwierciedlone są – w części wynikającej z zabezpieczanego ryzyka – w rachunku zysków i strat w pozycji „Wynik na rachunkowości zabezpieczeń”.
Poziom ryzyka określonego miarą DV01 dla portfela papierów wartościowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody z uwzględnieniem zabezpieczeń ekonomicznych, w podziale na portfele w poszczególnych walutach przedstawiony jest w tabeli poniżej:
w tys. zł |
31.12.2020 |
Ogółem w okresie 01.01.2020 – 31.12.2020 |
||||
|
Ogółem |
Papiery wartościowe |
IRS |
Średnia |
Maksimum |
Minimum |
PLN |
(3 636) |
(6 878) |
3 243 |
(2 719) |
(1 505) |
(3 856) |
USD |
(121) |
(121) |
- |
(143) |
(119) |
(167) |
EUR |
(280) |
(280) |
- |
(304) |
(272) |
(352) |
w tys. zł |
31.12.2019 |
Ogółem w okresie 01.01.2019 – 31.12.2019 |
||||
|
Ogółem |
Papiery wartościowe |
IRS |
Średnia |
Maksimum |
Minimum |
PLN |
(3 182) |
(3 489) |
307 |
(3 089) |
(2 528) |
(3 412) |
USD |
(159) |
(159) |
- |
(109) |
- |
(186) |
EUR |
(357) |
(357) |
- |
(439) |
(311) |
(533) |
Działalność Grupy w zakresie inwestycji w dłużne papiery wartościowe wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody była głównym czynnikiem wpływającym także na zmiany poziomu ryzyka niedopasowania terminów przeszacowania wyrażonych miarą IRE.
Pomiar ryzyka rynkowego portfeli handlowych
Do portfeli handlowych zastosowanie mają następujące metody pomiaru ryzyka:
• metoda czynników wrażliwości (Factor Sensitivity),
• metoda wartości narażonej na ryzyko (VaR),
• testy warunków skrajnych.
Czynniki wrażliwości mierzą zmianę wartości pozycji w danym instrumencie bazowym w przypadku określonej zmiany czynnika ryzyka rynkowego (np. zmiana o 1 punkt bazowy w oprocentowaniu w danym punkcie na krzywej stopy procentowej, zmiana o 1% w kursie walutowym lub cenie akcji).
W przypadku stóp procentowych miarą wrażliwości jest DV01.
W odniesieniu do ryzyka walutowego wielkość współczynnika wrażliwości jest równa co do wartości wielkości pozycji walutowej w danej walucie.
W przypadku pozycji w kapitałowych papierach wartościowych wielkość współczynnika wrażliwości jest równa co do wartości wielkości pozycji netto w danym instrumencie (akcji, indeksie, jednostce udziałowej).
Miarą zintegrowaną ryzyka rynkowego portfeli handlowych, łączącą wpływ pozycji w poszczególnych czynnikach ryzyka i uwzględniającą efekt korelacji pomiędzy zmiennościami poszczególnych czynników, jest wartość narażona na ryzyko (VaR). Miara VaR jest stosowana do oszacowania potencjalnego spadku wartości pozycji lub portfela w normalnych warunkach rynkowych, przy ustalonym poziomie ufności i w określonym czasie. W przypadku pozycji otwieranych w portfelu handlowym Grupy wartość VaR jest obliczana przy zastosowaniu 99% poziomu ufności i jednodniowego okresu utrzymania.
Zarówno wskaźnik DV01, jak i wskaźnik VaR dla portfela handlowego są obliczane jako kwota netto bez zabezpieczenia ekonomicznego portfela papierów wartościowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody, tzn. bez instrumentów pochodnych mających zabezpieczyć wartość godziwą portfela. Ekspozycja na ryzyko takich transakcji jest kontrolowana poprzez odpowiednie metody pomiaru ryzyka i ograniczana za pomocą limitów ryzyka portfeli bankowych.
W cyklu dziennym dokonywana jest analiza scenariuszy warunków skrajnych (stress test), przy założeniu większych niż przyjęte w pomiarze wartości zagrożonej, zmian czynników ryzyka oraz pominięciu historycznie obserwowanych korelacji pomiędzy tymi czynnikami.
Grupa notuje ekspozycje ryzyka rynkowego portfeli handlowych w ponad dwudziestu walutach zarówno w przypadku pozycji walutowych jak i ekspozycji na ryzyko stóp procentowych, przy czym tylko w przypadku kilku walut ekspozycje są znaczące. Dla dużej grupy walut ekspozycje wynikają z niepełnego dopasowania transakcji zawartych na zlecenie klienta i transakcji domykających z innymi kontrahentami rynków hurtowych. Znaczące ekspozycje na ryzyko rynkowe otwierane są w przypadku PLN, walut rynków wysokorozwiniętych (przede wszystkim USD oraz EUR; rzadziej GBP, CHF, JPY) oraz walut krajów Europy Środkowej.
Wartości znaczących ekspozycji na ryzyko stóp procentowych portfeli handlowych w ujęciu miary DV01 w 2020 roku prezentuje poniższa tabela:
w tys. zł |
31.12.2020 |
31.12.2019 |
w okresie 1.01.2020 – 31.12.2020 |
||
Średnia |
Maksimum |
Minimum |
|||
PLN |
(268) |
(54) |
195 |
834 |
(913) |
EUR |
95 |
(13) |
5 |
202 |
(315) |
USD |
74 |
144 |
45 |
279 |
(71) |
W 2020 roku średnia wielkość ekspozycji na ryzyko stóp procentowych w walucie krajowej była niższa w porównaniu z poziomem z roku ubiegłego i wyniosła 260 tys. zł. Średnia ekspozycja na ryzyko stóp procentowych w EUR była niższa w porównaniu z rokiem 2019 (DV01 wyniosło 45 tys. zł, podczas gdy rok wcześniej 67 tys. zł). Średnia ekspozycja w USD była wyższa w porównaniu do roku 2019 (DV01 wyniosło 54 tys. zł, w porównaniu do 50 tys. zł w 2019 r.). Jeśli chodzi o największe wielkości ekspozycji przyjmowanych przez Departament Skarbu to maksymalna ekspozycja w PLN wyniosła 913 tys. zł w porównaniu z 974 tys. zł w roku 2019, zaś maksymalna pozycja w EUR osiągnęła wielkość 315 tys. zł w porównaniu z 105 tys. zł w roku ubiegłym.
Sektor Rynków Finansowych i Bankowości Korporacyjnej, prowadzący w ramach Grupy działalność handlową na instrumentach finansowych, kontynuował strategię bardzo aktywnego zarządzania ekspozycjami narażonymi na ryzyko walutowe i stopy procentowej, dostosowując wielkość i kierunek tych ekspozycji w zależności od zmieniających się warunków rynkowych, co obrazuje przedział wahań tych ekspozycji (wartości minimum i maksimum w powyższej tabeli).
Poziom ryzyka określonego miarą VaR (bez uwzględnienia zabezpieczeń ekonomicznych portfela aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody) w podziale na pozycje ryzyka walutowego i ryzyka stopy procentowej w 2020 roku prezentuje poniższa tabela:
w tys. zł |
31.12.2020 |
31.12.2019 |
w okresie 1.01.2020 – 31.12.2020 |
||
Średnia |
Maksimum |
Minimum |
|||
Ryzyko walutowe |
493 |
69 |
346 |
4 572 |
- |
Ryzyko stóp procentowych |
5 641 |
5 947 |
7 390 |
33 632 |
1 709 |
Ryzyko spreadu |
2 745 |
3 040 |
3 435 |
5 573 |
1 280 |
Ryzyko ogółem |
6 170 |
6 678 |
8 576 |
34 130 |
4 138 |
Ogólny średni poziom ryzyka rynkowego portfeli handlowych w roku 2020 był o 12% niższy od średniego poziomu zanotowanego w roku 2019, w ujęciu kwotowym to około 1 119 tys. zł, głównie jako wynik spadku ekspozycji na zmianę spreadu. Maksymalny poziom ryzyka cenowego wzrósł z 13 775 tys. zł w roku 2019 do 34130 tys. zł w roku 2020, przy czym maksymalny pułap był osiągnięty jedynie przez kilka dni, jako rezultat znaczącej inwestycji w obligacje BGK emitowane na początku pandemii COVID-19.
Ryzyko instrumentów kapitałowych
Podstawowym podmiotem Grupy prowadzącym działalność w zakresie instrumentów kapitałowych jest Dom Maklerski Banku Handlowego S.A. (DMBH). Stosownie do swojego podstawowego zakresu działalności, DMBH jest uprawniony do podejmowania ryzyka cenowego portfela handlowego akcji, praw do akcji, znajdujących się lub mających się znaleźć w obrocie na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW) lub BondSpot, kontraktów Futures na index WIG20 i Indeksowanych Jednostek Udziałowych, a także akcji na giełdach zagranicznych tych spółek, które są notowane jednocześnie na GPW. Ryzyko cenowe portfela instrumentów DMBH ograniczane jest limitami wolumenowymi dla poszczególnych rodzajów instrumentów finansowych oraz progami ostrzegawczymi dla koncentracji dla poszczególnych emitentów. Dla DMBH stosowane są również progi ostrzegawcze potencjalnej straty dla scenariuszy warunków skrajnych oraz skumulowanej zrealizowanej straty na portfelu handlowym.
Ekspozycja walutowa Grupy
Ekspozycję walutową Grupy według podstawowych walut przedstawia poniższa tabela:
31.12.2020
w tys. zł |
Operacje bilansowe |
Transakcje warunkowe z tytułu instrumentów pochodnych* |
Pozycja netto |
||
Aktywa |
Zobowiązania |
Aktywa |
Zobowiązania |
||
EUR |
2 893 468 |
7 375 336 |
29 451 596 |
24 977 853 |
(8 125) |
USD |
1 512 413 |
5 800 454 |
16 816 733 |
12 494 874 |
33 818 |
GBP |
22 410 |
435 521 |
446 678 |
36 066 |
(2 499) |
CHF |
316 636 |
263 405 |
1 599 455 |
1 656 134 |
(3 448) |
Pozostałe waluty |
47 962 |
178 023 |
2 902 149 |
2 749 083 |
23 005 |
|
4 792 889 |
14 052 739 |
51 216 611 |
41 914 010 |
42 751 |
*według wartości bieżącej będącej sumą zdyskontowanych przyszłych przepływów pieniężnych
31.12.2019
w tys. zł |
Operacje bilansowe |
Transakcje warunkowe z tytułu instrumentów pochodnych* |
Pozycja netto |
||
Aktywa |
Zobowiązania |
Aktywa |
Zobowiązania |
||
EUR |
4 338 630 |
5 529 553 |
21 386 884 |
20 185 257 |
10 704 |
USD |
1 642 699 |
5 122 036 |
20 863 504 |
17 393 833 |
(9 666) |
GBP |
17 279 |
389 976 |
742 199 |
371 438 |
(1 936) |
CHF |
468 768 |
227 731 |
2 029 207 |
2 274 823 |
(4 579) |
Pozostałe waluty |
96 855 |
201 225 |
2 173 226 |
2 064 715 |
4 141 |
|
6 564 231 |
11 470 521 |
47 195 020 |
42 290 066 |
(1 336) |
*według wartości bieżącej będącej sumą zdyskontowanych przyszłych przepływów pieniężnych
RYZYKO OPERACYJNE
Cele strategiczne oraz założenia systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym
Celem zarządzania ryzykiem operacyjnym jest zapewnienie spójnego i efektywnego podejścia do identyfikacji, oceny, ograniczania, kontroli, monitorowania oraz sprawozdawczości w zakresie tego ryzyka, jak również efektywnej redukcji poziomu narażenia na ryzyko operacyjne, a w konsekwencji redukcja ilości zdarzeń ryzyka operacyjnego i dotkliwości ich skutków.
Zarządzanie ryzykiem operacyjnym ma również na celu pełną integrację procesów zarządzania tym ryzykiem z procesami podejmowania decyzji biznesowych (tzn. strategia biznesowa wspierana jest oceną ryzyka operacyjnego, a biznes oceniany na podstawie wcześniej ustalonych wskaźników kontroli i ryzyka operacyjnego).
Organizując proces zarządzania ryzykiem operacyjnym Grupa bierze pod uwagę strategię biznesową, Profil ryzyka Grupy, otoczenie makroekonomiczne, dostępne zasoby kapitału i płynności oraz wymogi regulacyjne (w tym zwłaszcza Rekomendacji M) stanowiące ramy dla przygotowania systemu kontroli i zarządzania ryzykiem operacyjnym w Grupie.
Zarząd Banku i Zarządy spółek zależnych odpowiadają za opracowanie, wdrożenie i funkcjonowanie właściwego systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym poprzez wprowadzanie odpowiednich regulacji wewnętrznych, zapewnia spójność systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym ze Strategią Grupy oraz jego właściwe funkcjonowanie w organizacji poprzez analizę informacji umożliwiających ocenę, czy system jest adekwatny do profilu ryzyka operacyjnego. W przypadku zaistnienia konieczności system zarządzania ryzykiem operacyjnym jest usprawniany poprzez wprowadzenie niezbędnych korekt.
System zarządzania ryzykiem operacyjnym w Grupie jest zbudowany w sposób, który zapewnia prawidłowe zarządzanie ryzykiem na każdym etapie, tj.: identyfikacji, oceny/pomiaru, ograniczania, monitorowania i raportowania.
Realizacja założeń strategii przez Zarząd Banku oceniana jest przez Radę Nadzorczą, wspieraną przez Komitet ds. Audytu oraz Komitet ds. Ryzyka i Kapitału, na podstawie syntetycznych raportów przedkładanych przez Zarząd z częstotliwością skorelowaną z częstotliwością spotkań komitetów, określających skalę i rodzaje ryzyka operacyjnego, na które narażona jest Grupa, metody zarządzania ryzykiem operacyjnym, prawdopodobieństwo jego występowania, ocenę potencjalnego negatywnego wpływu metody zarządzania ryzykiem operacyjnym, jak też wyniki monitorowania profilu ryzyka operacyjnego i apetytu na ryzyko operacyjne. Rada Nadzorcza, po dokonaniu oceny, w razie konieczności może zlecić poddanie rewizji całości lub części systemu zarządzania ryzykiem.
Definicja ryzyka operacyjnego
Ryzyko operacyjne należy rozumieć jako możliwość poniesienia strat w wyniku niewłaściwych lub zawodnych procesów wewnętrznych, czynników ludzkich, systemów technicznych lub zdarzeń zewnętrznych.
Ryzyko operacyjne obejmuje ryzyko utraty reputacji, związane ze zdarzeniami ryzyka operacyjnego oraz z praktykami biznesowymi oraz rynkowymi, jak również ryzyko prawne i ryzyko braku zgodności.
Ryzyko operacyjne nie obejmuje ryzyka strategicznego i ryzyka potencjalnych strat wynikających z decyzji związanych z podejmowaniem ryzyka kredytowego, rynkowego, ryzyka płynności lub ryzyka związanego z działalnością ubezpieczeniową.
Definicja ryzyka operacyjnego w Grupie obejmuje: ryzyko technologiczne, ryzyko outsourcingu, ryzyko nadużyć/defraudacji, ryzyko prania pieniędzy, ryzyko bezpieczeństwa informacji, ryzyko ciągłości działania, ryzyko podatkowe i rachunkowe, ryzyko produktu, ryzyko braku zgodności, ryzyko prawne, ryzyko modeli, ryzyko kadrowe, ryzyko koncentracji, ryzyko niewłaściwego postępowania (conduct risk).
Ryzyko Operacyjne zostało uznane za ryzyko istotne na 2020 rok. Dodatkowo za ryzyko istotne zostało również uznane Ryzyko Zgodności, które na potrzeby procesu ICAAP jest włączane do Ryzyka Operacyjnego.
Zasady identyfikacji ryzyka operacyjnego
Każda jednostka organizacyjna Grupy identyfikuje wszystkie istotne rodzaje ryzyka operacyjnego, związane z działalnością jednostki. W procesie identyfikacji ryzyka Kierownictwo uwzględnia istotne ryzyko związane ze wszystkimi procesami, produktami, czynnikiem ludzkim, systemami informatycznymi, zgodnością z obowiązującym prawem, regulacjami i zaleceniami instytucji nadzorczych, regulacjami wewnętrznymi oraz strategią Grupy, uwzględniając również ryzyko związane z zależnością od innych podmiotów w Grupie.
Jednostki organizacyjne w ramach Grupy oraz Departament Niezależnej Kontroli i Ryzyka Operacyjnego wykorzystują w procesie identyfikacji ryzyka procesy regularnego analizowania informacji generowanych przy użyciu narzędzi zarządzania ryzykiem operacyjnym (np. apetyt na ryzyko, docelowy profil ryzyka, KRI, dane o stratach i zdarzeniach ryzyka operacyjnego, problemy kontrolne i działania naprawcze, proces samooceny (w tym mapę ryzyka), kluczowe projekty, obszary koncentracji ryzyka i obszary wzrastającego poziomu ryzyka, analizy scenariuszy, testy warunków skrajnych, zmiany procesów i produktów, atestacje ryzyka operacyjnego, informacje z wewnętrznych i zewnętrznych przeglądów i audytów, informacje raportowane do Komisji i Komitetów).
Profil ryzyka operacyjnego
Profil ryzyka operacyjnego rozumiany jest jako skala i struktura ekspozycji na ryzyko operacyjne, określająca stopień narażenia na ryzyko operacyjne. Wyrażany jest on w wybranych wymiarach strukturalnych (takich jak m.in. rodzaje zdarzeń operacyjnych, rodzaje linii biznesowych, istotne procesy) oraz w wymiarach skali (takich jak m.in. oszacowana potencjalna wielkość straty). Do ustalenia profilu ryzyka operacyjnego Grupa wykorzystuje posiadane informacje na temat zdarzeń operacyjnych oraz informacje pochodzące z wykorzystywanych narzędzi zarządzania ryzykiem operacyjnym.
Docelowy profil ryzyka operacyjnego, umożliwiający m.in. identyfikację obszarów koncentracji ryzyka operacyjnego, ustalany jest z uwzględnieniem skali i struktury ryzyka operacyjnego, zaakceptowanego apetytu/tolerancji na ryzyko operacyjne, analiz danych historycznych i wykorzystujący wdrożone narzędzia zarządzania ryzykiem operacyjnym. Dla poszczególnych kategorii ryzyka operacyjnego oraz głównych obszarów działalności Grupy monitorowane są wyznaczone wskaźniki.
Pomiar i ocena
W procesie oceny ryzyka Grupa wykorzystuje kombinacje różnych metod pomiaru lub szacowania ryzyka. Ocena ryzyka polega na określeniu prawdopodobieństwa wystąpienia i wielkości możliwych przyszłych strat z tytułu ryzyka operacyjnego. W tym celu wykorzystuje się mierniki ilościowe i jakościowe (np. apetyt na ryzyko, wymogi kapitałowe, docelowy profil ryzyka, KRI, dane o stratach i zdarzeniach ryzyka operacyjnego, problemy kontrolne i działania naprawcze, proces samooceny (w tym mapę ryzyka), kluczowe projekty, obszary koncentracji ryzyka i obszary wzrastającego poziomu ryzyka, analizy scenariuszy, testy warunków skrajnych, zmiany procesów i produktów, atestacje ryzyka operacyjnego, informacje z wewnętrznych i zewnętrznych przeglądów i audytów, informacje raportowane do Komisji i Komitetów). Ocena uwzględnia analizę zagrożeń zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Trafna ocena ryzyka operacyjnego umożliwia odpowiednie określenie profilu ryzyka i właściwe nim zarządzanie.
Oszacowany wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego pokrywa wszystkie kategorie ryzyka uwzględnione w definicji ryzyka operacyjnego.
Ramy akceptacji ryzyka, kontrola ryzyka, ograniczanie ryzyka
Grupa wyznacza poziomy tolerancji dla poszczególnych kategorii ryzyka operacyjnego oraz obszarów biznesowych w ramach ustalonego apetytu na ryzyko. Przekroczenie przyjętych progów tolerancji dla poszczególnych kategorii zdarzeń wymaga podjęcia działań naprawczych, zgodnie z decyzją Komitetu ds. Zarządzania Ryzykiem i Kapitałem.
Komitet ds. Zarządzania Ryzykiem i Kapitałem lub Zarządy spółek zależnych mogą podjąć decyzje w zakresie traktowania zidentyfikowanego ryzyka poprzez:
• akceptowanie (świadome niepodejmowanie działań mających na celu ograniczenie prawdopodobieństwa lub skutków zmaterializowania się danego zagrożenia, wraz z ewentualnym zapewnieniem środków na pokrycie potencjalnie związanych z nim strat),
• ograniczanie (przede wszystkim poprzez odpowiednie zdefiniowanie procesów, produktów, systemów, ich opis/procedury oraz wprowadzenie mechanizmów kontrolnych),
• transferowanie (przeniesienie części lub całości ryzyka związanego z danym zagrożeniem na podmiot zewnętrzny, w szczególności poprzez zlecanie wykonywania czynności zewnętrznym dostawcom usług lub stosowanie ubezpieczeń),
• unikanie (niepodejmowanie działań, z którymi wiąże się dane zagrożenie).
Procesy identyfikacji ryzyka, samooceny, pomiaru, monitorowania oraz raportowania w zasadniczych aspektach są ujednolicone i ogólnie przyjęte we wszystkich jednostkach organizacyjnych Grupy. Procesy ograniczania ryzyka są określane dla każdej jednostki organizacyjnej i mogą być różne dla poszczególnych jednostek.
Stosowane procesy kontrolne służą ograniczaniu przyczyn występowania negatywnych skutków zdarzeń operacyjnych (włącznie ze stratami operacyjnymi), zmniejszaniu prawdopodobieństwa ich wystąpienia oraz minimalizowaniu dotkliwości potencjalnych skutków. Mechanizmy ograniczania ryzyka obejmują również transfer ryzyka, czyli przeniesienie części lub całości ryzyka związanego z danym zagrożeniem na podmiot zewnętrzny, w szczególności poprzez zlecanie wykonywania czynności zewnętrznym dostawcom usług lub stosowanie ubezpieczeń, z zastrzeżeniem, że transfer nie może być traktowany jako alternatywa dla właściwego zarządzania ryzykiem. Grupa ocenia i monitoruje prawidłowość funkcjonowania mechanizmów transferu ryzyka.
Monitorowanie i Raportowanie
Za bieżące monitorowanie ryzyka operacyjnego odpowiada Komitet ds. Zarządzania Ryzykiem i Kapitałem, Komitet ds. Ryzyka Operacyjnego, Systemu Kontroli i Zgodności, Komitet ds. Nowych Produktów, Komitet ds. Premiowania oraz Komisje wspierające Komitety. Jakość procesu zarządzania ryzykiem operacyjnym (w tym proces samooceny) w poszczególnych jednostkach organizacyjnych Grupy są przedmiotem kontroli i oceny przez jednostkę audytu wewnętrznego.
W ramach nadzoru skonsolidowanego, dane o ryzyku operacyjnym Banku i spółek zależnych prezentowane są Komisjom i Komitetom wspierającym Zarząd Banku i Radę Nadzorczą w procesie zarządzania ryzykiem operacyjnym.
Rada Nadzorcza sprawuje nadzór nad systemem zarządzania ryzykiem operacyjnym oraz ocenia jego adekwatność i skuteczność. Rada Nadzorcza jest wspierana przez Komitety Rady Nadzorczej - Komitet ds. Audytu, Komitet ds. Ryzyka i Kapitału oraz Komitet ds. Wynagrodzeń.
Na podstawie syntetycznych raportów ryzyka operacyjnego przedkładanych przez Zarząd co najmniej 2 razy w roku, przygotowywanych w oparciu o dane wynikające z monitorowania ryzyka operacyjnego, określających skalę i rodzaje ryzyka operacyjnego, na które narażona jest Grupa, prawdopodobieństwo jego występowania, jego skutki i metody zarządzania ryzykiem operacyjnym, jak też profil ryzyka operacyjnego i obszary koncentracji ryzyka, Rada Nadzorcza, wspierana przez Komitet ds. Audytu oraz Komitet ds. Ryzyka i Kapitału, monitoruje skuteczność systemów kontroli wewnętrznej oraz zarządzania ryzykiem oraz dokonuje oceny realizacji przez Zarząd założeń strategii zarządzania ryzykiem (w tym ryzykiem operacyjnym).
Założenia dotyczące systemu kontroli wewnętrznej w zakresie ryzyka operacyjnego
Funkcjonujący w Grupie system kontroli wewnętrznej i system zarządzania ryzykiem zorganizowane są na trzech niezależnych poziomach.
W ramach Zarządu Banku jeden z jego członków – Członek Zarządu Nadzorujący Sektor Zarządzania Ryzykiem – sprawuje nadzór nad Departamentem Niezależnej Kontroli i Ryzyka Operacyjnego oraz odpowiada za dostarczanie Zarządowi i Radzie Nadzorczej Banku kompleksowych informacji na temat zarządzania ryzykiem.
Zarząd jest wspierany przez Komitet ds. Zarządzania Ryzykiem i Kapitałem, Komitet ds. Ryzyka Operacyjnego, Systemu Kontroli i Zgodności, Komitet ds. Nowych Produktów, Komisję ds. Produktów Inwestycyjnych i Ubezpieczeniowych Sektora Bankowości Detalicznej oraz Sektora Rynków Finansowych i Bankowości Korporacyjnej oraz Komisję Etyczną.
Każda jednostka organizacyjna jest zobowiązana do opracowania właściwego systemu kontroli, współmiernego do poziomu ponoszonego ryzyka, w tym ryzyka operacyjnego, łącznie z odpowiednią dokumentacją procedur kontrolnych oraz stosownym szkoleniem personelu. Również na jednostkach organizacyjnych ciąży obowiązek identyfikacji ryzyka, które jest niedopuszczalne lub przekracza poziom ryzyka, jakie dana jednostka może zaakceptować i określenia odpowiednich działań, jakie należy podjąć w celu jego ograniczenia lub transferu.
Ustalanie standardów kontrolnych, koordynacja zarządzania oraz monitorowanie ryzyka dla istotnych kategorii ryzyka wspierane są przez wyspecjalizowane jednostki organizacyjne.
Departament Niezależnej Kontroli i Ryzyka Operacyjnego (druga linia obrony), odpowiada za zarządzanie ryzykiem operacyjnym w Banku, w szczególności: ustala i egzekwuje standardy i narzędzia zarządzania ryzykiem operacyjnym (obejmującym kategorie ryzyka uwzględnione w definicji ryzyka operacyjnego), zarządza procesem samooceny, zarządza procesem monitorowania wskaźników ryzyka operacyjnego, monitoruje, ogranicza i raportuje straty operacyjne, monitoruje problemy i działania naprawcze, odpowiada za utrzymanie systemów informatycznych, wspierających zarządzanie ryzykiem operacyjnym, obliczanie regulacyjnego i szacowanie ekonomicznego wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka operacyjnego, raportowanie zarządcze i regulacyjne w zakresie ryzyka operacyjnego, ujawnienia rynkowe w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym, rekomendowanie zmian w procesach i operacjach Bankowych w zakresie dostosowania funkcji kontrolnych do akceptowalnego poziomu narażenia na ryzyko. Departament sprawuje nadzór nad przebiegiem raportowania ryzyka operacyjnego przez jednostki organizacyjne Banku. Departament przeprowadza także w jednostkach organizacyjnych Banku przeglądy w zakresie obszarów podwyższonego poziomu narażenia na ryzyko operacyjne oraz rekomenduje zmiany w procedurach, procesach i operacjach Bankowych, w celu ograniczenia poziomu ryzyka operacyjnego. W ramach systemu kontroli Departament odpowiada za koordynację matrycy funkcji kontroli oraz monitorowanie pionowe.
Za zorganizowanie i efektywne funkcjonowanie procesu zarządzania ryzykiem operacyjnym w podmiotach zależnych Banku odpowiadają ich Zarządy. Zarządy tych podmiotów zapewniają odpowiednie struktury organizacyjne oraz wdrożenie procedur i procesów adekwatnych do podejmowanego ryzyka operacyjnego. Rady Nadzorcze spółek sprawują nadzór nad systemem zarządzania ryzykiem operacyjnym oraz oceniają jego skuteczność i adekwatność. Spójność podejścia do standardów zarządzania ryzykiem operacyjnym jest zapewniana przez powołane do tego celu odpowiednie jednostki kontrolne w spółkach, przy wsparciu jednostek zarządzania ryzykiem w Grupie. Skuteczność zarządzania ryzykiem operacyjnym w podmiotach zależnych Banku i w Banku jest audytowana i oceniana wg spójnych standardów.
Departament Audytu odpowiada za niezależną ocenę efektywności procesów zarządzania ryzykiem operacyjnym i ocenę adekwatności i skuteczności systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym, w tym za jego regularne przeglądy. Rezultaty badań audytu wewnętrznego oraz zewnętrznego są uwzględniane w systemie informacji zarządczej i w procesie podejmowania decyzji związanych z zarządzaniem ryzykiem i zarządzaniem Grupą.
Zgodnie z obowiązującym w Polsce Prawem bankowym banki są zobligowane do utrzymywania kapitałów własnych w wielkości adekwatnej do poziomu ponoszonego ryzyka. Poziom kapitałów zaprezentowany w tabeli poniżej uznawany jest za wystarczający do prowadzenia działalności biznesowej. Poziom kapitału jest regularnie monitorowany przy wykorzystaniu do tego celu współczynnika adekwatności kapitałowej.
Od 2008 roku Grupa rozpoczęła proces szacowania kapitału wewnętrznego. Dokonano klasyfikacji ryzyk ze względu na kryterium istotności, dla ryzyk zidentyfikowanych jako istotne oszacowano kapitał wymagany do ich pokrycia.
W procesie zarządzania kapitałem Grupa określa politykę wypłat przyszłych dywidend dla akcjonariuszy. W procesie tym uwzględnia się szereg czynników, takich jak: zyski Grupy, oczekiwania Grupy w zakresie przyszłych wyników finansowych, poziom wymogów kapitałowych, a także uwarunkowania podatkowe, regulacyjne i prawne.
Poniższa tabela prezentuje dane finansowe do wyliczenia współczynnika wypłacalności na podstawie skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy.
Adekwatność kapitałowa*
W wyniku zakończonej inspekcji, w dniu 22 lipca 2019 r. Urząd Komisji Nadzoru Finansowego sformułował zalecenie dotyczące zasad uznawania umów o kompensowaniu zgodnie z art. 296 rozporządzenia CRR. Zalecenie dotyczy konieczności uzyskania przez Bank, odpowiedniego uznania przez KNF umów o kompensowaniu za zgodne z art. 296 rozporządzenia CRR. W protokole poinspekcyjnym KNF, na podstawie przeprowadzonej w ramach inspekcji weryfikacji wybranych umów, nie wniósł uwag do procesu kompensowania przez Bank zobowiązań.
W pierwszym półroczu 2020 r. Bank otrzymał pismo z KNF określające warunki, które muszą być spełnione, aby móc uznawać umowy o kompensowaniu w rachunku adekwatności kapitałowej za ograniczające ryzyko. Bank złożył wymagane dokumenty do KNF i od marca b.r. uwzględnia wszystkie swoje kluczowe umowy w rachunku adekwatności kapitałowej jako ograniczające ryzyko.
Poniższa tabela prezentuje dane finansowe do wyliczenia współczynnika wypłacalności Grupy.
w tys. zł |
31.12.2020 |
31.12.2019 |
|
I |
Kapitał podstawowy Tier I |
6 204 936 |
5 122 175 |
|
|
|
|
II |
Całkowity wymóg kapitałowy, z tego: |
2 205 669 |
2 379 064 |
|
wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego |
1 719 477 |
1 889 760 |
|
wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kontrahenta |
95 295 |
95 797 |
|
wymóg kapitałowy z tytułu korekty wyceny kredytowej |
11 763 |
26 314 |
|
wymóg kapitałowy z tytułu przekroczenia limitu koncentracji zaangażowań i limitu dużych zaangażowań |
- |
- |
|
suma wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka rynkowego |
89 930 |
81 802 |
|
wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego |
289 204 |
285 391 |
|
Współczynnik kapitału podstawowego Tier I |
22,5% |
17,2% |
* Łączny współczynnik kapitałowy obliczony został według zasad określonych w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 („CRR”).
Wysokość regulacyjnych funduszy własnych na dzień 31 grudnia 2020 roku w stosunku do stanu na dzień 31 grudnia 2019 roku wzrosła o kwotę 1 082 761 tys. zł, tj. 21,1 %, głównie w wyniku zasilenia funduszy w całości niepodzielonym zyskiem netto Banku za 2019 rok, wzrostu wartości skumulowanych innych całkowitych dochodów oraz zmniejszenia odliczeń od kapitału podstawowego Tier I dotyczących wartości niematerialnych wynikających z czasowego przesunięcia pomiędzy wartościami pomniejszającymi fundusze własne na koniec roku obrotowego (wartość firmy), a nieuwzględnianym w wyliczeniu funduszy, pomniejszonym wynikiem Banku za 2020 rok oraz zmiany wynikającej z Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)2020/2176 z dnia 12 listopada 2020 r.
W 2020 roku jak i w 2019 roku w Grupie wystąpiło po jednym przekroczeniu limitów koncentracji zaangażowań na księdze bankowej. Obydwa przekroczenia zostały niezwłocznie zredukowane i zgłoszone do KNF.
Segment działalności jest dającą się wyodrębnić częścią działalności Grupy, generującą przychody i koszty (w tym z transakcji wewnątrz Grupy), której wyniki operacyjne są regularnie analizowane przez Zarząd jednostki dominującej jako główny organ decyzyjny Grupy, w celu alokacji zasobów oraz oceny jej działalności.
Grupa jest zarządzana na poziomie dwóch głównych segmentów – bankowości instytucjonalnej i bankowości detalicznej. Wycena aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego segmentu dokonywane jest zgodnie z zasadami rachunkowości stosowanymi przez Grupę dla potrzeb sporządzenia sprawozdań finansowych, z uwzględnieniem transakcji pomiędzy segmentami w ramach Grupy.
Przyporządkowania aktywów i zobowiązań oraz przychodów i kosztów Grupy do segmentów dokonano na podstawie wewnętrznych informacji przygotowywanych dla potrzeb zarządczych. Transfer finansowania pomiędzy segmentami Grupy oparty jest na stawkach bazujących na stopach rynkowych. Stawki transferowe są ustalane według tych samych zasad dla obu segmentów, a ich zróżnicowanie wynika jedynie ze struktury terminowej i walutowej aktywów i zobowiązań. Podstawą oceny wyników działalności segmentu jest zysk lub strata brutto.
Działalność Grupy prowadzona jest wyłącznie na terenie
Bankowość Instytucjonalna
W ramach segmentu Bankowości Instytucjonalnej Grupa oferuje produkty i świadczy usługi podmiotom gospodarczym, jednostkom samorządowym oraz dla sektora budżetowego. Obok tradycyjnych usług bankowych polegających na działalności kredytowej i depozytowej segment świadczy usługi zarządzania gotówką, finansowania handlu, leasingu, usług maklerskich i powiernictwa papierów wartościowych, oferuje produkty skarbu na rynkach finansowych i towarowych. Ponadto segment oferuje usługi bankowości inwestycyjnej na lokalnym i międzynarodowym rynku kapitałowym, w tym usługi doradztwa, pozyskiwania i gwarantowania finansowania poprzez publiczne i niepubliczne emisje instrumentów finansowych. Działalność segmentu obejmuje także transakcje na własny rachunek na rynkach instrumentów kapitałowych, dłużnych oraz pochodnych.
Bankowość Detaliczna
Segment Bankowości Detalicznej dostarcza produktów i usług finansowych klientom indywidualnym, a także - w ramach CitiBusiness - mikroprzedsiębiorstwom oraz osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą. Oprócz prowadzenia rachunków, oferty w obszarze działalności kredytowej i depozytowej Grupa oferuje klientom pożyczki gotówkowe, kredyty hipoteczne, karty kredytowe, prowadzi usługi zarządzania majątkiem, pośredniczy w sprzedaży produktów inwestycyjnych i ubezpieczeniowych.
Wyniki finansowe Grupy według segmentów działalności
Za okres |
2020 |
2019 |
||||
w tys. zł |
Bankowość Instytucjonalna |
Bankowość Detaliczna |
Razem |
Bankowość Instytucjonalna |
Bankowość Detaliczna |
Razem |
Wynik z tytułu odsetek |
549 720 |
451 957 |
1 001 677 |
514 992 |
638 735 |
1 153 727 |
Wynik wewnętrzny z tytułu odsetek, |
(53 838) |
53 838 |
- |
(71 563) |
71 563 |
- |
przychody wewnętrzne |
- |
53 838 |
53 838 |
- |
71 563 |
71 563 |
koszty wewnętrzne |
(53 838) |
- |
(53 838) |
(71 563) |
- |
(71 563) |
Wynik z tytułu opłat i prowizji |
348 767 |
211 195 |
559 962 |
303 405 |
261 471 |
564 876 |
Przychody z tytułu dywidend |
1 489 |
10 305 |
11 794 |
2 360 |
8 720 |
11 080 |
Wynik na handlowych instrumentach finansowych i rewaluacji |
279 668 |
31 737 |
311 405 |
351 856 |
27 669 |
379 525 |
Wynik na inwestycyjnych dłużnych aktywach finansowych wycenianych |
203 402 |
- |
203 402 |
97 969 |
- |
97 969 |
Wynik na inwestycjach kapitałowych |
7 554 |
8 282 |
15 836 |
16 467 |
925 |
17 392 |
Wynik na rachunkowości zabezpieczeń |
556 |
- |
556 |
(3 493) |
- |
(3 493) |
Wynik na pozostałych przychodach i kosztach operacyjnych |
5 902 |
(42 234) |
(36 332) |
9 915 |
(14 237) |
(4 322) |
Koszty działania i koszty ogólnego zarządu |
(525 349) |
(589 989) |
(1 115 338) |
(533 086) |
(595 183) |
(1 128 269) |
Amortyzacja rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych |
(21 583) |
(85 070) |
(106 653) |
(19 846) |
(66 653) |
(86 499) |
Wynik z tytułu utraty wartości aktywów niefinansowych |
- |
(214 707) |
(214 707) |
- |
- |
- |
Wynik z tytułu zbycia pozostałych aktywów |
(179) |
(301) |
(480) |
(113) |
(241) |
(354) |
Wynik z tytułu oczekiwanych strat kredytowych aktywów finansowych oraz rezerw na zobowiązania warunkowe |
(81 968) |
(108 299) |
(190 267) |
(168 266) |
(77 452) |
(245 718) |
Zysk operacyjny |
767 979 |
(327 124) |
440 855 |
572 160 |
183 754 |
755 914 |
Podatek od niektórych instytucji finansowych |
(97 193) |
(26 385) |
(123 578) |
(73 155) |
(24 567) |
(97 722) |
Zysk brutto |
670 786 |
(353 509) |
317 277 |
499 005 |
159 187 |
658 192 |
Podatek dochodowy |
|
|
(144 882) |
|
|
(178 068) |
Zysk netto |
|
|
172 395 |
|
|
480 124 |
Stan na dzień |
31.12.2020 |
31.12.2019 |
||||||||
w tys. zł |
Bankowość Instytucjonalana |
Bankowość Detaliczna |
Razem |
Bankowość Instytucjonalna |
Bankowość Detaliczna |
Razem |
||||
Aktywa |
53 396 826 |
7 544 712 |
60 941 538 |
44 299 208 |
7 679 335 |
51 978 543 |
||||
Zobowiązania i kapitał własny, |
42 506 741 |
18 434 797 |
60 941 538 |
35 665 583 |
16 312 960 |
51 978 543 |
||||
zobowiązania |
36 231 131 |
17 129 440 |
53 360 571 |
30 254 827 |
14 649 061 |
44 903 888 |
||||
Zasady rachunkowości:
Przychody i koszty z tytułu odsetek od instrumentów finansowych są ujmowane w rachunku zysków i strat przy użyciu metody efektywnej stopy procentowej.
Metoda efektywnej stopy procentowej jest metodą naliczania zamortyzowanego kosztu składnika aktywów lub zobowiązania finansowego oraz przypisania przychodów lub kosztów odsetkowych do odpowiednich okresów. Efektywna stopa procentowa jest stopą, która dyskontuje oszacowane przyszłe pieniężne wpływy lub płatności dokonywane w oczekiwanym okresie do wygaśnięcia instrumentu finansowego do bilansowej wartości netto składnika aktywów lub zobowiązania finansowego. Przy wyliczaniu efektywnej stopy procentowej Grupa uwzględnia wszelkie postanowienia umowy instrumentu finansowego (na przykład: przedpłaty, opcje kupna i podobne), jednakże nie uwzględnia potencjalnych przyszłych strat związanych z nieściągalnością kredytów. Wyliczenie obejmuje wszelkie płacone i otrzymywane przez strony umowy prowizje i punkty stanowiące integralną część efektywnej stopy procentowej, koszty transakcji oraz wszelkie inne premie i dyskonta. W rezultacie prowizje stanowiące integralną część efektywnej stopy procentowej po pomniejszeniu o bezpośrednie koszty pozyskania instrumentu finansowego prezentowane są jako składnik przychodów odsetkowych.
Efektywną stopę procentową stosuje się do wartości bilansowej brutto składnika aktywów finansowych, z wyjątkiem: zakupionych lub utworzonych składników aktywów finansowych dotkniętych utratą wartości ze względu na ryzyko kredytowe oraz istniejących składników aktywów finansowych dotkniętych utratą wartości ze względu na ryzyko kredytowe.
W przypadku aktywów finansowych, dla których dokonano odpisu z tytułu oczekiwanych strat kredytowych, przychody odsetkowe są ujmowane przy zastosowaniu stopy procentowej użytej do zdyskontowania przyszłych przepływów pieniężnych dla celów oszacowania oczekiwanych strat kredytowych.
Przychód odsetkowy w odniesieniu do zakupionych lub utworzonych składników aktywów finansowych dotkniętych utratą wartości ze względu na ryzyko kredytowe ustalany jest efektywną stopą procentową skorygowaną o ryzyko kredytowe.
Informacje finansowe:
Za okres |
2020 |
2019 |
|||
Przychody z tytułu odsetek |
|
1 019 691 |
1 300 146 |
||
z tytułu aktywów finansowych wycenianych według zamortyzowanego kosztu |
|
704 380 |
997 084 |
||
operacji z Bankiem Centralnym |
|
2 869 |
7 334 |
||
należności od banków |
|
6 847 |
17 831 |
||
należności od klientów, z tego: |
|
694 664 |
971 919 |
||
podmiotów sektora finansowego |
|
43 756 |
55 411 |
||
podmiotów sektora niefinansowego, w tym: |
|
650 908 |
916 508 |
||
od kart kredytowych |
|
153 017 |
281 531 |
||
z tytułu aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
|
315 311 |
303 062 |
||
inwestycyjnych dłużnych aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
|
315 311 |
303 062 |
||
Przychody o podobnym charakterze |
|
99 191 |
106 333 |
||
z tytułu dłużnych papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu |
|
35 288 |
77 607 |
||
z tytułu zobowiązań z ujemną stopą procentową |
|
28 345 |
13 644 |
||
z tytułu instrumentów pochodnych w rachunkowości zabezpieczeń |
|
35 558 |
15 082 |
||
|
|
1 118 882 |
1 406 479 |
||
Koszty odsetek i koszty o podobnym charakterze |
|
|
|
||
z tytułu zobowiązań finansowych wycenianych według zamortyzowanego kosztu |
|
(79 334) |
(236 208) |
||
operacji z Bankiem Centralnym |
|
(8) |
- |
||
zobowiązań wobec banków |
|
(6 998) |
(64 131) |
||
zobowiązania wobec klientów |
|
(68 098) |
(167 396) |
||
zobowiązań wobec podmiotów sektora finansowego |
|
(14 988) |
(49 503) |
||
zobowiązań wobec podmiotów sektora niefinansowego |
|
(53 110) |
(117 893) |
||
kredytów i pożyczek otrzymanych |
|
- |
(345) |
||
zobowiązań z tytułu leasingu |
|
(4 230) |
(4 336) |
||
aktywów z ujemną stopą procentową |
|
(3 234) |
(756) |
||
instrumentów pochodnych w rachunkowości zabezpieczeń |
|
(34 637) |
(15 788) |
||
|
|
(117 205) |
(252 752) |
||
|
|
|
|
||
Wynik z tytułu odsetek |
|
1 001 677 |
1 153 727 |
||
Wpływ modyfikacji na wartość aktywów finansowych, dla których przepływy pieniężne wynikające z umowy uległy modyfikacji jednak nie zaprzestano ich ujmowania na dzień 31 grudnia 2020 roku wyniósł 54 tys. zł, zaś wynik z tytułu modyfikacji w 2020 roku wynosił (1 141) tys. zł (odpowiednio na dzień 31 grudnia 2019 roku (44) tys. zł, zaś wynik z tytułu modyfikacji 207 tys. zł).
Zasady rachunkowości:
Przychody z tytułu opłat i prowizji powstają w wyniku świadczenia usług finansowych oferowanych przez Bank. Prowizje klasyfikowane są do następujących kategorii:
• prowizji stanowiących integralną część efektywnej stopy procentowej,
• prowizji za wykonanie usługi,
• prowizji za wykonanie znaczącej czynności.
Prowizje stanowiące integralną część efektywnej stopy procentowej zaliczane są do rachunku zysków i strat jako korekta kalkulacji efektywnej stopy procentowej i wykazywane w przychodach odsetkowych.
W przypadku kredytów i pożyczek o nieustalonych terminach płatności rat, np. kredytów w rachunku bieżącym lub kart kredytowych, prowizje rozliczane są w czasie metodą liniową przez okres ważności limitu kredytowego. Tego typu prowizje zaliczane są do przychodów z tytułu prowizji.
Dla pozostałych prowizji Grupa stosuje zasady wynikające z MSSF 15. W szczególności jeśli Grupa przenosi kontrolę nad usługą w miarę upływu czasu i tym samym spełnia zobowiązanie do wykonania świadczenia i klient jednocześnie czerpie korzyści płynące ze świadczenia Banku, w miarę wykonywania przez Bank tego świadczenia, wówczas prowizje są ujmowane w miarę upływu czasu proporcjonalnie do stopnia wykonania usługi w przychodach z tytułu prowizji. W pozostałych sytuacjach prowizje ujmowane są jednorazowo w momencie wykonania czynności i wykazywane w przychodach z tytułu prowizji. Nie występują sytuacje wstrzymywania realizacji usług, które wpływałyby na opisany powyżej tryb ujęcia przychodu w związku ze spełnianiem zobowiązania do wykonania świadczenia. Charakter usług świadczonych przez Bank opisany jest w statucie, w tym także sytuacje, w których Bank występuje jako pośrednik. W obszarze przychodów prowizyjnych otrzymane wynagrodzenie jest co do zasady bezzwrotne.
W celu ustalenia ceny transakcyjnej Grupa uwzględnia warunki umowy. Cena transakcyjna to kwota wynagrodzenia (stała, zmienna lub obie), które będzie przysługiwać w zamian za przekazanie przyrzeczonych usług na rzecz klienta, z wyłączeniem kwot pobranych w imieniu osób trzecich.
Bank pośredniczy w sprzedaży produktów ubezpieczeniowych. Przychody z tytułu wynagrodzenia za dystrybucję produktów ubezpieczeniowych niepowiązanych z instrumentami finansowymi ujmowane są w przychodach prowizyjnych w momencie sprzedaży lub odnowienia polisy, z wyjątkiem części wynagrodzenia dotyczącego usług świadczonych po dokonaniu sprzedaży, które jest ujmowane w przychodach prowizyjnych liniowo, przez okres życia produktu.
W przypadku produktów ubezpieczeniowych powiązanych z instrumentem finansowym, gdzie wynagrodzenie otrzymywane jest z góry za okres dłuższy niż miesięczny, w celu ustalenia sposobu ujmowania wynagrodzenia z tytułu dystrybucji tego ubezpieczenia stosowany jest model względnej wartości godziwej w wyniku, którego wynagrodzenie z tytułu sprzedaży produktu ubezpieczeniowego dzielone jest na następujące komponenty:
• część stanowiąca wynagrodzenie za usługę pośrednictwa, ujmowana w wyniku z tytułu prowizji, oraz
• część stanowiąca element zamortyzowanego kosztu instrumentu finansowego rozliczanego z użyciem efektywnej stopy procentowej będąca elementem wyniku odsetkowego.
Wynagrodzenie opisane powyżej ujmowane jest z uwzględnieniem szacowanych przyszłych zwrotów z tytułu odstąpienia klientów od ubezpieczenia w określonych przypadkach.
Koszty bezpośrednio powiązane z akwizycją pożyczki gotówkowej Bank rozlicza w czasie jako element zamortyzowanego kosztu instrumentu finansowego stanowiącego część wyniku odsetkowego.
Jeśli Bank ponosi koszty bezpośrednio związane ze sprzedażą produktu ubezpieczeniowego, koszty takie rozliczane są zgodnie z zasadą współmierności przychodów i kosztów. Koszty niepowiązane bezpośrednio ze sprzedażą produktów ubezpieczeniowych ujmowane są w rachunku wyników jednorazowo, w momencie ich poniesienia.
Informacje finansowe:
w tys. zł |
Za okres |
2020 |
2019 |
Przychody z tytułu opłat i prowizji |
|
|
|
z tytułu działalności kredytowej (inne niż ujęte w kalkulacji stopy procentowej) |
|
67 459 |
75 411 |
z tytułu prowadzenia rachunków bankowych |
|
84 045 |
55 470 |
z tytułu pośrednictwa w sprzedaży produktów ubezpieczeniowych i inwestycyjnych |
|
59 247 |
67 456 |
z tytułu kart płatniczych i kredytowych |
|
123 842 |
161 336 |
z tytułu realizacji zleceń płatniczych |
|
84 266 |
88 618 |
z tytułu usług powierniczych |
|
104 034 |
94 805 |
z tytułu działalności maklerskiej |
|
56 622 |
36 206 |
z tytułu świadczenia usług zarządzania środkami na rachunkach klientów |
|
22 061 |
20 663 |
z tytułu udzielonych zobowiązań o charakterze finansowym |
|
25 532 |
29 790 |
inne |
|
18 055 |
23 654 |
|
|
645 163 |
653 409 |
Koszty z tytułu opłat i prowizji |
|
|
|
z tytułu kart płatniczych i kredytowych |
|
(27 265) |
(32 896) |
z tytułu działalności maklerskiej |
|
(13 310) |
(12 553) |
z tytułu opłat KDPW |
|
(22 403) |
(20 820) |
z tytułu opłat brokerskich |
|
(3 794) |
(4 184) |
inne |
|
(18 429) |
(18 080) |
|
|
(85 201) |
(88 533) |
|
|
|
|
Wynik z tytułu opłat i prowizji |
|
559 962 |
564 876 |
*Grupa dokonała przeglądu prezentowanych pozycji i wydzieliła następujące pozycje: „Przychody z tytułu opłat i prowizji z tytułu działalności kredytowej” oraz „Przychody z tytułu opłat i prowizji z tytułu prowadzenia rachunków bankowych”. Jednocześnie „Przychody z tytułu opłat i prowizji z tytułu udzielonych gwarancji” zostały zaprezentowane łącznie z pozycją „Przychody z tytułu opłat i prowizji z tytułu udzielonych zobowiązań o charakterze finansowym”. Dane porównawcze w obu przypadkach zostały odpowiednio przekształcone.
Zasady rachunkowości:
Dywidendy wynikające z instrumentów kapitałowych ujmuje się w rachunku zysków i strat w momencie, kiedy powstaje prawo jednostki do ich otrzymania, istnieje prawdopodobieństwo, że jednostka uzyska korzyści ekonomiczne związane z dywidendą oraz wysokość dywidendy można ustalić w wiarygodny sposób.
Informacje finansowe:
w tys. zł |
Za okres |
2020 |
2019 |
Inwestycje kapitałowe i pozostałe wyceniane w wartości godziwej |
|
11 540 |
9 807 |
Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu |
|
254 |
1 273 |
Przychody z tytułu dywidend razem |
|
11 794 |
11 080 |
Zasady rachunkowości:
W tej pozycji prezentowany jest wynik na instrumentach finansowych wycenianych wg wartości godziwej przez wynik finansowy, zgodnie z zasadami opisanymi w Nocie 2.1 w sekcji Aktywa i zobowiązania finansowe – klasyfikacja i wycena, jak również wynik z pozycji wymiany.
Informacje finansowe:
w tys. zł |
Za okres |
2020 |
2019 |
Wynik na instrumentach finansowych wycenianych według wartości godziwej przez wynik finansowy |
|
|
|
z instrumentów dłużnych |
|
178 492 |
35 456 |
z instrumentów kapitałowych |
|
(8 380) |
(13 500) |
z instrumentów pochodnych, w tym: |
|
(248 383) |
(65 045) |
na stopę procentową |
|
(266 195) |
(83 003) |
kapitałowe |
|
14 949 |
17 605 |
towarowe |
|
2 863 |
353 |
|
|
(78 271) |
(43 089) |
Wynik z pozycji wymiany |
|
|
|
z tytułu operacji wymiany na walutowych instrumentach pochodnych |
|
488 438 |
470 297 |
z tytułu różnic kursowych (rewaluacja) |
|
(98 762) |
(47 683) |
|
|
389 676 |
422 614 |
|
|
|
|
Wynik na handlowych instrumentach finansowych i rewaluacji |
|
311 405 |
379 525 |
Wynik na handlowych instrumentach finansowych i rewaluacji za 2020 rok zawiera zmianę netto wartości korekty wyceny instrumentów pochodnych odzwierciedlającej ryzyko kredytowe kontrahenta oraz korekty wyceny instrumentów pochodnych odzwierciedlającej własne ryzyko kredytowe w wysokości (90) tys. zł (za 2019 rok: 2 580 tys. zł).
Wynik z instrumentów dłużnych zawiera wynik netto na obrocie rządowymi papierami wartościowymi, dłużnymi instrumentami komercyjnymi i instrumentami rynku pieniężnego przeznaczonymi do obrotu.
Wynik z instrumentów pochodnych zawiera wynik netto z tytułu transakcji swap na stopy procentowe, opcji, transakcji futures i innych instrumentów pochodnych.
Wynik z pozycji wymiany walutowej zawiera zyski i straty z wyceny aktywów i zobowiązań denominowanych w walucie obcej oraz na walutowych instrumentach pochodnych takich jak forward, CIRS i opcje. Wynik z pozycji wymiany zawiera również marżę zrealizowaną na bieżących i terminowych transakcjach walutowych.
Zasady rachunkowości:
Szczegółowe informacje na temat stosowanej w Banku rachunkowości zabezpieczeń, w tym w zakresie zasad rachunkowości, zamieszczone są w Nocie nr 37.
Informacje finansowe:
w tys. zł |
Za okres |
2020 |
2019 |
Rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej papierów wartościowych |
|
|
|
Wynik z wyceny transakcji zabezpieczanej |
|
72 891 |
334 |
Wynik z wyceny transakcji zabezpieczającej |
|
(72 335) |
(3 827) |
Wynik na rachunkowości zabezpieczeń |
|
556 |
(3 493) |
Informacje finansowe:
Do pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych zaliczane są koszty i przychody niezwiązane bezpośrednio z działalnością bankową. Jest to w szczególności wynik z tytułu sprzedaży lub likwidacji środków trwałych oraz aktywów do zbycia, przychody związane z przetwarzaniem danych na rzecz podmiotów powiązanych, a także koszty z tytułu odszkodowań, kar i grzywien.
w tys. zł |
Za okres |
2020 |
2019 |
Pozostałe przychody operacyjne |
|
|
|
Przychody z tytułu świadczonych usług na rzecz jednostek powiązanych spoza Grupy Kapitałowej |
|
6 424 |
6 626 |
Przychody z wynajmu powierzchni biurowych |
|
7 679 |
7 585 |
Inne, w tym: |
|
5 593 |
10 249 |
z tytułu zwrotu kosztów sądowych i egzekucyjnych |
|
1 009 |
2 762 |
|
|
19 696 |
24 460 |
Pozostałe koszty operacyjne |
|
|
|
Koszty postępowania ugodowego i windykacji |
|
(5 183) |
(8 564) |
Utworzenie rezerwy na sprawy sporne (netto) |
|
(1 333) |
(390) |
Inne, w tym: |
|
(49 512) |
(19 828) |
koszty rezerw związane z wyrokami TSUE (patrz Nota 40)* |
|
(28 691) |
- |
|
|
(56 028) |
(28 782) |
|
|
|
|
Wynik na pozostałych przychodach i kosztach operacyjnych |
|
(36 332) |
(4 322) |
*Pozycja nie uwzględnia wartości 17 820 tys. zł, które pomniejszyły wynik odsetkowy Grupy.
Zasady rachunkowości:
Koszty działania i koszty ogólnego zarządu ujmowane są w okresie, którego dotyczą.
Informacje finansowe:
W ramach kosztu wynajmu i utrzymania nieruchomości ujmowane są opłaty leasingowe dotyczące umów, dla których Grupa skorzystała ze zwolnień (aktywa niskocenne i umowy krótkoterminowe), zmienne opłaty leasingowe, opłaty eksploatacyjne i inne niestanowiące opłat leasingowych, a także koszty utrzymania nieruchomości użytkowanych przez Grupę (własnych i leasingowanych).
w tys. zł |
Za okres |
2020 |
2019 |
Koszty pracownicze |
|
|
|
Koszty związane z wynagrodzeniami, w tym: |
|
(398 178) |
(382 631) |
koszty związane ze świadczeniami emerytalnymi |
|
(30 085) |
(29 001) |
Premie i nagrody |
|
(70 264) |
(73 319) |
Koszty ubezpieczeń społecznych |
|
(62 403) |
(64 598) |
|
|
(530 845) |
(520 548) |
Koszty ogólno-administracyjne |
|
|
|
Koszty opłat telekomunikacyjnych i sprzętu komputerowego |
|
(203 896) |
(195 449) |
Koszty usług obcych, w tym doradczych, audytorskich i konsultacyjnych |
|
(47 777) |
(50 159) |
Koszty wynajmu i utrzymania nieruchomości |
|
(51 946) |
(53 366) |
Reklama i marketing |
|
(32 978) |
(46 324) |
Koszty usług zarządzania gotówką, koszty usług KIR i inne koszty transakcyjne |
|
(37 532) |
(38 053) |
Koszty usług zewnętrznych dotyczące dystrybucji produktów bankowych |
|
(43 600) |
(44 779) |
Koszty usług pocztowych, materiałów biurowych i poligrafii |
|
(6 478) |
(8 215) |
Koszty szkoleń i edukacji |
|
(1 010) |
(1 451) |
Koszty nadzoru bankowego i kapitałowego |
|
(5 183) |
(5 902) |
Koszty na rzecz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego |
|
(103 534) |
(102 292) |
Pozostałe koszty |
|
(50 559) |
(61 731) |
|
|
(584 493) |
(607 721) |
|
|
|
|
Koszty działania i koszty ogólnego zarządu razem |
|
(1 115 338) |
(1 128 269) |
Koszty pracownicze zawierają koszty następujących świadczeń dla obecnych i byłych członków Zarządu Banku:
w tys. zł |
Za okres |
2020 |
2019 |
Krótkoterminowe świadczenia pracownicze |
|
15 816 |
13 348 |
Długoterminowe świadczenia pracownicze |
|
2 424 |
2 796 |
Nagrody kapitałowe |
|
2 266 |
2 760 |
|
|
20 506 |
18 904 |
Zasady rachunkowości:
Amortyzacja naliczana jest liniowo wg stawek opisanych odpowiednio w Nocie 23 dla rzeczowych aktywów trwałych oraz w Nocie 24 dla wartości niematerialnych.
Informacje finansowe:
Za okres |
2020 |
2019 |
|
Amortyzacja rzeczowych aktywów trwałych |
|
(43 294) |
(41 461) |
Amortyzacja wartości niematerialnych |
|
(63 359) |
(45 038) |
Amortyzacja rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych razem |
|
(106 653) |
(86 499) |
Zasady rachunkowości:
W tej pozycji prezentowany jest wynik z tytułu oczekiwanych strat kredytowych aktywów finansowych oraz wynik z tytułu rezerw na zobowiązania warunkowe. Zasady tworzenia odpisów zostały szczegółowo opisane w Nocie 3 w sekcji Ryzyko kredytowe.
Informacje finansowe:
w tys. zł |
Za okres |
2020 |
2019 |
Wynik z tytułu oczekiwanych strat kredytowych należności od banków |
|
|
|
utworzenie odpisów |
|
(7 495) |
(3 244) |
odwrócenie odpisów |
|
8 595 |
4 664 |
|
|
1 100 |
1 420 |
|
|
|
|
Wynik z tytułu oczekiwanych strat kredytowych należności od klientów |
|
|
|
|
|
|
|
Wynik z tytułu utworzenia i odwrócenia odpisów |
|
(202 369) |
(216 110) |
utworzenie odpisów |
|
(403 620) |
(365 127) |
odwrócenie odpisów |
|
205 557 |
151 861 |
inne |
|
(4 306) |
(2 844) |
Odzyski od sprzedanych wierzytelności |
|
(112) |
4 293 |
|
|
(202 481) |
(211 817) |
Wynik z tytułu oczekiwanych strat kredytowych inwestycyjnych dłużnych aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
|
|
|
utworzenie odpisów |
|
(3 255) |
(166) |
|
|
(3 255) |
(166) |
|
|
|
|
Wynik z tytułu oczekiwanych strat kredytowych aktywów finansowych |
|
(204 636) |
(210 563) |
|
|
|
|
utworzenie rezerwy na udzielone zobowiązania finansowe i gwarancyjne |
|
(69 068) |
(68 808) |
rozwiązanie rezerwy na udzielone zobowiązania finansowe i gwarancyjne |
|
83 437 |
33 653 |
Wynik z tytułu rezerw na zobowiązania warunkowe |
|
14 369 |
(35 155) |
|
|
|
|
Wynik z tytułu oczekiwanych strat kredytowych aktywów finansowych |
|
(190 267) |
(245 718) |
*opis kluczowych czynników wpływających na wartość odpisów z tytułu oczekiwanych strat kredytowych znajduje się w Nocie 40.
Zasady rachunkowości:
Podatek dochodowy składa się z podatku bieżącego oraz odroczonego. Podatek dochodowy ujmuje się w rachunku zysków i strat z wyjątkiem sytuacji, gdy podatek dotyczy kwot ujmowanych w pozostałych całkowitych dochodach.
Informacje finansowe:
Ujęty w rachunku zysków i strat
w tys. zł |
Za okres |
2020 |
2019 |
Bieżący podatek |
|
|
|
Bieżący rok |
|
(179 815) |
(215 824) |
Korekty z lat ubiegłych* |
|
20 541 |
(392) |
|
|
(159 274) |
(216 216) |
Podatek odroczony |
|
|
|
Powstanie i odwrócenie się różnic przejściowych* |
|
14 392 |
38 148 |
|
|
14 392 |
38 148 |
|
|
|
|
Razem podatek dochodowy w rachunku zysków i strat |
|
(144 882) |
(178 068) |
*Bank w związku z uspójnieniem podejścia do rozliczenia premii od opcji walutowych wbudowanych w umowy depozytowe złożył pod koniec 2020 r. wniosek o stwierdzenie nadpłaty w podatku dochodowym od osób prawnych za lata od 2014 do 2019. W konsekwencji w pozycji Korekty z lat ubiegłych została rozpoznana nadpłata w podatku dochodowym od osób prawnych w kwocie 21,7 mln PLN (odpowiednio w wyniku ujęto również zmniejszenie aktywa w podatku odroczonym dotyczące bieżącego okresu – wpływ na wynik niematerialny). W skład pozycji Korekty z lat ubiegłych wchodzi ponadto dodatkowe zobowiązanie w podatku dochodowym za 2019 r. wynikające z różnic w rozliczeniu podatku pomiędzy zamknięciem roku finansowego a datą złożenia deklaracji rocznej.
Wyliczenie efektywnej stawki podatkowej
w tys. zł |
Za okres |
2020 |
2019 |
|
Zysk brutto |
|
317 277 |
658 192 |
|
Podatek dochodowy według krajowej stawki podatku (19%) |
|
(60 283) |
(125 056) |
|
Odpisy z tytułu oczekiwanych strat kredytowych niestanowiące kosztów uzyskania przychodu |
|
2 317 |
(12 101) |
|
Przychody podlegające opodatkowaniu nieujęte w wyniku finansowym |
|
(3 476) |
(3 536) |
|
Koszty stanowiące koszty uzyskania przychodu nieujęte w wyniku finansowym |
|
(156) |
(6) |
|
Przychody niepodlegające opodatkowaniu |
|
2 446 |
2 311 |
|
Podatek od niektórych instytucji finansowych |
|
(23 480) |
(18 567) |
|
Bankowy Fundusz Gwarancyjny |
|
(19 671) |
(19 436) |
|
Odpis z tytułu utraty wartości aktywów niefinansowych |
|
(40 794) |
- |
|
Pozostałe różnice trwałe, w tym pozostałe koszty niestanowiące kosztów uzyskania przychodu |
|
(1 785) |
(1 677) |
|
Ogółem obciążenie wyniku |
|
(144 882) |
(178 068) |
|
Efektywna stawka podatkowa |
|
45,66% |
27,05% |
|
Na poziom efektywnej stawki opodatkowania za 2020 r. wynoszącej 46% wpływ miało dokonanie odpisu związanego z identyfikacją utraty wartości aktywów niefinansowych w postaci wartości firmy oraz obciążenia regulacyjne sektora bankowego w postaci podatku od niektórych instytucji finansowych oraz obowiązkowych składek uiszczanych na rzecz BFG. Wartości te zgodnie z obowiązującymi przepisami podatkowymi nie stanowią kosztów uzyskania przychodu.
Podatek odroczony ujęty bezpośrednio w kapitałach
Podatek odroczony ujęty bezpośrednio w kapitałach na dzień 31 grudnia 2020 roku związany z aktywami finansowymi wycenianymi w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody oraz wyceną programu określonych świadczeń pracowniczych wynosił 102 385 tys. zł (31 grudnia 2019 roku: 24 150 tys. zł).
Na dzień 31 grudnia 2020 roku zysk przypadający na jedną akcję wynosił 1,32 zł (31 grudnia 2019 roku: 3,67 zł).
Wyliczenie zysku przypadającego na jedną akcję na dzień 31 grudnia 2020 roku oparte zostało na zysku przypadającym na akcjonariuszy w kwocie 172 395 tys. zł (31 grudnia 2019 roku: 480 124 tys. zł) oraz średniej ważonej liczbie akcji zwykłych występujących w roku zakończonym 31 grudnia 2020 roku w liczbie 130 659 600 (31 grudnia 2019 roku: 130 659 600).
Bank nie posiada rozwadniających, potencjalnych akcji zwykłych ani innych instrumentów rozwadniających.
Odroczony podatek dochodowy i reklasyfikacje ujęte w pozostałych całkowitych dochodach dotyczą wyceny aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej odnoszonej na kapitał z aktualizacji wyceny oraz wyceny programu określonych świadczeń pracowniczych odnoszonej na pozostałe kapitały rezerwowe.
w tys. zł |
Kwota brutto |
Odroczony podatek dochodowy |
Kwota netto |
Stan na dzień 1 stycznia 2020 roku |
127 108 |
(24 151) |
102 957 |
Zmiana wyceny aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
617 135 |
(117 255) |
499 880 |
Wycena sprzedanych aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody przeniesiona do rachunku zysków i strat |
(203 402) |
38 646 |
(164 756) |
Całkowite dochody ogółem związane z aktywami finansowymi wycenianymi w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
540 841 |
(102 760) |
438 081 |
Zyski/(Straty) aktuarialne z wyceny programu określonych świadczeń |
(1 974) |
375 |
(1 599) |
Stan na dzień 31 grudnia 2020 roku |
538 867 |
(102 385) |
436 482 |
|
|
|
|
w tys. zł |
Kwota brutto |
Odroczony podatek dochodowy |
Kwota netto |
Stan na dzień 1 stycznia 2019 roku |
94 399 |
(17 937) |
76 462 |
Zmiana wyceny aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
135 650 |
(25 773) |
109 877 |
Wycena sprzedanych aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody przeniesiona do rachunku zysków i strat |
(97 970) |
18 614 |
(79 356) |
Całkowite dochody ogółem związane z aktywami finansowymi wycenianymi w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
132 079 |
(25 096) |
106 983 |
Zyski/(Straty) aktuarialne z wyceny programu określonych świadczeń |
(4 971) |
945 |
(4 026) |
Stan na dzień 31 grudnia 2019 roku |
127 108 |
(24 151) |
102 957 |
|
|
|
|
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Środki pieniężne w kasie |
|
384 925 |
436 216 |
Środki na rachunku bieżącym w Banku Centralnym |
|
4 103 407 |
3 300 490 |
Kasa, operacje z Bankiem Centralnym razem |
|
4 488 332 |
3 736 706 |
Na rachunku bieżącym w Narodowym Banku Polskim (NBP) utrzymywana jest rezerwa obowiązkowa, która może być wykorzystywana przez Bank pod warunkiem, że suma średniego miesięcznego salda na rachunku bieżącym w NBP nie jest mniejsza od poziomu deklarowanego.
Deklarowana wysokość rezerwy obowiązkowej na dzień 31 grudnia 2020 roku wynosiła 243 279 tys. zł (31 grudnia 2019 roku wynosiła 1 422 651 tys. zł). Spadek wysokości deklarowanej rezerwy obowiązkowej jest efektem obniżenia przez Radę Polityki Pieniężnej stopy rezerwy obowiązkowej z 3,5% do 0,5%.
Zasady rachunkowości:
Zasady ujmowania i wyceny należności od banków opisane są w Nocie 2.1 Aktywa i zobowiązania finansowe – klasyfikacja i wycena.
Informacje finansowe:
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Rachunki bieżące |
|
31 447 |
60 469 |
Lokaty |
|
- |
379 788 |
Kredyty i pożyczki |
|
3 |
3 428 |
Należności z tytułu zakupionych papierów wartościowych z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu |
|
306 237 |
625 592 |
Lokaty stanowiące zabezpieczenie operacji instrumentami pochodnymi i transakcji giełdowych |
|
234 268 |
99 001 |
Łączna wartość brutto |
|
571 955 |
1 168 278 |
Odpisy z tytułu oczekiwanych strat kredytowych |
|
(1 708) |
(2 594) |
Należności od banków netto razem |
|
570 247 |
1 165 684 |
Zmiana stanu odpisów z tytułu oczekiwanych strat kredytowych należności od banków przedstawia się następująco:
w tys. zł |
Etap 1 |
Etap 2 |
Etap 3 |
Razem |
|
|
|
|
|
Odpis z tytułu oczekiwanych strat kredytowych należności |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Odpis z tytułu oczekiwanych strat kredytowych na dzień |
(2 594) |
- |
- |
(2 594) |
Transfer do Etapu 1 |
- |
- |
- |
- |
Transfer do Etapu 2 |
- |
- |
- |
- |
Transfer do Etapu 3 |
- |
- |
- |
- |
(Utworzenia) / Rozwiązania w okresie przez rachunek zysków i strat |
1 100 |
- |
- |
1 100 |
Różnice kursowe i inne zmiany |
(214) |
- |
- |
(214) |
Odpis z tytułu oczekiwanych strat kredytowych na dzień |
(1 708) |
- |
- |
(1 708) |
*Na dzień 31 grudnia 2020 roku Grupa nie zidentyfikowała aktywów POCI (aktywa nabyte bądź udzielone z początkową utratą wartości).
w tys. zł |
Etap 1 |
Etap 2 |
Etap 3 |
Razem |
|
|
|
|
|
Odpis z tytułu oczekiwanych strat kredytowych należności |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Odpis z tytułu oczekiwanych strat kredytowych na dzień |
(3 910) |
- |
- |
(3 910) |
Transfer do Etapu 1 |
- |
- |
- |
- |
Transfer do Etapu 2 |
- |
- |
- |
- |
Transfer do Etapu 3 |
- |
- |
- |
- |
(Utworzenia) / Rozwiązania w okresie przez rachunek zysków i strat |
1 420 |
- |
- |
1 420 |
Różnice kursowe i inne zmiany |
(104) |
- |
- |
(104) |
Odpis z tytułu oczekiwanych strat kredytowych na dzień 31 grudnia 2019 roku |
(2 594) |
- |
- |
(2 594) |
*Na dzień 31 grudnia 2019 roku Grupa nie zidentyfikowała aktywów POCI (aktywa nabyte bądź udzielone z początkową utratą wartości).
Zmiany wartości bilansowej brutto należności od banków, które przyczyniły się do zmian odpisów z tytułu oczekiwanych strat kredytowych przedstawia tabela poniżej:
w tys. zł |
Etap 1 |
Etap 2 |
Etap 3 |
Razem |
|
|
|
|
|
Wartość brutto należności od banków wycenianych według zamortyzowanego kosztu |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Wartość brutto należności na dzień 1 stycznia 2020 roku |
1 168 276 |
3 |
- |
1 168 278 |
Transfer do Etapu 1 |
- |
- |
- |
- |
Transfer do Etapu 2 |
- |
- |
- |
- |
Transfer do Etapu 3 |
- |
- |
- |
- |
Należności pociągnięte/spłacone |
(753 690) |
15 |
- |
(753 674) |
Inne zmiany |
157 351 |
- |
- |
157 350 |
Wartość brutto należności od banków na dzień 31 grudnia 2020 roku |
571 937 |
18 |
- |
571 955 |
w tys. zł |
Etap 1 |
Etap 2 |
Etap 3 |
Razem |
|
|
|
|
|
Wartość brutto należności od banków wycenianych według zamortyzowanego kosztu |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Wartość brutto należności na dzień 1 stycznia 2019 roku |
1 337 884 |
3 |
- |
1 337 887 |
Transfer do Etapu 1 |
- |
- |
- |
- |
Transfer do Etapu 2 |
- |
- |
- |
- |
Transfer do Etapu 3 |
- |
- |
- |
- |
Należności pociągnięte/spłacone |
(228 894) |
- |
- |
(228 894) |
Inne zmiany |
59 505 |
- |
- |
59 505 |
Wartość brutto należności od banków na dzień 31 grudnia 2019 roku |
1 168 276 |
3 |
- |
1 168 278 |
Zasady rachunkowości:
Zasady ujmowania i wyceny aktywów i zobowiązań finansowych przeznaczonych do obrotu opisane są w Nocie 2.1.
Informacje finansowe:
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu
Do kategorii przeznaczone do obrotu Grupa zalicza instrumenty pochodne niebędące instrumentami zabezpieczającymi, oraz wybrane dłużne papiery wartościowe.
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Dłużne papiery wartościowe przeznaczone do obrotu |
|
|
|
Obligacje i bony wyemitowane przez: |
|
|
|
Banki centralne |
|
- |
999 917 |
Banki i inne podmioty finansowe* |
|
601 421 |
7 125 |
Skarb Państwa |
|
311 702 |
2 874 773 |
|
|
913 123 |
3 881 815 |
z tego: |
|
|
|
notowane na aktywnym rynku |
|
913 123 |
2 881 898 |
|
|
|
|
Instrumenty kapitałowe przeznaczone do obrotu |
|
66 521 |
39 916 |
z tego: |
|
|
|
notowane na aktywnym rynku |
|
66 521 |
39 916 |
|
|
|
|
Instrumenty pochodne |
|
3 370 896 |
1 524 780 |
|
|
|
|
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu razem |
|
4 350 540 |
5 446 511 |
*Na dzień 31 grudnia 2020 roku papiery wartościowe (obligacje) emitowane przez banki w kwocie 594 367 tys. zł są objęte gwarancją Skarbu Państwa (31 grudnia 2019 roku: 1 tys. zł).
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Zobowiązania z tytułu krótkiej sprzedaży papierów wartościowych |
|
43 208 |
248 406 |
Instrumenty pochodne |
|
3 613 214 |
1 629 492 |
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu razem |
|
3 656 422 |
1 877 898 |
Na dzień 31 grudnia 2020 roku oraz 31 grudnia 2019 roku Grupa nie posiadała aktywów i zobowiązań finansowych przeznaczonych w momencie początkowego ujęcia do wyceny według wartości godziwej przez wynik finansowy.
Instrumenty pochodne na dzień 31 grudnia 2020 roku
w tys. zł |
Wartość nominalna instrumentów o terminie pozostającym do realizacji |
Razem |
Wartość godziwa |
||||
do 3 miesięcy |
powyżej |
powyżej |
powyżej 5 lat |
Aktywa |
Pasywa |
||
Instrumenty stopy procentowej |
18 126 821 |
52 151 775 |
115 147 528 |
30 051 219 |
215 477 343 |
2 164 579 |
2 608 037 |
FRA |
9 214 000 |
17 590 000 |
735 000 |
- |
27 539 000 |
30 793 |
20 930 |
swapy odsetkowe (IRS) |
8 832 062 |
31 331 415 |
114 412 528 |
30 010 543 |
184 586 548 |
2 133 446 |
2 586 829 |
opcje na stopę procentową |
- |
- |
- |
40 676 |
40 676 |
17 |
17 |
kontrakty futures* |
80 759 |
3 230 360 |
- |
- |
3 311 119 |
323 |
261 |
Instrumenty walutowe |
43 168 048 |
19 956 334 |
12 215 322 |
7 012 891 |
82 352 595 |
916 349 |
715 215 |
FX forward/spot |
20 256 274 |
5 218 441 |
1 062 096 |
- |
26 536 811 |
134 546 |
229 418 |
FX swap |
1 631 179 |
7 489 599 |
7 731 817 |
7 012 891 |
23 865 486 |
438 559 |
144 753 |
swapy walutowo – odsetkowe (CIRS)** |
19 208 381 |
3 890 253 |
3 283 697 |
- |
26 382 331 |
315 390 |
313 382 |
opcje walutowe |
2 072 214 |
3 358 041 |
137 712 |
- |
5 567 967 |
27 854 |
27 662 |
Transakcje na papierach wartościowych |
374 290 |
4 183 |
- |
- |
378 473 |
108 |
158 |
kontrakty futures* |
71 245 |
4 183 |
- |
- |
75 428 |
- |
- |
papiery wartościowe zakupione do otrzymania/sprzedane do wydania |
303 045 |
- |
- |
- |
303 045 |
108 |
158 |
Transakcje związane z towarami |
279 390 |
1 496 341 |
746 416 |
- |
2 522 147 |
289 860 |
289 804 |
swap |
279 390 |
1 496 341 |
746 416 |
- |
2 522 147 |
289 860 |
289 804 |
Instrumenty pochodne ogółem |
61 948 549 |
73 608 633 |
128 109 266 |
37 064 110 |
300 730 558 |
3 370 896 |
3 613 214 |
*Instrumenty znajdujące się w obrocie giełdowym.
**Swapy walutowo-odsetkowe z wymianą kapitału.
Instrumenty pochodne na dzień 31 grudnia 2019 roku
w tys. zł |
Wartość nominalna instrumentów o terminie pozostającym do realizacji |
Razem |
Wartość godziwa |
||||
do 3 miesięcy |
powyżej |
powyżej |
powyżej 5 lat |
Aktywa |
Pasywa |
||
Instrumenty stopy procentowej |
43 827 433 |
37 840 304 |
127 617 389 |
27 456 990 |
236 742 116 |
872 786 |
1 112 966 |
FRA |
34 030 000 |
15 240 000 |
14 753 000 |
0 |
64 023 000 |
2 558 |
3 815 |
swapy odsetkowe (IRS) |
9 797 433 |
22 600 304 |
110 965 539 |
27 415 264 |
170 778 540 |
870 228 |
1 109 106 |
opcje na stopę procentową |
- |
- |
1 898 850 |
41 726 |
1 940 576 |
- |
45 |
Instrumenty walutowe |
30 557 396 |
15 455 840 |
24 432 442 |
8 175 751 |
78 621 429 |
614 831 |
478 994 |
FX forward/spot |
3 428 837 |
2 745 957 |
1 889 596 |
- |
8 064 390 |
97 075 |
37 062 |
FX swap |
20 442 422 |
5 466 035 |
3 838 179 |
- |
29 746 636 |
242 510 |
306 517 |
swapy walutowo – odsetkowe (CIRS)** |
5 202 463 |
6 606 291 |
14 562 621 |
8 175 751 |
34 547 126 |
239 109 |
99 138 |
opcje walutowe |
1 483 674 |
637 557 |
4 142 046 |
- |
6 263 277 |
36 137 |
36 277 |
Transakcje na papierach wartościowych |
164 724 |
14 097 |
- |
- |
178 821 |
293 |
618 |
kontrakty futures* |
38 581 |
14 097 |
- |
- |
52 678 |
- |
- |
papiery wartościowe zakupione do otrzymania/sprzedane do wydania |
126 143 |
- |
- |
- |
126 143 |
293 |
618 |
Transakcje związane z towarami |
55 783 |
237 429 |
141 962 |
- |
435 174 |
36 870 |
36 914 |
swap |
55 783 |
237 429 |
141 962 |
- |
435 174 |
36 870 |
36 914 |
Instrumenty pochodne ogółem |
74 605 336 |
53 547 670 |
152 191 793 |
35 632 741 |
315 977 540 |
1 524 780 |
1 629 492 |
*Instrumenty znajdujące się w obrocie giełdowym.
**Swapy walutowo-odsetkowe z wymianą kapitału.
Wzrost aktywów i zobowiązań z tytułu instrumentów pochodnych w 2020 roku jest skutkiem zwiększonych wolumenów transakcyjnych na większości produktów pochodnych, a w szczególności na produkcie IRS w PLN, który wygenerował największą zmianę kwotową wyceny. Dodatkowo istotny wpływ na zmianę wyceny instrumentów pochodnych w roku 2020 miały obniżki stop procentowych odpowiednio na poziomie 140 oraz 100 punktów bazowych w PLN i USD w I półroczu 2020 roku.
Zasady rachunkowości:
Zasady ujmowania i wyceny inwestycyjnych dłużnych aktywów finansowych opisane są w Nocie 2.1.
Informacje finansowe:
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Obligacje i bony wyemitowane przez: |
|
|
|
Banki*, w tym: |
|
2 450 738 |
- |
obligacje zabezpieczane w rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej |
|
- |
- |
Rządy centralne, w tym: |
|
22 419 755 |
14 787 461 |
obligacje zabezpieczane w rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej |
|
11 347 069 |
1 833 308 |
Inne podmioty finansowe |
|
2 453 078 |
697 117 |
Dłużne papiery wartościowe wyceniane w wartości godziwej |
|
27 323 571 |
15 484 578 |
z tego: |
|
|
|
notowane na aktywnym rynku |
|
27 323 571 |
15 484 578 |
*Na dzień 31 grudnia 2020 roku papiery wartościowe (obligacje) emitowane przez banki w kwocie 2 450 738 tys. zł są objęte gwarancją Skarbu Państwa.
Dla inwestycyjnych dłużnych aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody skumulowana wartość oczekiwanych strat kredytowych na dzień 31 grudnia 2020 roku wynosiła 7 945 tys. zł (na dzień 31 grudnia 2019 roku: 4 689 tys. zł).
Zmiana stanu dłużnych aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody przedstawia się następująco:
w tys. zł |
|
2020 |
2019 |
Stan na dzień 1 stycznia |
|
15 484 578 |
14 241 363 |
Zwiększenia (z tytułu): |
|
|
|
nabycia |
|
64 193 139 |
50 264 752 |
aktualizacji wyceny |
|
450 561 |
22 399 |
różnic kursowych |
|
129 167 |
- |
rozliczenia dyskonta, premii, odsetek |
|
567 321 |
79 807 |
Zmniejszenia (z tytułu): |
|
|
|
sprzedaży |
|
(53 279 187) |
(48 902 634) |
różnic kursowych |
|
- |
(21 221) |
rozliczenia premii |
|
(222 008) |
(199 888) |
Stan na dzień 31 grudnia |
|
27 323 571 |
15 484 578 |
Zasady rachunkowości:
Akcje i udziały w innych jednostkach zaliczane są do kategorii aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat. Zasady ich ujmowania i wyceny opisane są w Nocie 2.1.
Informacje finansowe:
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Inwestycje kapitałowe |
|
55 093 |
21 314 |
Pozostałe |
|
23 380 |
41 324 |
Inwestycje kapitałowe i pozostałe wyceniane w wartości godziwej |
|
78 473 |
62 638 |
z tego: |
|
|
|
notowane na aktywnym rynku |
|
33 615 |
1 108 |
nienotowane na aktywnym rynku |
|
44 858 |
61 530 |
Zmiana stanu inwestycji kapitałowych i pozostałych wycenianych w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat przedstawia się następująco:
|
|
Inwestycje kapitałowe i pozostałe wyceniane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat |
||
w tys. zł |
|
01.01.-31.12.2020 |
01.01.-31.12.2019 |
|
|
|
|
|
|
Stan na poczatek okresu |
|
62 638 |
48 768 |
|
Sprzedaż |
|
- |
(600) |
|
Aktualizacja wyceny |
|
15 835 |
14 470 |
|
Stan na koniec okresu |
|
78 473 |
62 638 |
|
Zasady rachunkowości:
Należności od klientów są ujmowane i wyceniane zgodnie z zasadami opisanymi w Nocie 2.1 Aktywa i zobowiązania finansowe – klasyfikacja i wycena.
Informacje finansowe:
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Należności od podmiotów sektora finansowego |
|
|
|
Kredyty i pożyczki |
|
652 766 |
641 317 |
Nienotowane dłużne aktywa finansowe |
|
1 745 323 |
1 765 711 |
Należności z tytułu zakupionych papierów wartościowych z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu |
|
- |
30 217 |
Fundusze gwarancyjne i lokaty stanowiące zabezpieczenie |
|
1 227 863 |
647 489 |
Inne należności |
|
113 204 |
68 068 |
Łączna wartość brutto |
|
3 739 156 |
3 152 802 |
Odpisy z tytułu oczekiwanych strat kredytowych |
|
(3 410) |
(2 216) |
Łączna wartość netto |
|
3 735 746 |
3 150 586 |
|
|
|
|
Należności od podmiotów sektora niefinansowego |
|
|
|
Kredyty i pożyczki |
|
17 026 308 |
19 176 989 |
Nienotowane dłużne aktywa finansowe |
|
218 945 |
305 928 |
Skupione wierzytelności |
|
1 726 989 |
1 751 320 |
Zrealizowane gwarancje i poręczenia |
|
25 877 |
24 941 |
Inne należności |
|
18 694 |
10 442 |
Łączna wartość brutto |
|
19 016 813 |
21 269 620 |
Odpisy z tytułu oczekiwanych strat kredytowych |
|
(838 336) |
(688 332) |
Łączna wartość netto |
|
18 178 477 |
20 581 288 |
|
|
|
|
Należności od klientów netto razem |
|
21 914 223 |
23 731 874 |
Zgodnie z wytycznymi Transition Resource Group for Impairment of Financial Instruments wartość należności w Etapie 3 prezentacyjnie powiększa się o naliczone odsetki kontraktowe w łącznej kwocie 155 923 tys. zł (na koniec 2019 roku kwocie 311 351 tys. zł). Konsekwencją takiej prezentacji należności jest wzrost odpisów kredytowych o analogiczną kwotę. Zmiana ta nie ma wpływu na wartość netto należności zakwalifikowanych do Etapu 3. Efekt uwzlędnienia odsetek został zilustrowany poniżej oraz w Nocie „Zarządzanie Ryzykiem”. Zmniejszenie wartości należności z tytułu naliczonych odsetek wynika przede wszystkim z przeprowadzonego przez Grupę w 2020 roku częściowego spisania po ocenie potwierdzającej, że Grupa nie oczekuje odzysków w tym zakresie.
w tys. zł |
31.12.2020 |
31.12.2019 |
|
|
|
|
|
Łączna wartość brutto z uwzględnieniem odsetek kontraktowych w Etapie 3 |
22 911 892 |
24 733 773 |
|
Odpisy z tytułu oczekiwanych strat kredytowych z uwzględnieniem odsetek kontraktowych w Etapie 3 |
(997 669) |
(1 001 899) |
|
Łączna wartość netto |
21 914 223 |
23 731 874 |
|
W należnościach od klientów w pozycji „Nienotowane dłużne aktywa finansowe” zaprezentowane zostały m.in. aktywa sekurytyazacyjne objęte przez Grupę. Dotychczas Grupa występowała jako Inwestor w trzech takich transakcjach obejmując transze senioralne. Aktywa sekurytyzacyjne objęte przez Grupę nie są przedmiotem obrotu na rynku. Zamiarem Grupy jest utrzymanie inwestycji do daty zapadalności. Głównym ryzykiem, na jakie narażone są transakcje sekurytyzacyjne będące w posiadaniu Grupy jest ryzyko kredytowe. Maksymalna ekspozycja Grupy na ryzyko kredytowe z tytułu udziału w tych jednostkach jest równa ich wartości bilansowej brutto, zatem na dzień 31 grudnia 2020 r. wynosi 1 745 322 tys. zł (31 grudnia 2019 r.: 1 765 711 tys. zł). Wartość bilansowa netto aktywów dotyczących udziału Grupy w jednostkach strukturyzowanych, które nie podlegają konsolidacji na dzień 31 grudnia 2020 r. wynosi 1 744 505 tys. zł (31 grudnia 2019 r.: 1 765 016 tys. zł).
Zmiana stanu odpisów z tytułu oczekiwanych strat kredytowych należności od klientów przedstawia się następująco:
w tys. zł |
Etap 1 |
Etap 2 |
Etap 3 |
Razem |
|
|
|
|
|
Odpis z tytułu oczekiwanych strat kredytowych należności od klientów |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Odpis z tytułu oczekiwanych strat kredytowych na dzień 1 stycznia 2020 roku |
(51 387) |
(79 952) |
(559 207) |
(690 546) |
Transfer do Etapu 1 |
(26 257) |
25 734 |
523 |
- |
Transfer do Etapu 2 |
4 297 |
(6 355) |
2 058 |
- |
Transfer do Etapu 3 |
853 |
15 637 |
(16 490) |
- |
(Utworzenia)/Rozwiązania w okresie przez rachunek zysków i strat |
(7 961) |
(77 506) |
(116 793) |
(202 260) |
Zmiany z tytułu modyfikacji bez zaprzestania ujmowania (netto) |
- |
- |
(109) |
(109) |
Zmniejszenie stanu odpisów w związku ze spisaniem |
- |
- |
39 228 |
39 228 |
Zmniejszenie stanu odpisów w związku sprzedażą wierzytelności |
- |
- |
10 886 |
10 886 |
Różnice kursowe i inne zmiany |
(381) |
(169) |
1 605 |
1 055 |
Odpis z tytułu oczekiwanych strat kredytowych na dzień 31 grudnia 2020 roku |
(80 836) |
(122 611) |
(638 299) |
(841 746) |
*Na dzień 31 grudnia 2020 roku Grupa nie zidentyfikowała aktywów POCI (aktywa nabyte bądź udzielone z początkową utratą wartości).
Z uwagi na sytuację pandemniczą i jej wpływ na gospodarkę, szacunki w zakresie ustalania odpisów z tytułu oczekiwanych strat kredytowych zostały poddane szczególnej weryfikacji, co zostało opisane w Nocie 48.
w tys. zł |
Etap 1 |
Etap 2 |
Etap 3 |
Razem |
|
|
|
|
|
Odpis z tytułu utraty wartości należności od klientów |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Odpis z tytułu utraty wartości na dzień 1 stycznia 2019 roku |
(56 110) |
(74 776) |
(535 674) |
(666 560) |
Transfer do Etapu 1 |
(14 461) |
14 050 |
411 |
- |
Transfer do Etapu 2 |
7 241 |
(7 991) |
750 |
- |
Transfer do Etapu 3 |
1 735 |
26 164 |
(27 899) |
- |
(Utworzenia) / Rozwiązania w okresie przez rachunek zysków i strat |
10 209 |
(37 459) |
(186 780) |
(214 030) |
Zmiany z tytułu modyfikacji bez zaprzestania ujmowania (netto) |
- |
- |
(2 080) |
(2 080) |
Zmniejszenie stanu odpisów w związku ze spisaniem |
- |
- |
66 901 |
66 901 |
Zmniejszenie stanu odpisów w związku ze sprzedażą wierzytelności |
- |
- |
124 839 |
124 839 |
Różnice kursowe i inne zmiany |
(2) |
60 |
324 |
382 |
Odpis z tytułu utraty wartości na dzień 31 grudnia 2019 roku |
(51 388) |
(79 952) |
(559 208) |
(690 548) |
*Na dzień 31 grudnia 2019 roku Grupa nie zidentyfikowała aktywów POCI (aktywa nabyte bądź udzielone z początkową utratą wartości).
Zmiany wartości bilansowej brutto należności od klientów, które przyczyniły się do zmian odpisów z tytułu oczekiwanych strat kredytowych przedstawia tabela poniżej:
w tys. zł |
Etap 1 |
Etap 2 |
Etap 3 |
Razem |
|
|
|
|
|
Wartość brutto należności od klientów wycenianych według zamortyzowanego kosztu |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Wartość brutto należności na dzień 1 stycznia 2020 roku |
21 225 120 |
2 355 543 |
841 760 |
24 422 423 |
Transfer do Etapu 1 |
1 248 562 |
(1 246 889) |
(1 673) |
- |
Transfer do Etapu 2 |
(651 233) |
654 901 |
(3 668) |
- |
Transfer do Etapu 3 |
(48 263) |
(65 417) |
113 680 |
- |
Należności pociągnięte/spłacone |
(1 746 066) |
(453 149) |
(85 802) |
(2 285 017) |
Należności spisane |
- |
- |
(39 250) |
(39 250) |
Inne zmiany |
590 981 |
64 807 |
2 025 |
657 813 |
Wartość brutto należności od klientów na dzień 31 grudnia 2020 roku |
20 619 101 |
1 309 796 |
827 072 |
22 755 969 |
w tys. zł |
Etap 1 |
Etap 2 |
Etap 3 |
Razem |
|
|
|
|
|
Wartość brutto należności od klientów wycenianych według zamortyzowanego kosztu |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Wartość brutto należności na dzień 1 stycznia 2019 roku |
20 246 975 |
1 642 110 |
726 489 |
22 615 574 |
Transfer do Etapu 1 |
391 316 |
(390 363) |
(953) |
- |
Transfer do Etapu 2 |
(1 370 217) |
1 371 454 |
(1 237) |
- |
Transfer do Etapu 3 |
(124 927) |
(251 136) |
376 063 |
- |
Należności pociągnięte/spłacone |
2 340 988 |
(60 927) |
(45 606) |
22 344 55 |
Należności spisane |
- |
- |
(66 813) |
(66 813) |
Należności zbyte |
- |
- |
(153 886) |
(153 886) |
Inne zmiany |
(259 015) |
44 405 |
7 703 |
(206 907) |
Wartość brutto należności od klientów na dzień 31 grudnia 2019 roku |
21 225 120 |
2 355 543 |
841 760 |
24 422 422 |
Wartość brutto należności nie uwzględnia odsetek kontraktowych naliczonych od momentu zaklasyfikowania ekspozycji do Etapu 3.
Dla należności od klientów, które zmieniały Etapy w trakcie roku, przesunięcia zostały zaprezentowane jako transfery pomiędzy Etapem na początek okresu sprawozdawczego lub na moment ujęcia a Etapem na koniec okresu sprawozdawczego.
Zasady rachunkowości:
Rzeczowe aktywa trwałe wykazywane są według kosztu historycznego pomniejszonego o naliczone umorzenie, a także o odpisy z tytułu utraty wartości. Koszt historyczny uwzględnia wydatki bezpośrednio związane z nabyciem danych aktywów oraz ich przygotowaniem do użytkowania.
Późniejsze nakłady uwzględnia się w wartości bilansowej danego środka trwałego lub ujmuje jako odrębny środek trwały (tam, gdzie jest to właściwe) tylko wówczas, gdy jest prawdopodobne, że z tytułu tej pozycji nastąpi wpływ korzyści ekonomicznych do Grupy, zaś koszt danej pozycji można wiarygodnie zmierzyć. Wszelkie pozostałe wydatki, na przykład na naprawę i konserwację, odnoszone są do rachunku zysków i strat w okresie, w którym je poniesiono.
Umorzenie naliczane jest metodą liniową przez przewidywany okres użytkowania przy zastosowaniu stawek określonych w zatwierdzonym planie amortyzacji na 2020 rok.
Przykładowe stosowane roczne stawki amortyzacji są następujące: |
||
Budynki i budowle |
|
1,5%-4,5% |
Środki transportu |
|
14,0%-34,0% |
Komputery |
|
25,0% |
Wyposażenie biurowe |
|
20,0% |
Inne środki trwałe |
|
7,0%-34,0% |
Inwestycje w obcych środkach trwałych – zgodnie z okresem trwania umowy najmu |
|
|
Na każdy dzień bilansowy dokonuje się weryfikacji wartości końcowej rzeczowych aktywów trwałych oraz okresów ich użytkowania i w razie potrzeby dokonuje stosownych korekt planu amortyzacji.
Składniki majątku o jednostkowej wartości początkowej nieprzekraczającej 3 500 zł podlegają jednorazowemu odpisaniu w koszty z datą wydania ich do używania. Suma wartości środków trwałych jednorazowo odpisanych w koszty nie jest istotna z punktu widzenia sprawozdania finansowego.
Środki trwałe w budowie wykazywane są w wysokości ogółu poniesionych kosztów pozostających w bezpośrednim związku z niezakończoną jeszcze budową, montażem lub ulepszeniem istniejącego środka trwałego z uwzględnieniem odpisów z tytułu oczekiwanych strat kredytowych.
Wartości bilansowe rzeczowych aktywów trwałych przeglądane są na dzień bilansowy w celu określenia, czy zaistniały przesłanki wskazujące na utratę wartości. Jeżeli istnieje taka przesłanka, należy określić wartość odzyskiwalną aktywów.
Odpis aktualizacyjny z tytułu utraty wartości jest ujmowany, jeżeli wartość księgowa aktywa lub ośrodka wypracowującego środki pieniężne przekracza wartość odzyskiwalną. Odpis aktualizacyjny z tytułu utraty wartości jest ujmowany w rachunku zysków i strat.
Odpisy aktualizacyjne z tytułu utraty wartości w przypadku ośrodków wypracowujących środki pieniężne w pierwszej kolejności redukują wartość firmy przypadającą na te ośrodki wypracowujące środki pieniężne (grupę ośrodków), a następnie redukują proporcjonalnie wartość księgową innych aktywów w ośrodku (grupie ośrodków).
Wartość odzyskiwalna jest wartością większą z: wartości godziwej pomniejszonej o koszty sprzedaży i wartości użytkowej. W celu wyznaczenia wartości użytkowej, oszacowane przyszłe przepływy pieniężne są dyskontowane do ich wartości bieżącej przy użyciu stopy dyskontowej przed opodatkowaniem, która odzwierciedla bieżące oczekiwania rynku co do wartości pieniądza oraz specyficznego ryzyka w odniesieniu do danego aktywa. Dla aktywów niegenerujących niezależnych przepływów środków pieniężnych, wartość odzyskiwalna jest wyznaczana dla danego ośrodka wypracowującego środki pieniężne, do którego te aktywa należą.
Odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości podlega odwróceniu, jeżeli nastąpiła zmiana w szacunkach służących do określenia wartości możliwej do odzyskania.
Odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości może być odwrócony tylko do poziomu, przy którym wartość księgowa aktywa nie przekracza wartości księgowej, która pomniejszona o kwotę amortyzacji, zostałaby wyznaczona, jeżeli nie zostałby ujęty odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości.
Rzeczowe aktywa trwałe od dnia pierwszego zastosowania MSSF 16 uwzględniają aktywa z tytułu prawa od użytkowania aktywów. Szczegóły zostały przedstawione w Nocie 43.
Informacje finansowe:
Zmiana stanu rzeczowych aktywów trwałych w 2020 roku
w tys. zł |
Grunty |
Maszyny i urządzenia |
Środki transportu |
Inne środki trwałe |
W budowie |
Razem |
Wartość brutto |
|
|
|
|
|
|
Stan na dzień 1 stycznia 2020 |
715 121 |
2 |
26 409 |
222 543 |
15 632 |
979 707 |
Zwiększenia: |
|
|
|
|
|
|
Zakupy |
22 |
- |
334 |
7 514 |
21 061 |
28 931 |
Inne zwiększenia |
10 471 |
- |
- |
11 |
- |
10 482 |
Zmniejszenia: |
|
|
|
|
|
|
Zbycia |
- |
- |
(2 903) |
- |
- |
(2 903) |
Likwidacje |
(2 974) |
- |
- |
(9 713) |
- |
(12 687) |
Zaklasyfikowanie do aktywów trwałych przeznaczonych do zbycia |
(13 363) |
- |
- |
(313) |
- |
(13 676) |
Inne zmniejszenia |
(10 657) |
- |
(48) |
(14) |
(2 138) |
(12 857) |
Transfery |
14 110 |
- |
- |
5 132 |
(19 245) |
(3) |
Stan na dzień 31 grudnia 2020 |
712 730 |
2 |
23 792 |
225 160 |
15 310 |
976 994 |
|
|
|
|
|
|
|
Umorzenie |
|
|
|
|
|
|
Stan na dzień 1 stycznia 2020 |
281 324 |
2 |
5 688 |
192 940 |
- |
479 954 |
Zwiększenia: |
|
|
|
|
|
|
Koszty amortyzacji za okres |
28 794 |
- |
2 942 |
11 558 |
- |
43 294 |
Inne zwiększenia |
- |
- |
- |
11 |
- |
11 |
Zmniejszenia: |
|
|
|
|
|
|
Zbycia |
- |
- |
(921) |
- |
- |
(921) |
Likwidacje |
(2 591) |
- |
- |
(9 710) |
- |
(12 301) |
Zaklasyfikowanie do aktywów trwałych przeznaczonych do zbycia |
(7 214) |
- |
- |
(55) |
- |
(7 269) |
Inne zmniejszenia |
(2 419) |
- |
(3) |
(261) |
- |
(2 683) |
Stan na dzień 31 grudnia 2020 |
297 894 |
2 |
7 706 |
194 483 |
- |
500 085 |
|
|
|
|
|
|
|
Wartość bilansowa |
|
|
|
|
|
|
Na dzień 1 stycznia 2020 |
433 797 |
- |
20 721 |
29 603 |
15 632 |
499 753 |
Na dzień 31 grudnia 2020 |
414 836 |
- |
16 086 |
30 677 |
15 310 |
476 909 |
Zmiana stanu rzeczowych aktywów trwałych w 2019 roku
w tys. zł |
Grunty |
Maszyny i urządzenia |
Środki transportu |
Inne środki trwałe |
W budowie |
Razem |
Wartość brutto |
|
|
|
|
|
|
Na dzień 31 grudnia 2018 |
586 735 |
96 |
24 652 |
236 743 |
50 327 |
898 553 |
Wpływ wdrożenia MSSF 16 |
93 380 |
- |
- |
- |
- |
93 380 |
Stan na dzień 1 stycznia 2019 |
680 115 |
96 |
24 652 |
236 743 |
50 327 |
991 933 |
Zwiększenia: |
|
|
|
|
|
|
Zakupy |
(4) |
- |
3 162 |
6 439 |
21 434 |
31 031 |
Inne zwiększenia |
9 198 |
- |
- |
79 |
- |
9 277 |
Zmniejszenia: |
|
|
|
|
|
|
Zbycia |
- |
- |
(1 295) |
- |
- |
(1 295) |
Likwidacje |
(6 911) |
- |
- |
(36 185) |
- |
(43 096) |
Inne zmniejszenia |
- |
(94) |
(110) |
(278) |
(7 658) |
(8 140) |
Transfery |
32 723 |
- |
- |
15 745 |
(48 471) |
(3) |
Stan na dzień 31 grudnia 2019 |
715 121 |
2 |
26 409 |
222 543 |
15 632 |
979 707 |
|
|
|
|
|
|
|
Umorzenie |
|
|
|
|
|
|
Na dzień 31 grudnia 2018 |
312 009 |
96 |
2 876 |
219 311 |
- |
534 292 |
Wpływ wdrożenia MSSF 16 |
(52 584) |
- |
- |
- |
- |
(52 584) |
Stan na dzień 1 stycznia 2019 |
259 425 |
96 |
2 876 |
219 311 |
- |
481 708 |
Zwiększenia: |
|
|
|
|
|
|
Koszty amortyzacji za okres |
28 329 |
- |
3 195 |
9 937 |
- |
41 461 |
Inne zwiększenia |
- |
- |
- |
72 |
- |
72 |
Zmniejszenia: |
|
|
|
|
|
|
Zbycia |
- |
- |
(314) |
- |
- |
(314) |
Likwidacje |
(6 430) |
- |
- |
(36 257) |
- |
(42 687) |
Inne zmniejszenia |
- |
(94) |
(69) |
(123) |
- |
(286) |
Stan na dzień 31 grudnia 2019 |
281 324 |
2 |
5 688 |
192 940 |
- |
479 954 |
|
|
|
|
|
|
|
Wartość bilansowa |
|
|
|
|
|
|
Na dzień 1 stycznia 2019 |
420 690 |
- |
21 776 |
17 432 |
50 327 |
510 225 |
Na dzień 31 grudnia 2019 |
433 797 |
- |
20 721 |
29 603 |
15 632 |
499 753 |
Według stanu na dzień 31 grudnia 2020 roku, jak również według stanu na dzień 31 grudnia 2019 roku Grupa nie posiadała istotnych zobowiązań umownych z tytułu dokonania w przyszłości zakupu rzeczowych aktywów trwałych.
Zasady rachunkowości:
Wartości niematerialne wykazywane są według kosztu historycznego pomniejszonego o naliczone umorzenie, a także o odpisy z tytułu utraty wartości. Koszt historyczny uwzględnia wydatki bezpośrednio związane z nabyciem danych aktywów oraz ich przygotowaniem do użytkowania.
Późniejsze nakłady uwzględnia się w wartości bilansowej danego środka trwałego lub ujmuje jako odrębny składnik aktywów (tam, gdzie jest to właściwe) tylko wówczas, gdy jest prawdopodobne, że z tytułu tej pozycji nastąpi wpływ korzyści ekonomicznych do Grupy, zaś koszt danej pozycji można wiarygodnie zmierzyć. Wszelkie pozostałe wydatki odnoszone są do rachunku zysków i strat w okresie, w którym je poniesiono.
Umorzenie naliczane jest metodą liniową przez przewidywany okres użytkowania przy zastosowaniu stawek określonych w zatwierdzonym planie amortyzacji na 2020 rok.
Przykładowe stosowane roczne stawki amortyzacji są następujące: |
||
Oprogramowanie komputerowe i prawa autorskie (z wyjątkiem podstawowych systemów operacyjnych, do których stosuje się stawki 10% i 20%) |
|
34,0% |
Pozostałe wartości niematerialne |
|
20,0% |
Na każdy dzień bilansowy dokonuje się weryfikacji wartości końcowej wartości niematerialnych oraz okresów ich użytkowania i w razie potrzeby dokonuje stosownych korekt planu amortyzacji.
Wartości bilansowe wartości niematerialnych przeglądane są na dzień bilansowy w celu określenia, czy zaistniały przesłanki wskazujące na utratę wartości. Jeżeli istnieje taka przesłanka, należy określić wartość odzyskiwalną aktywów.
Odpis aktualizacyjny z tytułu utraty wartości jest ujmowany, jeżeli wartość księgowa aktywa lub ośrodka wypracowującego środki pieniężne przekracza wartość odzyskiwalną. Odpis aktualizacyjny z tytułu utraty wartości jest ujmowany w rachunku zysków i strat.
Odpisy aktualizacyjne z tytułu utraty wartości w przypadku ośrodków wypracowujących środki pieniężne w pierwszej kolejności redukują wartość firmy przypadającą na te ośrodki wypracowujące środki pieniężne (grupę ośrodków), a następnie redukują proporcjonalnie wartość księgową innych aktywów w ośrodku (grupie ośrodków).
Wartość odzyskiwalna jest wartością większą z: wartości godziwej pomniejszonej o koszty sprzedaży i wartości użytkowej. W celu wyznaczenia wartości użytkowej, oszacowane przyszłe przepływy pieniężne są dyskontowane do ich wartości bieżącej przy użyciu stopy dyskontowej przed opodatkowaniem, która odzwierciedla bieżące oczekiwania rynku co do wartości pieniądza oraz specyficznego ryzyka w odniesieniu do danego aktywa. Dla aktywów niegenerujących niezależnych przepływów środków pieniężnych, wartość odzyskiwalna jest wyznaczana dla danego ośrodka wypracowującego środki pieniężne, do którego te aktywa należą.
Odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości, z wyłączeniem wartości firmy, podlega odwróceniu, jeżeli nastąpiła zmiana w szacunkach służących do określenia wartości możliwej do odzyskania.
Odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości może być odwrócony tylko do poziomu, przy którym wartość księgowa aktywa nie przekracza wartości księgowej, która pomniejszona o kwotę amortyzacji, zostałaby wyznaczona, jeżeli nie zostałby ujęty odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości.
Informacje finansowe:
Zmiana stanu wartości niematerialnych w 2020 roku
w tys. zł |
Wartość firmy |
Koncesje, patenty, licencje |
Oprogramo-wanie komputerowe |
Inne wartości niematerialne |
Zaliczki na wartości niematerialne |
Razem |
Wartość brutto |
|
|
|
|
|
|
Stan na dzień 1 stycznia 2020 |
1 245 976 |
2 547 |
543 238 |
- |
64 334 |
1 856 095 |
Zwiększenia: |
|
|
|
|
|
|
Zakupy |
- |
446 |
2 324 |
- |
87 666 |
90 436 |
Zmniejszenia: |
|
|
|
|
|
|
Likwidacje |
- |
- |
(3 980) |
- |
- |
(3 980) |
Inne zmniejszenia |
- |
(2) |
- |
- |
(2 926) |
(2 928) |
Transfery |
- |
- |
108 466 |
- |
(108 466) |
- |
Stan na dzień 31 grudnia 2020 |
1 245 976 |
2 991 |
650 048 |
- |
40 608 |
1 939 623 |
|
|
|
|
|
|
|
Umorzenie |
|
|
|
|
|
|
Stan na dzień 1 stycznia 2020 |
- |
1 796 |
411 160 |
- |
- |
412 956 |
Zwiększenia: |
|
|
|
|
|
|
Koszty amortyzacji za okres |
- |
161 |
63 198 |
- |
- |
63 359 |
Zmniejszenia: |
|
|
|
|
|
|
Likwidacje |
- |
- |
(3 980) |
- |
- |
(3 980) |
Inne zmniejszenia |
- |
(2) |
- |
- |
- |
(2) |
Stan na dzień 31 grudnia 2020 |
- |
1 955 |
470 378 |
- |
- |
472 333 |
|
|
|
|
|
|
|
Odpisy z tytułu utraty wartości |
|
|
|
|
|
|
Stan na dzień 1 stycznia 2020 |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
Zwiększenia |
214 707 |
- |
- |
- |
- |
214 707 |
Stan na dzień 31 grudnia 2020 |
214 707 |
- |
- |
- |
- |
214 707 |
|
|
|
|
|
|
|
Wartość bilansowa |
|
|
|
|
|
|
Na dzień 1 stycznia 2020 |
1 245 976 |
751 |
132 078 |
- |
64 334 |
1 443 139 |
Na dzień 31 grudnia 2020 |
1 031 269 |
1 036 |
179 670 |
- |
40 608 |
1 252 583 |
Zmiana stanu wartości niematerialnych w 2019 roku
w tys. zł |
Wartość firmy |
Koncesje, patenty, licencje |
Oprogramo-wanie komputerowe |
Inne wartości niematerialne |
Zaliczki na wartości niematerialne |
Razem |
Wartość brutto |
|
|
|
|
|
|
Stan na dzień 1 stycznia 2019 |
1 245 976 |
2 318 |
474 053 |
- |
64 365 |
1 786 712 |
Zwiększenia: |
|
|
|
|
|
|
Zakupy |
- |
229 |
616 |
- |
69 160 |
70 005 |
Zmniejszenia: |
|
|
|
|
|
|
Inne zmniejszenia |
- |
- |
- |
- |
(622) |
(622) |
Transfery |
- |
- |
68 569 |
- |
(68 569) |
- |
Stan na dzień 31 grudnia 2019 |
1 245 976 |
2 547 |
543 238 |
- |
64 334 |
1 856 095 |
|
|
|
|
|
|
|
Umorzenie |
|
|
|
|
|
|
Stan na dzień 1 stycznia 2019 |
- |
1 648 |
366 270 |
- |
- |
367 918 |
Zwiększenia: |
|
|
|
|
|
|
Koszty amortyzacji za okres |
- |
148 |
44 890 |
- |
- |
45 038 |
Stan na dzień 31 grudnia 2019 |
- |
1 796 |
411 160 |
- |
- |
412 956 |
|
|
|
|
|
|
|
Wartość bilansowa |
|
|
|
|
|
|
Na dzień 1 stycznia 2019 |
1 245 976 |
670 |
107 783 |
- |
64 365 |
1 418 794 |
Na dzień 31 grudnia 2019 |
1 245 976 |
751 |
132 078 |
- |
64 334 |
1 443 139 |
Według stanu na dzień 31 grudnia 2020 roku, jak również według stanu na dzień 31 grudnia 2019 roku Grupa nie posiadała istotnych zobowiązań umownych z tytułu dokonania w przyszłości zakupu wartości niematerialnych i prawnych.
Wartość firmy obejmuje kwotę 1 243 645 tys. zł powstałą w wyniku połączenia Banku Handlowego w Warszawie SA z Citibank (Poland) S.A., które nastąpiło z dniem 28 lutego 2001 roku oraz kwotę 2 331 tys. zł powstałą w wyniku nabycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa bankowego ABN Amro Bank (Polska) S.A., które nastąpiło z dniem 1 marca 2005 roku. Na dzień 31 grudnia 2020 roku w wyniku przeprowadzonego testu dokonano odpisu z tytułu trwałej utraty wartości firmy w kwocie 214 707 tys. zł, szczegóły zaprezentowane w Nocie 25 (poniżej).
W skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym Grupy wartość firmy stanowi nadwyżkę kosztu przejęcia nad wartością godziwą udziału Grupy w możliwych do zidentyfikowania przejętych aktywach, zobowiązaniach oraz zobowiązaniach warunkowych na dzień połączenia. Wartość firmy ujmuje się w ramach wartości niematerialnych. Wartość firmy jest wykazywana w wysokości ceny nabycia pomniejszonej o łączne dotychczasowe odpisy aktualizacyjne wynikające z tytułu utraty wartości. Wartość firmy jest alokowana na ośrodki wypracowujące środki pieniężne i nie jest amortyzowana, a jedynie corocznie testowana pod kątem utraty wartości niezależnie od wystąpienia przesłanek utraty wartości. Odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości w odniesieniu do wartości firmy nie podlega odwróceniu.
Dla potrzeb przeprowadzenia testów na utratę wartości, wartość firmy została przyporządkowana do dwóch ośrodków wypracowujących środki pieniężne: sektora Bankowości Instytucjonalnej oraz sektora Bankowości Detalicznej. Przyporządkowanie zostało dokonane na podstawie modelu zdyskontowanych przepływów pieniężnych na bazie strategii sprzed połączenia. Po fuzji realokacja wartości firmy została przeprowadzona w oparciu o wartości względne aktywów przeniesionych do innego ośrodka w porównaniu z aktywami zatrzymanymi w danym ośrodku.
Poniższa tabela prezentuje przyporządkowanie wartości firmy do ośrodków wypracowujących środki pieniężne.
Wartość bilansowa wartości firmy przypisanej do ośrodka
w tys. zł |
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Sektor Bankowości Instytucjonalnej |
851 206 |
851 206 |
Sektor Bankowości Detalicznej |
180 063 |
394 770 |
|
1 031 269 |
1 245 976 |
Podstawą wyceny wartości odzyskiwalnej ośrodków jest ich wartość użytkowa oszacowana w oparciu o plan finansowy. Plan opiera się na racjonalnych, odzwierciedlających ocenę kierownictwa Banku założeniach odnośnie przyszłych warunków gospodarczych oraz oczekiwanych wyników działalności Banku. Plan podlega okresowej aktualizacji i zatwierdzeniu przez Radę Nadzorczą Banku. Zarząd przyjął okres 5 letni w procesie planowania finansowego.
W wycenie wykorzystano stopę dyskontową oszacowaną na bazie modelu wyceny aktywów kapitałowych (CAPM) przy zastosowaniu wartości wskaźnika beta dla sektora bankowego, premii za ryzyko oraz stopy wolnej od ryzyka. Tak wyliczona stopa dyskontowa na koniec 2020 roku wyniosła 8,7% (na koniec 2019 roku: 8,8%).
Ekstrapolacja przepływów pieniężnych wykraczających poza okres objęty planem finansowym została oparta o stopy wzrostu odzwierciedlające długoterminowy cel inflacyjny NBP, który na dzień 31 grudnia 2020 roku wynosi 2,5 p.p.
W wyniku przeprowadzonego testu na utratę wartości firmy, Zarząd Banku dokonał odpisu pomniejszającego wartość firmy o kwotę 214 707 tys. zł w części przypisanej do Sektora Bankowości Detalicznej. Kwota ta została zaprezentowana w pozycji wynik z tytułu utraty wartości aktywów niefinansowych.
Głównym czynnikiem wpływającym na dokonanie odpisu są skutki pandemii COVID-19 w szczególności obniżenie stóp procentowych do bezprecedensowo niskiego poziomu, jak również związane z tym istotne pogorszenie warunków biznesowych wpływających na niższą aktywność klientów detalicznych.
Zasady rachunkowości:
Rezerwa i aktywa na podatek odroczony są kalkulowane przy użyciu metody bilansowej, poprzez wyliczenie przejściowych różnic pomiędzy wartością bilansową aktywów i zobowiązań oraz ich wartością podatkową. Rezerwa i aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego wykazywane są w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej po dokonaniu kompensaty, wtedy, gdy istnieje tytuł prawny do przeprowadzenia takiej kompensaty oraz rezerwa i aktywa dotyczą tego samego podatnika.
Aktywa z tytułu podatku odroczonego ujmuje się w zakresie, w którym jest prawdopodobne, że będzie dostępny przyszły dochód do opodatkowania.
Informacje finansowe:
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego |
|
1 283 356 |
710 452 |
Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego |
|
(1 109 133) |
(472 387) |
Aktywo netto z tytułu odroczonego podatku dochodowego |
|
174 223 |
238 065 |
Dodatnie i ujemne różnice przejściowe przyjęte do wyliczenia aktywów i rezerwy z tytułu podatku dochodowego
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego związane są z następującymi pozycjami:
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Odsetki naliczone i inne koszty |
|
7 015 |
8 045 |
Odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości |
|
109 736 |
80 537 |
Niezrealizowana premia od papierów wartościowych |
|
39 676 |
94 818 |
Ujemna wycena pochodnych instrumentów finansowych |
|
1 006 684 |
407 396 |
Ujemna wycena papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu |
|
1 711 |
3 753 |
Przychody pobrane z góry |
|
32 031 |
31 617 |
Prowizje |
|
2 249 |
3 092 |
Koszty świadczeń pracowniczych i inne koszty do zapłacenia |
|
47 271 |
46 966 |
Leasing MSSF16 |
|
30 680 |
29 736 |
Pozostałe |
|
6 303 |
4 492 |
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego |
|
1 283 356 |
710 452 |
Rezerwa z tytułu podatku odroczonego związana jest z następującymi pozycjami:
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Odsetki naliczone (przychód) |
|
46 274 |
53 054 |
Dodatnia wycena pochodnych instrumentów finansowych |
|
887 686 |
329 533 |
Niezrealizowane dyskonto od papierów wartościowych |
|
3 271 |
1 052 |
Przychody do otrzymania |
|
4 703 |
4 882 |
Dodatnia wycena papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu |
|
368 |
180 |
Dłużne i kapitałowe papiery wartościowe wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
|
114 662 |
26 164 |
Ulga inwestycyjna |
|
8 580 |
9 517 |
Wycena udziałów |
|
6 877 |
7 941 |
Leasing MSSF16 |
|
29 466 |
29 481 |
Pozostałe |
|
7 246 |
10 583 |
Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego |
|
1 109 133 |
472 387 |
|
|
|
|
Aktywa netto z tytułu odroczonego podatku dochodowego |
|
174 223 |
238 065 |
Zmiany różnic przejściowych w ciągu 2020 roku
Zmiany różnic przejściowych dotyczących aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego:
w tys. zł |
Saldo na 1 stycznia 2020 |
Zmiany odnoszone na wynik finansowy |
Zmiany odnoszone na kapitał |
Saldo na 31 grudnia 2020 |
Odsetki naliczone i inne koszty |
8 046 |
(1 030) |
- |
7 015 |
Odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości |
80 538 |
29 199 |
- |
109 736 |
Niezrealizowana premia od papierów wartościowych |
94 818 |
(55 142) |
- |
39 676 |
Ujemna wycena pochodnych instrumentów finansowych |
407 395 |
599 288 |
- |
1 006 684 |
Ujemna wycena papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu |
3 752 |
(2 042) |
- |
1 711 |
Przychody pobrane z góry |
31 617 |
414 |
- |
32 031 |
Wycena udziałów |
- |
- |
- |
- |
Prowizje |
3 092 |
(843) |
- |
2 249 |
Koszty świadczeń pracowniczych i inne koszty do zapłacenia |
46 966 |
330 |
(25) |
47 271 |
Leasing (MSSF 16) |
29 736 |
944 |
- |
30 680 |
Pozostałe |
4 492 |
1 811 |
- |
6 303 |
|
710 452 |
572 929 |
(25) |
1 283 356 |
Zmiany różnic przejściowych dotyczących rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego:
w tys. zł |
Saldo na 1 stycznia 2020 |
Zmiany odnoszone na wynik finansowy |
Zmiany odnoszone na kapitał |
Saldo na 31 grudnia 2020 |
|
Odsetki naliczone (przychód) |
53 054 |
(6 780) |
- |
46 274 |
|
Dodatnia wycena pochodnych instrumentów finansowych |
329 533 |
558 153 |
- |
887 686 |
|
Niezrealizowane dyskonto od papierów wartościowych |
1 052 |
2 219 |
- |
3 271 |
|
Przychody do otrzymania |
4 882 |
(179) |
- |
4 703 |
|
Dodatnia wycena papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu |
180 |
188 |
- |
368 |
|
Dłużne i kapitałowe papiery wartościowe wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
26 164 |
9 889 |
78 609 |
114 662 |
|
Ulga inwestycyjna |
9 517 |
(937) |
- |
8 580 |
|
Wycena udziałów |
7 941 |
(1 064) |
- |
6 877 |
|
Leasing (MSSF 16) |
29 481 |
(15) |
- |
29 466 |
|
Pozostałe |
10 583 |
(2 937) |
(400) |
7 246 |
|
|
472 387 |
558 537 |
78 209 |
1 109 133 |
|
|
|
|
|
|
|
Zmiana aktywa netto z tytułu odroczonego podatku dochodowego |
238 065 |
14 392 |
(78 234) |
174 223 |
|
Zmiany różnic przejściowych w ciągu 2019 roku
Zmiany różnic przejściowych dotyczących aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego:
w tys. zł |
Saldo na 1 stycznia 2019 |
Zmiany odnoszone na wynik finansowy |
Zmiany odnoszone na kapitał |
Saldo na 31 grudnia 2019 |
Odsetki naliczone i inne koszty |
10 755 |
(2 709) |
- |
8 046 |
Odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości |
81 383 |
(845) |
- |
80 538 |
Niezrealizowana premia od papierów wartościowych |
81 285 |
13 533 |
- |
94 818 |
Ujemna wycena pochodnych instrumentów finansowych |
286 037 |
121 358 |
- |
407 395 |
Ujemna wycena papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu |
280 |
3 472 |
- |
3 752 |
Przychody pobrane z góry |
30 700 |
917 |
- |
31 617 |
Prowizje |
5 877 |
(2 785) |
- |
3 092 |
Koszty świadczeń pracowniczych i inne koszty do zapłacenia |
45 883 |
1 079 |
4 |
46 966 |
Leasing (MSSF 16) |
- |
29 736 |
- |
29 736 |
Pozostałe |
4 033 |
459 |
- |
4 492 |
|
546 233 |
164 215 |
4 |
710 452 |
Zmiany różnic przejściowych dotyczących rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego:
w tys. zł |
Saldo na 1 stycznia 2019 |
Zmiana metody konsolidacji |
Zmiany odnoszone na wynik finansowy |
Zmiany odnoszone na kapitał |
Saldo na 31 grudnia 2019 |
Odsetki naliczone (przychód) |
40 067 |
- |
12 987 |
- |
53 054 |
Dodatnia wycena pochodnych instrumentów finansowych |
246 146 |
- |
83 387 |
- |
329 533 |
Niezrealizowane dyskonto od papierów wartościowych |
2 312 |
- |
(1 260) |
- |
1 052 |
Przychody do otrzymania |
2 748 |
- |
2 134 |
- |
4 882 |
Dodatnia wycena papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu |
722 |
- |
(542) |
- |
180 |
Dłużne i kapitałowe papiery wartościowe wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
26 464 |
- |
(5 580) |
5 280 |
26 164 |
Ulga inwestycyjna |
10 453 |
- |
(936) |
- |
9 517 |
Wycena udziałów |
6 661 |
(1 926) |
3 206 |
- |
7 941 |
Leasing (MSSF 16) |
- |
- |
29 481 |
- |
29 481 |
Pozostałe |
6 453 |
- |
3 190 |
940 |
10 583 |
|
342 026 |
(1 926) |
126 067 |
6 220 |
472 387 |
|
|
|
|
|
|
Zmiana aktywów netto z tytułu odroczonego podatku dochodowego |
204 207 |
1 926 |
38 148 |
(6 216) |
238 065 |
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Rozrachunki międzybankowe |
|
3 404 |
2 997 |
Rozliczenia z tytułu obrotu papierami wartościowymi |
|
25 |
55 |
Rozliczenia z tytułu działalności maklerskiej |
|
102 482 |
18 607 |
Przychody do otrzymania |
|
64 595 |
53 850 |
Pożyczki dla pracowników z Funduszu Świadczeń Socjalnych |
|
13 696 |
16 306 |
Dłużnicy różni |
|
66 202 |
68 218 |
Rozliczenia międzyokresowe |
|
7 156 |
6 546 |
Inne aktywa razem |
|
257 560 |
166 579 |
w tym aktywa finansowe* |
|
185 809 |
106 183 |
*Do aktywów finansowych zaliczono wszystkie pozycje „Innych aktywów” z wyjątkiem pozycji „Przychody do otrzymania” oraz „Rozliczenia międzyokresowe”.
Zasady rachunkowości:
Aktywa trwałe przeznaczone do zbycia wyceniane są wg mniejszej z dwóch następujących wartości: wartości księgowej lub wartości godziwej pomniejszonej o koszty sprzedaży.
Informacje finansowe:
Pozycja aktywa trwałe do zbycia uwzlędnia wartość nieruchomości przeznaczonej do zbycia, której wartości księgowa wynosi 6 163 tys. zł według stanu na 31 grudnia 2020 (brak pozycji na 31 grudnia 2019).
Zasady rachunkowości:
Zasady ujmowania i wyceny zobowiązań wobec banków opisane są w Nocie 2.1.
Informacje finansowe:
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Rachunki bieżące |
|
2 280 983 |
1 457 233 |
Depozyty terminowe |
|
2 486 122 |
156 425 |
Zobowiązania z tytułu sprzedanych papierów wartościowych z udzielonym przyrzeczeniem odkupu |
|
- |
214 135 |
Inne zobowiązania, w tym: |
|
351 756 |
297 702 |
depozyty zabezpieczające |
|
351 593 |
297 669 |
Zobowiązania wobec banków razem |
|
5 118 861 |
2 125 495 |
Zasady rachunkowości:
Zasady ujmowania i wyceny zobowiązań wobec klientów opisane są w Nocie 2.1.
Informacje finansowe:
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Depozyty podmiotów sektora finansowego |
|
|
|
Rachunki bieżące |
|
1 640 351 |
797 540 |
Depozyty terminowe |
|
2 931 313 |
3 759 106 |
|
|
4 571 664 |
4 556 646 |
Depozyty podmiotów sektora niefinansowego |
|
|
|
Rachunki bieżące, z tego: |
|
34 602 425 |
27 714 669 |
klientów instytucjonalnych |
|
17 296 009 |
13 990 381 |
klientów indywidualnych |
|
13 971 308 |
10 335 509 |
jednostek budżetowych |
|
3 335 108 |
3 388 779 |
Depozyty terminowe, z tego: |
|
3 997 929 |
7 248 176 |
klientów instytucjonalnych |
|
2 454 806 |
4 055 101 |
klientów indywidualnych |
|
1 525 538 |
3 126 422 |
jednostek budżetowych |
|
17 585 |
66 653 |
|
|
38 600 354 |
34 962 845 |
|
|
|
|
Depozyty razem |
|
43 172 018 |
39 519 491 |
|
|
|
|
Pozostałe zobowiązania |
|
|
|
Inne zobowiązania, w tym: |
|
221 888 |
268 311 |
zobowiązania z tytułu kaucji |
|
143 905 |
159 986 |
depozyty zabezpieczające |
|
34 742 |
43 929 |
Pozostałe zobowiązania razem |
|
221 888 |
268 311 |
|
|
|
|
Zobowiązania wobec klientów razem |
|
43 393 906 |
39 787 802 |
Zasady rachunkowości:
Rezerwy są ujmowane w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej, jeżeli na Grupie ciąży obowiązek prawny lub zwyczajowo oczekiwany wynikający ze zdarzeń przeszłych, a także jeżeli prawdopodobne jest, że wypełnienie tego obowiązku spowoduje konieczność wypływu środków zawierających w sobie korzyści ekonomiczne oraz kwota rezerwy może być w wiarygodny sposób oszacowana.
Rezerwa na restrukturyzację jest tworzona po spełnieniu następujących warunków: (i) Grupa posiada szczegółowy, formalny plan restrukturyzacji; (ii) restrukturyzacja już się rozpoczęła albo została publicznie ogłoszona; (iii) kwota rezerwy może być wiarygodnie oszacowana. Rezerwa na restrukturyzację nie obejmuje przyszłych kosztów operacyjnych.
Informacje finansowe:
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Na sprawy sporne |
|
3 664 |
3 214 |
Na udzielone zobowiązania finansowe i gwarancyjne* |
|
47 354 |
61 703 |
Na restrukturyzację zatrudnienia |
|
550 |
- |
Na restrukturyzację sieci placówek |
|
- |
282 |
Inne** |
|
33 207 |
- |
Rezerwy razem |
|
84 775 |
65 199 |
Zmiana stanu rezerw przedstawia się następująco:
w tys. zł |
|
2020 |
2019 |
Stan na dzień 1 stycznia |
|
65 199 |
29 984 |
Z czego dotyczy: |
|
|
|
Rezerw na sprawy sporne |
|
3 214 |
3 221 |
Rezerw na udzielone zobowiązania finansowe i gwarancyjne |
|
61 703 |
26 481 |
Rezerw na restrukturyzację sieci placówek |
|
282 |
282 |
Zwiększenia: |
|
|
|
Utworzenie odpisów na rezerwy w okresie, z tego |
|
104 856 |
72 373 |
na sprawy sporne |
|
2 031 |
2 314 |
na udzielone zobowiązania finansowe i gwarancyjne |
|
69 068 |
68 808 |
na restrukturyzację zatrudnienia |
|
550 |
1 251 |
inne |
|
33 207 |
- |
Inne zwiekszenia rezerw, z tego: |
|
20 |
67 |
na udzielone zobowiązania finansowe i gwarancyjne |
|
20 |
67 |
Zmniejszenia: |
|
|
|
Rozwiązanie rezerw w okresie, z tego: |
|
(84 135) |
(35 577) |
na sprawy sporne |
|
(698) |
(1 924) |
na udzielone zobowiązania finansowe i gwarancyjne |
|
(83 437) |
(33 653) |
Wykorzystanie rezerw w okresie, z tego: |
|
(1 165) |
(1 648) |
na sprawy sporne |
|
(883) |
(397) |
na restrukturyzację zatrudnienia |
|
- |
(1 251) |
na restrukturyzację sieci placówek |
|
(282) |
- |
Stan na dzień 31 grudnia |
|
84 775 |
65 199 |
w tym: |
|
|
|
na sprawy sporne |
|
3 664 |
3 214 |
na udzielone zobowiązania finansowe i gwarancyjne* |
|
47 354 |
61 703 |
na restrukturyzację zatrudnienia |
|
550 |
- |
na restrukturyzację sieci placówek |
|
- |
282 |
inne** |
|
33 207 |
- |
*Dodatkowe informacje dotyczące rezerwy na udzielone zobowiązania finansowe i gwarancyjne znajduja się w Nocie 40.
** Pozycja „Inne” zawiera rezerwy na sprawy związane z wyrokami TSUE opisanymi w Nocie 40.
Zasady rachunkowości:
W celu przypisania kosztów do okresów sprawozdawczych, których one dotyczą, Bank dokonuje czynnych i biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów. Dotyczy to w szczególności kosztów działania Grupy. Rozliczenia międzyokresowe kosztów są prezentowane jako podpozycja „Innych zobowiązań” w sprawozdaniu z sytuacji finansowej.
W zakresie zobowiązań do wykonania świadczenia spełnianych w czasie, Grupa stosuje metodę ujęcia przychodu proporcjonalnie do upływającego czasu w okresie świadczenia usługi. Wg Grupy ta metoda rzetelnie odzwierciedla tryb świadczenia usługi, gdyż w sposób równomierny w czasie zaangażowane są zasoby Grupy w okresie świadczenia usługi.
W obszarze metod, danych wejściowych i założeń przyjętych do szacowania wynagrodzenia zmiennego Grupa stosuje podejście najbardziej prawdopodobnych wartości w odniesieniu do wynagrodzenia uzyskiwanego za osiągnięcie określonych celów, natomiast w zakresie zwrotów wynagrodzenia w obszarze pośrednictwa ubezpieczeniowego stosowanego są metody statystyczne a rezerwa na zwroty ujmowana jest w rozliczeniach międzyokresowych kosztów. Grupa uwzględnia wszelkie kwestie ustalając poziom przychodu uzależnionego od zidentyfikowanych zmiennych (wynagrodzenia przy spełnieniu określonych celów, oczekiwane zwroty, wszelkie upusty).
Dla wynagrodzenia za pośrednictwo w dystrybucji produktów ubezpieczeniowych w szczególności dla ubezpieczenia powiązanego z produktem kredytowym Grupa stosuje model względnej wartości godziwej, na podstawie którego, stosując wartość godziwą produktu kredytowego oraz usługi sprzedaży produktu ubezpieczeniowego, dokonuje podziału na wynagrodzenie stanowiące komponent przychodów odsetkowych oraz wynagrodzenie za wykonane usługi związane ze sprzedażą i obsługą tych produktów.
Zobowiązania z tytułu majątku używanego na podstawie leasingu ustalane są zgodnie z polityką opisaną w Nocie 43.
Zobowiązania z tytułu świadczeń pracowniczych, w tym rezerwa na odprawy emerytalne stanowiąca program określonych świadczeń, opisane są szczegółowo w Nocie 47.
Informacje finansowe:
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Fundusz Świadczeń Socjalnych |
|
32 816 |
34 452 |
Rozrachunki międzybankowe |
|
131 164 |
189 986 |
Rozrachunki międzysystemowe |
|
1 675 |
914 |
Rozliczenia z tytułu obrotu papierami wartościowymi |
|
32 |
20 |
Rozliczenia z tytułu działalności maklerskiej |
|
240 235 |
71 765 |
Rozliczenia z Urzędem Skarbowym i ZUS |
|
20 319 |
23 934 |
Zobowiązania z tytułu majątku używanego na podstawie leasingu |
|
138 381 |
143 270 |
Wierzyciele różni |
|
140 718 |
225 194 |
Rozliczenia międzyokresowe kosztów: |
|
281 922 |
275 146 |
koszty do zapłacenia z tytułu zobowiązań wobec pracowników |
|
91 570 |
85 292 |
rezerwa na odprawy emerytalne |
|
75 880 |
68 325 |
koszty usług IT i wsparcia operacji bankowych |
|
46 256 |
55 784 |
koszty usług doradczych i wsparcia biznesu |
|
8 149 |
7 359 |
inne koszty do zapłacenia |
|
60 067 |
58 386 |
Przychody przyszłych okresów |
|
17 654 |
21 862 |
Inne zobowiązania razem |
|
1 004 916 |
986 543 |
w tym zobowiązania finansowe* |
|
966 943 |
940 747 |
* Do zobowiązań finansowych zaliczono wszystkie pozycje „Innych zobowiązań” z wyjątkiem pozycji „Rozliczenia z Urzędem Skarbowym i ZUS” oraz „Przychody przyszłych okresów”.
Na dzień 31 grudnia 2020
w tys. zł |
Nota |
Razem |
Do 1 miesiąca |
Od 1 do 3 miesięcy |
Od 3 miesięcy do 1 roku |
Od 1 roku do 5 lat |
Ponad 5 lat |
Należności od banków (brutto) |
18 |
571 955 |
571 955 |
- |
- |
- |
- |
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu |
|
|
|
|
|
|
|
Dłużne papiery wartościowe przeznaczone do obrotu |
19 |
913 123 |
4 020 |
- |
171 242 |
110 418 |
627 443 |
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej |
|
|
|
|
|
|
|
Dłużne papiery wartościowe wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
20 |
27 323 571 |
- |
- |
173 677 |
23 306 702 |
3 843 192 |
Należności od klientów (brutto) |
|
|
|
|
|
|
|
Należności od podmiotów sektora finansowego |
22 |
3 739 156 |
1 254 628 |
- |
739 528 |
1 745 000 |
- |
Należności od podmiotów sektora niefinansowego |
22 |
19 016 813 |
5 964 313 |
1 088 248 |
2 443 728 |
7 179 873 |
2 340 651 |
Zobowiązania wobec banków |
29 |
5 118 861 |
5 101 752 |
2 000 |
15 000 |
34 |
75 |
Zobowiązania wobec klientów |
|
|
|
|
|
|
|
Zobowiązania wobec podmiotów sektora finansowego |
30 |
4 605 731 |
4 603 444 |
469 |
1 795 |
- |
23 |
Zobowiązania wobec podmiotów sektora niefinansowego |
30 |
38 788 175 |
37 912 790 |
639 138 |
213 218 |
22 976 |
53 |
Na dzień 31 grudnia 2019 roku
w tys. zł |
Nota |
Razem |
Do 1 miesiąca |
Od 1 do 3 miesięcy |
Od 3 miesięcy do 1 roku |
Od 1 roku do 5 lat |
Ponad 5 lat |
Należności od banków (brutto) |
18 |
1 168 278 |
756 263 |
278 |
176 459 |
235 278 |
- |
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu |
|
|
|
|
|
|
|
Dłużne papiery wartościowe przeznaczone do obrotu |
19 |
3 881 815 |
1 000 136 |
- |
91 534 |
2 623 958 |
166 187 |
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej |
|
|
|
|
|
|
|
Dłużne papiery wartościowe wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
20 |
15 484 578 |
- |
- |
1 289 153 |
11 422 752 |
2 772 673 |
Należności od klientów (brutto) |
|
|
|
|
|
|
|
Należności od podmiotów sektora finansowego |
22 |
3 152 802 |
866 157 |
- |
141 645 |
2 145 000 |
- |
Należności od podmiotów sektora niefinansowego |
22 |
21 269 620 |
7 344 510 |
1 314 465 |
2 564 481 |
8 123 589 |
1 922 575 |
Zobowiązania wobec banków |
29 |
2 125 495 |
2 108 386 |
2 000 |
15 007 |
45 |
57 |
Zobowiązania wobec klientów |
|
|
|
|
|
|
|
Zobowiązania wobec podmiotów sektora finansowego |
30 |
4 597 741 |
4 595 732 |
310 |
1 676 |
- |
23 |
Zobowiązania wobec podmiotów sektora niefinansowego |
30 |
35 190 061 |
32 633 125 |
1 233 492 |
1 289 776 |
33 615 |
53 |
Kapitały wykazywane są według wartości nominalnej, z wyjątkiem kapitału z aktualizacji wyceny aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody, który wykazywany jest z uwzględnieniem wpływu odroczonego podatku dochodowego.
Kapitał zakładowy
Seria/ emisja |
Rodzaj akcji |
Rodzaj uprzywilejowania akcji |
Rodzaj ograni-czenia praw do akcji |
Liczba akcji |
Wartość serii/emisji wg wartości nominalnej (w tys. zł) |
Sposób pokrycia kapitału |
Data rejestracji |
Prawo do dywidendy (od daty) |
A |
na okaziciela |
akcje zwykłe |
- |
65 000 000 |
260 000 |
w całości opłacony |
27.03.97 r. |
01.01.97 r. |
B |
na okaziciela |
akcje zwykłe |
- |
1 120 000 |
4 480 |
w całości opłacony |
27.10.98 r. |
01.01.97 r. |
B |
na okaziciela |
akcje zwykłe |
- |
1 557 500 |
6 230 |
w całości opłacony |
25.06.99 r. |
01.01.97 r. |
B |
na okaziciela |
akcje zwykłe |
- |
2 240 000 |
8 960 |
w całości opłacony |
16.11.99 r. |
01.01.97 r. |
B |
na okaziciela |
akcje zwykłe |
- |
17 648 500 |
70 594 |
w całości opłacony |
24.05.02 r. |
01.01.97 r. |
B |
na okaziciela |
akcje zwykłe |
- |
5 434 000 |
21 736 |
w całości opłacony |
16.06.03 r. |
01.01.97 r. |
C |
na okaziciela |
akcje zwykłe |
- |
37 659 600 |
150 638 |
przeniesienie majątku Citibank (Poland) S.A. na Bank |
28.02.01 r. |
01.01.00 r. |
|
|
|
130 659 600 |
522 638 |
|
|
|
Wartość nominalna jednej akcji wynosi 4,00 zł
Na dzień 31 grudnia 2020 roku kapitał zakładowy Jednostki dominującej wynosił 522 638 400 zł i podzielony był na 130 659 600 akcji zwykłych na okaziciela o wartości nominalnej 4 zł każda i w okresie od 31 grudnia 2019 roku nie uległ zmianie.
Jednostka dominująca nie emitowała akcji uprzywilejowanych.
Zarówno w 2020 roku, jak również w 2019 roku, nie miało miejsca podwyższenie kapitału zakładowego w drodze emisji akcji.
Lista akcjonariuszy
Poniższa tabela przedstawia akcjonariuszy posiadających na dzień 31 grudnia 2020 roku oraz 31 grudnia 2019 roku co najmniej 5% ogólnej liczby głosów na Walnym Zgromadzeniu lub co najmniej 5% kapitału zakładowego Jednostki dominującej:
|
Wartość akcji (w tys. zł) |
Liczba akcji |
Akcje % |
Liczba głosów na WZ |
Głosy w WZ % |
Citibank Overseas Investment Corporation, USA |
391 979 |
97 994 700 |
75,0 |
97 994 700 |
75,0 |
Pozostali akcjonariusze |
130 659 |
32 664 900 |
25,0 |
32 664 900 |
25,0 |
|
522 638 |
130 659 600 |
100,0 |
130 659 600 |
100,0 |
W ciągu 2020 roku oraz w okresie od przekazania poprzedniego okresowego raportu kwartalnego za III kwartał 2020 roku do dnia przekazania niniejszego rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2020 rok struktura własności znacznych pakietów akcji Banku nie uległa zmianie.
Kapitał zapasowy
Na dzień 31 grudnia 2020 roku kapitał zapasowy wynosił 3 002 265 tys. zł (31 grudnia 2019 roku: 3 003 290 tys. zł). Kapitał zapasowy przeznaczony jest na pokrycie strat bilansowych lub na inne cele, w tym na wypłatę dywidendy dla akcjonariuszy. O wykorzystaniu kapitału zapasowego rozstrzyga Walne Zgromadzenie Banku, jednakże część kapitału zapasowego w wysokości jednej trzeciej kapitału zakładowego może być wykorzystana jedynie na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym.
Kwota kapitału zapasowego obejmuje kwotę 2 485 534 tys. zł stanowiącą nadwyżkę wartości godziwej wyemitowanych akcji ponad ich wartość nominalną w związku z połączeniem Banku z Citibank (Poland) S.A., które nastąpiło z dniem 28 lutego 2001 roku.
Kapitał z aktualizacji wyceny
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Różnice z wyceny aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
|
450 016 |
114 893 |
Kapitał z aktualizacji wyceny nie podlega dystrybucji. Na dzień wyłączenia ze skonsolidowanego sprawozdania z sytuacji finansowej całości lub części składnika aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody, skumulowane zyski lub straty ujęte uprzednio w pozostałych dochodach całkowitych i zakumulowane w kapitale z aktualizacji wyceny ujmuje się w rachunku zysków i strat.
Pozostałe kapitały rezerwowe
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Kapitał rezerwowy |
|
2 262 032 |
2 334 622 |
Fundusz ogólnego ryzyka |
|
540 200 |
540 200 |
Zyski/(Straty) aktuarialne z wyceny programu określonych świadczeń |
|
(13 536) |
(11 937) |
Kapitał z przewalutowania |
|
4 865 |
4 473 |
Pozostałe kapitały rezerwowe razem |
|
2 793 561 |
2 867 358 |
W dniu 4 czerwca 2020 roku Zwyczajne Walne Zgromadzenie Banku Handlowego w Warszawie S.A. (dalej jako WZ) podjęło uchwałę, zgodnie z którą zysk netto za 2019 rok w całości ma pozostać niepodzielony. Dodatkowo WZ podjęło decyzję o pokryciu straty z lat ubiegłych, powstałej w wyniku zmian zasad rachunkowości w związku z zastosowaniem po raz pierwszy Międzynarodowego Standardu Sprawozdawczości Finansowej MSSF 9 w wysokości 74 784 tys. zł, z kapitału rezerwowego Banku.
Kapitał rezerwowy
Kapitał rezerwowy tworzy się z corocznych odpisów dokonywanych z zysku lub z innych źródeł, niezależnie od kapitału zapasowego.
Kapitał rezerwowy przeznaczony jest na pokrycie strat bilansowych lub na inne cele, w tym na wypłatę dywidendy dla akcjonariuszy. O wykorzystaniu kapitału rezerwowego rozstrzyga Walne Zgromadzenie Banku.
Fundusz ogólnego ryzyka
Fundusz ogólnego ryzyka tworzony jest z zysku z przeznaczeniem na niezidentyfikowane ryzyka działalności bankowej. O wykorzystaniu funduszu rozstrzyga Walne Zgromadzenie Banku, z zastrzeżeniem obowiązujących przepisów.
Dywidendy
Dywidendy są ujmowane jako zobowiązania w momencie, w którym podział zysku został zatwierdzony przez Walne Zgromadzenie Banku.
Dywidendy wypłacone za 2019 rok
W dniu 4 czerwca 2020 roku Zwyczajne Walne Zgromadzenie Banku Handlowego w Warszawie S.A. podjęło uchwałę w sprawie podziału zysku netto za 2019 rok, w tym postanowiło pozostawić w całości niepodzielonym zysk netto Banku za 2019 rok w kwocie 478 802 436,53 zł.
Powyższa uchwała jest zgodna z zaleceniem Komisji Nadzoru Finansowego, wyrażonym w piśmie z dnia 26 marca 2020 roku, zgodnie z którym KNF oczekiwał zatrzymania przez banki całości wypracowanego w latach poprzednich zysku, w związku z ogłoszonym w Polsce stanem pandemii oraz możliwymi dalszymi negatywnymi konsekwencjami gospodarczymi tego stanu, jak również ich spodziewanym wpływem na sektor bankowy.
Dywidendy zadeklarowane
W dniu 19 stycznia 2021 roku Zarząd Banku Handlowego w Warszawie S.A. podjął uchwałę, w której potwierdził przyjęcie do realizacji, w zakresie wynikającym z kompetencji Zarządu Banku, zalecenia Komisji Nadzoru Finansowego wyrażonego w piśmie z dnia 13 stycznia 2021 r. W przedmiotowym piśmie KNF zaleca Bankowi wstrzymanie wypłaty dywidendy w pierwszym półroczu 2021 roku (w tym także niepodzielonego zysku z lat ubiegłych) oraz niepodejmowanie przez Bank w pierwszym półroczu 2021 roku, bez uprzedniej konsultacji z organem nadzoru, innych działań pozostających poza zakresem bieżącej działalności biznesowej i operacyjnej, mogących skutkować obniżeniem bazy kapitałowej, w tym wykupów akcji własnych.
Grupa dokonuje transakcji sprzedaży/zakupu aktywów finansowych z przyrzeczeniem odkupu/odsprzedaży w przyszłości po tej samej cenie powiększonej o z góry ustaloną kwotę odsetek tzw. transakcje typu repo i reverse repo na papierach wartościowych. Papiery wartościowe sprzedane z przyrzeczeniem odkupu nie są wyłączane ze skonsolidowanego sprawozdania z sytuacji finansowej. Jednocześnie ujmowane są zobowiązania wynikające z udzielonego przyrzeczenia odkupu. W przypadku transakcji zakupu z przyrzeczeniem odsprzedaży nabyte papiery wartościowe prezentowane są jako pożyczki i należności. Różnicę między ceną sprzedaży/zakupu a ceną odkupu/odsprzedaży ujmuje się odpowiednio jako koszty lub przychody odsetkowe z zastosowaniem metody efektywnej stopy procentowej. W przypadku sprzedaży papierów wartościowych zakupionych uprzednio w transakcji zakupu z przyrzeczeniem odsprzedaży Grupa wykazuje zobowiązania z tytułu krótkiej sprzedaży papierów wartościowych. Zobowiązania te są wyceniane w wartości godziwej.
Transakcje z przyrzeczeniem odkupu (repo)
Transakcje repo są używane powszechnie jako narzędzie krótkoterminowego finansowania aktywów odsetkowych, w zależności od poziomu stóp procentowych.
Na dzień 31 grudnia 2020 roku Grupa nie miała w swoim portfelu aktywów sprzedanych w ramach transakcji repo.
W 2020 roku łączne koszty odsetek z transakcji repo wyniosły 1 530 tys. zł (w 2019 roku: 7 514 zł).
Transakcje z przyrzeczeniem odsprzedaży (reverse repo)
Transakcje reverse repo służą jako narzędzie pozyskiwania finansowania dla klientów.
Na dzień 31 grudnia 2020 roku aktywa nabyte z przyrzeczeniem ich odsprzedaży były następujące:
w tys. zł |
Wartość bilansowa należności* |
Wartość godziwa aktywów będących zabezpieczeniem |
Termin odsprzedaży |
Wartość odsprzedaży |
Należności od banków |
50 548 |
50 505 |
do tygodnia |
50 548 |
|
254 163 |
238 368 |
do 3 miesięcy |
255 846 |
|
304 711 |
288 873 |
|
306 394 |
*z uwzględnieniem odsetek
Na dzień 31 grudnia 2019 roku aktywa nabyte z przyrzeczeniem ich odsprzedaży były następujące:
w tys. zł |
Wartość bilansowa należności* |
Wartość godziwa aktywów będących zabezpieczeniem |
Termin odsprzedaży |
Wartość odsprzedaży |
Należności od banków |
214 129 |
211 731 |
do tygodnia |
214 140 |
|
175 495 |
216 490 |
do roku |
176 458 |
|
233 712 |
238 356 |
do 3 lat |
235 278 |
Należności od innych podmiotów sektora finansowego |
30 217 |
30 198 |
do tygodnia |
30 219 |
|
653 553 |
696 775 |
|
656 095 |
*z uwzględnieniem odsetek
Na dzień 31 grudnia 2020 roku i 31 grudnia 2019 roku Grupa miała możliwość zastawu lub zbycia papierów wartościowych nabytych w ramach transakcji reverse repo.
W 2020 roku łączne przychody z tytułu odsetek z transakcji reverse repo wyniosły 2 882 tys. zł (w 2019 roku: 8 695 tys. zł).
Na dzień 31 grudnia 2020 roku Grupa miała zobowiązania z tytułu krótkiej sprzedaży papierów wartościowych zakupionych w transakcjach reverse repo w kwocie 40 239 tys. zł (na dzień 31 grudnia 2019 roku: 248 406 tys. zł).
Aktywa i zobowiązania finansowe kompensuje się i wykazuje w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej w kwocie netto, jeżeli występuje możliwe do wyegzekwowania na drodze prawnej prawo do skompensowania ujętych kwot oraz zamiar rozliczenia ich w kwocie netto lub jednoczesnej realizacji danego składnika aktywów i uregulowania zobowiązania.
W sprawozdaniu sytuacji finansowej Grupa kompensuje aktywa i zobowiązania finansowe wynikające z transakcji terminowych i pochodnych, rozliczanych przez kontrahenta centralnego (CCP) - KDPW_CCP S.A.
Poniższe ujawnienie dodatkowo prezentuje kompensowanie aktywów i zobowiązań finansowych wynikających z transkacji zawartych na podstawie umów typu ISDA Master Agreement, Umowy Ramowej rekomendowanej przez Związek Banków Polskich oraz innych umów ramowych przewidujących w sytuacji wystąpienia określonego przypadku naruszenia, możliwość rozwiązania transakcji i rozliczenia z kontrahentem na podstawie skompensowanej kwoty wzajemnych należności i zobowiązań, gdzie takie kompensowanie zostało uznane za prawnie skuteczne.
W poniższej tabeli zaprezentowano kwoty wyceny do wartości godziwej instrumentów pochodnych (zarówno zaklasyfikowanych do portfela przeznaczonego do obrotu, jak i desygnowanych jako instrumenty zabezpieczające w rachunkowości zabezpieczeń) oraz egzekwowalnych zabezpieczeń pieniężnych dla transakcji terminowych i pochodnych objętych umowami ramowymi umożliwiającymi prawnie skuteczne kompensowanie w określonych okolicznościach.
w tys. zł |
31.12.2020 |
31.12.2019 |
||
Aktywa finansowe |
Zobowiązania finansowe |
Aktywa finansowe |
Zobowiązania finansowe |
|
Wycena instrumentów pochodnych (brutto) |
5 289 866 |
5 630 210 |
2 311 662 |
2 435 599 |
Efekt kompensowania |
(1 918 970) |
(1 918 970) |
(786 882) |
(786 882) |
Wycena instrumentów pochodnych (netto) zaprezentowana w sprawozdaniu z sytuacji finansowej |
3 370 896 |
3 711 240 |
1 524 780 |
1 648 717 |
Wartość przyjętych/złożonych zabezpieczeń |
(330 929) |
(1 088 782) |
(302 195) |
(479 391) |
Aktywa i zobowiązania podlegające kompensacie zgodnie z umową ramową |
3 039 967 |
2 622 458 |
1 222 585 |
1 169 326 |
Maksymalna kwota ewentualnej kompensaty |
(2 422 392) |
(2 422 392) |
(1 043 761) |
(1 043 761) |
Aktywa i zobowiązania podlegające kompensacie zgodnie z umową ramową przy uwzględnieniu maksymalnej kwoty ewentualnej kompensaty |
617 575 |
200 066 |
178 824 |
125 565 |
Grupa stosuje rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej w celu zabezpieczenia zmian wartości godziwej instrumentów dłużnych o stałej stopie procentowej zaklasyfikowanych do portfela aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody przed ryzykiem wynikającym ze zmiany stóp procentowych.
Instrumentami zabezpieczającymi są transakcje Interest Rate Swap, denominowane w tej samej walucie co instrumenty zabezpieczane, w których Grupa otrzymuje zmienne przepływy, a płaci stałe.
Wynik z tytułu zmiany wyceny do wartości godziwej pozycji zabezpieczanej w zakresie zabezpieczanego ryzyka odnoszony jest do wyniku z tytułu rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej. Pozostała część zmiany wyceny do wartości godziwej aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej ujmowana jest w pozostałych całkowitych dochodach. Przychody odsetkowe od dłużnych papierów wartościowych ujmowane są w wyniku odsetkowym.
Zmiana wyceny do wartości godziwej pochodnych instrumentów zabezpieczających ujmowana jest w wyniku na rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej. Odsetki od instrumentów pochodnych desygnowanych jako instrumenty zabezpieczające w rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej ujmowane są w wyniku odsetkowym.
Na dzień 31 grudnia 2020 r., jak i na dzień 31 grudnia 2019 r. Grupa posiadała aktywne relacje zabezpieczające, które powstały w okresie sprawozdawczym. Szczegóły dotyczące pozycji wyznaczonych jako instrumenty zabezpieczające oraz efektywności wyznaczonych powiązań zabezpieczających przedstawiają tabele poniżej:
Stan na dzień 31 grudnia 2020 roku:
w tys. zł |
Wartość nominalna |
Wartość bilansowa |
Pozycja w sprawozdaniu z sytuacji finansowej |
Zmiana wartości godziwej zastosowanej dla ujęcia nieefektywności zabezpieczenia |
|
Aktywa |
Zobowiązania |
||||
Rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej |
|
|
|
|
|
Ryzyko stopy procentowej |
|
|
|
|
|
Transakcje IRS |
10 364 174 |
- |
98 025 |
Pochodne instrumenty zabezpieczające |
(72 336) |
Szczegóły dotyczące pozycji zabezpieczanych na dzień 31 grudnia 2020 roku przedstawia tabela poniżej:
w tys. zł |
Wartość bilansowa |
Skumulowana kwota korekt zabezpieczenia wartości godziwej w wartości bilansowej pozycji zabezpieczanej |
Pozycja w sprawozdaniu z sytuacji finansowej |
Zmiana wartości godziwej zastosowanej dla ujęcia nieefektywności zabezpieczenia |
|
Aktywa |
Zobowiązania |
||||
Rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej |
|
||||
Ryzyko stopy procentowej |
|
|
|
|
|
Obligacje skarbowe |
11 347 069 |
- |
64 263 |
Inwestycyjne dłużne papiery wartościowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody |
72 891 |
Skumulowana kwota korekt zabezpieczenia wartości godziwej pozostających w sprawozdaniu z sytuacji finansowej dla wszystkich pozycji zabezpieczanych, w przypadku których zaprzestano dokonywania korekt o zyski i straty z tytułu zabezpieczania wartości godziwej na dzień 31 grudnia 2020 roku wynosiła 103 tys. zł.
Informacje dotyczące efektywności wyznaczonych powiązań zabezpieczających na dzień 31 grudnia 2020 roku przestawia tabela poniżej:
|
Nieefektywność zabezpieczenia rozpoznana w rachunku zysków i strat |
Pozycja w rachunku zysków i strat |
Rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej |
|
|
Ryzyko stopy procentowej |
556 |
Wynik na rachunkowości zabezpieczeń |
Stan na dzień 31 grudnia 2019 roku:
w tys. zł |
Wartość nominalna |
Wartość bilansowa |
Pozycja w sprawozdaniu z sytuacji finansowej |
Zmiana wartości godziwej zastosowanej dla ujęcia nieefektywności zabezpieczenia |
|
Aktywa |
Zobowiązania |
||||
Rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej |
|
|
|
|
|
Ryzyko stopy procentowej |
|
|
|
|
|
Transakcje IRS |
1 688 000 |
|
19 226 |
Pochodne instrumenty zabezpieczające |
(3 828) |
Szczegóły dotyczące pozycji zabezpieczanych na dzień 31 grudnia 2019 roku przedstawia tabela poniżej:
w tys. zł |
Wartość bilansowa |
Skumulowana kwota korekt zabezpieczenia wartości godziwej w wartości bilansowej pozycji zabezpieczanej |
Pozycja w sprawozdaniu z sytuacji finansowej |
Zmiana wartości godziwej zastosowanej dla ujęcia nieefektywności zabezpieczenia |
|
Aktywa |
Zobowiązania |
||||
Rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej |
|
||||
Ryzyko stopy procentowej |
|
|
|
|
|
Obligacje skarbowe |
1 833 308 |
- |
|
Inwestycyjne dłużne papiery wartościowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody |
334 |
Skumulowana kwota korekt zabezpieczenia wartości godziwej pozostających w sprawozdaniu z sytuacji finansowej dla wszystkich pozycji zabezpieczanych, w przypadku których zaprzestano dokonywania korekt o zyski i straty z tytułu zabezpieczania wartości godziwej na dzień 31 grudnia 2019 roku wynosiła 23 949 tys. zł.
Informacje dotyczące efektywności wyznaczonych powiązań zabezpieczających 31 grudnia 2019 roku przestawia tabela poniżej:
|
Nieefektywność zabezpieczenia rozpoznana w rachunku zysków i strat |
Pozycja w rachunku zysków i strat |
|
Rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej |
|
|
|
Ryzyko stopy procentowej |
(3 494) |
Wynik na rachunkowości zabezpieczeń |
|
Reforma IBOR
Reforma IBOR ma na celu zwalczanie manipulacji wskaźnikami referencyjnymi oraz zapewnienie, że wskaźniki te będą wiarygodne i reprezentatywne. Odpowiednie regulacje zostały zawarte w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniające dyrektywy 2008/48/WE i 2014/17/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 596/2014.
W efekcie reformy wskaźników referencyjnych i ich zastąpienia alternatywnymi wskaźnikami, Grupa przedsięwzięła projekt mający na celu wdrożenie zmiany.
Tabela poniżej prezentuje wartości nominalne oraz średni ważony termin zapadalności instrumentów pochodnych w powiązaniach zabezpieczających, na które będzie miała wpływ reforma. Pochodne instrumenty zabezpieczające zapewniają ścisłe przybliżenie zakresu ekspozycji na ryzyko zarządzane przez Bank poprzez powiązania zabezpieczające.
w mln zł |
|
Wartość nominalna 2020-12-31 |
Średni ważony termin zapadalności (w latach) |
Kontrakty swap na stopę procentową (IRS) |
|
|
|
WIBOR6M |
|
100 |
2Y |
WIBOR6M |
|
2 339 |
3Y |
WIBOR6M |
|
4 161 |
4Y |
WIBOR6M |
|
3 764 |
5Y |
Razem |
|
10 364 |
|
Wartość godziwa aktywów i zobowiązań finansowych
Wartość godziwa to cena, którą otrzymano by za sprzedaż składnika aktywów lub zapłacono by za przeniesienie zobowiązania w transakcji przeprowadzonej na zwykłych warunkach między uczestnikami rynku na dzień wyceny.
Poniżej znajduje się podsumowanie wartości bilansowych (w podziale na kategorie) i godziwych dla każdej grupy aktywów i zobowiązań finansowych.
Na dzień 31 grudnia 2020 roku
w tys. zł |
Nota |
Przezna-czone do obrotu |
Kredyty, pożyczki i inne należności |
Wyceniane |
Pozostałe aktywa/ zobowiązania finansowe |
Łączna wartość bilansowa |
Wartość godziwa* |
Wartość godziwa ujawnienie** |
||
Aktywa finansowe |
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Należności od banków wyceniane według zamortyzowanego kosztu |
18 |
- |
570 247 |
- |
- |
570 247 |
n/a |
570 247 |
||
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu wyceniane w wartości godziwej |
19 |
4 350 540 |
- |
- |
- |
4 350 540 |
4 350 540 |
n/a |
||
Inwestycyjne dłużne aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
20 |
- |
- |
27 323 571 |
- |
27 323 571 |
27 323 571 |
n/a |
||
Inwestycje kapitałowe i pozostałe wyceniane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat |
21 |
- |
- |
- |
78 473 |
78 473 |
78 473 |
n/a |
||
Należności od klientów wyceniane według zamortyzowanego kosztu |
22 |
- |
21 914 223 |
- |
- |
21 914 223 |
n/a |
21 749 968 |
||
|
|
4 350 540 |
22 484 470 |
27 323 571 |
78 473 |
54 237 054 |
31 752 584 |
22 320 215 |
||
Zobowiązania finansowe |
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Zobowiązania wobec banków |
29 |
- |
- |
- |
5 118 861 |
5 118 861 |
n/a |
5 118 753 |
||
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu |
19 |
3 656 422 |
- |
- |
n/a |
3 656 422 |
3 656 422 |
n/a |
||
Zobowiązania wobec klientów |
30 |
- |
- |
- |
43 393 906 |
43 393 906 |
n/a |
43 393 886 |
||
|
|
3 656 422 |
- |
- |
48 512 767 |
52 169 189 |
3 656 422 |
48 512 639 |
||
* Wartość godziwa aktywów i zobowiązań, które są ujmowane i wyceniane w sprawozdaniu z sytuacji finansowej według wartości godziwej.
** Wartość godziwa aktywów i zobowiązań, które nie są ujmowane i wyceniane w sprawozdaniu z sytuacji finansowej według wartości godziwej ale dla których wartość godziwa jest dodatkowo ujawniana zgodnie z wymogiem MSSF 7.
Na dzień 31 grudnia 2019 roku
w tys. zł |
Nota |
Przezna-czone do obrotu |
Kredyty, pożyczki i inne należności |
Wyceniane |
Pozostałe aktywa/ zobowiązania finansowe |
Łączna wartość bilansowa |
Wartość godziwa* |
Wartość godziwa ujawnienie** |
Aktywa finansowe |
|
|
|
|
|
|
|
|
Należności od banków wyceniane według zamortyzowanego kosztu |
18 |
- |
1 165 684 |
- |
- |
1 165 684 |
n/a |
1 165 682 |
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu wyceniane w wartości godziwej |
19 |
5 446 511 |
- |
- |
- |
5 446 511 |
5 446 511 |
n/a |
Inwestycyjne dłużne aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
20 |
- |
- |
15 484 578 |
- |
15 484 578 |
15 484 578 |
n/a |
Inwestycje kapitałowe i pozostałe wyceniane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat |
21 |
- |
- |
- |
62 638 |
62 638 |
62 638 |
n/a |
Należności od klientów wyceniane według zamortyzowanego kosztu |
22 |
- |
23 731 874 |
- |
- |
23 731 874 |
n/a |
23 661 886 |
|
|
5 446 511 |
24 897 558 |
15 484 578 |
62 638 |
45 891 285 |
20 993 727 |
24 827 568 |
Zobowiązania finansowe |
|
|
|
|
|
|
|
|
Zobowiązania wobec banków |
29 |
- |
- |
- |
2 125 495 |
2 125 495 |
n/a |
2 125 592 |
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu |
19 |
1 877 898 |
- |
- |
- |
1 877 898 |
1 877 898 |
n/a |
Zobowiązania wobec klientów |
30 |
- |
- |
- |
39 787 802 |
39 787 802 |
n/a |
39 781 867 |
|
|
1 877 898 |
- |
- |
41 913 297 |
43 791 195 |
1 877 898 |
41 907 459 |
* Wartość godziwa aktywów i zobowiązań, które są ujmowane i wyceniane w sprawozdaniu z sytuacji finansowej według wartości godziwej.
** Wartość godziwa aktywów i zobowiązań, które nie są ujmowane i wyceniane w sprawozdaniu z sytuacji finansowej według wartości godziwej ale dla których wartość godziwa jest dodatkowo ujawniana zgodnie z wymogiem MSSF 7.
W zależności od stosowanej metody ustalania wartości godziwej, poszczególne składniki aktywów/zobowiązań finansowych klasyfikuje się do następujących kategorii:
• poziom I: aktywa / zobowiązania finansowe wyceniane bezpośrednio w oparciu o ceny pochodzące z aktywnego rynku, na którym dostępne są regularne kwotowania i obroty.
Do rynku aktywnego możemy zaliczyć notowania giełdowe, brokerskie oraz notowania w systemach typu serwisy cenowe takie jak Reuters i Bloomberg, które reprezentują faktyczne transakcje rynkowe zawierane na warunkach rynkowych. Do poziomu pierwszego zaliczamy przede wszystkim papiery wartościowe przeznaczone do obrotu lub wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody.
• poziom II: aktywa / zobowiązania finansowe wyceniane w oparciu o modele oparte na danych wejściowych pochodzących z aktywnego rynku i prezentowane w systemach Reuters lub Bloomberg i w zależności od instrumentów finansowych stosowane są następujące szczegółowe techniki wycen:
- notowane ceny rynkowe dla danego instrumentu lub notowane ceny rynkowe dla instrumentu alternatywnego;
- wartość godziwą swapów na stopę procentową oraz terminowych kontraktów walutowych oblicza się jako wartość bieżącą przyszłych przepływów pieniężnych w oparciu o rynkowe krzywe dochodowości oraz aktualne kursy fixing NBP w przypadku instrumentów walutowych;
- inne techniki, takie jak krzywe dochodowości oparte na cenach alternatywnych dla danego instrumentu finansowego.
• poziom III: aktywa / zobowiązania finansowe wyceniane w oparciu o techniki wyceny wykorzystujące istotne parametry niepochodzące z rynku.
Poniższe tabele przedstawiają wartości bilansowe instrumentów finansowych prezentowanych w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej według wartości godziwej usystematyzowane według powyższych kategorii:
Na dzień 31 grudnia 2020 roku
w tys. zł |
Nota |
Poziom I |
Poziom II |
Poziom III |
Razem |
Aktywa finansowe |
|
|
|
|
|
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu |
18 |
385 600 |
3 964 940 |
- |
4 350 540 |
instrumenty pochodne |
|
323 |
3 370 573 |
- |
3 370 896 |
dłużne papiery wartościowe |
|
318 756 |
594 367 |
- |
913 123 |
instrumenty kapitałowe |
|
66 521 |
|
|
66 521 |
Inwestycyjne dłużne aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
20 |
24 872 833 |
2 450 738 |
- |
27 323 571 |
Inwestycje kapitałowe i pozostałe wyceniane |
20 |
33 614 |
- |
44 859 |
78 473 |
Zobowiązania finansowe |
|
|
|
|
|
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu |
18 |
43 469 |
3 612 953 |
- |
3 656 422 |
krótka sprzedaż papierów wartościowych |
|
43 208 |
- |
- |
43 208 |
instrumenty pochodne |
|
261 |
3 612 953 |
- |
3 613 214 |
Pochodne instrumenty zabezpieczające |
|
- |
98 025 |
- |
98 025 |
Na dzień 31 grudnia 2019 roku
w tys. zł |
Nota |
Poziom I |
Poziom II |
Poziom III |
Razem |
Aktywa finansowe |
|
|
|
|
|
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu |
18 |
2 921 813 |
2 524 698 |
- |
5 446 511 |
instrumenty pochodne |
|
- |
1 524 780 |
- |
1 524 780 |
dłużne papiery wartościowe |
|
2 881 897 |
999 918 |
- |
3 881 815 |
instrumenty kapitałowe |
|
39 916 |
- |
- |
39 916 |
Inwestycyjne dłużne aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
19 |
15 484 578 |
- |
- |
15 484 578 |
Inwestycje kapitałowe i pozostałe wyceniane |
20 |
1 108 |
- |
61 530 |
62 638 |
Zobowiązania finansowe |
|
|
|
|
|
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu |
19 |
248 406 |
1 629 492 |
- |
1 877 898 |
krótka sprzedaż papierów wartościowych |
|
248 406 |
- |
- |
248 406 |
instrumenty pochodne |
|
- |
1 629 492 |
- |
1 629 492 |
Na dzień 31 grudnia 2020 roku kwota aktywów finansowych klasyfikowanych do poziomu III obejmuje wartość udziału w spółce Visa Inc. (uprzywilejowana seria C) w wysokości 23 380 tys. zł oraz wartość innych udziałów mniejszościowych w wysokości 21 479 tys. zł. Na dzień 31 grudnia 2019 roku kwota aktywów finansowych klasyfikowanych do poziomu III obejmuje wartość udziału w spółce Visa Inc. (uprzywilejowana seria C) w wysokości 41 324 tys. zł oraz wartość innych udziałów mniejszościowych w wysokości 20 206 tys. zł.
We wrześniu 2020 VISA Inc. dokonała częściowej konwersji uprzywilejowanych akcji serii C na uprzywilejowane akcje serii A, które zostały zaklasyfikowane do poziomu I. Efektem operacji było rozpoznanie 8 208 tys. zł, które zostały ujęte Wyniku na inwestycjach kapitałowych i pozostałych wycenianych w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat.
Sposób oszacowania wartości godziwej akcji Visa Inc. uwzględnia wartość akcji Visa Inc. oraz korekty wynikające ze sporów (bieżących lub potencjalnych), których stroną byłaby Visa lub Grupa. Udziały mniejszościowe w spółkach Biuro Informacji Kredytowej S.A. oraz Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A. wyceniane zostały do wartości godziwej na podstawie wartości księgowej aktywów netto według sprawozdań finansowych Spółek. Zmiany wyceny odnoszone są do rachunku zysków i strat i prezentowane w Wyniku na inwestycjach kapitałowych i pozostałych wycenianych w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat.Zmiany aktywów i zobowiązań finansowych wycenianych do wartości godziwej określonej z wykorzystaniem istotnych parametrów niepochodzących z rynku przedstawia poniższa tabela:
|
01.01.-31.12.2020 |
w tys. zł |
Inwestycje kapitałowe |
Stan na dzień 1 stycznia 2020 roku |
61 530 |
Konwersja akcji - transfer do Poziomu I |
(22 168) |
Aktualizacja wyceny |
5 497 |
Stan na 31 grudnia 2020 roku |
44 859 |
|
01.01.-31.12.2019 |
w tys. zł |
Inwestycje kapitałowe |
Stan na dzień 1 stycznia 2019 roku |
47 741 |
Sprzedaż |
(600) |
Aktualizacja wyceny |
14 389 |
Stan na 31 grudnia 2019 roku |
61 530 |
Aktualizacja wyceny uwzlędniona jest w wyniku na inwestycjach kapitałowych i pozostałych wycenianych w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat.
W 2020 roku Grupa nie dokonywała transferu pomiędzy poziomami wartości godziwej instrumentów finansowych ze względu na stosowaną metodę ustalania wartości godziwej (za wyjątkiem konwersji opisanej wyżej).
W 2020 roku Grupa nie dokonywała zmian w zasadach klasyfikacji instrumentów finansowych (prezentowanych w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej według wartości godziwej) do poszczególnych kategorii odzwierciedlających stosowaną metodę ustalania wartości godziwej (poziom I, poziom II i poziom III).
W tym samym okresie Grupa nie dokonywała zmian w klasyfikacji aktywów finansowych w wyniku zmiany przeznaczenia bądź wykorzystania aktywa.
Określanie wartości godziwej
W przypadku krótkoterminowych aktywów i zobowiązań finansowych zakłada się, że wartość bilansowa tych instrumentów jest zasadniczo równa ich wartości godziwej. W przypadku instrumentów innych niż krótkoterminowe zastosowano następujące metody i założenia.
Należności od banków i klientów
W kolumnie „wartość bilansowa” zaprezentowano wartość kredytów według zamortyzowanego kosztu pomniejszoną o odpisy z tytułu utraty wartości. Wartość godziwa kredytów i pożyczek jest wyliczana jako zdyskontowana wartość oczekiwanych przyszłych płatności kapitału i uwzględnia zmiany rynkowych stóp procentowych, a także zmiany marż dla danego okresu sprawozdawczego. Zmiany marż dla kredytów wyliczane są w oparciu o faktyczne transakcje. Zakłada się, że spłaty kredytów i pożyczek następować będą w terminach uzgodnionych w umowach. W przypadku kredytów, dla których terminy spłat nie są określone (np. kredyty w rachunku bieżącym), jako wartość godziwą zaprezentowano kwotę konieczną do zapłaty, gdyby należność stała się wymagalna w dniu bilansowym.
Powyższe techniki wyceny są kwalifikowane do poziomu III hierarchii wartości godziwej, czyli aktywów finansowych wycenianych w oparciu o techniki wyceny wykorzystujące istotne parametry niepochodzące z rynku.
Zobowiązania wobec banków i klientów
W przypadku depozytów wypłacanych na żądanie i depozytów bez ustalonej daty wymagalności za wartość godziwą przyjmowana jest kwota, która byłaby wypłacona na żądanie na dzień bilansowy. Wartość godziwą depozytów o ustalonym terminie zapadalności oszacowano na podstawie przepływów pieniężnych zdyskontowanych bieżącymi stopami procentowymi z uwzględnieniem bieżących marż, w sposób analogiczny jak w przypadku kredytów.
Wartością godziwą lokat overnight jest ich wartość bilansowa. Wartość godziwa lokat oprocentowanych według stałej stopy procentowej jest szacowana w oparciu o zdyskontowane przepływy przy zastosowaniu bieżących stóp procentowych rynku pieniężnego dla należności o podobnym ryzyku kredytowym, pozostającym terminie do wykupu oraz walucie.
Jak opisano powyżej, modele zastosowane do ustalenia wartości godziwej należności i zobowiązań wobec banków i klientów, wykazywanych w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej według zamortyzowanego kosztu, wykorzystują techniki wyceny oparte na parametrach niepochodzących z rynku. Grupa kwalifikuje zatem wycenę tych instrumentów finansowych dla potrzeb ujawnień do poziomu III hierarchii wartości godziwej. Dla pozostałych instrumentów finansowych niewycenianych w wartości godziwej Grupa uważa, że ich wartość godziwa jest zasadniczo zbliżona do wartości bilansowej.
W Grupie wartość wyniku z tytułu zaprzestania ujmowania aktywów finansowych stanowi wynik na inwestycyjnych dłużnych aktywach finansowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody, który w 2020 roku wyniósł 203 402 tys. zł (w 2019 roku: 97 969 tys. zł).
|
|
01.01.-31.12.2020 |
01.01.-31.12.2019 |
w tys. zł |
|
|
|
Wynik na inwestycyjnych dłużnych aktywach finansowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
|
|
|
polskie obligacje skarbowe |
|
202 168 |
97 594 |
bony skarbowe |
|
1 234 |
- |
papiery wartościowe EBI |
|
- |
375 |
|
|
203 402 |
97 969 |
Ze względu na specyfikę działalności Grupy, zmiana stanu dłużnych aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody w sprawozdaniu z przepływów pieniężnych wykazywana jest w działalności operacyjnej.
Informacja o toczących się postępowaniach sądowych
W 2020 roku nie toczyło się przed sądem, organem administracji publicznej lub organem właściwym dla postępowania arbitrażowego postępowanie dotyczące wierzytelności lub zobowiązań Grupy, którego wartość byłaby znacząca. W ocenie Grupy żadne z pojedynczych postępowań toczących się przed sądem, organem administracji publicznej lub organem właściwym dla postępowania arbitrażowego, jak również wszystkie postępowania łącznie nie stanowią zagrożenia dla płynności finansowej Grupy.
• W dniu 27 maja 2019 roku Bankowi został doręczony pozew spółki Rigall Arteria Management spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. o zapłatę kwoty 386.139.808,89 złotych, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, oraz kwoty 50.017.463,89 złotych, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Pozew dotyczy roszczeń związanych z wypowiedzianą w 2014 roku umową agencyjną, której przedmiotem było pośrednictwo w oferowaniu produktów i usług Banku, głównie w segmencie bankowości detalicznej. Sąd skierował sprawę do postępowania mediacyjnego, które nie doprowadziło do zawarcia ugody, w związku z czym sprawa jest w toku przed sądem pierwszej instancji.
W dniu 10 lutego 2020 roku Bankowi został doręczony pozew spółki Rotsa Sales Direct sp. z o.o. o zapłatę kwoty 419.712.468,48 złotych, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, oraz kwoty 33.047.245,20 złotych, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Pozew dotyczy roszczeń związanych z wypowiedzianą w 2014 roku umową agencyjną, której przedmiotem było pośrednictwo w oferowaniu produktów i usług Banku, głównie w segmencie bankowości detalicznej. Sąd skierował sprawę do postępowania mediacyjnego, które nie doprowadziło do zawarcia ugody, w związku z czym sprawa jest w toku przed sądem pierwszej instancji.
W ocenie Grupy, wysokość roszczeń zgłaszanych przez spółki nie jest zasadna. Potwierdzeniem takiego stanowiska Banku są korzystne dla Banku prawomocne rozstrzygnięcia wcześniej podejmowanych przez spółki kroków prawnych przeciwko Bankowi.
• Według stanu na dzień 31 grudnia 2020 roku Bank był między innymi stroną 20 postępowań sądowych związanych z terminowymi operacjami finansowymi. Z tej liczby 16 postępowań nie zostało prawomocnie zakończonych, trzy postępowania toczą się w postępowaniu kasacyjnym przed Sądem Najwyższym, zaś w jednym został wydany prawomocny wyrok, lecz nie upłynął jeszcze termin do wniesienia skargi kasacyjnej od tego wyroku. W 14 sprawach Bank występował jako pozwany, zaś w 6 jako powód. Żądania i zarzuty w poszczególnych sprawach przeciwko Bankowi oparte są na różnych podstawach prawnych. Przedmiot sporu dotyczy w szczególności ważności zawartych terminowych operacji finansowych oraz ich skuteczności względem klientów Banku, a także potencjalnych roszczeń związanych z ich ewentualnym unieważnieniem przez sąd. Klienci starają się uniemożliwić Bankowi dochodzenie należności wynikających z terminowych operacji finansowych, kwestionują zobowiązania wobec Banku, podważają ważność zawartych umów, a także w niektórych przypadkach żądają zapłaty od Banku.
• Bank był stroną postępowania wszczętego przez Prezesa UOKiK przeciwko operatorom systemu płatniczego Visa, Europay oraz bankom – emitentom kart Visa oraz Europay/Eurocard/Mastercard i jednym z adresatów decyzji Prezesa UOKiK w tej sprawie. Postępowanie to dotyczyło praktyk ograniczających konkurencję na rynku płatności za pomocą kart płatniczych w Polsce, mających polegać na wspólnym ustalaniu opłaty „interchange” za transakcje dokonane kartami systemu Visa oraz Europay/Eurocard/Mastercard, a także ograniczaniu dostępu do rynku przedsiębiorcom nienależącym do związków emitentów kart płatniczych, przeciw którym wszczęte zostało przedmiotowe postępowanie. Decyzja Prezesa UOKiK była przedmiotem rozważań w postępowaniach odwoławczych. W dniu 22 kwietnia 2010 roku Sąd Apelacyjny uchylił w całości wyrok SOKiK, przekazując sprawę do ponownego rozpoznania przez sąd pierwszej instancji. W dniu 21 listopada 2013 roku SOKiK wydał wyrok, na podstawie którego zmodyfikował karę nałożoną na Bank i ustalił jej wysokość na kwotę 1 775 720 zł. W dniu 6 października 2015 roku Sąd Apelacyjny ponownie zmienił zaskarżony wyrok SOKiK oddalając wszystkie odwołania od decyzji Prezesa UOKiK, również w zakresie modyfikacji nałożonych na banki kar, na skutek czego została przywrócona pierwotnie nałożona na Bank kara w kwocie 10 228 470 zł. Na skutek wniesionej przez Bank skargi kasacyjnej w dniu 25 października 2017 roku Sąd Najwyższy uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego, a sprawa została przekazana Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i rozpoczęło się ponownie postępowanie apelacyjne. W pierwszym kwartale 2018 roku Bank otrzymał zwrot kary. Wyrokiem z dnia 23 listopada 2020 r. Sąd Apelacyjny uchylił wyrok SOKiK z 21 listopada 2013 r. i przekazał sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.
• Grupa uważnie obserwuje zmiany otoczenia prawnego wynikające z orzecznictwa sądowego, które dotyczy kredytów hipotecznych indeksowanych do walut obcych, w tym wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z 3 października 2019 roku w sprawie C 260/18. Grupa dostrzega szereg wątpliwości interpretacyjnych wynikających z ww. wyroku. Wątpliwości te, na dzień sporządzania niniejszego sprawozdania finansowego, nie dają jeszcze podstawy do rzetelnej i racjonalnej oceny wpływu wyroku na toczące się przed sądami krajowymi postępowania. W najbliższym czasie oczekiwana jest uchwała Izby Cywilnej Sądu Najwyższego w zakresie zagadnień, co do których sądy nadal orzekają niejednolicie. Warto jednak zauważyć, że poza wątpliwościami w sprawach sądowych, należy mieć na uwadze ostatnie działania Komisji Nadzoru Finansowego, zmierzające do wyznaczenia kierunku i zakresu ew. ugód pomiędzy Bankami i kredytobiorcami frankowymi. Istnieje prawdopodobieństwo, że banki zdecydują się uwzględnić w sporach ten element. Najbliższe miesiące powinny ukształtować podejście sektora do sporów w zakresie kredytów CHF.
Na dzień 31 grudnia 2020 roku Bank posiadał należności z tytułu detalicznych kredytów hipotecznych indeksowanych kursem CHF w kwocie bilansowej brutto 55 mln zł, co stanowi 0,25% całego portfela należności od klientów brutto.
Pomimo marginalnego udziału kredytów hipotecznych indeksowanych do CHF w stosunku do całego portfela kredytowego, w 2020 roku Bank utworzył rezerwę z tego tytułu w kwocie 13 mln zł, która została ujęta w pozostałych kosztach operacyjnych. Oszacowanie rezerwy zakłada w wiodącym scenariuszu konwersję kredytu frankowego na kredyt złotowy oprocentowany według odpowiedniej stopy referencyjnej WIBOR, powiększonej o odpowiednią marżę. Ponadto oszacowanie bierze pod uwagę prawdopodobieństwa realizacji rozważanych scenariuszy, jak również ilość spraw sądowych, złożonych skarg, otoczenie rynkowe oraz wielkość portfela kredytów będących przedmiotem analizy.
Według stanu na 31 grudnia 2020 roku Bank został pozwany w 24 sprawach dotyczących kredytu indeksowanego do CHF na łączną kwotę 4,0 miliona zł (większość spraw znajduje się w pierwszej instancji).
• W dniu 11 września 2019 r. TSUE wydał wyrok w sprawie C 383/18, w którym wskazał, że art. 16 ust. 1 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki (Dyrektywa) należy interpretować w ten sposób, że „prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta”. Znaczy to, że zgodnie z przepisem Dyrektywy, wyżej wskazane prawo konsumenta obejmuje koszty, zarówno związane z okresem kredytowania, jak i te, które takiego związku nie wykazują. Bank w związku z wykonywaniem czynności bankowych mieszczących się w definicji kredytu konsumenckiego pobierał prowizje, które w świetle istniejącej na ten czas praktyki w swojej konstrukcji nie były związane z okresem kredytowania, w związku z czym, nie podlegały redukcji w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego. TSUE orzekał w sprawie wykładni przepisu Dyrektywy, która nie jest bezpośrednio wiążąca dla podmiotów prawa krajowego.
Począwszy od 28 września 2020 r., Bank zwraca prowizje, stosując „metodę liniową” wszystkim konsumentom, którzy spłacili kredyt konsumencki przed terminem wynikającym z umowy, po 11 września 2019 r., o ile prowizja została pobrana w okresie obowiązywania umowy o kredyt konsumencki.
13 listopada 2020 r. Bank otrzymał postanowienie o wszczęciu postępowania UOKiK w sprawie praktyki polegającej na nieobniżaniu całkowitego kosztu kredytu o proporcjonalną wartość kosztów (obliczoną tzw. metodą liniową), które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy o kredyt konsumencki w przypadku przedterminowej spłaty całości lub części kredytu.
Możliwe jest za zgodą obydwu stron zakończenie postępowania poprzez wydanie tzw. decyzji zobowiązującej, po złożeniu przez Bank satysfakcjonujących regulatora zobowiązań, co do zmiany praktyki. W takiej decyzji UOKiK nie uznaje praktyki za nieuczciwą i nie nakłada kar. Skutkiem postępowania może być również decyzja o uznaniu praktyki za naruszającą interesy konsumentów, która podlega zaskarżeniu do sądu powszechnego.
W 2020 roku Bank utworzył rezerwę na potencjalne zwroty prowizji dla klientów w kwocie 33,5 miliona zł, z czego 15,7 miliona zł dotyczące pożyczek przedpłaconych w poprzednich latach zostało ujęte w pozostałych kosztach operacyjnych, a 17,8 miliona zł dotyczące pożyczek przedpłaconych w 2020 roku oraz spodziewanych przyszłych przedpłat pomniejszyło przychody odsetkowe Grupy.
Określenie rezerwy (lub zobowiązania) w stosunku do przedpłaconych do dnia bilansowego ekspozycji brało pod uwagę opisaną wyżej praktykę Banku w tym zakresie oraz populację faktycznie przedpłaconych pożyczek. Ponadto Bank oszacował rezerwę na potencjalne zwroty prowizji w stosunku do niespłaconego na dzień bilansowy portfela biorąc pod uwagę strukturę portfela, obserwowane i oczekiwane reklamacje oraz spodziewane krzywe przedpłat.
Według stanu na 31 grudnia 2020 roku Bank został pozwany w 401 sprawach dotyczących zwrotu części prowizji za udzielenie kredytu konsumenckiego na łączną kwotę 1,7 mln zł (większość spraw znajduje się w pierwszej instancji).
Na wierzytelności będące przedmiotem postępowań sądowych Grupa, zgodnie z obowiązującymi przepisami, dokonuje odpowiednich odpisów.
W przypadku postępowań sądowych wiążących się z ryzykiem wypływu środków z tytułu wypełnienia zobowiązania przez Grupę, utworzone są odpowiednie rezerwy. Wartość rezerw z tytułu spraw spornych według stanu na 31 grudnia 2020 r. wynosi 3,7 miliona zł (3,2 miliona zł według stanu na 31 grudnia 2019 r.).
Z tytułu spraw sądowych zakończonych prawomocnym wyrokiem w 2020 roku nie wystąpiły istotne rozliczenia.
Zobowiązania z tytułu udzielonych i otrzymanych zobowiązań finansowych i gwarancyjnych
Wartości udzielonych i otrzymanych zobowiązań finansowych i gwarancyjnych według poszczególnych kategorii produktów prezentowały się następująco:
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Zobowiązania finansowe i gwarancyjne udzielone |
|
|
|
Akredytywy |
|
162 523 |
182 326 |
Gwarancje i poręczenia udzielone |
|
2 250 542 |
2 273 926 |
Linie kredytowe udzielone |
|
14 035 449 |
12 935 767 |
Pozostałe zobowiązania o charakterze gwarancyjnym |
|
53 869 |
49 935 |
|
|
16 502 383 |
15 441 954 |
|
|
|
|
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Akredytywy według kategorii |
|
|
|
Akredytywy importowe wystawione |
|
162 523 |
174 555 |
Akredytywy eksportowe potwierdzone |
|
- |
7 771 |
|
|
162 523 |
182 326 |
Gwarancje udzielone obejmują gwarancje spłaty kredytu za zleceniodawcę, inne gwarancje zapłaty, gwarancje zwrotu zaliczki, gwarancje należytego wykonania kontraktu, gwarancje przetargowe oraz poręczenia wekslowe.
Na zobowiązania finansowe i gwarancyjne udzielone przez Grupę tworzone są rezerwy. Na dzień 31 grudnia 2020 roku kwota utworzonych rezerw na udzielone zobowiązania finansowe i gwarancyjne wynosiła 47 354 tys. zł (31 grudnia 2019 roku: 61 703 tys. zł).
Zmiana stanu rezerw na zobowiązania finansowe i gwarancyjne udzielone przedstawia się następująco:
w tys. zł |
Etap 1 |
Etap 2 |
Etap 3 |
Razem |
|
|
|
|
|
Odpis z tytułu utraty wartości na zobowiązania finansowe |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Odpis z tytułu utraty wartości na dzień 1 stycznia 2020 roku |
11 819 |
13 768 |
36 116 |
61 703 |
Transfer do Etapu 1 |
4 985 |
(4 985) |
- |
- |
Transfer do Etapu 2 |
(456) |
456 |
- |
- |
Transfer do Etapu 3 |
(16) |
(642) |
658 |
- |
(Utworzenia)/Rozwiązania w okresie przez rachunek zysków i strat |
4 738 |
10 206 |
(29 313) |
(14 369) |
Różnice kursowe i inne zmiany |
217 |
98 |
(295) |
20 |
Odpis z tytułu utraty wartości na dzień 31 grudnia 2020 roku |
21 287 |
18 901 |
7 166 |
47 354 |
w tys. zł |
Etap 1 |
Etap 2 |
Etap 3 |
Razem |
|
|
|
|
|
Odpis z tytułu utraty wartości na zobowiązania finansowe |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Odpis z tytułu utraty wartości na dzień 1 stycznia 2019 roku |
14 083 |
10 318 |
2 080 |
26 481 |
Transfer do Etapu 1 |
2 645 |
(2 645) |
- |
- |
Transfer do Etapu 2 |
(900) |
900 |
- |
- |
Transfer do Etapu 3 |
(358) |
(3 869) |
4 227 |
- |
(Utworzenia) / Rozwiązania w okresie przez rachunek zysków i strat |
(3 737) |
9 048 |
29 844 |
35 155 |
Różnice kursowe i inne zmiany |
86 |
16 |
(35) |
67 |
Odpis z tytułu utraty wartości na dzień 31 grudnia 2019 roku |
11 819 |
13 768 |
36 116 |
61 703 |
Zmiany wartości udzielonych zobowiązań warunkowych, które przyczyniły się do zmian odpisów z tytułu oczekiwanych strat kredytowych przedstawia tabela poniżej:
w tys. zł |
Etap 1 |
Etap 2 |
Etap 3 |
Razem |
|
|
|
|
|
Wartość brutto udzielonych zobowiązań warunkowych |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Wartość brutto udzielonych zobowiązań warunkowych na dzień 1 stycznia 2020 roku |
13 510 074 |
1 862 998 |
68 881 |
15 441 952 |
Transfer do Etapu 1 |
310 142 |
(310 117) |
(25) |
- |
Transfer do Etapu 2 |
(239 968) |
240 175 |
(207) |
- |
Transfer do Etapu 3 |
(71) |
(792) |
863 |
- |
Wzrost/spadek |
392 781 |
72 463 |
(1 906) |
463 338 |
Inne zmiany |
804 627 |
(178 123) |
(29 412) |
597 092 |
Wartość brutto udzielonych zobowiązań warunkowych na dzień 31 grudnia 2020 roku |
14 777 585 |
1 686 605 |
38 193 |
16 502 383 |
w tys. zł |
Etap 1 |
Etap 2 |
Etap 3 |
Razem |
|
|
|
|
|
Wartość brutto udzielonych zobowiązań warunkowych |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Wartość brutto udzielonych zobowiązań warunkowych na dzień 1 stycznia 2019 roku |
15 259 354 |
1 505 583 |
32 389 |
16 797 326 |
Transfer do Etapu 1 |
56 114 |
(56 101) |
(13) |
- |
Transfer do Etapu 2 |
(485 353) |
485 448 |
(95) |
- |
Transfer do Etapu 3 |
(12) |
(62 337) |
62 349 |
- |
Wzrost/spadek |
(1 365 079) |
78 985 |
(25 167) |
(1 311 261) |
Inne zmiany |
45 049 |
(88 580) |
(583) |
(44 113) |
Wartość brutto udzielonych zobowiązań warunkowych na dzień 31 grudnia 2019 roku |
13 510 074 |
1 862 998 |
68 881 |
15 441 952 |
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Zobowiązania finansowe i gwarancyjne otrzymane |
|
|
|
Finansowe |
|
- |
- |
Gwarancyjne |
|
17 725 578 |
20 106 687 |
|
|
17 725 578 |
20 106 687 |
Aktywa stanowią zabezpieczenie następujących zobowiązań:
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Zobowiązania podlegające zabezpieczeniu |
|
|
|
Zobowiązania wobec banków |
|
|
|
zobowiązania z tytułu sprzedanych papierów wartościowych z udzielonym przyrzeczeniem odkupu |
|
- |
214 135 |
|
|
- |
214 135 |
Wartości bilansowe aktywów stanowiących zabezpieczenie są przedstawione poniżej:
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Aktywa stanowiące zabezpieczenie |
|
|
|
Dłużne papiery wartościowe przeznaczone do obrotu |
|
- |
212 648 |
Inwestycyjne dłużne aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody |
|
182 533 |
165 084 |
Należności od banków |
|
|
|
lokata zabezpieczająca operacje instrumentami pochodnymi i transakcje giełdowe |
|
234 267 |
99 001 |
Należności od klientów |
|
|
|
fundusze gwarancyjne i lokaty zabezpieczające transakcje giełdowe |
|
1 227 863 |
647 490 |
|
|
1 644 663 |
1 124 223 |
Dłużne papiery wartościowe przeznaczone do obrotu według stanu na dzień 31 grudnia 2020 roku stanowią zabezpieczenie zobowiązań Grupy z tytułu sprzedanych papierów wartościowych z udzielonym przyrzeczeniem odkupu.
Według stanu na dzień 31 grudnia 2020 roku przedstawione w tabeli dłużne papiery wartościowe wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody w kwocie 182 533 tys. zł stanowią zabezpieczenie na pokrycie funduszu ochrony środków gwarantowanych na rzecz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (31 grudnia 2019 roku: 165 084 tys. zł).
Pozostałe aktywa wykazane powyżej stanowią zabezpieczenie rozliczenia innych transakcji, w tym instrumentami pochodnymi oraz transakcji giełdowych. Warunki i zasady dokonanych transakcji nie odbiegają od tych powszechnie przyjętych i obowiązujących dla tego typu umów.
Bank oferuje usługi powiernicze związane z prowadzeniem rachunków papierów wartościowych dla zagranicznych inwestorów instytucjonalnych oraz usługi depozytariusza przeznaczone dla krajowych podmiotów finansowych, szczególnie funduszy emerytalnych, inwestycyjnych i kapitałowych funduszy ubezpieczeniowych. Według stanu na dzień 31 grudnia 2020 roku Bank prowadził ponad 15 tys. rachunków papierów wartościowych (31 grudnia 2019 roku: ponad 14,5 tys. rachunków).
Zasady rachunkowości:
W dacie rozpoczęcia leasinguGrupa jako leasingobiorca wycenia zobowiązanie z tytułu leasingu w wartości bieżącej (zdyskontowanej) opłat leasingowych pozostających do zapłaty w tej dacie. Składniki aktywów z tytułu prawa do użytkowania są wyceniane na dzień rozpoczęcia leasingu według kosztu.
W sprawozdaniu z sytuacji finansowej Grupa prezentuje prawa z tytułu użytkowania w linii rzeczowych aktywów trwałych, a zobowiązania z tytułu leasingu w Innych zobowiązaniach.
W rachunku zysków i strat amortyzacja aktywów prawa do użytkowania ujęta jest w amortyzacji rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych, koszty odsetkowe od zobowiązań z tytułu leasingu – w kosztach odsetkowych, a koszty umów krótkoterminowych, leasingu aktywów nisko-cennych oraz zmienne leasingu - w kosztach działania i ogólnego zarządu.
W sprawozdaniu z przepływów pieniężnych przepływy odsetkowe ujęte są w przepływach z działalności operacyjnej podczas gdy część kapitałowa uwzględniona jest w przepływach z działalności finansowej.
Umowy leasingu, w których Grupa jest leasingobiorcą
Grupa leasinguje powierzchnie biurowe oraz posiada prawa wieczystego użytkowania gruntów.
|
|
2020 |
|
|
2019 |
|
w tys. zł |
Prawa wieczystego użytkowania |
Najem nieruchomości i inne |
Razem |
Prawa wieczystego użytkowania |
Najem nieruchomości i inne |
Razem |
Aktywa z tytułu prawa do użytkowania - początek okresu |
81 084 |
60 843 |
141 927 |
82 188 |
63 776 |
145 964 |
Zwiększenia |
1 103 |
12 053 |
13 156 |
- |
9 198 |
9 198 |
Amortyzacja |
(2 208) |
(20 882) |
(23 090) |
(1 104) |
(12 131) |
(13 235) |
Inne zmiany |
- |
109 |
109 |
- |
- |
- |
Aktywa z tytułu prawa do użytkowania - koniec okresu |
79 979 |
52 123 |
132 102 |
81 084 |
60 843 |
141 926 |
Zobowiązanie z tytułu leasingu - koniec okresu |
81 871 |
56 510 |
138 381 |
82 028 |
61 241 |
143 270 |
|
|
2020 |
|
|
2019 |
|
w tys. zł |
Prawa wieczystego użytkowania |
Najem nieruchomości i inne |
Razem |
Prawa wieczystego użytkowania |
Najem nieruchomości i inne |
Razem |
Koszty leasingu |
4 542 |
11 989 |
16 531 |
4 539 |
13 032 |
17 571 |
- Amortyzacja aktywów z tytułu prawa do użytkowania |
1 104 |
11 197 |
12 301 |
1 104 |
12 131 |
13 235 |
- Koszty odsetkowe od zobowiązań z tytułu leasingu |
3 438 |
792 |
4 230 |
3 435 |
901 |
4 336 |
Koszty umów krótkoterminowych |
- |
754 |
754 |
0 |
591 |
591 |
Koszty leasingu aktywów niskocennych |
- |
1 594 |
1 594 |
0 |
2 216 |
2 216 |
Koszty zmienne leasingu |
- |
6 252 |
6 252 |
0 |
6 749 |
6 749 |
Wynik na modyfikacji leasingu |
- |
450 |
450 |
|
|
|
Koszty leasingu razem |
4 542 |
21 039 |
25 581 |
4 539 |
22 587 |
27 127 |
|
|
2020 |
|
|
2019 |
|
w tys. zł |
Prawa wieczystego użytkowania |
Najem nieruchomości i inne |
Razem |
Prawa wieczystego użytkowania |
Najem nieruchomości i inne |
Razem |
Przepływy z tytułu leasingu razem |
3 595 |
11 894 |
15 489 |
3 595 |
3 001 |
6 596 |
- Przepływy z tytułu leasingu - przepływy odsetkowe |
3 438 |
792 |
4 230 |
3 435 |
901 |
4 336 |
- Przepływy z tytułu leasingu - przepływy kapitałowe |
157 |
11 102 |
11 259 |
160 |
2 100 |
2 260 |
Średnio ważony pozostały czas do końca leasingu (w latach) |
73,9 |
5,8 |
61,4 |
73,7 |
7,0 |
61,4 |
Średnia ważona stopa dyskontowa |
4,3% |
2,9% |
3,9% |
4,3% |
1,5% |
3,8% |
Koszty leasingu razem |
3 595 |
11 894 |
15 489 |
3 595 |
3 001 |
6 596 |
Umowy leasingu, w których Grupa jest leasingodawcą
Płatności leasingowe z tytułu nieodwołalnego leasingu operacyjnego według terminów zapadalności przedstawia poniższa tabela:
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Poniżej 1 roku |
|
392 |
- |
Od 1 do 5 lat |
|
2 473 |
5 437 |
|
|
2 865 |
5 437 |
Łączna opłata roczna dla umów zawartych na czas nieokreślony |
|
6 226 |
6 207 |
Na środki pieniężne składają się środki w kasie oraz należności z tytułu rachunków bieżących w bankach.
Środki pieniężne
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Stan środków pieniężnych: |
|
|
|
Środki pieniężne w kasie |
|
384 925 |
436 216 |
Rachunek bieżący nostro w Banku Centralnym |
|
4 103 407 |
3 300 490 |
Rachunki bieżące w innych bankach (nostro, przekroczenia sald na rachunkach loro) |
|
31 308 |
60 155 |
|
|
4 519 640 |
3 796 861 |
w tys. zł |
31.12.2020 |
31.12.2019 |
||
|
Członkowie Zarządu Banku |
Członkowie Rady Nadzorczej Banku |
Członkowie Zarządu Banku |
Członkowie Rady Nadzorczej Banku |
Kredyty udzielone |
111 |
24 |
127 |
65 |
|
|
|
|
|
Depozyty |
|
|
|
|
Rachunki bieżące |
22 332 |
12 859 |
10 776 |
30 731 |
Depozyty terminowe |
1 447 |
28 369 |
10 563 |
6 411 |
|
23 779 |
41 228 |
21 339 |
37 142 |
Na dzień 31 grudnia 2020 roku i 31 grudnia 2019 roku nie zawierano transakcji gwarancji i poręczeń z członkami Zarządu i Rady Nadzorczej Banku.
Wszystkie transakcje Grupy z członkami Zarządu i Rady Nadzorczej Banku zawierane są na warunkach rynkowych.
Z zakresu stosunku pracy, spośród umów o pracę zawartych między Bankiem a członkami Zarządu Banku, wyłącznie w przypadku jednego Członka Zarządu jego umowa o pracę zawiera postanowienie mówiące o odszkodowaniu pieniężnym w wypadku jej rozwiązania za wypowiedzeniem.
Każdego z członków Zarządu Banku obowiązuje zawarta z Bankiem odrębna umowa o zakazie konkurencji. Zgodnie z jej zapisami, w przypadku rozwiązania stosunku pracy z Bankiem, w okresie 12 miesięcy (w przypadku jednego Członka Zarządu przez 6 miesięcy) od dnia rozwiązania umowy o pracę, Członek Zarządu jest obowiązany powstrzymać się od zajmowania działalnością konkurencyjną wobec Banku. Z tytułu powyższego ograniczenia Bank będzie zobowiązany do wypłaty Członkowi Zarządu odszkodowania.
Koszty świadczeń dla obecnych i byłych członków Zarządu Banku zostały przedstawione w Nocie 11.
Bank jest członkiem Citigroup Inc. Jednostką dominującą dla Banku jest Citibank Overseas Investment Corporation z siedzibą w New Castle, USA. Citibank Overseas Investment Corporation jest podmiotem zależnym od Citibank N.A. z siedzibą w Nowym Jorku, USA, podczas gdy jednostką dominującą najwyższego szczebla jest Citigroup Inc.
W ramach prowadzonej działalności biznesowej podmioty Grupy zawierają transakcje z jednostkami powiązanymi, a w szczególności z jednostkami wchodzącymi w skład Citigroup Inc.
Transakcje z jednostkami powiązanymi wynikają z bieżącej działalności Grupy i obejmują głównie kredyty, depozyty, gwarancje oraz transakcje pochodnymi instrumentami finansowymi.
Poza transakcjami opisanymi w niniejszym rozdziale, we wskazanym okresie ani Bank, ani jednostki zależne od Banku nie dokonały innych transakcji z podmiotami powiązanymi, które pojedynczo lub łącznie były istotne. Żadna z transakcji z podmiotami powiązanymi nie została zawarta na innych warunkach niż warunki rynkowe.
Transakcje z jednostkami Citigroup Inc.
Należności i zobowiązania wobec jednostek Citigroup Inc. przedstawiają się następująco:
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Należności, w tym: |
|
159 920 |
18 863 |
Lokaty |
|
- |
- |
Zobowiązania, w tym: |
|
3 369 500 |
1 427 631 |
Depozyty* |
|
902 610 |
384 825 |
Wycena bilansowa transakcji pochodnymi instrumentami finansowymi: |
|
|
|
Aktywa przeznaczone do obrotu |
|
660 287 |
500 799 |
Zobowiązania przeznaczone do obrotu |
|
624 039 |
285 043 |
Zobowiązania warunkowe udzielone |
|
341 675 |
429 279 |
Zobowiązania warunkowe otrzymane |
|
56 639 |
62 529 |
Transakcje warunkowe z tytułu instrumentów pochodnych (wartość nominalna instrumentów), |
|
51 607 831 |
55 289 382 |
Instrumenty stopy procentowej |
|
5 509 016 |
5 951 216 |
swapy odsetkowe (IRS) |
|
2 177 559 |
4 980 928 |
opcje na stopę procentową |
|
20 338 |
970 288 |
kontrakty futures |
|
3 311 119 |
- |
Instrumenty walutowe |
|
44 642 237 |
49 102 998 |
FX forward/spot |
|
8 789 140 |
1 706 373 |
swapy odsetkowo–walutowe (CIRS) |
|
18 000 615 |
28 707 666 |
FX swap |
|
14 972 436 |
15 457 340 |
opcje walutowe |
|
2 880 046 |
3 231 619 |
Transakcje na papierach wartościowych |
|
195 504 |
17 581 |
papiery wartościowe zakupione do otrzymania |
|
55 369 |
10 872 |
papiery wartościowe sprzedane do wydania |
|
140 135 |
6 709 |
Transakcje związane z towarami |
|
1 261 074 |
217 587 |
swap |
|
1 261 074 |
217 587 |
*w tym depozyty jednostki dominującej w kwocie 12 tys. zł (31 grudnia 2019 roku: 12 tys. zł)
|
|
|
|
w tys. zł |
|
2020 |
2019 |
Przychody z tytułu odsetek i prowizji* |
|
32 518 |
32 136 |
Koszty z tytułu odsetek i prowizji* |
|
6 799 |
52 855 |
Koszty działania i koszty ogólnego zarządu |
|
179 534 |
173 046 |
Pozostałe przychody operacyjne |
|
6 424 |
6 626 |
* w tym przychody z tytułu odsetek i prowizji w kwocie 797 tys. zł (2019 rok: 1 139 tys. zł) oraz koszty z tytułu odsetek i prowizji w kwocie 0 tys. zł. (za 2019 rok: 2 tys. zł) dotyczą jednostki dominującej
Grupa osiąga przychody oraz ponosi koszty z tytułu transakcji na instrumentach pochodnych zawieranych z jednostkami Citigroup Inc. w celu zabezpieczenia ryzyka rynkowego. Są to transakcje przeciwstawne (back-to-back) do transakcji na instrumentach pochodnych zawieranych z pozostałymi klientami Grupy oraz domykające pozycję własną Grupy. Na dzień 31 grudnia 2020 roku wycena bilansowa netto transakcji pochodnymi instrumentami finansowymi z podmiotami powiązanymi wynosiła 36 248 tys. zł (31 grudnia 2019 roku: 215 756 tys. zł).
Ponadto Grupa ponosi koszty i uzyskuje przychody z tytułu zawartych pomiędzy jednostkami Citigroup Inc. i Grupą umów dotyczących wzajemnie świadczonych usług.
Koszty poniesione i naliczone (uwzględniające odzwierciedlony w kosztach Grupy podatek VAT) w 2020 roku oraz w 2019 roku, z tytułu zawartych umów dotyczyły w szczególności kosztów z tytułu świadczenia na rzecz Grupy usług związanych z utrzymaniem i wsparciem bankowych systemów informatycznych, przychody zaś dotyczyły w szczególności świadczenia przez Grupę na rzecz tych jednostek usług związanych z przetwarzaniem danych.
W 2020 roku miała miejsce kapitalizacja nakładów inwestycyjnych związanych z pracami nad modyfikacją funkcjonalności systemów informatycznych Banku. Łączna kwota płatności na rzecz podmiotów Citigroup Inc. z tego tytułu wyniosła 68 888 tys. zł (w 2019 roku: 55 708 tys. zł).
Świadczenia pracownicze dzielą się na następujące kategorie:
• świadczenia krótkoterminowe, które obejmują wynagrodzenia, nagrody, premie, składki na ubezpieczenia społeczne, płatne nieobecności i świadczenia niepieniężne (takie jak opieka medyczna, mieszkania służbowe, samochody i inne nieodpłatnie przekazywane lub subsydiowane świadczenia).
Pracownicy, w zależności od ich indywidualnego poziomu zaszeregowania, mogą otrzymać nagrodę z funduszu motywacyjnego, premię w ramach planu premiowego obowiązującego w danym obszarze lub uznaniową nagrodę roczną na zasadach określonych w wewnętrznych przepisach o wynagradzaniu pracowników. Premie i nagrody przyznawane są po zakończeniu okresu, za który oceniane są wyniki. Koszty świadczeń krótkoterminowych ujmowane są w rachunku zysków i strat na bieżąco w okresie, którego dotyczą. Na koniec okresu sprawozdawczego pozostałą do wypłaty przewidywaną niezdyskontowaną wartość krótkoterminowych świadczeń za dany okres obrotowy Grupa ujmuje jako element biernych międzyokresowych rozliczeń kosztów,
• długoterminowe świadczenia pracownicze
W ramach systemu wynagrodzeń Grupa gwarantuje pracownikom odprawy emerytalne i rentowe, stanowiące programy określonych świadczeń. Ich wysokość uzależniona jest od liczby lat pracy w Banku, przypadających bezpośrednio przed nabyciem prawa do wypłaty świadczenia. Na przyszłe wypłaty odpraw emerytalnych i rentowych tworzona jest rezerwa, która jest wykazana w zobowiązaniach w pozycji „Inne zobowiązania” oraz w pozycji „Koszty działania i koszty ogólnego zarządu” rachunku zysków i strat w części wynikającej z kosztów bieżącego zatrudnienia i upływu czasu. Część rezerwy wynikająca ze zmiany założeń aktuarialnych (ekonomicznych i demograficznych) przyjętych do wyceny ujmowana jest w pozostałych całkowitych dochodach.
• Pracowniczy Program Emerytalny
Grupa prowadzi dla swoich pracowników pracowniczy program emerytalny („PPE”, „Program”) aktualnie zarejestrowany przez Organ Nadzoru pod numerem ZM RPPE 178/02/12/19. Umowa zakładowa oparta jest na zapisach o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego. Zgodnie z wpisem KNF z dnia 28 czerwca 2019 Program jest prowadzony i zarządzany przez NN Investment Partners Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A, który zastąpił poprzedniego Zarządzającego: Esaliens TFI S.A.
Program emerytalny oferowany przez Grupę stanowi program określonych składek zgodnie z MSR 19. Za pracowników uczestniczących w programie Grupa odprowadza składki do odrębnej jednostki i z chwilą ich uiszczenia nie posiada dalszych obowiązków w zakresie dokonywania płatności. Składki ujmuje się jako koszty świadczeń pracowniczych w okresie, którego dotyczą.
Składka podstawowa finansowana przez pracodawcę określona jest jako procent wynagrodzenia uczestnika Programu. Stawka składki podstawowej wynosi 7%. Składka dodatkowa - dobrowolna, finansowana jest przez pracownika- uczestnika Programu. Składka podstawowa stanowi przychód uczestnika Programu, od którego obowiązany jest on zapłacić podatek dochodowy od osób fizycznych (art. 12 i 13 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych Dz. U. z 2019 r. poz. 1387, z późn. zm.).
Wypłata środków z Programu następuje na wniosek uczestnika Programu lub osoby uprawnionej w trybie i na zasadach ściśle określonych w programie.
Uczestnik Programu może zrezygnować z udziału w Programie. Pracodawca zaprzestaje naliczania i odprowadzania na rzecz uczestnika Programu składek podstawowych i składek dodatkowych, a środki dotychczas zgromadzone na rejestrach Uczestnika Programu pozostają na tych rejestrach do czasu wypłaty, wypłaty transferowej, przeniesienia lub zwrotu.
• Inne długoterminowe świadczenia pracownicze – nagrody za wieloletnią pracę i inne świadczenia z tytułu długiego stażu pracy oraz odroczona nagroda pieniężna, przyznawana Zarządowi Banku oraz pozostałym osobom, których działalność zawodowa ma istotny wpływ na profil ryzyka Banku. Od 1 stycznia 2015 r. pracownicy o długoletnim stażu pracy (10, 20, 30 itd.) są uprawnieni do nagrody w formie rzeczowej,
• Kapitałowe świadczenia pracownicze – w postaci akcji fantomowych Banku Handlowego w Warszawie S.A., a także w formie programu tzw. „akcji odroczonych” Citigroup. W 2020 roku przyznano warunkowo nagrodę pod programem tzw. „akcji odroczonych” Citigroup (program akumulacji kapitału – CAP). Zgodnie z MSSF 2 „Płatności w formie akcji własnych", wszystkie programy funkcjonujące w Grupie traktowane są jako programy rozliczane w środkach pieniężnych. Na przyszłe wypłaty tworzona jest rezerwa wykazana w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej w pozycji „Inne zobowiązania” oraz w pozycji „Koszty działania i koszty ogólnego zarządu” rachunku zysków i strat. Koszty programu określone są na podstawie ceny akcji Banku lub ceny akcji Citigroup. Zgodnie z wymogami standardu wartość godziwa jest początkowo ustalana na dzień przyznania nagrody, a następnie na każdy dzień sprawozdawczy, aż do całkowitego rozliczenia. Łączną wartość kosztów ujętych na dany dzień sprawozdawczy stanowi iloczyn wartości godziwej akcji odroczonych na dzień sprawozdawczy i części uprawnienia uznanego za nabyte w tym okresie. Szczegółowe informacje dotyczące zasad funkcjonowania programów kapitałowych świadczeń pracowniczych opisane są w dalszej części niniejszej noty.
Stan rezerw na opisane powyżej świadczenia przedstawiał się następująco:
w tys. zł |
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
Rezerwa na wynagrodzenia i koszty pochodne od wynagrodzeń |
|
60 548 |
58 977 |
Rezerwa na niewykorzystane urlopy |
|
14 444 |
11 951 |
Rezerwa na odprawy emerytalno-rentowe |
|
75 880 |
68 325 |
Rezerwa na pracownicze świadczenia kapitałowe |
|
16 577 |
14 364 |
Rezerwa na restrukturyzację zatrudnienia |
|
550 |
- |
|
|
167 999 |
153 617 |
Rezerwa na odprawy emerytalne i rentowe tworzona jest indywidualnie na podstawie wyceny aktuarialnej sporządzanej okresowo przez niezależną firmę doradztwa aktuarialnego. Wycena rezerw na świadczenia pracownicze dokonywana jest z zastosowaniem technik i założeń aktuarialnych. W kalkulacji rezerwy uwzględniono wszystkie odprawy emerytalne i rentowe, które mogą być w przyszłości wypłacone. Grupa dokonała aktualizacji szacunków na dzień 31 grudnia 2020 roku, wykorzystując kalkulacje przeprowadzone przez zewnętrznego, niezależnego aktuariusza. Naliczone rezerwy są równe zdyskontowanym płatnościom, które w przyszłości zostaną dokonane, z uwzględnieniem rotacji zatrudnienia i dotyczą okresu do dnia kończącego okres sprawozdawczy. Przyjęto stopę dyskonta na poziomie 2,00% oraz współczynnik przyrostu płac na poziomie 2,3%.
Zmiana stanu rezerw na odprawy emerytalno-rentowe przedstawiała się następująco:
|
2020 |
2019 |
Stan na dzień 1 stycznia |
68 327 |
58 340 |
Zwiększenia (z tytułu): |
9 273 |
11 544 |
zyski/(straty) aktuarialne z wyceny |
1 975 |
4 972 |
w tym wynikające ze: |
|
|
zmiany założeń ekonomicznych |
(458) |
6 555 |
korekty założeń aktuarialnych ex post |
2 433 |
(1 583) |
koszt wynagrodzenia |
1 367 |
4 822 |
koszt odsetek |
5 931 |
1 750 |
Zmniejszenia (z tytułu): |
(1 720) |
(1 557) |
wykorzystanie rezerw |
(1 720) |
(1 557) |
Stan na dzień 31 grudnia |
75 880 |
68 327 |
Analiza wrażliwości dla istotnych założeń aktuarialnych:
w tys. zł |
2020 |
2019 |
Wartość centralna |
75 880 |
68 327 |
Zmniejszenie stopy wzrostu płac o 1 p.p. |
67 033 |
60 211 |
Zwiększenie stopy wzrostu płac o 1 p.p. |
86 216 |
77 840 |
Zmniejszenie rotacji o 10% |
79 103 |
71 454 |
Zwiększenie rotacji o 10% |
72 909 |
65 455 |
Zmniejszenie stopy dyskonta o 0,5 p.p, w tym: |
80 105 |
70 738 |
przypadająca na świadczenia płatne w ciągu 1 roku |
6 214 |
4 517 |
Zwiększenie stopy dyskonta o 0,5 p.p, w tym: |
74 874 |
66 310 |
przypadająca na świadczenia płatne w ciągu 1 roku |
6 210 |
4 513 |
Więcej informacji o ujęciu programu określonych świadczeń w sprawozdaniu finansowym Banku znajduje się w Nocie 2.
Koszty poniesione przez Grupę w 2020 roku z tytułu składek na pracowniczy program emerytalny wynosiły 24 491 tys. zł (w 2019 roku: 24 503 tys. zł).
Zatrudnienie w Grupie: |
||
|
|
|
w etatach |
2020 |
2019 |
Średnie zatrudnienie w roku |
3 026 |
3 161 |
Stan zatrudnienia na koniec roku |
2 994 |
3 071 |
Charakter i zasady funkcjonowania programów kapitałowych świadczeń pracowniczych
W ramach programu świadczeń kapitałowych wybranym pracownikom oferowane są akcje fantomowe Banku Handlowego w Warszawie S.A. oraz nagrody w formie akcji Citigroup (tzw. program akumulacji kapitału lub CAP).
W ramach programu CAP uprawnieni pracownicy otrzymują tzw. „akcje odroczone” Citigroup. „Akcje odroczone” w ramach programu CAP przyznawane są po średniej cenie zamknięcia z giełdy NYSE z ostatnich 5 dni poprzedzających przyznanie nagrody. „Akcje odroczone” pozwalają uczestniczyć w ekwiwalencie dywidendy, nie dają jednak prawa głosu i nie mogą zostać sprzedane do dnia przekazania. „Akcje odroczone” przekształcają się w akcje zwykłe po upływie okresu określonego w regulaminie programu CAP. Co do zasady, pracownik traci prawo do przyznanych akcji z chwilą ustania zatrudnienia w Citigroup, chyba że rozwiązanie umowy o pracę następuje w trybie gwarantującym zachowanie prawa do przyznanych akcji. Szczegółowe warunki opisane są w dokumencie „Capital Accumulation Program – Prospectus”. Akcje przyznane w poprzednich latach będą przekazywane w częściach po 25% rocznie w ciągu czterech lat począwszy pierwszego roku po przyznaniu akcji.
W 2020 roku przyznano warunkowo nagrodę pod tym Programem.
Program akcji pracowniczych podlega wewnętrznej kontroli w Biurze Polityki Wynagradzania.
W dniu 22 grudnia 2017 roku Bank wdrożył Politykę wynagrodzeń osób, których działalność zawodowa ma istotny wpływ na profil ryzyka Banku Handlowego w Warszawie S.A. („Polityka”). Polityka ta zastąpiła obowiązującą wcześniej „Politykę zmiennych składników wynagrodzenia osób zajmujących stanowiska kierownicze w Banku Handlowym w Warszawie S.A.”. Od tego czasu ww. Polityka podlegała przeglądom i zmianom.
Zgodnie z Polityką, Zarząd Banku oraz pozostałe osoby, których działalność zawodowa ma istotny wpływ na profil ryzyka Banku, otrzymują zmienne wynagrodzenia na podstawie wyników indywidualnych, jednostki organizacyjnej, w której dana osoba jest zatrudniona oraz całego Banku.
Część zmiennych wynagrodzeń przyznanych warunkowo w 2020 roku osobom objętym Polityką będzie wypłacana w transzach przez kolejne 3,5 roku lub 6 lat dla Prezesa Zarządu Banku.
Zmienne wynagrodzenia – Akcje Fantomowe |
|
Rodzaj transakcji w świetle MSSF EU |
Transakcje płatności w formie akcji rozliczane w środkach pieniężnych zgodnie z MSSF 2 |
Data przyznania nagrody w postaci akcji fantomowych |
15 stycznia 2018 roku 14 stycznia 2019 roku 14 stycznia 2020 roku |
Liczba instrumentów przyznanych |
Została ustalona w dacie przyznania nagrody akcji fantomowych |
Data zapadalności |
• Dla nagród przyznanych Prezesowi Zarządu w latach 2018-2020 – co najmniej 12, 24, 36, 48, 60, 72 miesiące od daty przyznania akcji fantomowych • Dla nagród przyznanych w latach 2018-2020 pozostałym pracownikom – co najmniej 6, 18, 30, 42 miesiące od daty przyznania akcji fantomowych
|
Data nabycia uprawnień |
• Dla nagród przyznanych Prezesowi Zarządu w latach: o 2018-2019 – co najmniej 12, 24, 36, 48, 60 miesięcy od daty przyznania akcji fantomowych o 2020 – w momencie przyznania, co najmniej 12, 24, 36, 48, 60 miesięcy od daty przyznania • Dla nagród przyznanych pozostałym pracownikom w latach: o 2018-2019 – co najmniej 6, 12, 24 i 36 miesięcy od daty przyznania akcji fantomowych o 2020 – w momencie przyznania, co najmniej 12, 24, 36 miesięcy od daty przyznania akcji fantomowych
|
Warunki nabycia uprawnień dla nagrody |
Spełnienie warunków dotyczących wyników Banku, indywidualnych wyników pracy oraz zatrudnienia w Grupie w odniesieniu do nagród przyznanych w: • 2018: o Dla Prezesa Zarządu w latach 2018-2023 o Dla pozostałych pracowników w latach 2018-2021 • 2019: o Dla Prezesa Zarządu w latach 2019-2024 o Dla pozostałych pracowników w latach 2019-2022 • 2020: o Dla Prezesa Zarządu w latach 2020-2025 o Dla pozostałych pracowników w latach 2020-2023
|
Rozliczenie programu |
W dniu rozliczenia uczestnikowi zostanie wypłacona kwota środków pieniężnych stanowiąca iloczyn posiadanych przez uczestnika akcji fantomowych oraz średniej arytmetycznej najniższej i najwyższej ceny akcji Banku na GPW w dniu zapadalności nagrody (zakończenia okresu retencji). Nabycie uprawnienia będzie każdorazowo potwierdzone decyzją Rady Nadzorczej w stosunku do Członków Zarządu oraz decyzją Zarządu w stosunku do pozostałych pracowników objętych Polityką. Zgodnie z decyzją ww. władz Banku kwota wypłaty może zostać pomniejszona lub całkowicie zredukowana zgodnie z warunkami podanymi w Polityce. Warunki te odnoszą się do wyników Banku, indywidualnych wyników pracowników, zatrudnienia i będą się odnosić do całego okresu nabywania uprawnień dla poszczególnych transz. |
Innym elementem składowym wynagrodzenia zmiennego przyznawanego w oparciu o Politykę jest Odroczona Nagroda Pieniężna.
Rodzaj transakcji w świetle MSSF EU |
Inne długoterminowe świadczenia pracownicze zgodnie z MSR 19 |
Data przyznania nagrody w postaci Odroczonej Nagrody Pieniężnej |
15 stycznia 2018 roku 14 stycznia 2019 roku 14 stycznia 2020 roku |
Przyznana kwota |
Została ustalona w dacie przyznania Odroczonej Nagrody Pieniężnej |
Data zapadalności |
• Dla nagród przyznanych Prezesowi Zarządu w latach 2018-2020 – co najmniej 18, 30, 42, 54, 66 miesięcy od daty przyznania Odroczonej Nagrody Pieniężnej • Dla nagród przyznanych w latach 2018-2020 pozostałym pracownikom – co najmniej 18, 30, 42 miesiące od daty przyznania Odroczonej Nagrody Pieniężnej;
|
Data nabycia uprawnień |
• Dla nagród przyznanych Prezesowi Zarządu w latach 2018-2020 – co najmniej 12, 24, 36, 48, 60 miesięcy od daty przyznania Odroczonej Nagrody Pieniężnej • Dla nagród przyznanych w latach 2018-2020 pozostałym pracownikom – co najmniej 12, 24 i 36 miesięcy od daty przyznania Odroczonej Nagrody Pieniężnej
|
Warunki nabycia uprawnień dla nagrody |
Spełnienie warunków dotyczących wyników Banku, indywidualnych wyników pracy oraz zatrudnienia w Grupie w odniesieniu do nagród przyznanych w: • 2018: o Dla Prezesa Zarządu w latach 2018-2023 o Dla pozostałych pracowników w latach 2018-2021 • 2019: o Dla Prezesa Zarządu w latach 2019-2024 o Dla pozostałych pracowników w latach 2019-2022 • 2020: o Dla Prezesa Zarządu w latach 2020-2025 o Dla pozostałych pracowników w latach 2020-2023
|
Rozliczenie programu |
W dniu rozliczenia uczestnikowi zostanie wypłacona kwota środków pieniężnych stanowiąca transzę Odroczonej Nagrody Pieniężnej powiększona o kwotę odsetek za okres odroczenia i retencji aż do dnia wypłaty. Wysokość odsetek została ustalona w styczniu 2018, 2019 i 2020 roku Uchwałą Rady Nadzorczej Banku dla Członków Zarządu i Uchwałą Zarządu Banku dla pozostałych pracowników objętych Polityką. Nabycie uprawnienia do nagrody będzie każdorazowo potwierdzone decyzją Rady Nadzorczej w stosunku do Członków Zarządu oraz decyzją Zarządu w stosunku do pozostałych pracowników objętych Polityką. Zgodnie z decyzją ww. władz Banku kwota wypłaty może zostać pomniejszona lub całkowicie zredukowana zgodnie z warunkami podanymi w Polityce. Warunki te odnoszą się do wyników Banku, indywidualnych wyników pracowników, zatrudnienia i będą się odnosić do całego okresu nabywania uprawnień dla poszczególnych transz. |
Założenia przyjęte do wyceny programów pracowniczych świadczeń kapitałowych
Wartość godziwa poszczególnych nagród oraz założenia przyjęte do wyceny przedstawione są poniżej:
Program CAP |
Data przyznania |
Cena wykonania / Wartość akcji na moment przyznania (w USD) |
Liczba nagrodzonych pracowników |
Liczba opcji/akcji |
1 |
13.02.2020 |
78,91 |
1 |
387 |
Program Akcje Fantomowe |
Data przyznania |
Cena wykonania / Wartość akcji na moment przyznania (w PLN) |
Liczba nagrodzonych pracowników |
Liczba opcji/akcji |
1 |
15.01.2018 |
83,02 |
38 |
21 798 |
2 |
14.01.2019 |
69,10 |
39 |
40 819 |
3 |
14.01.2020 |
52,56 |
39 |
87 285 |
|
Program CAP |
Program Akcje Fantomowe |
Okres nabywania uprawnień (lata) |
25% po każdym kolejnym roku |
W latach 2018-2019: 40% po 0,5 roku i po 20% w ciągu trzech kolejnych lat, 40% po jednym roku i po 12% w ciągu 5 kolejnych lat lub 60% po 0,5 roku i 13,33% w ciągu 3 kolejnych lat, 60% po jednym roku i 8% w ciągu 5 kolejnych lat. Od roku 2020: 40% w dniu przyznania i po 20% w ciągu trzech kolejnych lat, 40% w dniu przyznania i po 12% w ciągu 5 kolejnych lat lub 60% w dniu przyznania i po 13,33% w ciągu 3 kolejnych lat, 60% w dniu przyznania i po 8% w ciągu 5 kolejnych lat. |
Średni oczekiwany okres trwania instrumentu (życia) |
W momencie nabycia uprawnień |
W momencie nabycia uprawnień |
Prawdopodobieństwo zakończenia zatrudnienia przed terminem (roczny wskaźnik rotacji nagrodzonych pracowników) |
0,00% |
4,26% |
Wartość godziwa jednego instrumentu* |
59,26 (USD) |
34,00 (PLN) |
* różni się w zależności od daty wykonania
Liczbę oraz średnie ważone ceny akcji (program CAP) przedstawia poniższa tabela:
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
||
|
Liczba |
Średnia ważona cena akcji (w USD) |
Liczba |
Średnia ważona cena akcji (w USD) |
Występujące na początek okresu |
201 |
37,05 |
651 |
42,05 |
Przyznane w danym okresie |
387 |
78,91 |
- |
- |
Wykonane/umorzone/wygasłe w danym okresie |
201 |
81,12 |
450 |
- |
Występujące na koniec okresu |
387 |
78,91 |
201 |
37,05 |
Liczbę oraz średnie ważone ceny akcji fantomowych przedstawia poniższa tabela:
|
31.12.2020 |
31.12.2019 |
||
|
Liczba |
Średnia ważona cena akcji (w PLN) |
Liczba |
Średnia ważona cena akcji (w PLN) |
Występujące na początek okresu |
117 537 |
74,67 |
112 754 |
79,42 |
Przyznane w danym okresie |
173 560 |
52,56 |
127 171 |
69,10 |
Wykonane w danym okresie |
139 017 |
38,40 |
120 391 |
54,61 |
Umorzone/wygasłe w danym okresie |
2 178 |
- |
1 813 |
- |
Występujące na koniec okresu |
149 902 |
61,49 |
117 721 |
74,67 |
Na dzień 31 grudnia 2020 roku wartość bilansowa zobowiązań wynikających z akcji fantomowych oraz programów CAP wyniosła 16 272 tys. zł (31 grudnia 2019 roku: 13 989 tys. zł). Koszty ujęte z tego tytułu wyniosły w 2020 roku
8 064 tys. zł (w 2019 roku: 4 530 tys. zł).
Ogłoszenie stanu pandemii koronawirusa COVID-19 w Polsce w marcu 2020 roku miało istotny wpływ na działalność Grupy. Z jednej strony, zmieniło się otoczenie w jakim Grupa zaczęła funkcjonować pod wpływem bezprecedensowych działań podejmowanych przez instytucje publiczne i regulatorów, z drugiej strony odnotowana została zmiana zachowań i przyzwyczajeń klientów, zarówno instytucjonalnych, jak i detalicznych.
Działalność operacyjna
Grupa skoncentrowała się na zapewnieniu bezpieczeństwa swoim pracownikom i sprawności operacyjnej. W szczytowych okresach pandemii około 80% pracowników pozostawało w trybie pracy zdalnej, co ze względu na skalę, wymusiło dostosowanie infrastruktury teleinformatycznej Banku oraz przeprowadzenie inwestycji poprawiających bezpieczeństwo.
Dodatkowo Bank skupił się na utrzymaniu wysokiej jakości obsługi klientów pomimo wzmożonej komunikacji w kanałach zdalnych we wstępnej fazie występowania pandemii w nowym środowisku pracy zdalnej.
Dalsze informacje dotyczące wpływu Covid-19 na działalność operacyjną Grupy znajdują się w Sprawozdaniu z działalności Banku Handlowego w Warszawie S.A. oraz Grupy Kapitałowej Banku Handlowego w Warszawie S.A. w 2020 roku.
Działalność finansowa
W celu przeciwdziałania negatywnym skutkom pandemii, Rada Polityki Pieniężnej podjęła decyzje (w dniach 17 marca, 8 kwietnia i 28 maja 2020 roku) o obniżeniu stóp procentowych (w tym stopy referencyjnej łącznie o 140 punktów bazowych), które negatywnie wpływają na wynik odsetkowy Grupy. W związku z utrzymującą się niepewnością gospodarczą, odzwierciedloną w głębokości recesji, długości jej trwania oraz wysokości oczekiwanego ożywienia, co ma bezpośredni wpływ na działalność klientów Grupy, Grupa zdecydowała się utworzyć dodatkowy odpis w zakresie oczekiwanych strat kredytowych dedykowany skutkom epidemii COVID-19.
Dalsze informacje dotyczące wpływu Covid-19 na działalność finansową Grupy znajdują się w Sprawozdaniu z działalności Banku Handlowego w Warszawie S.A. oraz Grupy Kapitałowej Banku Handlowego w Warszawie S.A. w 2020 roku.
Działalność biznesowa
W obliczu bezprecedensowej sytuacji wywołanej epidemią, Grupa skupiała się na wspieraniu swoich klientów z obszaru Bankowości Instytucjonalnej i Detalicznej.
W celu wspierania płynności przedsiębiorstw i zachowania miejsc pracy, Bank wdrożył rozwiązania w ramach Programu Tarczy Antykryzysowej Polskiego Funduszu Rozwoju.
Bank rozwija również elektroniczne kanały dostępu do swoich rozwiązań i produktów. Dla klientów Bankowości Instytucjonalnej został wdrożony kwalifikowany podpis elektroniczny dla całej dokumentacji (m.in. dla umów rachunku bankowego, innych umów produktowych oraz zapytań i formularzy).
Z kolei dla klientów Bankowości Detalicznej, Bank - jako pierwszy bank w Polsce - uruchomił całkowicie zdalny i zautomatyzowany proces kredytowy oparty o rozwiązanie biometryczne dla trzech głównych produktów – konto osobiste, kartę kredytową i pożyczkę gotówkową.
Jednocześnie Bank prowadził szeroką kampanię edukacyjną dotyczącą cyberbezpieczeństwa (poświęconą m.in. metodom socjotechnicznym wykorzystywanym przez hakerów - również tym związanym z pandemią COVID-19).
Dalsze informacje dotyczące wpływu Covid-19 na działalność biznesową Grupy znajdują się w Sprawozdaniu z działalności Banku Handlowego w Warszawie S.A. oraz Grupy Kapitałowej Banku Handlowego w Warszawie S.A. w 2020 roku.
Wpływ na ryzyko kredytowe
W 2020 roku w związku z wybuchem pandemii COVID-19 Bank podjął szereg działań w zakresie zarządzania ryzykiem kredytowym. Z uwagi na znaczną dynamikę zmian, wysoką niepewność co do rozwoju wydarzeń związanych z COVID-19, w szczególności w zakresie skali spowolnienia, horyzontu czy skutków programów pomocowych, Bank na bieżąco analizuje uwarunkowania rynkowe i ich wpływ na jakość portfela kredytowego, jak również monitoruje wytyczne nadzoru w zakresie zasad ujmowania wpływu COVID-19 na kalkulację odpisów z tytułu oczekiwanych strat kredytowych.
Bank monitoruje portfel kredytowy, ze szczególnym uwzględnieniem oceny skali wpływu i wrażliwości poszczególnych branż i klientów na sytuację związaną ze skutkami pandemii. W wyniku tego monitoringu, Bank zdyskontował aktualną niepewność gospodarczą i jej potencjalne skutki w ocenach wiarygodności kredytowej kredytobiorców oraz zmianie klasyfikacji. Dodatkowo Bank uwzględnił obserwowane i prognozowane zmiany otoczenia makroekonomicznego.
W przypadku Bankowości Instytucjonalnej wynik z tytułu oczekiwanych strat kredytowych w 2020 roku wyniósł 82 miliony złotych, podczas gdy uwzględniający zdarzenia o charakterze jednorazowym wynik roku 2019 był równy 168 mln zł. W pierwszym półroczu 2020 r. koszty ryzyka odzwierciedliły wpływ pandemii, podjęte przez Bank działania oraz przyjęte scenariusze prognoz makroekonomicznych, przy czym największa zmiana dotyczyła ekspozycji znajdujących się w koszyku 2. Częściowe rozwiązanie odpisów w drugiej połowie 2020 było związane m.in. ze zdarzeniami jednorazowymi oraz z poprawiającymi się prognozami makroekonomicznymi (w stosunku do przewidywań według stanu na 30 czerwca 2020) i ich odbiciem w horyzoncie szacowania oczekiwanych strat kredytowych.
Dla portfela należności klientów detalicznych ze względu na skalę narzędzi pomocowych, dostosowanie polityki kredytowej oraz mniejszego popytu na produkty kredytowe ze względu na pandemię, wartość odpisów wynikająca z samych modeli oczekiwanych strat kredytowych była niższa niż w poprzednich latach. Efekt ten był w skompensowany negatywnym wpływem pogarszających się prognoz makroekonomicznych, choć w drugiej połowie 2020 roku zostały one pozytywnie zrewidowane.
Z powodu m.in. stosowanym narzędzi pomocowych wpływ na oczekiwane straty kredytowe może nie być w pełni odzwierciedlony w wynikach modeli utraty wartości, zatem Grupa zawiązała na ten cel dodatkowe odpisy. Odpisy te dotyczyły zarówno należności klientów Bankowości Instytucjonalnej oraz Bankowości Detalicznej.
Wynik z tytułu oczekiwanych strat kredytowych w podziale na segmenty działalności kształtował się następująco.
|
I półrocze |
II półrocze |
2020 |
2019 |
Bankowość detaliczna |
(65 536) |
(42 763) |
(108 299) |
(77 452) |
Bankowość instytucjonalna |
(137 963) |
55 995 |
(81 968) |
(168 266) |
Razem |
(203 499) |
13 232 |
(190 267) |
(245 718) |
Dalsze analizy kosztów wyniku z tytułu oczekiwanych strat kredytowych zostały zaprezentowane w Nocie 13. Charakterystyka portfela została przedstawiona w sekcji Zarządzanie Ryzykiem, gdzie zaprezentowano podział portfela kredytowego na koszyki zgodnie z opartą na MSSF 9 polityką rachunkowości Banku oraz ze względu na dni opóźnienia lub rating.
Grupa analizuje wrażliwość oczekiwanych strat kredytowych pod kątem metod i założeń modelu oczekiwanych strat kredytowych, w szczególności wrażliwość na prognozy sytuacji makroekonomicznej. Zaprezentowane w tabeli poniżej zmiany oczekiwanych strat kredytowych dla ekspozycji bez utraty wartości zostały wyznaczone jako różnica pomiędzy oczekiwanymi stratami kredytowymi wyliczonymi dla konkretnego scenariusza makroekonomicznego, a oczekiwanymi stratami kredytowymi wyliczonymi z uwzględnieniem wszystkich scenariuszy makroekonomicznych zważonych prawdopodobieństwem ich realizacji.
Rosnąca niepewność i zmienność uwarunkowań przełożyła się na wzrost wrażliwości i skali wpływu zastosowanego scenariusza makroekonomicznego na szacunki oczekiwanych strat kredytowych.
Zmiana poziomu oczekiwanych strat kredytowych dla ekspozycji bez utraty wartości (Etap 1 i 2), przy założeniu 100% realizacji scenariusza na dzień 31.12.2020, w tys. zł |
Scenariusz optymistyczny |
Scenariusz pesymistyczny |
Bankowość detaliczna |
(1 923) |
2 030 |
Bankowość instytucjonalna |
(3 040) |
5 025 |
Razem |
(4 963) |
7 055 |
Szczegóły dotyczące scenariuszy zostały prezentowane w Nocie Zarządzanie Ryzykiem.
Bank udziela i pośredniczy w udzielaniu kredytobiorcom narzędzi pomocowych w ramach ustawowych i pozaustawowych inicjatyw. Możliwość odroczenia spłat oferowana przez Bank jest elementem moratorium pozaustawowego w rozumieniu wytycznych Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego, dotyczących ustawowych i pozaustawowych moratoriów na spłaty kredytów, które banki stosują w związku z kryzysem wywołanym COVID-19. Moratorium to zostało sfinalizowane w maju 2020 roku przez banki będące członkami Związku Banków Polskich i notyfikowane do EBA przez Urząd Komisji Nadzoru Finansowego. Moratorium obejmuje instrumenty pomocowe udzielane od 13 marca do 30 czerwca 2020 r., które następnie zostało przedłużone do dnia 31 marca 2021 roku.
W czerwcu 2020 r., w oparciu o wprowadzone przepisy, Bank udostępnił konsumentom możliwość skorzystania z możliwości zawieszenia umowy kredytowej na okres do 3 miesięcy, bez naliczania w tym czasie odsetek za korzystanie z kapitału (moratorium ustawowe). Moratorium to zostało także notyfikowane do EBA przez UKNF.
Poniższa tabela prezentuje wartość bilansową brutto na 31 grudnia 2020 należności objętych moratoriami w spłacie
w tys. zł |
Wartość bilansowa brutto* |
|
|
|
|
|
|
Rezydualny termin moratoriów |
|
|
|
|
Razem |
<= 3 miesiące |
> 3 miesiące |
> 6 miesięcy |
Wygasłe |
Segment bankowości instytucjonalnej |
271 032 |
- |
- |
- |
271 032 |
Segment bankowości detalicznej |
728 021 |
42 091 |
4 009 |
- |
681 921 |
Razem |
999 054 |
42 091 |
4 009 |
- |
952 953 |
*Tabela przedstawia wartość bilansową brutto na datę bilansową, zatem w szczególności nie zawiera spłaconych pożyczek i kredytów, które podlegały moratoriom.
Odroczenia w spłacie należności Bank traktuje jako zmianę harmonogramu spłat będącą nieistotną zmianą umowy, a efekt tej zmiany ujmowany jest w rachunku wyników w wyniku odsetkowym. Wpływ z tytułu nieistotnej zmiany ujęty w rachunku wyników w 2020 roku był ujemny i wyniósł 1 253 tys. zł. Występowanie moratorium w spłacie wierzytelności nie powoduje automatycznie reklasyfikowania ekspozycji kredytowej do aktywów z istotnym wzrostem ryzyka kredytowego od początkowego ujęcia.
Wpływ na ryzyko płynności
W zakresie procesów zarządzania płynnością i sytuacją wywołaną pandemią COVID-19 Bank wprowadził wzmożony monitoring sytuacji płynnościowej Banku oraz zwiększył częstotliwość posiedzeń Komitetu ds. Zarządzania Aktywami i Pasywami zwoływanych w celu bieżącego monitorowania płynności Banku i zarządzania ryzykiem płynności.
Jednoczenie Bank odnotował znaczące zwiększenie środków klientowskich i polepszenie kluczowych miar płynności takich jak wskaźnik LCR zaprezentowane w sekcji „Zarządzanie ryzykiem”.
Test na utratę wartości dla wartości firmy
Grupa corocznie przeprowadza obligatoryjne testy na utratę wartości firmy zgodnie z modelem opracowanym na podstawie wytycznych zawartych w MSR 36. Test przeprowadzony na 31 grudnia 2020 wykazał utratę wartości części wartości firmy alokowanej do segmentu klientów bankowości detalicznej w kwocie 214,7 mln zł. Szczegóły zostały zaprezentowane w Nocie 25.
Z dniem 1 stycznia 2021 roku zaczęły obowiązywać wytyczne EBA dotyczące stosowania definicji niewykonania zobowiązania, określonej w art. 178 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 roku. Wdrożenie zmian ma na celu ujednolicenie podejścia na rynku europejskim zapewniając w ten sposób porównywalność poziomów kredytów niepracujących prezentowanych przez instytucje finansowe. Główne zmiany dotyczą zmiany sposobu naliczania liczby dni przeterminowania, w tym określenie progów istotności (względnego i bezwzględnego) wobec przeterminowanych kwot czy szczegółowych zasad traktowania wspólnych zobowiązań kredytowych i zasad zarażania statusem niewykonania zobowiązania. Wpływ wdrożenia wytycznych EBA na koszty z tytułu ryzyka kredytowego Grupy nie był istotny.
Po dniu 31 grudnia 2020 roku nie wystąpiły inne zdarzenia, nieujęte w tym sprawozdaniu finansowym, mogące w znaczący sposób wpłynąć na wyniki Grupy.
podpisy Członków Zarządu |
||
23.03.2021 roku |
Sławomir S. Sikora |
Prezes Zarządu |
........................... |
............................................. |
................................ |
Data |
Imię i nazwisko |
Stanowisko/funkcja |
|
|
|
23.03.2021 roku |
Natalia Bożek |
Wiceprezes Zarządu |
........................ |
............................................. |
................................ |
Data |
Imię i nazwisko |
Stanowisko/funkcja |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
23.03.2021 roku |
Dennis Hussey |
Wiceprezes Zarządu |
........................ |
............................................. |
................................ |
Data |
Imię i nazwisko |
Stanowisko/funkcja |
|
|
|
23.03.2021 roku |
Maciej Kropidłowski |
Wiceprezes Zarządu |
........................ |
............................................. |
................................ |
Data |
Imię i nazwisko |
Stanowisko/funkcja |
|
|
|
23.03.2021 roku |
Barbara Sobala |
Wiceprezes Zarządu |
........................ |
............................................. |
................................ |
Data |
Imię i nazwisko |
Stanowisko/funkcja |
|
|
|
23.03.2021 roku |
James Foley |
Członek Zarządu |
........................ |
............................................. |
................................ |
Data |
Imię i nazwisko |
Stanowisko/funkcja |
23.03.2021 roku |
Katarzyna Majewska |
Członek Zarządu |
........................ |
............................................. |
................................ |
Data |
Imię i nazwisko |
Stanowisko/funkcja |