Skonsolidowane sprawozdanie finansowe
GRUPY KAPITAŁOWEJ GETIN NOBLE BANK S.A.
za rok zakończony dnia 31 grudnia 2020 roku
wraz ze sprawozdaniem niezależnego
biegłego rewidenta z badania
Warszawa, marzec 2021 roku
01.01.2020-31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019-31.12.2019 tys. zł | 01.01.2020-31.12.2020 tys. EUR | 01.01.2019-31.12.2019 tys. EUR | |
Wynik z tytułu odsetek | 1 037 504 | 949 787 | 231 886 | 220 788 |
Wynik z tytułu prowizji i opłat | 61 420 | 76 999 | 13 728 | 17 899 |
Zysk/ (strata) brutto | (613 926) | (693 442) | (137 215) | (161 198) |
Zysk/ (strata) netto | (559 389) | (591 551) | (125 025) | (137 512) |
Zysk/ (strata) netto przypadający akcjonariuszom jednostki dominującej | (559 389) | (591 551) | (125 025) | (137 512) |
Całkowite dochody/ (straty) za okres | (365 937) | (481 637) | (81 788) | (111 962) |
Przepływy pieniężne netto uwzględniające zmiany różnic kursowych | 420 171 | 190 245 | 93 910 | 44 225 |
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | 31.12.2020 tys. EUR | 31.12.2019 tys. EUR | |
Kredyty i pożyczki udzielone klientom | 34 110 926 | 37 126 889 | 7 391 637 | 8 718 302 |
Suma aktywów | 49 930 586 | 52 828 439 | 10 819 664 | 12 405 410 |
Zobowiązania wobec klientów | 43 757 555 | 46 169 373 | 9 482 005 | 10 841 698 |
Kapitał własny ogółem | 2 004 277 | 2 534 949 | 434 315 | 595 268 |
Kapitał Tier 1 | 2 665 059 | 3 216 844 | 577 503 | 755 394 |
Kapitał Tier 2 | 428 236 | 684 792 | 92 796 | 160 806 |
Łączny współczynnik kapitałowy | 8,6% | 10,0% | 8,6% | 10,0% |
Liczba akcji | 1 044 553 267 | 1 044 553 267 | 1 044 553 267 | 1 044 553 267 |
Wybrane dane finansowe zawierające podstawowe pozycje skonsolidowanego sprawozdania finansowego przeliczono na euro według następujących zasad:
Nota | 01.01.2020- 31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019- 31.12.2019 tys. zł | |
DZIAŁALNOŚĆ KONTYNUOWANA | |||
Przychody z tytułu odsetek, w tym: | II.8 |
|
|
od aktywów finansowych wycenianych według zamortyzowanego kosztu |
|
|
|
od aktywów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez inne całkowite dochody |
|
|
|
od aktywów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy |
|
|
|
od zobowiązań finansowych |
|
|
|
Koszty z tytułu odsetek | II.8 |
(
|
(
|
Wynik z tytułu odsetek |
|
|
|
Przychody z tytułu prowizji i opłat | II.9 |
|
|
Koszty z tytułu prowizji i opłat | II.9 |
(
|
(
|
Wynik z tytułu prowizji i opłat |
|
|
|
Przychody z tytułu dywidend | II.10 |
|
|
Wynik na instrumentach finansowych wycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy oraz wynik z pozycji wymiany | II.11 |
|
(
|
Wynik z tytułu zaprzestania ujmowania aktywów finansowych niewycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy | II.12 |
|
|
Pozostałe przychody operacyjne | II.13 |
|
|
Pozostałe koszty operacyjne | II.13 |
(
|
(
|
Wynik z tytułu pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych |
(
|
(
|
|
Koszty ryzyka prawnego kredytów walutowych | II.40 |
(
|
(
|
Koszty działania | II.14 |
(
|
(
|
Wynik z tytułu modyfikacji nieistotnych | II.15 |
(
|
(
|
Wynik z odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości aktywów finansowych i rezerwy na zobowiązania pozabilansowe | II.16 |
(
|
(
|
Wynik z odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości inwestycji w jednostki stowarzyszone | II.17 |
(
|
(
|
Wynik z działalności operacyjnej |
(
|
(
|
|
Udział w zyskach/ (stratach) jednostek stowarzyszonych wycenianych metodą praw własności |
|
|
|
Zysk/ (strata) brutto |
(
|
(
|
|
Podatek dochodowy | II.18 |
|
|
Zysk z działalności kontynuowanej |
(
|
(
|
|
Zysk/ (strata) netto |
(
|
(
|
|
Przypadający: | |||
akcjonariuszom jednostki dominującej |
(
|
(
|
|
akcjonariuszom niekontrolującym | 0 |
|
Zysk/ (strata) na jedną akcję w złotych:
Zysk/ (strata) na jedną akcję w złotych: | II.19 | ||
Podstawowy zysk (podstawowa strata) przypadający na jedną akcję z działalności kontynuowanej |
(
|
(
|
|
Podstawowy zysk (podstawowa strata) przypadający na jedną akcję z działalności zaniechanej |
|
|
|
Podstawowy zysk (podstawowa strata) przypadający na jedną akcję |
(
|
(
|
|
Rozwodniony zysk (rozwodniona strata) przypadający na jedną akcję z działalności kontynuowanej |
|
|
|
Rozwodniony zysk (rozwodniona strata) przypadający na jedną akcję z działalności zaniechanej |
|
|
|
Rozwodniony zysk (rozwodniona strata) przypadający na jedną akcję |
|
|
W 2020 i 2019 roku w Grupie nie wystąpiła działalność zaniechana.
Nota | 01.01.2020- 31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019- 31.12.2019 tys. zł | |
Zysk/ (strata) netto za okres |
(
|
(
|
|
Pozycje, które nie zostaną przeklasyfikowane do rachunku zysków i strat, w tym: |
|
|
|
Zyski/ (straty) aktuarialne | II.40 |
|
|
Wycena kapitałowych instrumentów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez inne całkowite dochody |
|
|
|
Udział w innych całkowitych dochodach/(stratach) jednostek stowarzyszonych |
|
(
|
|
Pozycje, które zostaną przeklasyfikowane do rachunku zysków i strat, w tym: |
|
|
|
Wycena dłużnych instrumentów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez inne całkowite dochody |
|
|
|
Efekt rachunkowości zabezpieczeń przepływów pieniężnych | III.6 |
|
|
Inne całkowite dochody, przed opodatkowaniem |
|
|
|
Podatek dochodowy dotyczący pozycji, które nie zostaną przeklasyfikowane do rachunku zysków i strat | II.18 |
(
|
|
Podatek dochodowy dotyczący pozycji, które zostaną przeklasyfikowane do rachunku zysków i strat | II.18 |
(
|
(
|
Inne całkowite dochody/ (straty) netto |
|
|
|
Całkowite dochody/ (straty) za okres |
(
|
(
|
|
Przypadające: | |||
akcjonariuszom jednostki dominującej |
(
|
(
|
|
akcjonariuszom niekontrolującym |
|
|
Nota | 31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
AKTYWA | |||
Kasa, środki w Banku Centralnym | II.20 |
|
|
Należności od banków i instytucji finansowych | II.21 |
|
|
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu | II.22 |
|
|
Aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy | II.23 |
|
|
Pochodne instrumenty finansowe | II.24 |
|
|
Kredyty i pożyczki udzielone klientom | II.25 |
|
|
wyceniane według zamortyzowanego kosztu |
|
|
|
wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy |
|
|
|
Pozostałe instrumenty finansowe, w tym: | II.26 |
|
|
wyceniane do wartości godziwej przez inne całkowite dochody |
|
|
|
wyceniane według zamortyzowanego kosztu |
|
|
|
Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych | II.28 |
|
|
Wartości niematerialne | II.29 |
|
|
Rzeczowe aktywa trwałe | II.30 |
|
|
Nieruchomości inwestycyjne | II.31 |
|
|
Aktywa przejęte za długi | II.32 |
|
|
Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży | II.34 |
|
|
Należności z tytułu bieżącego podatku dochodowego |
|
|
|
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego | II.18 |
|
|
Inne aktywa | II.35 |
|
|
SUMA AKTYWÓW |
|
|
ZOBOWIĄZANIA I KAPITAŁ WŁASNY | |||
Zobowiązania | |||
Zobowiązania wobec banków i instytucji finansowych | II.36 |
|
|
Pochodne instrumenty finansowe | II.24 |
|
|
Zobowiązania wobec klientów | II.37 |
|
|
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych, w tym: | II.38 |
|
|
zobowiązania podporządkowane |
|
|
|
Pozostałe zobowiązania | II.39 |
|
|
Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego | II.18 |
|
|
Rezerwy | II.40 |
|
|
Suma zobowiązań |
|
|
|
Kapitał własny przypadający akcjonariuszom jednostki dominującej |
|
|
|
Kapitał podstawowy | II.41 |
|
|
Zyski zatrzymane |
(
|
(
|
|
Pozostałe kapitały | II.42 |
|
|
Kapitał akcjonariuszy niekontrolujących |
|
|
|
Kapitał własny ogółem |
|
|
|
SUMA ZOBOWIĄZAŃ I KAPITAŁU WŁASNEGO |
|
|
01.01.2020- 31.12.2020 | Kapitał podstawowy tys. zł | Zyski zatrzymane tys. zł | Kapitał zapasowy tys. zł | Kapitał z aktualizacji wyceny tys. zł | Pozostałe kapitały rezerwowe tys. zł | Razem tys. zł | Kapitał akcjonariuszy niekontrolujących tys. zł | Kapitał własny ogółem tys. zł |
Na dzień 01.01.2020 |
|
(
|
|
(
|
|
|
|
|
Całkowite dochody/ (straty) za okres |
|
(
|
|
|
|
(
|
|
(
|
Zysk (strata) |
|
(
|
|
|
|
(
|
|
(
|
Inne całkowite dochody |
|
|
|
|
|
|
|
|
Podział wyniku finansowego za poprzedni rok |
|
|
(
|
|
(
|
|
|
|
Umorzenie instrumentów finansowych |
|
(
|
|
|
|
(
|
|
(
|
Razem zwiększenie (zmniejszenie) wartości kapitału własnego |
|
(
|
(
|
|
(
|
(
|
|
(
|
Na dzień 31.12.2020 |
|
(
|
|
|
|
|
|
|
W dniu 31 grudnia 2020 roku Bankowy Fundusz Gwarancyjny wszczął przymusową restrukturyzację Idea Banku S.A. Posiadane przez Bank akcje Idea Banku S.A. zostały umorzone. Całkowita wartość umorzonych instrumentów wyniosła 163,3 mln zł oraz 1,4 mln zł z tytułu umorzenia akcji Idea Banku S.A. w jednostce stowarzyszonej wycenianej metodą praw własności. Wartość wyceny umorzonych akcji ujęta do dnia umorzenia w kwocie -150,9 mln zł została skorygowana w pozycji kapitał z aktualizacji wyceny.
01.01.2019- 31.12.2019 | Kapitał podstawowy tys. zł | Zyski zatrzymane tys. zł | Kapitał zapasowy tys. zł | Kapitał z aktualizacji wyceny tys. zł | Pozostałe kapitały rezerwowe tys. zł | Razem tys. zł | Kapitał akcjonariuszy niekontrolujących tys. zł | Kapitał własny ogółem tys. zł |
Na dzień 01.01.2019 |
|
(
|
|
(
|
|
|
|
|
Całkowite dochody/ (straty) za okres |
|
(
|
|
|
|
(
|
|
(
|
Zysk (strata) |
|
(
|
|
|
|
(
|
|
(
|
Inne całkowite dochody |
|
(
|
|
|
|
|
|
|
Podział wyniku finansowego za poprzedni rok |
|
|
(
|
|
|
|
|
|
Razem zwiększenie (zmniejszenie) wartości kapitału własnego |
|
|
(
|
|
|
(
|
|
(
|
Na dzień 31.12.2019 |
|
(
|
|
(
|
|
|
|
|
W dniu 10 stycznia 2019 roku Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego zarejestrował podwyższenie kapitału zakładowego Banku o łączną kwotę 100 000 001,01 zł w drodze emisji 36 630 037 akcji zwykłych na okaziciela serii E o wartości nominalnej 2,73 zł każda akcja.
Nota | 01.01.2020- 31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019- 31.12.2019 tys. zł | |
Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej | |||
Zysk/ (strata) netto |
(
|
(
|
|
Korekty razem: |
|
|
|
Amortyzacja | II.14 |
|
|
Udział w (zyskach)/ stratach jednostek stowarzyszonych |
(
|
(
|
|
(Zysk)/ strata z działalności inwestycyjnej |
|
|
|
Korekty wynikające z kosztów z tytułu odsetek z działalności finansowej |
|
|
|
Korekty wynikające z przychodów z tytułu odsetek z działalności inwestycyjnej |
(
|
(
|
|
Korekty wynikające z przychodu z tytułu dywidend |
(
|
(
|
|
Zmiana stanu należności od banków i instytucji finansowych | II.47 |
(
|
(
|
Zmiana stanu aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu |
(
|
(
|
|
Zmiana stanu aktywów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy |
|
|
|
Zmiana stanu pochodnych instrumentów finansowych (aktywo) | II.47 |
|
|
Zmiana stanu pożyczek i kredytów udzielonych klientom |
|
|
|
Zmiana stanu instrumentów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez inne całkowite dochody | II.47 |
|
(
|
Zmiana stanu instrumentów finansowych wycenianych według zamortyzowanego kosztu |
|
|
|
Zmiana stanu innych aktywów |
|
|
|
Zmiana stanu zobowiązań wobec banków i instytucji finansowych | II.47 |
|
|
Zmiana stanu pochodnych instrumentów finansowych (zobowiązanie) | II.47 |
|
(
|
Zmiana stanu zobowiązań wobec klientów |
(
|
|
|
Zmiana stanu zobowiązań z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych | II.47 |
(
|
(
|
Zmiana stanu pozostałych zobowiązań |
|
|
|
Zmiana stanu rezerw | II.47 |
|
|
Pozostałe korekty |
(
|
|
|
Podatek dochodowy |
(
|
(
|
|
Przepływy pieniężne z działalności (wykorzystane w działalności) |
|
|
|
Zapłacony podatek dochodowy |
|
(
|
|
Środki pieniężne netto z działalności operacyjnej |
|
|
|
Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej | |||
Zbycie wartości niematerialnych oraz rzeczowych aktywów trwałych |
|
|
|
Dywidendy otrzymane | II.10 |
|
|
Otrzymane odsetki od inwestycyjnych papierów wartościowych |
|
|
|
Nabycie wartości niematerialnych oraz rzeczowych aktywów trwałych |
(
|
(
|
|
Środki pieniężne netto wykorzystane w działalności inwestycyjnej |
(
|
(
|
|
Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej | |||
Wykup wyemitowanych dłużnych papierów wartościowych | II.38 |
(
|
(
|
Spłata zaciągniętych kredytów | II.36 |
(
|
(
|
Zapłacone odsetki od kredytów, leasingu i wyemitowanych papierów wartościowych |
(
|
(
|
|
Płatności leasingowe |
(
|
(
|
|
Środki pieniężne netto wykorzystane w działalności finansowej |
(
|
(
|
|
Zwiększenie/ (zmniejszenie) netto stanu środków pieniężnych i ich ekwiwalentów przed skutkami zmian kursów wymiany |
|
|
|
Skutki zmian kursów wymiany, które dotyczą środków pieniężnych i ekwiwalentów środków pieniężnych |
|
(
|
|
Zwiększenie/ (zmniejszenie) netto stanu środków pieniężnych i ich ekwiwalentów |
|
|
|
Środki pieniężne i ich ekwiwalenty na początek okresu |
|
|
|
Środki pieniężne i ich ekwiwalenty na koniec okresu | II.47 |
|
|
Noty objaśniające stanowią integralną część skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy Kapitałowej Getin Noble Bank S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2020 roku.
Nazwa jednostki sprawozdawczej lub inne dane identyfikacyjne –
Wyjaśnienie zmian w nazwie jednostki sprawozdawczej lub innych danych identyfikacyjnych, które to zmiany nastąpiły od zakończenia poprzedniego okresu sprawozdawczego –
Siedziba jednostki –
Forma prawna –
Państwo rejestracji –
Adres zarejestrowanego biura jednostki –
Podstawowe miejsce prowadzenia działalności –
Opis charakteru oraz podstawowego zakresu działalności jednostki –
Nazwa jednostki dominującej –
Nazwa jednostki dominującej najwyższego szczebla grupy –
Jednostką dominującą Grupy jest Getin Noble Bank S.A. („Bank”, „jednostka dominująca”, „Emitent”, „GNB”) z siedzibą w Warszawie przy Rondzie Ignacego Daszyńskiego 2C, zarejestrowany na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego w dniu 25 kwietnia 2008 roku pod numerem KRS 0000304735. Jednostce dominującej nadano numer statystyczny REGON 141334039. Podstawą prawną działalności Banku jest Statut sporządzony w formie aktu notarialnego z dnia 5 marca 2008 roku (z późniejszymi zmianami).
Kapitał podstawowy Banku wynosi 2 851 630 418,91 zł i dzieli się na 883381106 akcji serii A, 18 315 019 akcji serii B, 69 597 068 akcji serii C, 36 630 037 akcji serii D oraz 36 630 037 akcji serii E o wartości nominalnej 2,73 zł każda. Akcje Banku są akcjami zwykłymi na okaziciela, każdej akcji przysługuje prawo 1 głosu podczas Walnego Zgromadzenia Banku. Akcje są dopuszczone do obrotu giełdowego na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie i są notowane pod nazwą skróconą GETINOBLE, oznaczone kodem PLGETBK00012.
Struktura własności znacznych pakietów akcji jednostki dominującej na dzień 31 grudnia 2020 roku zgodnie z informacjami posiadanymi przez Bank przedstawiała się następująco:
Liczba posiadanych akcji | Liczba posiadanych głosów na WZA | % udział w kapitale podstawowym | % głosów na WZA | |
LC Corp B.V. | 499 731 696 | 499 731 696 | 47,84% | 47,84% |
dr Leszek Czarnecki (bezpośrednio) | 88 208 870 | 88 208 870 | 8,44% | 8,44% |
Getin Holding S.A. | 66 771 592 | 66 771 592 | 6,39% | 6,39% |
Pozostali akcjonariusze | 389 841 109 | 389 841 109 | 37,33% | 37,33% |
Razem | 1 044 553 267 | 1 044 553 267 | 100,00% | 100,00% |
Podmiotem dominującym Banku i Grupy Kapitałowej jest dr Leszek Czarnecki, który bezpośrednio oraz za pośrednictwem podmiotów zależnych posiada w sumie 62,77% akcji Getin Noble Banku S.A. Dane dotyczące akcji posiadanych przez dr. Leszka Czarneckiego i jego podmioty zależne przedstawiono w poniższej tabeli:
Liczba posiadanych akcji | Liczba posiadanych głosów na WZA | % udział w kapitale podstawowym | % głosów na WZA | |
LC Corp B.V. | 499 731 696 | 499 731 696 | 47,84% | 47,84% |
dr Leszek Czarnecki (bezpośrednio) | 88 208 870 | 88 208 870 | 8,44% | 8,44% |
Getin Holding S.A. | 66 771 592 | 66 771 592 | 6,39% | 6,39% |
Pozostałe | 1 016 091 | 1 016 091 | 0,10% | 0,10% |
Razem | 655 728 249 | 655 728 249 | 62,77% | 62,77% |
Na dzień podpisania niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego skład organów zarządczych i nadzorujących Getin Noble Bank S.A. był następujący:
Zarząd Getin Noble Banku S.A. | |
Prezes Zarządu | Artur Klimczak |
Członkowie Zarządu | Karol Karolkiewicz |
Maciej Kleczkiewicz | |
Mateusz Solak | |
Maja Stankowska | |
Wojciech Tomasik |
W dniu 28 kwietnia 2020 roku Rada Nadzorcza Banku podjęła uchwałę o powołaniu Zarządu Banku na kolejną 3-letnią łączną kadencję rozpoczynającą się od dnia 9 maja 2020 roku.
Pan Marcin Romanowski nie wyraził intencji powołania do Zarządu Banku na kolejną kadencję, w związku z czym pełnił funkcję Członka Zarządu do dnia 8 maja 2020 roku.
W dniu 26 czerwca 2020 roku Rada Nadzorcza Banku powołała Pana Mateusza Solaka do składu Zarządu Banku ze skutkiem na dzień 1 lipca 2020 roku.
Pan Tomasz Misiak w dniu 3 września 2020 roku złożył rezygnację z pełnienia funkcji Członka Zarządu ze skutkiem na dzień 3 września 2020 roku.
W dniu 14 stycznia 2021 roku Rada Nadzorcza Banku powołała Pana Jerzego Pruskiego na stanowisko Wiceprezesa Zarządu Banku ze skutkiem od dnia 14 stycznia 2021 roku.
Pan Jerzy Pruski złożył rezygnację z pełnienia funkcji Wiceprezesa Zarządu Banku oraz udziału w Zarządzie Banku ze skutkiem na dzień 25 lutego 2021 roku.
Rada Nadzorcza Getin Noble Banku S.A. | |
Przewodniczący Rady Nadzorczej | dr Leszek Czarnecki |
Członkowie Rady Nadzorczej | Barbara Bakalarska |
Mariusz Grendowicz | |
Tadeusz Hołyński | |
Jacek Lisik | |
Piotr Liszcz | |
Maciej Stańczuk |
W dniu 23 stycznia 2020 roku Pan Krzysztof Bielecki złożył rezygnację z funkcji Członka Rady Nadzorczej Banku.
W dniu 29 października 2020 roku Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie powołało do składu Rady Nadzorczej, na wspólną trzyletnią kadencję, Pana Macieja Stańczuka oraz Pana Piotra Liszcza.
W okresie 12 miesięcy zakończonym dnia 31 grudnia 2020 roku oraz do dnia sporządzenia niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego nie wystąpiły inne zmiany w składzie Zarządu i Rady Nadzorczej Banku.
Grupa Kapitałowa Getin Noble Bank S.A. („Grupa Kapitałowa”, „Grupa”) składa się z Getin Noble Banku S.A. jako podmiotu dominującego oraz jego spółek zależnych. Bank posiada także udziały w jednostkach stowarzyszonych.
Czas trwania poszczególnych jednostek wchodzących w skład Grupy Kapitałowej jest nieoznaczony.
Getin Noble Bank S.A. jest bankiem uniwersalnym, który dysponuje ofertą produktową w zakresie finansowania oraz oszczędzania i inwestowania, a także zapewnia szeroki wachlarz usług dodatkowych, dostępnych przy wykorzystaniu różnych kanałów kontaktu z klientem – poczynając od tradycyjnych placówek bankowych, po rozwiązania technologiczne wykorzystane w ramach bankowości internetowej i placówkach bankowych nowej generacji.
Bankowość detaliczną Bank prowadzi pod marką Getin Bank, który specjalizuje się w obsłudze depozytowej klientów oraz sprzedaży kredytów detalicznych. Getin Bank oferuje również produkty inwestycyjne oraz jest aktywnym podmiotem w segmencie usług finansowych skierowanych do klientów prowadzących działalność gospodarczą oraz jednostek samorządu terytorialnego. Pion bankowości prywatnej (private banking) dedykowany do obsługi zamożnych klientów prowadzony jest pod marką Noble Bank.
Ofertę własną Banku uzupełniają produkty spółek zależnych, m. in. usługi maklerskie związane z rynkiem papierów wartościowych i giełd towarowych. W ramach współpracy ze spółkami powiązanymi Grupa oferuje także usługi z zakresu lokowania środków pieniężnych poprzez oferowanie jednostek uczestnictwa, doradztwo w zakresie inwestycji, zarządzanie portfelami inwestycyjnymi, tworzenie i zarządzanie funduszami inwestycyjnymi oraz usługi w zakresie pośrednictwa finansowo-kredytowego, oszczędnościowego, inwestycyjnego, a także finansów osobistych.
Informacje dotyczące jednostek zależnych objętych niniejszym skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym Grupy Kapitałowej Getin Noble Bank S.A. przedstawiają się następująco:
Procentowa wielkość udziałów/ praw do głosów posiadanych przez Grupę | 31.12.2020 | 31.12.2019 |
Noble Securities S.A. | 100% | 100% |
Noble Concierge sp. z o.o. w likwidacji | 100% | 100% |
Sax Development sp. z o.o. | 100% | 100% |
Property Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych 1) | 100% | 100% |
ProEkspert sp. z o.o. | 100% | 100% |
Debtor Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty | 100% | 100% |
Open Finance Wierzytelności Detalicznych Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty | 87,98% | 87,47% |
GNB Leasing Plan DAC 2) | - | 0% |
GNB Auto Plan 2017 sp. z o.o. 2) | 0% | 0% |
1) Property Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych posiada 100% udziałów w 9 spółkach celowych.
2) Spółka specjalnego przeznaczenia, z którą Bank przeprowadził transakcję sekurytyzacji wierzytelności; Grupa nie posiada zaangażowania kapitałowego w tej jednostce.
Wszystkie jednostki zależne są objęte konsolidacją metodą pełną.
Na dzień 31 grudnia 2020 roku i 31 grudnia 2019 roku Grupa posiadała 42,91% udziału w kapitale własnym jednostki stowarzyszonej Open Finance S.A. oraz 36,39% udziału w kapitale własnym jednostki stowarzyszonej Noble Funds Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A., wycenianych metodą praw własności.
Ze względu na istotę powiązań między Getin Noble Bankiem S.A. a spółką specjalnego przeznaczenia – GNB Auto Plan 2017 sp. z o.o., z którą Bank przeprowadził transakcję sekurytyzacji wierzytelności, spółka została objęta konsolidacją metodą pełną, pomimo iż Grupa nie posiada zaangażowania kapitałowego w tej jednostce.
Na dzień 31 grudnia 2020 roku i 2019 roku udział w ogólnej liczbie głosów posiadany przez Bank w podmiotach podporządkowanych jest równy udziałowi w kapitałach tych jednostek.
W 2020 roku Bank nabył certyfikaty inwestycyjne Funduszu w ilości 9 900 sztuk i zwiększył swój udział do 87,98% na dzień 31 grudnia 2020 roku.
W dniu 18 sierpnia 2020 roku Bank objął 155 107 sztuk certyfikatów serii G wyemitowanych przez Property Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych o łącznej wartości 95 mln zł.
W dniu 20 kwietnia 2020 roku Bank dokonał ostatecznego rozliczenia i zamknięcia transakcji sekurytyzacji portfela wierzytelności wynikających z nabytych przez Bank portfeli umów leasingu, zawartej w listopadzie 2015 roku ze spółką specjalnego przeznaczenia – GNB Leasing Plan DAC. Wyemitowane przez spółkę obligacje zostały wykupione, udzielone kredyty i zobowiązanie z tytułu sekurytyzacji w pełni rozliczone. W dniu 20 lipca 2020 roku podpisana została umowa rozwiązująca pakiet umów sekurytyzacyjnych. Spółka zostanie postawiona w stan likwidacji.
W dniu 29 czerwca 2020 roku Zgromadzenie Wspólników Noble Concierge Sp. z o.o. podjęło uchwałę w przedmiocie rozwiązania Spółki. W ramach realizacji procesu likwidacji Spółki, w dniu 22 lipca br. opublikowano w Monitorze Sądowym i Gospodarczym ogłoszenie o likwidacji i wezwaniu wierzycieli do zgłoszenia ich wierzytelności w terminie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia.
Na dzień 10 marca 2021 roku Spółka sporządziła sprawozdanie finansowe na dzień zamknięcia likwidacji.
Niniejsze skonsolidowane sprawozdanie finansowe zostało zatwierdzone do publikacji przez Zarząd jednostki dominującej w dniu 17 marca 2021 roku.
Niniejsze skonsolidowane sprawozdanie finansowe zostało sporządzone zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) zatwierdzonymi przez UE, a w zakresie nieuregulowanym powyższymi standardami zgodnie z wymogami Ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości z późniejszymi zmianami i wydanymi na jej podstawie przepisami wykonawczymi, jak również wymogami odnoszącymi się do emitentów papierów wartościowych dopuszczonych lub będących przedmiotem ubiegania się o dopuszczenie do obrotu na rynku oficjalnych notowań giełdowych. MSSF obejmują standardy i interpretacje wydane przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości.
W niniejszym skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym zastosowano koncepcję wartości godziwej dla instrumentów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy, w tym instrumentów pochodnych, instrumentów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez inne całkowite dochody oraz nieruchomości inwestycyjnych. Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych są wyceniane metodą praw własności. Pozostałe składniki aktywów finansowych wykazywane są według zamortyzowanego kosztu pomniejszonego o odpisy na oczekiwane straty kredytowe, natomiast pozostałe zobowiązania finansowe wyceniane są według zamortyzowanego kosztu. Składniki aktywów trwałych wyceniane są w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia pomniejszonych o umorzenie i odpisy z tytułu trwałej utraty wartości Składniki aktywów trwałych lub grupy aktywów zaklasyfikowane jako przeznaczone do sprzedaży wykazywane są w kwocie niższej z dwóch, tj. ich wartości bilansowej i wartości godziwej pomniejszonej o koszty zbycia. Pozostałe składniki aktywów/zobowiązań wyceniane są według kosztu.
Niniejsze skonsolidowane sprawozdanie finansowe zostało sporządzone przy założeniu kontynuowania działalności gospodarczej przez Grupę w dającej się przewidzieć przyszłości, tj. przez okres co najmniej 12 miesięcy od końca okresu sprawozdawczego.
Podstawą wyrażenia opinii o zasadności założenia kontynuacji działalności są wyniki analiz przeprowadzonych przy sporządzaniu aktualizacji Planu Naprawy, który został w dniu 15 stycznia 2021 roku przesłany do zatwierdzenia Komisji Nadzoru Finansowego („KNF”) . Pierwotny Plan Naprawy zatwierdzony w dniu 9 stycznia 2020 wymagał aktualizacji z uwagi m.in. na wystąpienie istotnych zdarzeń o charakterze makro po dniu sporządzenia i zatwierdzenia Planu Naprawy o istotnym wpływie na sytuację finansową Banku wywołanych rozprzestrzenianiem się pandemii COVID-19.
Poniżej przedstawiono zidentyfikowane istotne obszary i czynniki potencjalnego ryzyka mogące niekorzystnie wpływać na przyszłą sytuację finansową Banku, w tym na zdolność do kontynuacji działalności. Dotyczą one w szczególności wskaźników kapitałowych, rentowności oraz ryzyka związanego z kredytami walutowymi.
Współczynniki kapitałowe Banku i Grupy na dzień 31 grudnia 2020 roku kształtowały się następująco:
Współczynnik | Wymóg połączonego bufora1, 2 | Norma kapitałowa CRR (Filar1 + Filar2)1, 3 | Osiągnięty poziom Bank | Osiągnięty poziom Grupa Kapitałowa |
TCR | 11,86% | 9,32% | 8,42% | 8,59% |
TIER 1 | 9,52% | 6,99% | 7,22% | 7,40% |
CET 1 | 7,76% | 5,24% | 7,22% | 7,40% |
1/ w tabeli pokazano wymóg i normy w ujęciu jednostkowym Banku, w ujęciu skonsolidowanym są one niższe o 0,01 pp
2/ na podstawie art. 55 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym
3/na podstawie art. 92 rozporządzenia nr 575/2013 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 26 czerwca 2013r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych („Rozporządzenie CRR”) powiększonego o dodatkowy wymóg w zakresie funduszy własnych ponad wartość wynikającą z wymogów obliczonych zgodnie ze szczegółowymi zasadami określonymi w Rozporządzeniu CRR, o którym mowa w art. 138 ust. 1 pkt 2a) Ustawy Prawo Bankowe
Spadek współczynników adekwatności kapitałowej Banku poniżej wymogów połączonego bufora ma swoje historyczne źródło w czynnikach prawno-regulacyjnych zaistniałych w 2017 roku, w tym szczególnie tych związanych z wejściem w życie Rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 25 maja 2017 roku dotyczącego wyższych (150%) wag ryzyka dla ekspozycji zabezpieczonych hipotekami na nieruchomościach, oraz w negatywnym wyniku finansowym Banku, w znacznej części spowodowanym istotnymi czynnikami zewnętrznymi, szczegółowo opisanymi w nocie II.5.2 skonsolidowanego sprawozdania finansowego za 2019 rok.
W ramach realizowanego od 2018 r. Planu Ochrony Kapitału Bank koncentrując się na budowie bazy kapitałowej w oparciu o fundusze najwyższej jakości (Tier1) dokonał podwyższenia kapitału zakładowego Banku o 390 mln zł oraz zrealizował połączenie z BPI Bankiem Polskich Inwestycji S.A zapewniające zwiększenie funduszy własnych Banku o 38 mln zł.
Negatywne `wyniki finansowe Banku uniemożliwiły natomiast zrealizowanie innych działań przewidzianych w Planie Ochrony Kapitału, w tym emisje dłużnych papierów wartościowych AT1 oraz emisje zobowiązań podporządkowanych.
Negatywny wpływ zdarzeń związanych z wybuchem w 2020 roku w Polsce pandemii COVID-19 (w tym aprecjacja kursu CHF, utworzenie dodatkowych odpisów aktualizujących na oczekiwany wzrost ryzyka kredytowego i spadek stóp procentowych NBP), utworzenie rezerw portfelowych na ryzyko prawne kredytów hipotecznych indeksowanych do CHF oraz spadek funduszy własnych w związku ze zwiększeniem z 15% na koniec 2019 roku do 30% od 1 stycznia 2020 roku oraz do 50% od 1 stycznia 2021 roku poziomu amortyzacji skutków wdrożenia w 2018 roku MSSF9 spowodował obniżenie się współczynników kapitałowych poniżej progów wynikających z Rozporządzenia CRR Parlamentu Europejskiego nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych:
a/ w dniu 16 marca 2020 roku wskutek decyzji Banku Centralnego Stanów Zjednoczonych o obniżce stóp procentowych oraz reakcji rynków finansowych na rozwój pandemii w Europie nastąpiła gwałtowna przecena instrumentów finansowych oraz silna deprecjacja polskiego złotego, w szczególności w relacji do franka szwajcarskiego. W następstwie tych zdarzeń Bank odnotował naruszenie wymogu kapitałowego, o którym mowa w art. 142 ust. 1 pkt. 1) ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe („Ustawa”) tj. poziomu łącznego współczynnika kapitałowego wynikającego z art. 92 rozporządzenia nr 575/2013 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 26 czerwca 2013r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych („Rozporządzenie CRR”) powiększonego o dodatkowy wymóg w zakresie funduszy własnych ponad wartość wynikającą z wymogów obliczonych zgodnie ze szczegółowymi zasadami określonymi w Rozporządzeniu CRR, o którym mowa w art. 138 ust. 1 pkt 2a) Ustawy. Według szacunków Banku poziom współczynnika kapitałowego, o którym mowa powyżej obliczony na dzień 16 marca 2020 r. wynosił: ok. 8,9% tj. o ok. 0,4 p.p. poniżej wymaganego przepisami prawa poziomu w wysokości 9,32%. O zaistniałym zdarzeniu naruszenia wymogu kapitałowego Bank zawiadomił w trybie art. 142 ust. 1 Ustawy KNF oraz Bankowy Fundusz Gwarancyjny („BFG”) niezwłocznie po powzięciu informacji, tj. w dniu 17 marca 2020 r.,
b/ w dniu 15 lutego 2021 r. Bank podjął decyzję o utworzeniu dodatkowej rezerwy portfelowej na ryzyko prawne związane z walutowymi kredytami hipotecznymi w wysokości 110 mln zł, która obniżyła wynik Banku w IV kwartale 2020 r. Powyższa decyzja, przy jednoczesnym pomniejszeniu od 1.01.2021 roku funduszy własnych o kolejną transzę amortyzacji wpływu wdrożenia MSSF 9 oraz uwzględnieniu w wyniku finansowym stycznia 2021 roku szacunku rezerwy związanej z opłatami na rzecz BFG (składka roczna na fundusz przymusowej restrukturyzacji banków oraz składka kwartalna dotycząca systemu gwarantowania depozytów) spowodowały obniżenie łącznego współczynnika kapitałowego TCR na dzień 31 stycznia 2021 r. do poziomu poniżej 8%, tj. poniżej progu wynikającego z art. 92 ust. 1 lit. c) Rozporządzenia CRR (Filar 1).
Na dzień 28 lutego 2021 roku szacowane współczynniki kapitałowe wynoszą odpowiednio :
Współczynnik | Wymóg połączonego bufora1 | Norma kapitałowa CRR (Filar1 + Filar2)1 | Poziom jednostkowy Banku | Poziom skonsolidowany Grupy |
TCR | 11,86% | 9,32% | 7,4% | 7,5% |
TIER 1 | 9,52% | 6,99% | 6,2% | 6,4% |
CET 1 | 7,76% | 5,24% | 6,2% | 6,4% |
W tym miejscu wskazać należy, że przepisy Ustawy przyznają Komisji Nadzoru Finansowego szereg uprawnień nadzorczych związanych z powyższą sytuacją, opisanych w art. 138 ust. 3, art. 142 ust. 3, czy art. 144 -145 i art. 146b Ustawy. W przedmiotowej sytuacji KNF może w ramach przyznanych uprawnień skorzystać ze wskazanych poniżej środków:
• wystąpić do Zarządu Banku z żądaniem podjęcia działań określonych w planie naprawy lub aktualizacji tego planu albo z żądaniem podjęcia w określonym czasie działań przewidzianych w zaktualizowanym planie,
• zakazać udzielania lub ograniczyć udzielanie kredytów i pożyczek pieniężnych akcjonariuszom (członkom) oraz członkom zarządu, rady nadzorczej i pracownikom Banku;
• nakazać obniżenie lub wstrzymanie wypłaty niektórych zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w Banku;
• wystąpić do Zarządu Banku z żądaniem zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia w celu rozpatrzenia sytuacji Banku, podjęcia decyzji o pokryciu straty bilansowej lub podjęcia innych uchwał, w tym o zwiększeniu funduszy własnych;
• wystąpić do Banku z żądaniem odwołania jednego lub kilku Członków Zarządu Banku lub osób zajmujących stanowiska kierownicze, jeżeli osoby te nie dają rękojmi ostrożnego i stabilnego zarządzania Bankiem;
• nakazać, z uwzględnieniem planu naprawy, sporządzenie oraz realizację planu restrukturyzacji zobowiązań wobec niektórych lub wszystkich wierzycieli;
• nakazać wprowadzenie zmian w strategii biznesowej Banku;
• nakazać wprowadzenie zmian w statucie Banku lub jego strukturze organizacyjnej.
Po uprzednim upomnieniu na piśmie, KNF może także:
• wystąpić do właściwego organu banku z wnioskiem o odwołanie prezesa, wiceprezesa lub innego członka zarządu banku bezpośrednio odpowiedzialnego za stwierdzone nieprawidłowości;
• zawiesić w czynnościach członków zarządu, o których mowa powyżej, do czasu podjęcia uchwały w sprawie wniosku o ich odwołanie przez radę nadzorczą na najbliższym posiedzeniu;
• ograniczyć zakres działalności banku lub jego jednostek organizacyjnych;
• nałożyć na bank karę pieniężną w wysokości do 10% przychodu wykazanego w ostatnim zbadanym sprawozdaniu finansowym, a w przypadku braku takiego sprawozdania - karę pieniężną w wysokości do 10% prognozowanego przychodu określonego na podstawie sytuacji ekonomiczno-finansowej banku;
• uchylić zezwolenie na utworzenie banku i podjąć decyzję o likwidacji banku.
KNF może również w świetle ww. przepisów ustanowić kuratora lub zarząd komisaryczny, jak również podjąć decyzję o przejęciu banku przez inny bank za zgodą banku przejmującego, o ile nie zagrozi to bezpieczeństwu środków gromadzonych na rachunkach w banku przejmującym, obniżeniem funduszy własnych banku przejmującego poniżej poziomu określonego zgodnie z art. 128 ust. 1, ani nie stworzy takiego niebezpieczeństwa, oraz nie zagrozi to spełnianiu wymogu, o którym mowa w art. 55 ust. 4 ustawy o nadzorze makroostrożnościowym, przez bank przejmujący.
Powyższe przepisy co do zasady określają przesłanki zastosowania środka nadzorczego, pozostawiając jednakże organowi nadzoru wybór konkretnego środka. Stosownie do zasady odpowiedniego stopniowania środków nadzorczych i stosowania środka adekwatnego do rodzaju i rozmiarów stwierdzonych nieprawidłowości, w opinii Zarządu Banku działania organów nadzorczych powinny być dostosowane do charakteru i skali przekroczenia ww. normy oraz oceny zdolności Banku do poprawy wskaźników kapitałowych. Mając to na uwadze Zarząd Banku nie spodziewa się zastosowania środków nadzorczych, które mogłyby w istotny sposób wpłynąć na założenie dotyczące kontynuacji działania Banku na potrzeby sporządzenia niniejszego sprawozdania finansowego.
Jednocześnie, w zaistniałej sytuacji obniżenia łącznego współczynnika kapitałowego TCR poniżej progu wynikającego z art. 92 ust. 1 lit. c) Rozporządzenia CRR, Zarząd Banku podejmuje intensywne działania na rzecz poprawy wskaźników kapitałowych Banku w najbliższej przyszłości. Działania te ukierunkowane są na:
a/ powrót na ścieżkę rentowności poprzez:
- systematyczne obniżanie kosztów finansowania (osiągnięty koszt bazy depozytowej w IV kwartale 2020 roku był o 17 punktów bazowych niższy niż w III kwartale 2020 roku oraz o 111 punktów bazowych niższy od kosztu w IV kwartale 2019 roku),
- ograniczanie profilu ryzyka Banku (koszt ryzyka kredytowego na koniec grudnia 2020 r. w wysokości 1,6% był o 0,3 p.p. poniżej poziomu z końca września 2020 roku; wskaźnik udziału kredytów z DPD 90+ w II półroczu 2020 rok uległ zmniejszeniu o 0,7 punktu proc.),
- zwiększanie efektywności operacyjnej (w 2020 roku zredukowano zatrudnienie w Grupie GNB o 838 FTE (18%).
- ścisłą kontrolę kosztów operacyjnych (w 2020 roku koszty działania - bez składek na BFG - uległy obniżeniu o 12,3% w stosunku do 2019 roku),
b/ transakcje sprzedaży NPL obniżające wymogi kapitałowe o wartości nominalnej kapitału 0,6 mld zł (łączna wartość zadłużenia 0,8 mld zł),
c/ inne transakcje mogące wpłynąć na obniżenie wymogów kapitałowych - Zarząd Banku będzie kontynuował działania zmierzające do realizacji transakcji sprzedaży/sekurytyzacji wybranych portfeli aktywów.
Powodzenie tych działań powinno umożliwić powrót na ścieżkę generowania pozytywnego wyniku finansowego oraz odbudowę pozycji kapitałowej do obowiązujących Bank poziomów współczynników kapitałowych (wymóg połączonego bufora) poprzez akumulację przyszłych zysków.
W dalszej kolejności zakłada się wspieranie tych działań zwiększeniem poziomu funduszy Tier 2 (emisje długu podporządkowanego), a w dłuższym horyzoncie funduszy Tier 1 (emisje akcji).
Powyższe działania stanowią główne założenia uruchomionego i realizowanego w horyzoncie 2020 -2024 Planu naprawy oraz jego aktualizacji złożonej przez Bank w dniu 15 stycznia 2021 r. do zatwierdzenia przez Komisję Nadzoru Finansowego.
Mając jednocześnie na uwadze nieznaczny stopień obniżenia całkowitego współczynnika kapitałowego poniżej progu wynikającego z art. 92 ust. 1 lit. c) Rozporządzenia CRR, w opinii Zarządu Banku przekroczenie tej normy będzie miało charakter przejściowy, a skuteczna realizacja opisanych wcześniej działań w zakresie odbudowy współczynników adekwatności kapitałowej pozwoli na maksymalne skrócenie tego okresu.
2/ Portfel kredytów walutowych
Bank posiada istotny portfel kredytów indeksowanych do walut obcych, gdzie dominującą walutą jest frank szwajcarski. W związku z niejednolitą linią orzeczniczą sądów polskich portfel ten jest obecnie narażony na ryzyka finansowe oraz prawne. Ryzyka te zostały wycenione odpowiednio według standardu MSSF 9 i MSR 37, co zostało odzwierciedlone w utworzonych odpisach i rezerwach na dzień 31 grudnia 2020 roku. Informacja o aktualnej wysokości portfela tzw. kredytów frankowych znajduje się w nocie II.25, natomiast informacja o liczbie i wartości przedmiotu sporu postępowań sądowych dotyczących umów kredytowych indeksowanych do walut obcych znajduje się w nocie II.40 niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego.
Warto wskazać, że przed 2015 rokiem klienci, którzy zaciągnęli kredyty indeksowane, czy denominowane do CHF sporadycznie podnosili jakiekolwiek zarzuty w odniesieniu do tych produktów. Sytuacja zmieniła się po podjęciu w dniu 15 stycznia 2015 roku przez Bank Centralny w Szwajcarii decyzji o odejściu od stosowania minimalnego kursu wymiany euro (EUR) do franka szwajcarskiego (CHF). Na skutek tej decyzji nastąpił gwałtowny, skokowy wzrost kursu franka szwajcarskiego, co spowodowało z kolei wzrost rat kredytowych oraz salda kredytu dla kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyty indeksowane, czy też denominowane do CHF. Powyższe okoliczności stały się bezpośrednią przyczyną występowania przez ww. kredytobiorców na drogę sądową z roszczeniami względem banków, które udzielały kredytów indeksowanych/ denominowanych do CHF.
Początkowo orzeczenia, które zapadały w tych sprawach (2015-2018) były w przeważającej części korzystne dla banków. Obecnie, w związku ze zmieniającymi się zarzutami i argumentami kredytobiorców, wypowiedzi judykatury na kanwie problematyki kredytów indeksowanych kursem franka szwajcarskiego (CHF) są bardzo zróżnicowane, co powoduje, że zapadają zarówno wyroki korzystne, jak i niekorzystne dla banków.
Główną osią sporu w postępowaniach sądowych wytaczanych przez kredytobiorców przeciwko Bankowi są postanowienia dokumentacji kredytowej określające [i] zasady indeksacji (tzw. klauzula ryzyka) oraz [ii] zasady ustalania kursu do przeliczania rat kredytowych z CHF na PLN (tzw. klauzula spreadu). Kredytobiorcy zarzucając abuzywność ww. postanowieniom, domagają się orzeczenia nieważności umowy kredytu lub jej tzw. uzłotowienia, czyli ustalenia, że kredyt został udzielony w PLN (po przeliczeniu według kursu PLN do CHF obowiązującego w dacie wypłaty kredytu) z oprocentowaniem wg stawki referencyjnej LIBOR.
Orzecznictwo sądów polskich rozpoznających tego typu sprawy jest dalece niejednolite. Tego stanu rzeczy nie zmienił wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej („TSUE”) z dnia 3 października 2019 r. w sprawie C-260/18 (wydany w odpowiedzi na pytania prejudycjalne zgłoszone przez sąd polski rozpoznający sprawę z powództwa kredytobiorcy posiadającego kredyt indeksowany do CHF, udzielony przez jeden z banków w Polsce) . Zgodnie z ww. orzeczeniem, w którym TSUE odniósł się do konsekwencji uznania klauzul zawartych w umowie kredytu indeksowanego do CHF za niedozwolone, nie jest dopuszczalne wypełnienie luk w umowie powstałych na skutek usunięcia z niej postanowień niedozwolonych przepisem krajowym o charakterze ogólnym odwołującym się do zasad słuszności lub ustalonych zwyczajów. Zdaniem Trybunału dopuszczalne jest natomiast uzupełnienie tych luk przepisem dyspozytywnym, gdy strony umowy wyrażą na to zgodę, przy czym możliwość ta jest ograniczona do przypadków, w których usunięcie takiego nieuczciwego postanowienia zobowiązywałoby sąd do unieważnienia umowy w całości narażając tym samym konsumenta na szczególnie szkodliwe skutki. TSUE pozostawił do rozstrzygnięcia przez sądy krajowe dopuszczalność dalszego wykonywania umowy kredytu w PLN oprocentowanego według stawki LIBOR wyrażając jednocześnie pogląd, że taka konstrukcja może budzić wątpliwości.
W ocenie Banku orzeczenie to stanowi ogólne wytyczne dla polskich sądów w sprawach związanych z umowami kredytów indeksowanych/denominowanych do CHF, których klauzule zostały uznane przez te sądy za abuzywne, jednak obecnie brak jest ukształtowanej linii orzecznictwa polskich sądów w zakresie kredytów udzielonych przez Bank, zwłaszcza w sytuacji, gdy żadna z klauzul zawartych we wzorcach umownych stosowanych przez Bank nie została uznana za niedozwoloną w ramach kontroli abstrakcyjnej, nie zakazano jej stosowania i nie została wpisana do rejestru klauzul abuzywnych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Mimo powyższego wyroku TSUE, sądy polskie nie wypracowały dotychczas jednolitego poglądu na temat konsekwencji uznania klauzul zawartych w umowach kredytów indeksowanych / denominowanych do CHF za niedozwolone, co potwierdza możliwość prezentowania różnych poglądów prawnych na tym tle. Sądy powszechne – już po wydaniu przez TSUE wyroku w sprawie C-260/18 - skierowały kolejnych 16 pytań prejudycjalnych do TSUE w 7 różnych postępowaniach, jak również przedstawiły Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienia prawne dotyczące wątpliwości ujawniających się w sprawach kredytów indeksowanych / denominowanych do CHF.
W związku z tą niejednolitością orzecznictwa w dniu 25 marca 2021 roku planowane jest podjęcie uchwały przez pełny skład Izby Cywilnej Sądu Najwyższego, w odpowiedzi na sześć pytań postawionych w dniu 29 stycznia 2021 r. przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, dotyczących wybranych zagadnień prawnych związanych z walutowymi kredytami hipotecznymi. Szczegółowe informacje na ten temat ostały przedstawione w nocie II.40.
Przedmiotowa uchwała Sądu Najwyższego może mieć istotny wpływ na przyszłe kształtowanie się linii orzecznictwa sądowego w Polsce w zakresie konsekwencji uznania za abuzywne postanowień umownych odnoszących się do sposobu określania kursu waluty w umowie kredytu indeksowanego lub denominowanego, a także na poziom rezerw na kredyty frankowe. Na moment sporządzenia niniejszego sprawozdania finansowego, z uwagi na brak możliwości przewidzenia kształtu rozstrzygnięcia poszczególnych kwestii przez Sąd Najwyższy, nie jest możliwe miarodajne oszacowanie jego wpływu na sytuację finansową Banku.
W dniu 8 grudnia 2020 roku Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego zaproponował rozwiązanie kwestii ryzyka związanego z walutowymi kredytami hipotecznymi dla całego sektora. Miałoby ono polegać na oferowaniu przez banki swoim klientom możliwości zawierania ugód dotyczących uprzednio zawartych umów kredytowych, zgodnie z którymi kredyt byłby traktowany w sposób, jakby od momentu udzielenia był kredytem złotowym, oprocentowanym według stopy WIBOR powiększonej o marżę historycznie stosowaną do takiego kredytu. Propozycja Przewodniczącego KNF stała się przedmiotem konsultacji sektorowych, w tym również w ramach Związku Banków Polskich.
Ze względu na pytania Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego skierowane do Izby Cywilnej Sądu Najwyższego, jak również wysoką niepewność w przedmiocie treści rozstrzygnięcia prawnokształtującego, dotyczącego skutków abuzywności klauzul, a także dotychczasową linię orzecznictwa sądów powszechnych, zdaniem Zarządu Banku decyzja o udziale w procesie zawierania ugód z klientami winna zostać poprzedzona analizą orzecznictwa, które ukształtuje się w konsekwencji wspomnianej uchwały SN. Nie bez znaczenia pozostaną również stanowiska pozostałych Regulatorów, poziom wpływu finansowego przed i po opodatkowaniu oraz konsekwencje kapitałowe, w tym korekty regulacyjne poziomu wymogów kapitałowych związanych z walutowymi kredytami hipotecznymi. Na moment publikacji niniejszego raportu Zarząd Banku, ani inny organ korporacyjny Banku nie podjął jakiejkolwiek decyzji dotyczącej udziału w procesie zawierania ww. ugód.
W związku z opisanym powyżej brakiem ukształtowania jednolitej linii orzecznictwa polskich sądów w zakresie kredytów indeksowanych/denominowanych do CHF i jednoczesnym zwiększeniem po ww. wyroku TSUE liczby pozwów wnoszonych przez klientów posiadających tego typu kredyty Bank ocenia, iż przepływy pieniężne z portfela kredytów hipotecznych indeksowanych do walut obcych, mogą nie być w pełni odzyskane oraz może powstać po stronie Banku zobowiązanie do wypływu środków pieniężnych, w wyniku czego stosując MSR 37 oszacował i rozpoznał rezerwę w oparciu o podejście o charakterze portfelowym na ryzyko prawne związane z kredytami hipotecznymi powiązanymi z walutą obcą w kwocie 279,5 mln złotych. Łącznie z rezerwami na spory sądowe związane z tego typu kredytami istniejące na dzień 31 grudnia 2020 roku, utworzone przez Bank rezerwy na dzień 31 grudnia 2020 roku wynoszą 323 mln złotych (metodologia został opisana w nocie II.40). Ze względu na powyższą niejednolitość dotychczasowego orzecznictwa sądów polskich, stosunkowo niewielką liczbę ostatecznych rozstrzygnięć w tego typu sprawach oraz niepewność dotyczącą przyszłego rozwoju linii orzeczniczej w tego typu sporach sądowych, jak również trudność w precyzyjnym oszacowaniu skali działań podejmowanych w przyszłości przez kredytobiorców w zakresie wdania się w spór sądowy z Bankiem, istnieje istotne ryzyko zmiany w przyszłości poziomu ww. rezerwy na ryzyko prawne portfela kredytów CHF.
Warto przy tym podkreślić, że opisane wyżej rozbieżności w orzecznictwie sądów polskich nie odnoszą się do treści klauzul określających zasady indeksacji oraz zasady ustalania kursu do przeliczania rat kredytowych z CHF na PLN. Ocena tych klauzul pod kątem abuzywności jest natomiast pierwszym elementem, który sąd rozpoznający sprawę indywidualnego kredytobiorcy powinien dokonać. W tym kontekście należy wskazać, że powyższe klauzule Banku zawarte we wzorcach umów kredytu indeksowanego kursem walut obcych nie zostały wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych prowadzonego przez Prezesa UOKiK, jak również nie posiadają wad wskazanych przez Prezesa UOKiK w odniesieniu do klauzul stosowanych przez inne podmioty. W przedmiotowych klauzulach brak jest bowiem blankietowego odesłania do „tabeli kursowej”, której sposób tworzenia nie został określony w umowie kredytu i która ulega zmianom w ciągu dnia. Takie blankietowe odesłania były natomiast kwestionowane przez Prezesa UOKiK. Kwestionowane były również klauzule odsyłające do tabel kursowych bez wskazania: (a) źródła odczytu kursu, (b) chwili jego odczytu lub (c) czasu obowiązywania kursów. W przypadku ww. klauzul Banku nie mamy do czynienia z żadną z takich sytuacji. Z opisanych wyżej przyczyn Bank stoi na stanowisku, że klauzule indeksacyjne / przeliczeniowe zawarte w jego wzorcach umownych nie stanowią niedozwolonych postanowień umownych, gdyż nie są one sprzeczne z dobrymi obyczajami ani nie naruszają w stopniu rażącym interesów konsumentów (art. 385(1) § 1 Kodeksu cywilnego), a tym samym nie powinny stanowić podstawy do orzekania przez sądy powszechnie o nieważności umów kredytowych je zawierających.
Należy także wskazać, że zarówno wzorce umowne Banku, jak i proces udzielania kredytów indeksacyjnych do CHF dostosowane były do wymogów prawnych oraz nadzorczych, w szczególności tych określonych w wydanej przez Komisję Nadzoru Finansowego Rekomendacji S i jej nowelizacji, co wielokrotnie było przedmiotem badania ze strony organów nadzorczych (KNF) oraz UOKIK.
Finansowanie pozycji walutowej Banku wynikającej z portfela kredytów indeksowanych do franka szwajcarskiego odbywa się głównie poprzez transakcje pochodne CIRS oraz FX swap. Struktura terminowa tych transakcji nie jest w pełni dostosowana do okresów zapadalności kredytów CHF, co w warunkach zaburzeń na rynkach finansowych oraz pogorszonych wskaźników kapitałowych Banku powoduje występowanie ryzyka związanego ze zdolnością do odnowienia kontraktów oraz wzrostem kosztów ich odnawiania. Obserwowany wzrost ryzyka i podjęte przez Bank działania w powyższym zakresie zostały szczegółowo opisane w nocie III.3.
Uwzględniając powyższe okoliczności i zidentyfikowane niepewności, które pomimo podjętych przez Bank działań, mogą budzić poważne wątpliwości co do zdolności Banku do kontynuacji działalności- dotyczące zwłaszcza niespełniania przez Bank wskaźników wypłacalności kapitałowej – Zarząd Banku w oparciu o dokonane analizy wszelkich aspektów działania Banku oraz jego bieżącej i prognozowanej sytuacji finansowej uznał, że zastosowanie założenia kontynuacji działalności do sporządzenia niniejszych sprawozdań finansowych jest zasadne. Dokonując tej oceny przyjęto, iż podejmowane przez Bank działania pozwolą na kontynuowanie działalności przez okres co najmniej kolejnych 12 miesięcy.
Wyeliminowanie zidentyfikowanych zagrożeń i doprowadzenie do odbudowy wskaźników kapitałowych i rentowności wymaga wdrożenia określonych w Planie Naprawy opcji naprawy, w tym osiągnięcia określonych w Planie Naprawy celów biznesowych. Zarząd Banku zwraca uwagę na ryzyko związane z prowadzoną restrukturyzacją Banku i Grupy oraz niepewność dotyczącą skutków trwającej pandemii koronawirusa COVID-19 i jej wpływu na sytuację finansową Banku i Grupy. Zaistniałe w ostatnich miesiącach istotne zdarzenia, tj.: wybuch pandemii COVID-19 oraz jej dynamiczny rozwój ma negatywny wpływ na sytuację finansową Banku oraz Grupy Kapitałowej oraz tempo osiągnięcia celów określonych w Planie Naprawy.
Podmiotem uprawnionym do przeprowadzenia badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego jest Grant Thornton Polska Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa z siedzibą w Poznaniu.
Niniejsze skonsolidowane sprawozdanie finansowe zostało sporządzone w polskich złotych (zł), a wszystkie wartości, o ile nie wskazano inaczej, podane są w tysiącach złotych (tys. zł). Polski złoty jest walutą funkcjonalną jednostki dominującej i innych spółek uwzględnionych w niniejszym skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym oraz walutą sprawozdawczą skonsolidowanego sprawozdania finansowego.
Zasady (polityki) rachunkowości zastosowane do sporządzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego są spójne z tymi, które zastosowano przy sporządzaniu skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy Kapitałowej za rok zakończony dnia 31 grudnia 2019 roku, za wyjątkiem zastosowania następujących nowych standardów, zmian do istniejących standardów i interpretacji obowiązujących dla okresów rocznych rozpoczynających się w dniu lub po 1 stycznia 2020 roku:
- Zmiany do Odniesień do Założeń Koncepcyjnych zawartych w Międzynarodowych Standardach Sprawozdawczości Finansowej; obowiązujące w odniesieniu do okresów rocznych rozpoczynających się dnia 1 stycznia 2020 roku lub po tej dacie,
- Zmiany do MSR 1 Prezentacja sprawozdań finansowych i MSR 8 Zasady (polityka) rachunkowości, zmiany wartości szacunkowych i korygowanie błędów – Definicja istotności; obowiązujące w odniesieniu do okresów rocznych rozpoczynających się 1 stycznia 2020 roku lub po tej dacie,
- Zmiany do MSSF 9 Instrumenty finansowe, MSR 39 Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena i MSSF 7 Instrumenty finansowe: ujawnianie informacji – reforma wskaźników stóp procentowych; obowiązujące w odniesieniu do okresów rocznych rozpoczynających się 1 stycznia 2020 roku lub po tej dacie,
- Zmiany do MSSF 3 Połączenia jednostek gospodarczych – obowiązujące w odniesieniu do okresów rocznych rozpoczynających się 1 stycznia 2020 roku lub po tej dacie,
- Zmiana do MSSF 16 Leasing – udogodnienia czynszowe związane z COVID-19 wprowadzają praktyczny wyjątek, który pozwala leasingobiorcom na nie ocenianie czy udogodnienia czynszowe, których wystąpienie jest bezpośrednią konsekwencją pandemii COVID-19 i spełniają określone warunki, stanowią modyfikację leasingu, oraz zamiast tego ujmować tego typu udogodnienia czynszowe jakby nie były modyfikacją leasingu; obowiązująca w odniesieniu do okresów rocznych rozpoczynających się 1 czerwca 2020 roku lub po tej dacie. Grupa nie zdecydowała się na zastosowanie praktycznego wyjątku wprowadzonego do standardu.
Zmiana standardów MSSF 9, MSR 39 oraz MSSF 7 opublikowana dnia 16 stycznia 2020 roku Rozporządzeniem Komisji (UE) dotyczy wpływu reformy wskaźników referencyjnych stóp procentowych na zasady stosowania rachunkowości zabezpieczeń do momentu zastąpienia istniejących wskaźników referencyjnych alternatywnym oprocentowaniem.
Zmiana ta pozwala na tymczasowe odstępstwa od stosowania szczególnych wymogów rachunkowości zabezpieczeń poprzez przyjęcie założenia, że wskaźnik referencyjny stopy procentowej, na którym opierają się zabezpieczane przepływy lub zabezpieczone ryzyko oraz wskaźnik referencyjny stopy procentowej, na którym opierają się przepływy pieniężne wynikające z instrumentu zabezpieczającego, nie ulegają zmianie w wyniku reformy wskaźnika referencyjnego stopy procentowej.
Grupa skorzystała z możliwości zastosowania wyżej wymienionych zmian i nie uwzględniła niepewności w zakresie kształtowania się wskaźników referencyjnych po okresie ich zastąpienia w wyniku reformy w ramach prowadzonej w Grupie rachunkowości zabezpieczeń.
Reforma wskaźników referencyjnych stopy LIBOR może mieć wpływ na prowadzoną w Banku rachunkowość zabezpieczeń przepływów pieniężnych dla waluty CHF. Wszystkie instrumenty zabezpieczające wchodzące w skład rachunkowości zabezpieczeń przepływów pieniężnych to transakcje CIRS CHF/PLN, których przepływy odsetkowe na nodze CHF oparte są o LIBOR CHF 3M. Kwoty nominalne oraz wartości godziwe instrumentów zabezpieczających CIRS w ramach rachunkowości zabezpieczeń przepływów pieniężnych przedstawione są w nocie III.6.
- Zmiany do MSSF 9 Instrumenty finansowe, MSR 39 Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena, MSSF 7 Instrumenty finansowe: ujawnianie informacji, MSSF 4 Umowy ubezpieczeniowe oraz MSSF 16 Leasing – reforma wskaźników stóp procentowych – Faza 2; obowiązujące w odniesieniu do okresów rocznych rozpoczynających się 1 stycznia 2021 roku lub po tej dacie,
- Zmiany do MSSF 4 Umowy ubezpieczeniowe – przedłużenie tymczasowego zwolnienia ze stosowania MSSF 9; obowiązujące w odniesieniu do okresów rocznych rozpoczynających się 1 czerwca 2023 roku lub po tej dacie.
Wprowadzone zmiany do MSSF 9 polegają na umożliwieniu ujęcia modyfikacji umownych przepływów pieniężnych ze względu na reformę IBOR poprzez aktualizację efektywnej stopy procentowej kontraktu w celu odzwierciedlenia przejścia na alternatywną stopę referencyjną (nie będzie obowiązku zaprzestania ujmowania lub korygowania wartości bilansowej brutto instrumentów finansowych). Podobne rozwiązanie dotyczy ujęcia przez leasingobiorców modyfikacji leasingu zgodnie z MSSF 16. Zmiany do MSR 39 dają możliwość dalszego stosowania rachunkowości zabezpieczeń pomimo zmian wymagane przez reformę IBOR, jeśli zabezpieczenie spełnia inne kryteria rachunkowości zabezpieczeń. Zmiany do MSSF 7 nakładają na spółki konieczność ujawnień wynikających z reformy oraz o tym, jak zarządza przejściem na alternatywne stopy referencyjne.
MSSF w kształcie zatwierdzonym przez UE nie różnią się obecnie w znaczący sposób od regulacji wydanych przez RMSR, z wyjątkiem poniższych nowych standardów oraz zmian do standardów, które według stanu na dzień 17 marca 2021 roku nie zostały jeszcze zatwierdzone do stosowania w UE (poniższe daty wejścia w życie odnoszą się do standardów w wersji pełnej):
- MSSF 17 Umowy ubezpieczeniowe – obowiązujący w odniesieniu do okresów rocznych rozpoczynających się 1 stycznia 2023 roku lub po tej dacie,
- Zmiany do MSSF 17 Umowy ubezpieczeniowe – obowiązujące w odniesieniu do okresów rocznych rozpoczynających się 1 czerwca 2023 roku lub po tej dacie,
- Zmiany do MSSF 10 Skonsolidowane sprawozdania finansowe oraz MSR 28 Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych i wspólnych przedsięwzięciach – sprzedaż lub wniesienie aktywów pomiędzy inwestorem a jego jednostką stowarzyszoną lub wspólnym przedsięwzięciem oraz późniejsze zmiany; prace prowadzące do zatwierdzenia niniejszych zmian zostały przez UE odłożone bezterminowo,
- Zmiana do MSR 1 Prezentacja sprawozdań finansowych – zmiany mają wpływ na wymogi dotyczące prezentacji zobowiązań, w szczególności wyjaśniają jedno z kryteriów klasyfikacji zobowiązania jako długoterminowe; obowiązująca w odniesieniu do okresów rocznych rozpoczynających się 1 stycznia 2023 roku lub po tej dacie,
- Roczne Zmiany do Standardów 2018-2020; obowiązujące w odniesieniu do okresów rocznych rozpoczynających się 1 stycznia 2022 roku lub po tej dacie,
- Zmiany do MSR 16 Rzeczowe aktywa trwałe – Wpływy przed Planowanym Użyciem – zmiany zabraniają jednostce odliczania od kosztu wytworzenia rzeczowych aktywów trwałych kwot otrzymanych ze sprzedaży składników wytworzonych w trakcie przygotowywania aktywa do zamierzonego użytkowania. Zamiast tego jednostka rozpoznaje takie przychody ze sprzedaży i powiązane koszty w rachunku zysków i strat; obowiązujące w odniesieniu do okresów rocznych rozpoczynających się 1 stycznia 2022 roku lub po tej dacie,
- Zmiany do MSR 37 Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe – Umowy rodzące obciążenia – koszty wykonania umowy – zmiany precyzują koszty jakie należy uwzględnić przy szacowaniu kosztu wykonania umowy na potrzeby oszacowania czy umowa jest umową rodzącą obciążenia; obowiązujące w odniesieniu do okresów rocznych rozpoczynających się 1 stycznia 2022 roku lub po tej dacie,
- Zmiany do MSSF 3 Połączenia jednostek gospodarczych – odniesienie do Ram Koncepcyjnych z 2018 roku; obowiązujące w odniesieniu do okresów rocznych rozpoczynających się 1 stycznia 2022 roku lub po tej dacie,
- Zmiana do MSR 8 Zasady (polityka) rachunkowości, zmiany wartości szacunkowych i korygowanie błędów – definicja szacunków księgowych; obowiązująca w odniesieniu do okresów rocznych rozpoczynających się 1 stycznia 2023 roku lub po tej dacie,
- Zmiany do MSR 1 Prezentacja sprawozdań finansowych i Zasad Praktyki MSSF 2 – ujawnianie zasad rachunkowości; obowiązujące w odniesieniu do okresów rocznych rozpoczynających się 1 stycznia 2023 roku lub po tej dacie.
Daty wejścia w życie są datami wynikającymi z treści standardów ogłoszonych przez Radę ds. Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej. Daty stosowania standardów w UE mogą różnić się od dat stosowania wynikających z treści standardów i są ogłaszane w momencie zatwierdzenia do stosowania przez UE.
Według szacunków Banku, wyżej wymienione nowe standardy, zmiany do istniejących standardów nie miałyby istotnego wpływu na sprawozdanie finansowe, jeżeli zostałyby zastosowane przez Bank na dzień bilansowy.
Skonsolidowane sprawozdanie finansowe obejmuje sprawozdanie finansowe Getin Noble Banku S.A., jako jednostki dominującej oraz sprawozdania jego jednostek zależnych. Sprawozdania finansowe Banku i jego jednostek zależnych wykorzystane do sporządzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego dotyczą stanu na ten sam dzień bilansowy.
Jednostka dominująca sporządza skonsolidowane sprawozdanie finansowe, stosując jednolite zasady (politykę) rachunkowości w odniesieniu do podobnych transakcji oraz innych zdarzeń następujących w zbliżonych okolicznościach. Jeżeli członek grupy kapitałowej stosuje zasady rachunkowości odmienne od zasad (polityki) rachunkowości przyjętych w skonsolidowanych sprawozdaniach finansowych, sprawozdanie tego członka grupy jest odpowiednio korygowane w trakcie sporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego, w celu uzyskania zgodności z zasadami (polityką) rachunkowości grupy kapitałowej.
Bank, niezależnie od charakteru zaangażowania w danej jednostce, określa swój status jednostki dominującej, oceniając, czy sprawuje kontrolę nad jednostką, w której dokonano inwestycji. Inwestor sprawuje kontrolę nad jednostką, w której dokonano inwestycji, w przypadku, gdy z tytułu swojego zaangażowania w tę jednostkę podlega ekspozycji na zmienne wyniki finansowe lub, gdy ma prawa do zmiennych wyników finansowych oraz ma możliwość wywierania wpływu na wysokość tych wyników finansowych poprzez sprawowanie władzy nad tą jednostką.
Tak więc Bank sprawuje kontrolę nad jednostką, w której dokonano inwestycji, wtedy i tylko wtedy, gdy jednocześnie:
a) sprawuje władzę nad jednostką, w której dokonano inwestycji,
b) tytułu swojego zaangażowania w jednostce, w której dokonano inwestycji, podlega ekspozycji na zmienne wyniki finansowe lub posiada prawa do zmiennych wyników finansowych oraz
c) posiada możliwość wykorzystania sprawowanej władzy nad jednostką, w której dokonano inwestycji, do wywierania wpływu na wysokość swoich wyników finansowych.
Konsolidacja jednostki, w której dokonano inwestycji, rozpoczyna się od dnia, w którym Bank uzyskuje kontrolę nad tą jednostką, a ustaje wtedy, gdy Bank traci nad nią kontrolę.
Skonsolidowane sprawozdanie finansowe:
a) łączy podobne pozycje aktywów, zobowiązań, kapitału własnego, przychodów, kosztów i przepływów pieniężnych Banku oraz jego jednostek zależnych,
b) kompensuje (wyłącza) wartość bilansową inwestycji jednostki dominującej w każdej z jednostek zależnych oraz tej części kapitału własnego każdej z jednostek zależnych, która odpowiada udziałowi jednostki dominującej,
c) wyłącza w całości aktywa i zobowiązania, kapitał własny, przychody, koszty i przepływy pieniężne grupy kapitałowej odnoszące się do transakcji między jednostkami tej grupy kapitałowej (zyski i straty na transakcjach wewnątrz tej grupy, które są ujęte jako aktywa, wyłącza się w całości). Różnice przejściowe, wynikające z wyłączenia zysków i strat na transakcjach wewnątrz grupy kapitałowej, ujmuje się zgodnie z MSR 12.
Bank przypisuje zysk lub stratę i każdy składnik innych całkowitych dochodów do właścicieli jednostki dominującej oraz do udziałów niekontrolujących. Bank przedstawia udziały niekontrolujące w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej w kapitale własnym, oddzielnie od kapitału własnego właścicieli jednostki dominującej. Zmiany w udziale własnościowym jednostki dominującej w jednostce zależnej, które nie skutkują utratą przez jednostkę dominującą kontroli nad jednostką zależną, stanowią transakcje kapitałowe. W przypadku, gdy zmienia się część kapitału własnego posiadanego przez udziały niekontrolujące, Bank dokonuje korekty wartości bilansowej udziałów kontrolujących i niekontrolujących, w celu odzwierciedlenia zmian we względnych udziałach w jednostce zależnej. Wszelkie różnice pomiędzy kwotą korekty udziałów niekontrolujących a wartością godziwą kwoty zapłaconej lub otrzymanej Bank odnosi bezpośrednio na kapitał własny i przypisuje to do właścicieli jednostki dominującej.
Jeżeli Bank utraci kontrolę nad jednostką zależną, to:
a) wyłącza aktywa (w tym wartość firmy) i zobowiązania byłej jednostki zależnej w ich wartości bilansowej na dzień utraty kontroli,
b) wyłącza wartość bilansową udziałów niekontrolujących byłej jednostki zależnej na dzień utraty kontroli (w tym przypisane do nich wszelkie składniki innych całkowitych dochodów),
c) ujmuje wartość godziwą otrzymanej zapłaty wynikającej z transakcji, zdarzenia lub okoliczności, które doprowadziły do utraty kontroli,
d) ujmuje wydanie akcji, w przypadku, gdy transakcja, zdarzenie lub okoliczności, które doprowadziły do utraty kontroli wiąże się z wydaniem akcji byłej jednostki zależnej,
e) kwotę ujętą w innych całkowitych dochodach związaną z byłą jednostką zależną poddaje przekwalifikowaniu do rachunku zysków i strat lub przenosi bezpośrednio do zysków zatrzymanych,
f) ujmuje wszelkie inwestycje utrzymane w byłej jednostce zależnej w ich wartości godziwej na dzień utraty kontroli, a następnie ujmuje je i wszelkie kwoty wzajemnych zobowiązań byłej jednostki zależnej i jednostki dominującej zgodnie z odpowiednimi MSSF,
g) ujmuje wszelkie powstałe różnice związane z utratą kontroli jako zysk lub stratę w rachunku zysków i strat możliwych do przypisania jednostce dominującej.
Jednostkami stowarzyszonymi są te jednostki, na które inwestor wywiera znaczący wpływ. Znaczący wpływ jest to władza pozwalająca na uczestniczenie w podejmowaniu decyzji na temat polityki finansowej i operacyjnej jednostki, w której dokonano inwestycji, niepolegająca jednak na sprawowaniu kontroli lub współkontroli nad polityką tej jednostki.
Jeżeli Bank posiada bezpośrednio lub pośrednio (np. poprzez jednostki zależne) 20% lub więcej praw głosu w jednostce, w której dokonano inwestycji, to zakłada się, że Bank wywiera znaczący wpływ na tę jednostkę, chyba że można w sposób oczywisty wykazać, że jest inaczej. Natomiast jeśli Bank posiada bezpośrednio lub pośrednio (np. poprzez jednostki zależne) mniej niż 20% praw głosu w jednostce, w której dokonano inwestycji, to można założyć, że nie wywiera on na tę jednostkę znaczącego wpływu, chyba że można w sposób oczywisty taki wpływ wykazać. Bank traci znaczący wpływ na jednostkę, w której dokonano inwestycji, w momencie, gdy traci władzę pozwalającą na uczestniczenie w podejmowaniu decyzji w sprawie polityki finansowej i operacyjnej jednostki, w której dokonano inwestycji.
W odniesieniu do ujmowania inwestycji w jednostkach stowarzyszonych Grupa stosuje metodę praw własności, według której inwestycja jest początkowo ujmowana według kosztu, a następnie po dniu nabycia jej wartość jest korygowana odpowiednio o zmianę udziału inwestora w aktywach netto jednostki, w której dokonano inwestycji. Zysk lub strata inwestora obejmuje jego udział w zysku lub stracie jednostki, w której dokonano inwestycji, a inne całkowite dochody inwestora obejmują jego udział w innych całkowitych dochodach jednostki, w której dokonano inwestycji. Jeżeli udział jednostki w stratach jednostki stowarzyszonej jest równy lub wyższy od jego udziału w jednostce stowarzyszonej, jednostka zaprzestaje ujmowania swojego udziału w dalszych stratach.
Zyski i straty wynikające z „oddolnych” i „odgórnych” transakcji pomiędzy Bankiem i jego jednostkami zależnymi a jednostką stowarzyszoną ujmuje się w sprawozdaniu finansowym Grupy jedynie w stopniu odzwierciedlającym udziały niepowiązanych inwestorów w jednostce stowarzyszonej. Udział inwestora w zyskach lub stratach jednostki stowarzyszonej z tytułu tych transakcji podlega wyłączeniu.
Każdorazowo na koniec okresu sprawozdawczego Grupa ocenia istnienie przesłanek, które wskazują, czy konieczne jest dokonanie odpisu aktualizującego z tytułu utraty wartości w odniesieniu do jej inwestycji netto w jednostce stowarzyszonej. W przypadku istnienia takiej przesłanki, Grupa dokonuje oszacowania wartości odzyskiwalnej, tj. wartości użytkowej lub wartości godziwej pomniejszonej o koszty sprzedaży, w zależności od tego, która z nich jest wyższa. W przypadku gdy wartość bilansowa składnika aktywów przewyższa jego wartość odzyskiwalną, Grupa ujmuje w rachunku zysków i strat odpis z tytułu utraty wartości.
Transakcje wyrażone w walutach innych niż polski złoty są przeliczane przy zastosowaniu kursu obowiązującego w dniu zawarcia transakcji. Na dzień bilansowy aktywa i zobowiązania pieniężne wyrażone w walutach innych niż polski złoty są przeliczane przy zastosowaniu odpowiednio obowiązującego na koniec okresu sprawozdawczego średniego kursu ustalonego dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski. Powstałe z przeliczenia różnice kursowe ujmowane są w odpowiednich pozycjach rachunku zysków i strat. Aktywa i zobowiązania niepieniężne ujmowane według kosztu historycznego wyrażonego w walucie obcej są wykazywane po kursie historycznym z dnia transakcji. Aktywa i zobowiązania niepieniężne ujmowane według wartości godziwej wyrażonej w walucie obcej są przeliczane po kursie z dnia dokonania wyceny do wartości godziwej.
Nabycie i sprzedaż aktywów finansowych rozpoznawane są na dzień dokonania transakcji (a nie w momencie wpływu lub wypływu środków pieniężnych) oraz wykazuje się je w księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym okresu, którego dotyczą.
W momencie początkowego ujęcia składnik aktywów finansowych lub zobowiązanie finansowe wycenia się według wartości godziwej, powiększonej, w przypadku składnika aktywów lub zobowiązania finansowego niekwalifikowanych jako wyceniane według wartości godziwej przez wynik finansowy, o koszty transakcji, które mogą być bezpośrednio przypisane do nabycia lub emisji składnika aktywów finansowych lub zobowiązania finansowego.
Klasyfikacja aktywów finansowych odbywa się w momencie początkowego ujęcia składnika aktywów w bilansie i zależy od:
- modelu biznesowego w zakresie zarządzania aktywami finansowymi, który określany jest na poziomie odzwierciedlającym sposób, w jaki zarządza się łącznie grupami aktywów finansowych, aby zrealizować określony cel biznesowy oraz
- charakterystyki umownych przepływów pieniężnych, tj. od tego, czy umowne przepływy pieniężne stanowią wyłącznie spłatę kwoty głównej i odsetek od kwoty głównej pozostałej do spłaty (tzw. kryterium SPPI – ang. solely payments of principal and interest).
W zależności od modelu biznesowego, a także charakterystyki umownych przepływów pieniężnych, aktywa finansowe mogą zostać zaklasyfikowane jako:
- wyceniane w zamortyzowanym koszcie,
- wyceniane do wartości godziwej przez inne całkowite dochody,
- wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy.
Model biznesowy nie zależy od zamiarów kierownictwa odnośnie pojedynczego instrumentu. Grupa może mieć więcej niż jeden model biznesowy w zakresie zarządzania instrumentami finansowymi. Grupa ocenia swój model biznesowy biorąc pod uwagę wszystkie informacje, które są dostępne na dzień oceny. Takie informacje obejmują między innymi:
- przyjęte polityki i cele zarządzania portfelem oraz ich realizacja w praktyce;
- sposób, w jaki wyniki modelu biznesowego i aktywów finansowych utrzymywanych w ramach tego modelu biznesowego są oceniane i przekazywane kluczowemu personelowi kierowniczemu Grupy,
- rodzaje ryzyka, które mają wpływ na wyniki modelu biznesowego (i aktywów finansowych utrzymywanych w ramach tego modelu biznesowego), a w szczególności sposób, w jaki zarządza się tym ryzykiem,
- sposób, w jaki wynagradzane są osoby zarządzające aktywami finansowymi,
- częstotliwość, wartość sprzedaży aktywów z portfela we wcześniejszych okresach, powody tej sprzedaży oraz oczekiwania odnośnie przyszłych operacji sprzedaży.
Dłużne aktywa finansowe mogą zostać zakupione w ramach następujących modeli biznesowych:
- model biznesowy zakładający utrzymanie aktywów w celu uzyskiwania przepływów pieniężnych wynikających z umowy (model „utrzymywanie”),
- model biznesowy, którego cel jest realizowany zarówno poprzez uzyskiwanie przepływów pieniężnych wynikających z umowy, jak i poprzez sprzedaż aktywów finansowych (model „utrzymywanie i sprzedaż”),
- inne modele biznesowe.
Aktywa finansowe, które są utrzymywane w ramach modelu biznesowego zakładającego utrzymywanie aktywów w celu uzyskiwania przepływów pieniężnych wynikających z umowy, są zarządzane z zamiarem realizowania przepływów pieniężnych poprzez otrzymywanie płatności wynikających z umowy w całym okresie życia instrumentu. Jednakże Grupa nie musi utrzymywać wszystkich instrumentów w ramach tego modelu biznesowego do terminu wymagalności. Model ten zakłada, że sprzedaż aktywów finansowych (w szczególności portfela kredytowego i portfela papierów wartościowych) w ramach danego portfela:
- realizowana jest sporadycznie (nawet w przypadku znaczącej wartości);
- wartość tej sprzedaży jest wartościowo nieznacząca (pojedynczo lub łącznie), nawet jeśli dochodzi do niej często.
Niezależnie od powyższych zasad, sprzedaż w ramach tego modelu biznesowego może być realizowana w następujących okolicznościach:
- wzrost ryzyka kredytowego związanego z danymi aktywami finansowymi (w tym sprzedaży portfela NPL – z trwałą tratą wartości);
- wdrożeniem planu awaryjnego utrzymania płynności;
- zbycie papierów wartościowych w związku ze zbliżającą się zapadalnością papierów tj. w terminie dwóch tygodni przed faktyczną zapadalnością;
- zarządzanie ryzykiem koncentracji;
- wymuszona przez strony trzecie – dotyczy to aktywów finansowych, które w związku np. z wymogami organów nadzorczych muszą zostać sprzedane, jednak pierwotnie były one utrzymywane w celu pozyskiwania umownych przepływów pieniężnych (np. realizacja planu naprawy);
- zmiany prawa lub regulacji - realizowana w celu utrzymania zakładanego poziomu kapitału regulacyjnego.
W modelu biznesowym, którego cel jest realizowany zarówno poprzez uzyskiwanie przepływów pieniężnych wynikających z umowy, jak i poprzez sprzedaż składników aktywów finansowych, kluczowy personel kierowniczy Grupy podjął decyzję o tym, że zarówno uzyskiwanie przepływów pieniężnych wynikających z umowy, jak i sprzedaż aktywów finansowych są niezbędne do realizowania celu tego modelu biznesowego. Model ten zakłada większą częstotliwość i wartość sprzedaży w porównaniu z modelem „utrzymywanie”. Wynika to z faktu, że sprzedaż aktywów finansowych jest niezbędna do realizacji celu modelu biznesowego, a nie jest tylko jego działaniem sporadycznym. Nie istnieje jednak żaden określony próg częstotliwości lub wartość sprzedaży, który musi zostać osiągnięty w tym modelu biznesowym. Grupa utrzymuje instrumenty finansowe w tym modelu biznesowym między innymi w celu zarządzania bieżącymi potrzebami w zakresie płynności, utrzymania określonego profilu przychodów z tytułu odsetek lub dostosowania okresu życia aktywów finansowych do terminu wymagalności zobowiązań, które są finansowane z tych aktywów.
Jeśli składnik aktywów finansowych nie jest klasyfikowany do modelu biznesowego „utrzymywanie” lub „utrzymywanie i sprzedaż”, wówczas klasyfikuje się go do modelu biznesowego „sprzedaż”, który zakłada realizowanie przepływów pieniężnych poprzez sprzedaż aktywów. Grupa podejmuje decyzje w oparciu o wartości godziwe aktywów i zarządza nimi w celu realizowania tych wartości godziwych. W takim przypadku cel Grupy będzie realizowany poprzez aktywne kupno i sprzedaż aktywów finansowych, a uzyskiwanie przepływów pieniężnych wynikających z umowy jest jedynie działaniem ubocznym realizacji celu tego modelu biznesowego.
W przypadku aktywów finansowych utrzymywanych w ramach modelu „utrzymywanie” lub modelu „utrzymywanie i sprzedaż” Grupa ustala, czy wynikające z umowy przepływy pieniężne ze składnika aktywów finansowych są jedynie spłatą kwoty głównej i odsetek od kwoty głównej pozostałej do spłaty, czyli są zgodne z podstawową umową pożyczkową, przeprowadzając jakościowy test SPPI. W podstawowej umowie pożyczkowej odsetki obejmują:
- zapłatę za wartość pieniądza w czasie,
- zapłatę za ryzyko kredytowe,
- zapłatę za inne podstawowe rodzaje ryzyka związane z udzielaniem kredytów lub pożyczek (np. ryzyko płynności),
- zapłatę za koszty (np. koszty administracyjne) związane z utrzymywaniem składnika aktywów finansowych przez określony czas,
- marżę zysku.
Jeśli na podstawie jakościowego testu SPPI nie można ustalić czy wynikające z umowy przepływy pieniężne ze składnika aktywów finansowych są jedynie spłatą kwoty głównej i odsetek od kwoty głównej pozostałej do spłaty, Grupa przeprowadza ilościowy test SPPI (tzw. benchmark test). Polega on na ocenie jak różniłyby się wynikające z umowy (niezdyskontowane) przepływy pieniężne z ocenianego składnika aktywów finansowych od poziomu referencyjnego (niezdyskontowanych) przepływów pieniężnych.
Aktywa finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie
Aktywa finansowe wycenia się w zamortyzowanym koszcie, jeśli spełnione są oba poniższe warunki oraz Grupa nie wyznaczyła ich jako wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy:
- składnik aktywów finansowych jest utrzymywany zgodnie z modelem biznesowym, którego celem jest utrzymywanie aktywów finansowych dla uzyskiwania przepływów pieniężnych wynikających z umowy,
- warunki umowy dotyczącej składnika aktywów finansowych powodują powstawanie w określonych terminach przepływów pieniężnych, które są jedynie spłatą kwoty głównej i odsetek od kwoty głównej pozostałej do spłaty.
Aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej przez inne całkowite dochody
Aktywa finansowe są wyceniane do wartości godziwej przez inne całkowite dochody, jeśli spełnione są oba poniższe warunki oraz Grupa nie wyznaczyła ich jako wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy:
- składnik aktywów finansowych jest utrzymywany zgodnie z modelem biznesowym, którego celem jest zarówno otrzymywanie przepływów pieniężnych wynikających z umowy, jak i sprzedaż składników aktywów finansowych,
- warunki umowy dotyczącej składnika aktywów finansowych powodują powstawanie w określonych terminach przepływów pieniężnych, które są jedynie spłatą kwoty głównej i odsetek od kwoty głównej pozostałej do spłaty.
Aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy
Składnik aktywów finansowych wycenia się do wartości godziwej przez wynik finansowy, chyba że jest wyceniany w zamortyzowanym koszcie lub do wartości godziwej przez inne całkowite dochody. Grupa może jednak w momencie początkowego ujęcia dokonać nieodwołalnego wyboru wyceny określonych inwestycji w instrumenty kapitałowe, które w przeciwnym razie byłyby wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy, późniejsze zmiany wartości godziwej ujmowane są w innych dochodach całkowitych.
Aktywa finansowe są także wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy, jeśli są utrzymywane w ramach innych modeli biznesowych niż:
- utrzymywanie aktywów w celu uzyskiwania przepływów pieniężnych wynikających z umowy oraz
- utrzymywanie aktywów zarówno w celu uzyskiwania przepływów pieniężnych wynikających z umowy, jak i sprzedaży aktywów finansowych.
Kategoria ta obejmuje dwie podkategorie:
- aktywa finansowe przeznaczone do obrotu, zawierające instrumenty pochodne i papiery wartościowe nabyte w celu odsprzedaży w bliskim terminie oraz
- aktywa finansowe wyznaczone w momencie ich początkowego ujęcia jako aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy.
Zakupione lub utworzone składniki aktywów finansowych, które w momencie początkowego ujęcia są dotknięte utratą wartości ze względu na ryzyko kredytowe (POCI)
POCI dotyczą instrumentów finansowych zakwalifikowanych do kategorii aktywów finansowych wycenianych według zamortyzowanego kosztu lub aktywów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez inne całkowite dochody. Aby składnik aktywów finansowych mógł zostać zakwalifikowany jako POCI muszą być spełnione dwa warunki tj.: nastąpiło pojawienie się nowego aktywa finansowego (np. w wyniku modyfikacji istotnej lub zakupu) oraz wystąpienie utraty wartości nowego aktywa (kwalifikacja do Koszyka 3 na dzień początkowego ujęcia). POCI są wyceniane metodą efektywnej stopy procentowej z zastosowaniem efektywnej stopy procentowej skorygowanej o ryzyko kredytowe. Grupa dopuszcza stosowanie efektywnej stopy procentowej, w przypadku nieistotnej wartości instrumentów finansowych zidentyfikowanych jako POCI.
Zobowiązania finansowe to każde zobowiązanie będące:
a) wynikającym z umowy obowiązkiem:
- wydania środków pieniężnych lub innego składnika aktywów finansowych innej jednostce,
- wymiany aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych z inną jednostką na potencjalnie niekorzystnych warunkach,
b) kontraktem, który będzie rozliczony lub może być rozliczony we własnych instrumentach kapitałowych jednostki i jest:
- instrumentem niepochodnym, z którego wynika lub może wynikać obowiązek dostarczenia przez jednostkę zmiennej liczby własnych instrumentów kapitałowych,
- instrumentem pochodnym, który będzie rozliczony lub może być rozliczony w inny sposób, niż przez wymianę ustalonej kwoty środków pieniężnych lub innego składnika aktywów finansowych na ustaloną liczbę własnych instrumentów kapitałowych jednostki. Z tego powodu własne instrumenty kapitałowe jednostki nie obejmują instrumentów, które same są umowami o przyszłe otrzymanie lub wydanie własnych instrumentów kapitałowych przez jednostkę.
Po początkowym ujęciu, Grupa wycenia wszystkie zobowiązania finansowe według zamortyzowanego kosztu z zastosowaniem metody efektywnej stopy procentowej, z wyjątkiem:
a) zobowiązań finansowych wycenianych według wartości godziwej przez wynik finansowy,
b) zobowiązań finansowych powstałych w wyniku przeniesienia składnika aktywów finansowych, których nie kwalifikuje się do wyłączenia z bilansu lub powstałych w wyniku zastosowania podejścia wynikającego z utrzymania zaangażowania,
c) wystawionych gwarancji finansowych – po początkowym ujęciu wystawca takiej umowy wycenia ją według wartości wyższej z:
- kwoty odpisu na oczekiwane straty kredytowe,
- początkowo ujętej kwoty, w odpowiednich przypadkach pomniejszonej o skumulowaną kwotę dochodów ujmowanych zgodnie z zasadami MSSF 15;
d) zobowiązań do udzielenia pożyczki oprocentowanej poniżej rynkowej stopy procentowej – po początkowym ujęciu wystawca takiego zobowiązania w późniejszych okresach wycenia ją według wyższej z następujących wartości:
- kwoty odpisu na oczekiwane straty kredytowe,
- początkowo ujętej kwoty, w odpowiednich przypadkach pomniejszonej o skumulowaną kwotę dochodów ujmowanych zgodnie z zasadami MSSF 15;
e) warunkowej zapłaty ujętej przez jednostkę przejmującą w ramach połączenia jednostek, do którego zastosowanie ma MSSF 3 – taka zapłata warunkowa jest wyceniana w późniejszych okresach do wartości godziwej, a zmiany są ujmowane w wyniku finansowym.
Modyfikacja instrumentu finansowego to wynikająca z renegocjacji (w tym ugód podpisywanych z klientami w ramach restrukturyzacji), skutkująca podpisaniem aneksu do umowy kredytowej z klientem, zmiana przepływów pieniężnych związanych ze składnikiem aktywów finansowych, która nie prowadzi do zaprzestania ujmowania danego składnika aktywów (modyfikacja nieistotna). Nie stanowi modyfikacji nieistotnej zmiana przepływów kontraktowych wynikająca z realizacji warunków umownych. W przypadku modyfikacji nieistotnej wartość bilansowa brutto składnika aktywów finansowych zostaje przeliczona do wartości bieżącej renegocjowanych lub zmodyfikowanych umownych przepływów pieniężnych, zdyskontowanych oryginalną lub ostatnią efektywną stopą procentową aktywa lub efektywną stopą procentową skorygowaną o straty kredytowe w przypadku aktywów zakwalifikowanych jako POCI. Zidentyfikowany w ramach przeliczenia wartości bilansowej brutto zysk / stratę z tytułu modyfikacji ujmuje się w wyniku finansowym. Korekta wartości bilansowej brutto aktywa finansowego z tytułu modyfikacji podlega rozliczeniu w wynik odsetkowy metodą efektywnej stopy procentowej. Koszty lub prowizje związane z modyfikacją (np. prowizja pobierana z tytułu podpisywanego aneksu) korygują wartość bilansową zmodyfikowanego składnika aktywów finansowych i są amortyzowane przez pozostały okres życia tego aktywa.
Modyfikacja istotna to wynikająca z renegocjacji (w tym ugód podpisywanych z klientami w ramach restrukturyzacji), skutkująca podpisaniem aneksu do umowy kredytowej z klientem, zmiana przepływów pieniężnych związanych ze składnikiem aktywów finansowych, która prowadzi do zaprzestania ujmowania danego składnika aktywów finansowych. Wynik na modyfikacji istotnej jest ujmowany w pozycji „Wynik tytułu zaprzestania ujmowania aktywów finansowych niewycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy”. Zmodyfikowany instrument finansowy traktowany jest jako nowe aktywo, następuje jego początkowe ujęcie w bilansie w wartości godziwej. W przypadku, gdy istnieją przesłanki pozwalające stwierdzić, że wartość bilansowa składnika aktywów w momencie istotnej modyfikacji nie stanowi odzwierciedlenia jego wartości godziwej, konieczne jest dokonanie korekty ekspozycji do wartości godziwej.
Grupa przyjęła kryteria ilościowe i jakościowe identyfikacji modyfikacji istotnej. Do kryteriów jakościowych identyfikacji modyfikacji istotnej należą:
- przewalutowanie (z wyjątkiem tego wynikającego z obowiązujących przepisów prawa i umowy kredytowej),
- zmiana dłużnika (głównego kredytobiorcy, z wyjątkiem wynikającej ze śmierci dłużnika),
- zmiana produktu (np. z kredytu na obligację),
- wprowadzenie do umowy cechy umownej naruszającej kryteria Testu SPPI lub usunięcie takiej cechy.
Identyfikacja co najmniej jednego z wymienionych powyżej kryteriów jakościowych prowadzi do rozpoznania istotnej modyfikacji aktywa finansowego. W przypadku braku identyfikacji przesłanek jakościowych wymagana jest weryfikacja kryterium ilościowego.
Do kryteriów ilościowych identyfikacji modyfikacji istotnej należy zwiększenie kwoty zaangażowania ekspozycji o co najmniej 10%. Przez kwotę zaangażowania ekspozycji rozumiana jest wartość umowna instrumentu finansowego na dzień poprzedzający zdarzenie, które analizowane jest pod kątem istotnej modyfikacji.
Składnik aktywów finansowych zostaje usunięty z bilansu, gdy Grupa traci kontrolę nad prawami umownymi składającymi się na dany instrument finansowy; zazwyczaj ma to miejsce w przypadku sprzedaży instrumentu lub gdy wszystkie przepływy środków pieniężnych, korzyści i ryzyka przypisane danemu instrumentowi przechodzą na niezależną stronę trzecią.
W szczególności Grupa dokonuje spisania należności kredytowych z bilansu w ciężar utworzonych odpisów z tytułu utraty wartości, gdy te należności są nieściągalne (brak jest uzasadnionych perspektyw odzyskania w całości lub części przepływów pieniężnych wynikających z umowy kredytowej), to znaczy:
- należność kredytowa jest całkowicie wymagalna,
- wyczerpane zostały wszystkie prawne i faktyczne możliwości dochodzenia danej należności kredytowej.
Grupa dokonuje odpisu (w całości lub części) wartości bilansowej brutto instrumentów finansowych wycenianych w zamortyzowanym koszcie, jeśli nie ma uzasadnionych perspektyw na odzyskanie danego składnika aktywów finansowych w całości lub części. Odpisanie stanowi zdarzenie prowadzące do zaprzestania ujmowania. Grupa dokonuje okresowej analizy odzyskiwalności składnika aktywów finansowych, w szczególności odsetek karnych i ustawowych, w podziale na rodzaje portfeli na bazie analizy danych historycznych w tym zakresie, w okresie ostatnich 5 lat. W przypadku, gdy analiza odzyskiwalności składnika aktywów finansowych, w szczególności odsetek karnych i ustawowych wskazuje, że historycznie odzyskiwalność nie przekraczała 5% wartości bilansowej brutto składnika aktywów finansowych, Grupa dokonuje odpisu odsetek karnych i ustawowych w pełnej wysokości. Składnik aktywów finansowych, który został odpisany może być w dalszym ciągu przedmiotem procesu windykacyjnego prowadzonego przez Grupa mającego na celu odzyskanie należnych kwot.
Grupa przestaje ujmować zobowiązanie finansowe (lub część zobowiązania finansowego) wtedy i tylko wtedy, gdy zobowiązanie wygasło – to znaczy, kiedy obowiązek określony w umowie został wypełniony, umorzony, wygasł lub gdy nastąpiła istotna modyfikacja warunków umowy.
Instrument pochodny jest to instrument finansowy spełniający wszystkie trzy poniższe warunki:
a) jego wartość zmienia się ze zmianą określonej stopy procentowej, ceny instrumentu finansowego, ceny towaru, kursu walutowego, indeksu ceny lub stóp, ratingu kredytowego lub indeksu kredytowego czy też innej zmiennej, przy założeniu, że w przypadku zmiennej niefinansowej, zmienna ta nie jest specyficzna dla strony kontraktu (czasami zwana instrumentem bazowym),
b) nie wymaga żadnej początkowej inwestycji netto lub wymaga początkowej inwestycji netto mniejszej niż dla innych rodzajów kontraktów, dla których oczekuje się podobnych reakcji na zmiany czynników rynkowych oraz
c) jego rozliczenie nastąpi w przyszłości.
Pochodne instrumenty finansowe niebędące przedmiotem rachunkowości zabezpieczeń ujmowane są w dniu zawarcia transakcji i na koniec okresu sprawozdawczego do wartości godziwej. Zmiany wartości godziwej Grupa zalicza odpowiednio do wyniku na instrumentach finansowych wycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy lub do wyniku z pozycji wymiany (transakcje FX swap, FX forward oraz transakcje CIRS) w korespondencji odpowiednio z należnościami/ zobowiązaniami z tytułu pochodnych instrumentów finansowych.
Efekt ostatecznego rozliczenia transakcji pochodnych wykazuje się w pozycji wyniku na instrumentach finansowych wycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy lub w przypadku pochodnych walutowych instrumentów finansowych (transakcje FX swap, FX forward oraz transakcje CIRS) w pozycji wynik z pozycji wymiany.
Kwoty bazowe transakcji pochodnych wykazywane są w pozycjach pozabilansowych w dniu zawarcia transakcji i przez cały okres ich trwania. Pozycje pozabilansowe wyrażone w walutach obcych podlegają przeszacowaniu na koniec dnia według średniego kursu NBP (fixing z dnia wyceny).
Wartość godziwą pochodnych instrumentów finansowych znajdujących się na rynku stanowi cena rynkowa. W pozostałych przypadkach jest to wartość godziwa określona na podstawie modelu wyceny, do którego dane pozyskano z aktywnego rynku (w szczególności w przypadku instrumentów typu IRS i CIRS metodą zdyskontowanych przepływów pieniężnych).
Wbudowany instrument pochodny jest komponentem kontraktu hybrydowego, który zawiera również niebędącą instrumentem pochodnym umowę zasadniczą, powodującym, że niektóre z przepływów pieniężnych wynikających z instrumentu łącznego zmieniają się w sposób podobny do przepływów, które wynikałyby z samodzielnie występującego instrumentu pochodnego.
Jeśli kontrakt hybrydowy zawiera umowę zasadniczą będącą składnikiem aktywów finansowych, Grupa stosuje wymogi określone w punkcie 5.8 do całego kontraktu hybrydowego.
Jeśli kontrakt hybrydowy zawiera umowę zasadniczą, która nie jest składnikiem aktywów finansowych, wówczas wbudowany instrument pochodny oddziela się od umowy zasadniczej i ujmuje jako instrument pochodny wtedy i tylko wtedy, gdy:
a) cechy ekonomiczne wbudowanego instrumentu pochodnego oraz ryzyko z nim związane nie są ściśle powiązane z cechami ekonomicznymi i ryzykiem właściwymi dla umowy zasadniczej;
b) samodzielny instrument o takich samych warunkach umownych jak wbudowany instrument pochodny spełniałby definicję instrumentu pochodnego; oraz
c) kontrakt hybrydowy nie jest wyceniany w wartości godziwej, a zmiany wartości godziwej nie są ujmowane w wyniku finansowym (tj. instrument pochodny, który jest wbudowany w zobowiązanie finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy, nie jest oddzielany).
Grupa przyjęła politykę rachunkowości w zakresie rachunkowości zabezpieczeń przepływów pieniężnych zabezpieczających ryzyko stopy procentowej zgodną z MSR 39 wprowadzonym przez Rozporządzenie Komisji Europejskiej. ‘Carve out’ w MSR 39 wprowadzonym przez Rozporządzenie Komisji Europejskiej umożliwia Grupie wyznaczenie grupy instrumentów pochodnych jako instrumentu zabezpieczającego oraz znosi niektóre ograniczenia wynikające z MSR 39 w zakresie zabezpieczenia depozytów (z możliwością wypłaty na żądanie), a także w zakresie przyjęcia strategii zabezpieczającej mniej niż 100% przepływów. Zgodnie z MSR 39 wprowadzonym przez Rozporządzenie Komisji Europejskiej rachunkowość zabezpieczeń może mieć zastosowanie do depozytów, a nieefektywność zabezpieczenia ma miejsce tylko wtedy, gdy ponownie oszacowana wartość przepływów pieniężnych w danym przedziale czasowym jest niższa niż zabezpieczana wartość dotycząca danego przedziału czasowego. W rachunkowości zabezpieczeń zabezpieczenia klasyfikowane są jako:
- zabezpieczenie wartości godziwej, zabezpieczające przed ryzykiem zmian wartości godziwej ujętego składnika aktywów lub zobowiązania lub
- zabezpieczenie przepływów środków pieniężnych, zabezpieczające przed zmianami przepływów środków pieniężnych, które przypisać można konkretnemu rodzajowi ryzyka związanego z ujętym składnikiem aktywów, zobowiązaniem lub prognozowaną transakcją lub
- zabezpieczenie inwestycji netto w jednostce zagranicznej.
Zabezpieczenie ryzyka walutowego uprawdopodobnionego przyszłego zobowiązania jest rozliczane jako zabezpieczenie przepływów pieniężnych.
W momencie ustanowienia zabezpieczenia, Grupa formalnie wyznacza i dokumentuje powiązanie zabezpieczające, jak również cel zarządzania ryzykiem oraz strategię ustanowienia zabezpieczenia. Dokumentacja zawiera identyfikację instrumentu zabezpieczającego, zabezpieczanej pozycji lub transakcji, charakter zabezpieczanego ryzyka, a także sposób oceny efektywności instrumentu zabezpieczającego w kompensowaniu zagrożenia zmianami wartości godziwej zabezpieczanej pozycji lub przepływów pieniężnych związanych z zabezpieczanym ryzykiem. Oczekuje się, że zabezpieczenie będzie wysoce skuteczne w kompensowaniu zmian wartości godziwej lub przepływów pieniężnych wynikających z zabezpieczanego ryzyka. Efektywność zabezpieczenia jest oceniana z częstotliwością miesięczną w celu sprawdzenia, czy jest wysoce efektywne we wszystkich okresach sprawozdawczych, na które zostało ustanowione.
Zabezpieczenie wartości godziwej to zabezpieczenie przed zmianami wartości godziwej ujętego składnika aktywów lub zobowiązania lub nieujętego uprawdopodobnionego przyszłego zobowiązania, albo wyodrębnionej części takiego składnika aktywów, zobowiązania lub uprawdopodobnionego przyszłego zobowiązania, które przypisać można konkretnemu rodzajowi ryzyka i które mogłoby wpływać na wynik finansowy.
Grupa stosuje zabezpieczenia portfelowe wartości godziwej depozytów złotowych opartych na stałej stopie procentowej przed ryzykiem zmiany wartości godziwej z tytułu ryzyka zmiany referencyjnej stopy procentowej WIBOR. Instrumentem zabezpieczającym w tego rodzaju zabezpieczeniach portfelowych jest całość lub część portfela instrumentów pochodnych typu IRS. Grupa wyznacza powiązania zabezpieczające na podstawie analizy wrażliwości wartości godziwej zabezpieczanego portfela depozytów oraz portfela instrumentów zabezpieczających na ryzyko zmiany referencyjnej stopy procentowej WIBOR. Analiza ta oparta jest o miary „BPV” oraz „duration”. Efektywność powiązania zabezpieczającego jest mierzona z częstotliwością miesięczną.
W zabezpieczeniach portfelowych wartości godziwej koszty z tytułu odsetek od zabezpieczanej części portfela depozytów korygowane są o naliczone przychody lub koszty z tytułu odsetek od zabezpieczającej transakcji IRS, dotyczące danego okresu sprawozdawczego. Równocześnie zmiana wartości godziwej instrumentów pochodnych wyznaczonych jako instrument zabezpieczający w danym okresie wykazywana jest w rachunku zysków i strat w pozycji „Wynik na instrumentach finansowych wycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy oraz wynik z pozycji wymiany” – w tej samej pozycji co zmiana wartości godziwej pozycji zabezpieczanej wynikającej z zabezpieczanego rodzaju ryzyka. Zmiana wartości godziwej części portfela depozytów złotowych wyznaczonych w danym okresie jako pozycja zabezpieczana koryguje w sprawozdaniu z sytuacji finansowej „Zobowiązania wobec klientów”. Korekta wartości bilansowej zabezpieczanego portfela depozytów jest amortyzowana liniowo od miesiąca następującego po miesiącu dokonania korekty przez okres pozostały do upływu terminu wymagalności zabezpieczanych przepływów pieniężnych. Kwota amortyzacji koryguje „Koszty z tytułu odsetek” w rachunku zysków i strat.
Główne zidentyfikowane przez Grupę źródła nieefektywności dotyczące relacji zabezpieczających wartość godziwą:
- wpływ ryzyka kredytowego kontrahenta oraz własnego ryzyka kredytowego Grupy na wartość godziwą instrumentów zabezpieczających, tj. swapów na stopę procentową (IRS), które nie jest odzwierciedlone w wartości godziwej pozycji zabezpieczanej;
- różnice w oprocentowaniu instrumentów zabezpieczanych i zabezpieczających;
- różnice w terminach zapadalności instrumentów zabezpieczanych i zabezpieczających.
W ramach rachunkowości zabezpieczeń zmienności przepływów pieniężnych dla portfela kredytów hipotecznych w CHF oraz portfela depozytów terminowych w PLN, Grupa ustanowiła dwa osobne powiązania zabezpieczające. Rzeczywiste transakcje CIRS float-to-float CHF/PLN zostały podzielone na dwie sztuczne transakcje:
- sztuczną transakcję CIRS float-to-fixed CHF/PLN zabezpieczającą ryzyko walutowe oraz ryzyko stopy procentowej portfela kredytów hipotecznych indeksowanych do CHF – powiązanie zabezpieczające typu A
- sztuczną transakcję IRS fixed-to-float PLN zabezpieczającą ryzyko stopy procentowej portfela depozytów terminowych w PLN – powiązanie zabezpieczające typu B.
W momencie ustanowienia powiązania zabezpieczającego oraz w trakcie trwania powiązania zabezpieczającego, wartość godziwa transakcji sztucznych równa jest wartości godziwej transakcji rzeczywistych.
W celu odzwierciedlenia przepływów na transakcjach zabezpieczanych tworzone są hipotetyczne transakcje zabezpieczane. W ramach powiązania zabezpieczającego typu A – tworzone są transakcje float-to-fixed CHF/PLN, nominał w CHF odpowiada nominałowi rzeczywistej transakcji zabezpieczającej w CHF, natomiast nominał PLN zależny jest od kursu walutowego z dnia ustanowienia powiązania zabezpieczającego. Noga zmienna hipotetycznej transakcji odzwierciedla przepływy pieniężne z portfela kredytów hipotecznych indeksowanych do CHF.
W ramach powiązania zabezpieczającego typu B zabezpieczającego ryzyko stopy procentowej portfela depozytów terminowych w PLN, stworzona została hipotetyczna transakcja IRS fixed-to-float PLN o nominale ustalonym w walucie PLN i równym nominałowi nogi PLN rzeczywistej transakcji CIRS float-to-float CHF/PLN z dnia ustanowienia powiązania zabezpieczającego.
W trakcie okresu zabezpieczenia Grupa dokonuje pomiarów efektywności powiązania zabezpieczającego. Zmiana wartości godziwej instrumentów zabezpieczających wykazywana jest w kapitale z aktualizacji wyceny w wielkości w jakiej zabezpieczenie jest efektywne. Nieefektywna część zabezpieczenia ujmowana jest w rachunku zysków i strat w pozycji „Wynik na instrumentach finansowych wycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy oraz wynik z pozycji wymiany”. Część efektywna zgromadzona w kapitale z aktualizacji wyceny podlega stopniowej reklasyfikacji (amortyzacji) według opracowanego przez Grupę harmonogramu do rachunku zysków i strat w okresie do wygaśnięcia pierwotnego portfela (amortyzacja liniowa, względem czasu).
Grupa zaprzestaje stosowania zasad rachunkowości zabezpieczeń, jeżeli instrument zabezpieczający wygasa, zostaje sprzedany, rozwiązany lub wykonany, jeżeli zabezpieczenie przestaje spełniać kryteria rachunkowości zabezpieczeń lub gdy Grupa unieważni powiązanie zabezpieczające.
Główne zidentyfikowane przez Grupę źródła nieefektywności dotyczące relacji zabezpieczających przepływy pieniężne:
- różnice w nominale nogi PLN sztucznych i hipotetycznych transakcji CIRS, wynikające z upływu czasu i zmian kursowych pomiędzy zawarciem transakcji zabezpieczającej, a włączeniem jej do powiązania zabezpieczającego;
- różnice w oprocentowaniu instrumentów zabezpieczanych i zabezpieczających;
- różnice w terminach przeszacowań instrumentów zabezpieczających, tj. walutowych swapów na stopę procentową (CIRS) oraz pozycji zabezpieczanych.
Na każdy koniec okresu sprawozdawczego Grupa ocenia czy istnieją obiektywne przesłanki utraty wartości składnika aktywów finansowych. Jeżeli takie przesłanki istnieją, Grupa ustala kwoty odpisów z tytułu utraty wartości.
W MSSF 9 wykorzystywany jest model utraty wartości oparty o koncepcję „oczekiwanych strat kredytowych” (ang. expected credit loss, ECL), tzn. Grupa kalkuluje odpisy z tytułu utraty wartości w oparciu o ECL, kładąc nacisk na podejście tzw. forward-looking, a więc zorientowane na szacowanie przyszłych strat w oparciu o prognozy i spodziewane przyszłe warunki ekonomiczne w kontekście oceny ryzyka kredytowego ekspozycji.
Model utraty wartości oparty o koncepcję ECL ma zastosowanie do składników aktywów finansowych zakwalifikowanych do kategorii aktywów finansowych wycenianych w zamortyzowanym koszcie lub do wartości godziwej przez inne całkowite dochody, z wyjątkiem instrumentów kapitałowych.
Zgodnie z MSSF 9 Grupa szacuje oczekiwaną stratę kredytową dzieląc ekspozycje na koszyki:
1. Koszyk 1: 12-miesięczna oczekiwana strata kredytowa – oczekiwana strata związana z prognozowanymi oczekiwanymi przypadkami wystąpienia utraty wartości w ciągu 12 miesięcy od daty bilansowej, dla takich ekspozycji, dla których od momentu początkowego ujęcia do daty bilansowej nie zidentyfikowano znacznego wzrostu ryzyka kredytowego i nie stwierdzono utraty wartości,
2. Koszyk 2: oczekiwana strata kredytowa w całym okresie życia – oczekiwana strata związana z przypadkami wystąpienia utraty wartości w całym okresie oczekiwanego życia składnika aktywów finansowych, dla takich ekspozycji, dla których od momentu początkowego ujęcia do daty bilansowej zidentyfikowano znaczny wzrost ryzyka kredytowego, ale nie rozpoznano utraty wartości,
3. Koszyk 3: oczekiwana strata kredytowa w całym okresie życia – oczekiwana strata w całym okresie oczekiwanego życia składnika aktywów finansowych, dla takich ekspozycji, dla których do daty bilansowej stwierdzono utratę wartości.
Na każdą datę raportową Grupa określa dla każdej wycenianej ekspozycji, czy ryzyko kredytowe związane z daną ekspozycją znacząco wzrosło od momentu początkowego ujęcia jak również czy zostały zaraportowane przesłanki utraty wartości.
Grupa wdrożyła definicję niewykonania zobowiązania (dalej „default”) zgodnie z rekomendacjami EBA i zapisami standardu MSSF 9.
Grupa stosuje przesłankę dotyczącą braku lub opóźnienia w spłacie powyżej 90 DPD, przy czym zastosowano definicję przeterminowania w spłacie zgodną z rekomendacjami EBA oraz Rozporządzeniem Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z dnia 3 października 2019 r. w sprawie poziomu istotności przeterminowanego zobowiązania kredytowego.
W zakresie pozostałych przesłanek świadczących o klasyfikacji ekspozycji do Koszyka 3 Grupa stosuje przesłanki takie jak:
- znaczące trudności finansowe dłużnika objawiające się zaklasyfikowaniem do najgorszej klasy (dla klientów korporacyjnych),
- pożyczka/ kredyt stała się wymagalna w całości w wyniku wypowiedzenia umowy (ekspozycja została przekazana do windykacji),
- wyłudzenie pożyczki/ kredytu,
- pożyczka/ kredyt jest kwestionowana przez dłużnika na drodze postępowania sądowego,
- zgon klienta,
- restrukturyzacja pożyczki/ kredytu – wielokrotna lub powodująca utratę przepływów na umowie lub dla ekspozycji ze znaczącymi przeterminowaniami w spłacie,
- został złożony wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika lub wniosek o wszczęcie postępowania naprawczego,
- indywidualne przesłanki świadczące o defaulcie dla ekspozycji indywidualnie znaczących,
- zarażenie utratą wartości przez inne ekspozycje klienta w przypadku klientów korporacyjnych oraz z uwzględnieniem progu istotności 20% dla klientów detalicznych.
Grupa stosuje okresy kwarantanny w celu uprawdopodobnienia się ustania przesłanek klasyfikujących ekspozycję do defaultu. W okresie pierwszych 3 miesięcy kwarantanny ekspozycja jest nadal zaliczana do defaultu, a przez kolejne 3 miesiące kwarantanny w przypadku przesłanki wynikającej z terminowości spłaty ekspozycja klasyfikowana jest w Koszyku 2.
Na potrzeby oszacowania czy istotnie wzrosło ryzyko kredytowe ekspozycji w stosunku do momentu początkowego ujęcia Grupa zdefiniowała katalog przesłanek klasyfikujących do Koszyka 2, m. in.:
- brak lub opóźnienie w płatnościach powyżej 30 DPD (zgodnie z obowiązującym w Banku algorytmem szacowania przeterminowania),
- ujęcie klienta korporacyjnego na tzw. Watch-liście w ramach Systemu Wczesnego Ostrzegania,
- problemy kontrahenta detalicznego wynikające z utraty pracy lub obniżenia dochodów, niespłacanie zadłużenia w innych instytucjach lub znaczące pogorszenie DTI (Debt to Income),
- skorzystanie przez klienta ze wsparcia BGK (dla kredytów mieszkaniowych),
- restrukturyzacja ekspozycji nieskutkująca klasyfikacją do Koszyka 3,
- SICR – istotny wzrost prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania w całym okresie życia ekspozycji – szacowane w zależności od rodzaju ekspozycji poprzez porównanie krzywych prawdopodobieństwa defaultu w okresie życia ekspozycji według obecnej sytuacji ekspozycji oraz na moment początkowego ujęcia ekspozycji lub poprzez porównanie ocen jakościowych ekspozycji (dla klientów korporacyjnych, dla których nie są stosowane krzywe prawdopodobieństwa defaultu).
Grupa zdefiniowała portfele tzw. Low Credit Risk (niskie ryzyko kredytowe), do których zostały zaklasyfikowane m. in. ekspozycje wobec klientów JST/ SP, wspólnot mieszkaniowych. Grupa na potrzeby klasyfikacji ekspozycji do odpowiedniego Koszyka dla portfeli LCR stosuje wszystkie opisane powyżej kryteria klasyfikacji za wyłączeniem kryterium SICR.
Grupa prowadzi wycenę indywidualną dla ekspozycji indywidualnie znaczących zaklasyfikowanych do Koszyka 3 oraz dla wybranych grup ekspozycji niezależnie od klasyfikacji do koszyków i wartości tych ekspozycji – określanych dalej jako ekspozycje z obowiązkową wyceną indywidualną (np. ekspozycje typu NOSTRO, listy hipoteczne zastawne czy inne transakcje zawierane na rynku międzybankowym lub ekspozycje developerskie). Dla ekspozycji indywidualnie znaczących oraz dla ekspozycji z obowiązkową wyceną indywidualną Grupa dokonuje co najmniej raz na kwartał przeglądu przesłanek świadczących o utracie wartości, a następnie dokonuje oszacowania poziomu odpisów dla ekspozycji indywidualnie znaczących zaklasyfikowanych do Koszyka 3 oraz dla ekspozycji z obowiązkową wyceną indywidualną jako różnicy pomiędzy wartością bilansową tego kredytu a wartością bieżącą szacowanych przyszłych przepływów pieniężnych zdyskontowanych w oparciu o efektywną stopę procentową kredytu. Grupa na potrzeby szacowania poziomu przepływu stosuje podejście oparte o scenariusze, w tym w przypadku kredytów, dla których zostało ustanowione zabezpieczenie, bieżąca wartość szacowanych przyszłych przepływów pieniężnych uwzględnia przepływy pieniężne, które mogą zostać uzyskane z egzekucji przedmiotu zabezpieczenia, pomniejszone o koszty egzekucji oraz sprzedaży przedmiotu zabezpieczenia, jeżeli egzekucja jest prawdopodobna.
Pozostałe ekspozycje niewyceniane indywidualnie są włączane do portfeli o podobnej charakterystyce poziomu ryzyka kredytowego ze względu m.in. na rodzaj produktu, klienta oraz sposób wyceny na moment uruchomienia i wyceniane w cyklach miesięcznych w sposób grupowy – w pierwszej kolejności ekspozycje są klasyfikowane do odpowiedniego Koszyka, a następnie szacowany jest poziom strat kredytowych w okresie 12 M (Koszyk 1) lub lifetime (dla pozostałych Koszyków).
Grupa zbudowała modele parametrów portfelowych wykorzystywanych na potrzeby szacowania oczekiwanych strat kredytowych w sposób grupowy z uwzględnieniem stosowanej definicji default, podejścia forward-looking oraz prognoz makroekonomicznych. W ramach modelu PD szacowane są krzywe prawdopodobieństwa defaultu w zależności od horyzontu szacowanej straty (12 M vs lifetime) z uwzględnieniem oczekiwań Grupy w zakresie kształtowania się przyszłej sytuacji makroekonomicznej oraz z uwzględnieniem danych behawioralnych ekspozycji. W zakresie szacowania parametrów LGD Grupa stosuje podejście do szacowania wskaźnika uzdrowień (CR) oraz poziomu stóp odzysków (RR) z uwzględnieniem przyszłej sytuacji makroekonomicznej w zakresie kształtowania się cen nieruchomości, dodatkowo element forward-looking został wdrożony na bazie szacunków charakterystyk ekspozycji mających wpływ na obserwowany poziom odzysków i uzdrowień z ekspozycji w okresie jej życia.
Na potrzeby modelowania oczekiwanej wartości ekspozycji na moment wejścia w default dla ekspozycji rewolwingowych bez zdefiniowanych harmonogramów, wdrożono modele wartości bilansowej i pozabilansowej w oparciu o historyczne wzorce behawioralne spłat i pociągnięć do momentu wejścia ekspozycji w default.
Na każdą datę raportową Grupa określa dla każdej wycenianej ekspozycji, czy ryzyko kredytowe związane z daną ekspozycją znacząco wzrosło od momentu początkowego ujęcia jak również czy zostały zaraportowane przesłanki utraty wartości. Jeśli w poprzednim okresie sprawozdawczym Grupa wyceniła odpis na oczekiwane straty kredytowe w kwocie równej oczekiwanym stratom kredytowym w całym okresie życia, ale na bieżący dzień sprawozdawczy ustala, iż dla danej ekspozycji nie istnieją przesłanki świadczące o znaczącym wzroście ryzyka kredytowego w stosunku do momentu początkowego ujęcia i nie zostały zaraportowane przesłanki utraty wartości, to Grupa wycenia odpis na oczekiwane straty kredytowe w kwocie równej 12-miesięcznym oczekiwanym stratom kredytowym na bieżący dzień sprawozdawczy. Grupa stosuje dla szerokiego katalogu przesłanek klasyfikujących ekspozycje zarówno do Koszyka 2-go jak i do Koszyka 3-go tzw. okres karencji, tj. określoną liczbę miesięcy kalendarzowych od ostatniej daty zaobserwowania przesłanki przy spełnieniu odpowiednich warunków dotyczących terminowości spłaty zobowiązań, dopiero po spełnieniu tak zdefiniowanych okresów karencji dla danej przesłanki możliwe jest przeklasyfikowanie ekspozycji z danego Koszyka.
Z zastrzeżeniem MSSF 9 paragrafów 5.5.13–5.5.16, na każdy dzień sprawozdawczy Grupa wycenia odpis na oczekiwane straty kredytowe z tytułu instrumentu finansowego w kwocie równej oczekiwanym stratom kredytowym w całym okresie życia, jeżeli ryzyko kredytowe związane z danym instrumentem finansowym znacznie wzrosło od momentu początkowego ujęcia.
Nowy sposób kalkulacji utraty wartości aktywów finansowych ma również wpływ na sposób rozpoznania przychodu odsetkowego. W szczególności, przychód odsetkowy od składników aktywów znajdujących się w Koszykach 1 i 2 jest wyznaczany poprzez przyłożenie efektywnej stopy procentowej do ekspozycji brutto, natomiast w Koszyku 3 poprzez przyłożenie efektywnej stopy procentowej do zamortyzowanego kosztu składnika aktywów, uwzględniającego odpisy z tytułu utraty wartości.
Transakcje repo i reverse-repo oraz transakcje sell-buy back i buy-sell back są operacjami sprzedaży lub kupna papierów wartościowych z udzielonym przyrzeczeniem odkupu lub odsprzedaży w umownym terminie i po określonej cenie.
Transakcje sprzedaży papierów wartościowych z udzielonym przyrzeczeniem odkupu (repo oraz sell-buy back) na moment zawarcia ujmuje się w „Zobowiązaniach wobec banków i instytucji finansowych”. Zakupione papiery wartościowe z przyrzeczeniem odsprzedaży (reverse-repo oraz buy-sell back) ujmuje się jako „Należności od banków i instytucji finansowych”.
Transakcje repo i reverse repo są wyceniane według zamortyzowanego kosztu, natomiast papiery wartościowe będące przedmiotem transakcji z przyrzeczeniem odkupu nie są usuwane z bilansu i podlegają wycenie według zasad określonych dla poszczególnych portfeli papierów wartościowych. Różnica między ceną sprzedaży i odkupu jest traktowana odpowiednio jako przychody/ koszty odsetkowe i rozliczana jest w czasie trwania umowy z zastosowaniem efektywnej stopy procentowej.
W ramach działalności operacyjnej Grupa zawiera transakcje, które w momencie ich zawarcia nie są ujmowane w sprawozdaniu z sytuacji finansowej jako aktywa lub zobowiązania, lecz powodują powstanie zobowiązań warunkowych.
Zobowiązanie warunkowe jest:
- możliwym obowiązkiem, który powstaje na skutek zdarzeń przeszłych, których istnienie zostanie potwierdzone dopiero w momencie wystąpienia lub niewystąpienia jednego lub większej ilości niepewnych przyszłych zdarzeń, które nie w pełni podlegają kontroli Grupy,
- obecnym obowiązkiem, który powstaje na skutek zdarzeń przeszłych, ale nie jest ujmowany w sprawozdaniu z sytuacji finansowej, ponieważ nie jest prawdopodobne, aby konieczne było wydatkowanie środków pieniężnych lub innych aktywów w celu wypełnienia obowiązku lub kwoty zobowiązania nie można oszacować w sposób wiarygodny.
Na udzielone zobowiązania pozabilansowe obarczone ryzykiem braku wywiązania się zleceniodawcy z warunków umowy tworzone są rezerwy zgodnie z MSSF 9.
Składniki aktywów finansowych i zobowiązań finansowych kompensuje się i wykazuje w sprawozdaniu z sytuacji finansowej w kwocie netto, jeżeli Grupa posiada ważny tytuł prawny do dokonania kompensaty ujętych kwot oraz zamierza przeprowadzić rozliczenie w kwocie netto lub jednocześnie zrealizować dany składnik aktywów i uregulować zobowiązanie.
Rzeczowe aktywa trwałe wykazywane są według ceny nabycia/ kosztu wytworzenia po pomniejszeniu o umorzenie oraz odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości. Wartość początkowa środków trwałych obejmuje ich cenę nabycia/ koszt wytworzenia oraz koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika majątku do stanu zdatnego do używania. W wartości bilansowej rzeczowych aktywów trwałych ujmowane są także wydatki związane z ulepszeniem/ podwyższeniem wartości środka trwałego. Koszty poniesione po dacie oddania środka trwałego do używania, takie jak koszty konserwacji i napraw, obciążają wynik finansowy w momencie ich poniesienia.
Środki trwałe w momencie ich nabycia zostają podzielone na części składowe będące pozycjami o istotnej wartości, do których można przyporządkować odrębny okres ekonomicznej użyteczności.
Amortyzacja jest naliczana metodą liniową przez szacowany okres użytkowania danego składnika aktywów. Wartość końcową, okres użytkowania oraz metodę amortyzacji składników aktywów weryfikuje się i w razie konieczności koryguje na koniec każdego roku obrotowego.
Typ środków trwałych | Szacowany okres użytkowania |
Inwestycje w obiektach obcych | Od 2 do 10 lat (lub okres najmu, jeżeli jest krótszy) |
Budynki | od 25 do 66,6 lat |
Maszyny i urządzenia techniczne | od 2 do 15 lat |
Zespoły komputerowe | od 2 do 10 lat |
Środki transportu | od 3 do 8 lat |
Sprzęt biurowy, meble | od 2 do 10 lat |
Dana pozycja rzeczowych aktywów trwałych może zostać usunięta ze sprawozdania z sytuacji finansowej po dokonaniu jej zbycia lub w przypadku, gdy nie są spodziewane żadne ekonomiczne korzyści wynikające z dalszego użytkowania takiego składnika aktywów. Wszelkie zyski lub straty wynikające z usunięcia danego składnika aktywów ze sprawozdania z sytuacji finansowej (obliczone jako różnica pomiędzy ewentualnymi wpływami ze sprzedaży netto a wartością bilansową danej pozycji) są ujmowane w wyniku finansowym, w momencie przekazania przyrzeczonego składnika aktywów kontrahentowi.
Środki trwałe w budowie dotyczą środków trwałych będących w toku budowy lub montażu i są wykazywane według cen nabycia lub kosztu wytworzenia. Środki trwałe w budowie nie podlegają amortyzacji do czasu zakończenia budowy i przekazania środka trwałego do używania.
Nieruchomość inwestycyjna to nieruchomość (grunt, budynek lub część budynku albo oba te elementy), którą Grupa traktuje jako źródło przychodów z czynszów lub utrzymuje w posiadaniu ze względu na przyrost ich wartości, względnie obie te korzyści, przy czym nieruchomość taka nie jest wykorzystywana przy świadczeniu usług lub czynnościach administracyjnych, ani też przeznaczona na sprzedaż w ramach zwykłej działalności.
Nieruchomość inwestycyjną ujmuje się w aktywach wtedy i tylko wtedy, gdy uzyskanie przez Grupę przyszłych korzyści ekonomicznych związanych z tą nieruchomością jest prawdopodobne oraz można wiarygodnie wycenić jej cenę nabycia lub koszt wytworzenia. Nieruchomość inwestycyjną początkowo wycenia się w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia. Przy początkowej wycenie uwzględnia się koszty bezpośrednio związane z transakcją zakupu. Wartość początkową nieruchomości przyjętej przez Bank w trybie art. 453 KC na podstawie umowy o świadczenie w miejscu wykonania, stanowi cena z aktu notarialnego lub prawomocnego postanowienia sądu powiększona o wszelkie koszty bezpośrednio związane z tą transakcją. Wartość początkową nieruchomości przejętej w postępowaniu egzekucyjnym w zamian za częściową/ całkowitą redukcję wierzytelności z tytułu udzielonego kredytu/ pożyczki stanowi cena wskazana w prawomocnym postanowieniu sądu o przysądzeniu własności nieruchomości na rzecz Banku, powiększona o koszty postępowania sądowego i egzekucyjnego bezpośrednio związane z transakcją przejęcia.
Po początkowym ujęciu nieruchomość inwestycyjna wyceniana jest według modelu wartości godziwej, a zyski lub straty wynikające ze zmiany wartości godziwej ujmuje się w wyniku za okres, w którym nastąpiła zmiana, w pozycji „Pozostałe przychody/ koszty operacyjne”. Wartość godziwą nieruchomości inwestycyjnej ustala się zgodnie z wytycznymi MSSF 13.
Nieruchomość inwestycyjna jest usuwana z bilansu w przypadku jej zbycia lub w przypadku stałego wycofania z użytkowania, gdy nie są spodziewane żadne przyszłe korzyści z jej sprzedaży. Wszelkie zyski lub straty wynikające z usunięcia nieruchomości inwestycyjnej z bilansu są ujmowane w rachunku zysków i strat w pozycji pozostałe przychody/koszty operacyjne, w tym okresie, w którym dokonano takiego usunięcia.
Przeniesienia aktywów do nieruchomości inwestycyjnych dokonuje się tylko wówczas, gdy następuje zmiana sposobu ich użytkowania potwierdzona przez zakończenie użytkowania składnika aktywów przez Grupę lub zawarcie umowy leasingu operacyjnego. Jeżeli składnik aktywów wykorzystywany przez Grupę staje się nieruchomością inwestycyjną, Grupa stosuje zasady obowiązujące dla rzeczowych aktywów trwałych aż do dnia zmiany sposobu użytkowania tej nieruchomości.
Aktywa przejęte za długi wycenia się w koszcie lub wartości netto możliwej do uzyskania, zależnie od tego, która z kwot jest niższa. Wartość netto możliwa do uzyskania jest to szacunkowa cena sprzedaży pomniejszona o koszty niezbędne do doprowadzenia sprzedaży do skutku.
Składnik wartości niematerialnych to możliwy do zidentyfikowania niepieniężny składnik aktywów, nieposiadający postaci fizycznej, nad którym Grupa sprawuje kontrolę i który wygeneruje przyszłe korzyści ekonomiczne dla Grupy.
Wartości niematerialne mogą zostać nabyte w oddzielnej transakcji, wytworzone we własnym zakresie lub przejęte w drodze połączenia jednostek gospodarczych.
Składnik wartości niematerialnych wycenia się przy początkowym ujęciu w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia. Cena nabycia wartości niematerialnych nabytych w transakcji połączenia jednostek jest równa ich wartości godziwej na dzień połączenia. Po początkowym ujęciu wartości niematerialne o ograniczonym okresie użytkowania są wykazywane w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia pomniejszonym o umorzenie i odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości.
W wartościach niematerialnych kapitalizowane są następujące nakłady na prace rozwojowe:
- wydatki na usługi wykorzystane przy wytwarzaniu wartości niematerialnej,
- wydatki na świadczenia pracownicze bezpośrednio związane z wytworzeniem danego składnika.
Nakłady poniesione na wartości niematerialne wytworzone we własnym zakresie, z wyjątkiem nakładów na prace rozwojowe, są ujmowane w kosztach okresu, w którym zostały poniesione.
Grupa ustala, czy okres użytkowania wartości niematerialnych jest ograniczony czy nieokreślony. Wartości niematerialne o ograniczonym okresie użytkowania są amortyzowane przez okres użytkowania oraz poddawane testom na utratę wartości każdorazowo, gdy istnieją przesłanki wskazujące na utratę ich wartości. Okres i metoda amortyzacji wartości niematerialnych o ograniczonym okresie użytkowania są weryfikowane przynajmniej na koniec każdego roku obrotowego. Zmiany w oczekiwanym okresie użytkowania lub oczekiwanym sposobie konsumowania korzyści ekonomicznych pochodzących z danego składnika aktywów są ujmowane poprzez zmianę odpowiednio okresu lub metody amortyzacji i traktowane jak zmiany wartości szacunkowych.
Wartości niematerialne o nieokreślonym okresie użytkowania oraz te, które nie są użytkowane są corocznie poddawane testowi na utratę wartości, w odniesieniu do poszczególnych aktywów lub na poziomie ośrodka wypracowującego środki pieniężne.
Zyski lub straty wynikające z usunięcia wartości niematerialnych ze sprawozdania z sytuacji finansowej są wyceniane według różnicy pomiędzy wpływami ze sprzedaży netto a wartością bilansową danego składnika aktywów i są ujmowane w wyniku finansowym w momencie przekazania przyrzeczonego składnika aktywów kontrahentowi.
Amortyzacja wartości niematerialnych jest prezentowana w pozycji „Koszty działania” rachunku zysków i strat.
Zgodnie z wymogami MSSF 3 możliwe do zidentyfikowania wartości niematerialne jednostki przejmowanej podlegają ujęciu odrębnie od wartości firmy bez względu na to, czy przed transakcją nabycia kontroli były one ujmowane w bilansie tej jednostki, czy też nie. W wyniku transakcji nabycia przez Grupę zorganizowanych części przedsiębiorstwa zidentyfikowano wartości niematerialne spełniające kryteria odrębnego ujęcia w bilansie Grupy – relacje z klientami depozytowymi (tzw. „Core Deposit Intangible”). Z punktu widzenia Grupy odzwierciedlają one korzyść w postaci tańszego źródła finansowania działalności odpowiadającą różnicy pomiędzy kosztem uzyskania finansowania ze źródeł zewnętrznych a kosztem oprocentowania przejętych rachunków bieżących oraz strumienia przychodów pozaodsetkowych, pomniejszonych o odpowiednie koszty.
Relacje z klientami depozytowymi podlegają amortyzacji liniowej przez okres w jakim zgodnie z założeniami spodziewana jest realizacja większości korzyści ze składników wartości niematerialnych.
Do aktywów trwałych przeznaczonych do sprzedaży klasyfikowane są aktywa trwałe, w przypadku, gdy ich wartość bilansowa zostanie odzyskana przede wszystkim w drodze transakcji sprzedaży a nie poprzez ich dalsze wykorzystanie. Ten warunek może być spełniony tylko, kiedy wystąpienie transakcji sprzedaży jest wysoce prawdopodobne, a składnik aktywów jest dostępny do natychmiastowej sprzedaży w swoim obecnym stanie. Klasyfikacja składnika aktywów jako przeznaczonego do sprzedaży zakłada zamiar kierownictwa do dokonania transakcji sprzedaży w ciągu roku od momentu dokonania klasyfikacji.
Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży ujmuje się w kwocie niższej z dwóch wartości: wartości bilansowej na dzień klasyfikacji lub wartości godziwej pomniejszonej o koszty zbycia tych aktywów. Dla aktywów zaliczonych do tej kategorii nie nalicza się amortyzacji.
W przypadku, gdy kryteria klasyfikacji do grupy aktywów trwałych przeznaczonych do sprzedaży nie są spełnione Grupa zaprzestaje ich ujmowania jako przeznaczone do sprzedaży i dokonuje reklasyfikacji do właściwej kategorii aktywów. W takim przypadku ten składnik aktywów jest wyceniany w kwocie niższej z dwóch wartości:
- jego wartości bilansowej z dnia poprzedzającego klasyfikację tego składnika jako przeznaczonego do sprzedaży, skorygowanej o amortyzację lub aktualizację wyceny, która zostałaby ujęta, gdyby nie został zaklasyfikowany jako przeznaczony do sprzedaży,
- jego wartości odzyskiwanej z dnia podjęcia decyzji o braku jego sprzedaży.
Działalność zaniechana to element przedsięwzięcia Grupy, który został zbyty lub jest zakwalifikowany jako przeznaczony do sprzedaży, jak również stanowi odrębną, ważną dziedzinę działalności jednostki lub jej geograficzny obszar działalności, albo jest jednostką zależną nabytą wyłącznie z zamiarem odsprzedaży. Klasyfikacja do działalności zaniechanej następuje w momencie zbycia lub w momencie, gdy działalność spełnia kryteria działalności przeznaczonej do sprzedaży, jeśli ten moment nastąpił wcześniej.
Połączenie jednostek niepozostających pod wspólną kontrolą, to połączenie odrębnych jednostek w jedną jednostkę sprawozdawczą. Wynikiem połączenia jednostek gospodarczych jest objęcie kontroli przez jednostkę dominującą nad jednostkami przejmowanymi. Połączenia jednostek gospodarczych niepozostających pod wspólną kontrolą rozlicza się metodą nabycia. Metoda nabycia postrzega połączenie jednostek gospodarczych z perspektywy tej jednostki, którą identyfikuje się jako jednostkę przejmującą. Jednostka przejmująca w dniu przejęcia ujmuje, osobno od wartości firmy, możliwe do zidentyfikowania nabyte aktywa, przejęte zobowiązania oraz wszelkie niekontrolujące udziały w jednostce przejmowanej.
Zastosowanie metody nabycia polega na wykonaniu następujących czynności:
- identyfikacji jednostki przejmującej,
- ustalenia dnia przejęcia,
- ujęcia i wyceny możliwych do zidentyfikowania nabytych aktywów, przejętych zobowiązań oraz wszelkich niekontrolujących udziałów w jednostce przejmowanej oraz
- ujęcia i wyceny wartości firmy lub zysku z okazyjnego nabycia.
Jednostka przejmująca wycenia możliwe do zidentyfikowania nabyte aktywa i przejęte zobowiązania według ich wartości godziwych na dzień przejęcia.
Wartość bilansowa poszczególnych składników aktywów podlega okresowej weryfikacji pod kątem utraty wartości. Jeśli Grupa identyfikuje przesłanki wskazujące na wystąpienie utraty wartości, to następnie ustala się, czy bieżąca wartość księgowa danego składnika aktywów jest wyższa od wartości, jaką można uzyskać w drodze jego dalszego użytkowania lub sprzedaży, czyli szacowana jest wartość odzyskiwalna danego składnika aktywów. W przypadku, gdy wartość odzyskiwalna jest niższa od bieżącej wartości bilansowej danego składnika aktywów rozpoznawana jest utrata wartości, której odpis jest ujmowany w wyniku finansowym.
Wartość odzyskiwalna składnika aktywów jest ustalana jako większa z dwóch wielkości: ceny możliwej do uzyskania ze sprzedaży pomniejszonej o koszty sprzedaży oraz wartości użytkowej danego składnika aktywów. Wartość użytkowa jest ustalana jako szacowane przyszłe przepływy pieniężne generowane przez dany składnik aktywów zdyskontowane stopą rynkową powiększoną o marżę na ryzyko specyficzne dla danej klasy aktywów.
Odpis z tytułu utraty wartości może być odwrócony, jeżeli nastąpiła zmiana w szacunkach służących do określenia wartości możliwej do odzyskania, tylko do wysokości wartości bilansowej aktywa, która, po uwzględnieniu skumulowanej amortyzacji, zostałaby wyznaczona, gdyby nie nastąpił odpis z tytułu utraty wartości. Odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości w odniesieniu do wartości firmy nie podlega odwracaniu.
Jako środki pieniężne i ekwiwalenty środków pieniężnych Grupa wykazuje: kasę i środki na rachunkach bieżących w banku centralnym oraz rachunki bieżące i depozyty jednodniowe w innych bankach.
Koszty rozliczane w czasie (aktywa) dotyczą tych wydatków, których rozliczenie w ciężar rachunku zysków i strat nastąpi stosownie do upływu czasu w przyszłych okresach sprawozdawczych. Koszty rozliczane w czasie (aktywa) są ujmowane w pozycji „Inne aktywa". Składnikami kosztów rozliczanych w czasie (zobowiązania) są rozliczenia międzyokresowe na koszty wynikające ze świadczeń wykonanych na rzecz Grupy, które zostaną rozliczone w następnych okresach. Salda te wykazuje się w pozycji „Pozostałe zobowiązania".
Przychody przyszłych okresów stanowią między innymi otrzymane kwoty przyszłych świadczeń oraz niektóre rodzaje dochodów pobranych z góry, których rozliczenie do rachunku zysków i strat nastąpi w przyszłych okresach sprawozdawczych. Przychody rozliczane w czasie prezentuje się w sprawozdaniu z sytuacji finansowej w pozycji „Pozostałe zobowiązania".
Świadczenia pracownicze obejmują koszty wynagrodzeń, premii oraz składek na ubezpieczenia społeczne. Grupa ujmuje przewidywaną wartość krótkoterminowych świadczeń pracowniczych jako koszty w okresie, w którym pracownicy świadczyli związaną z nimi pracę.
Zgodnie z zapisami zawartymi w Polityce Wynagradzania, Regulaminie Wynagradzania Pracowników oraz Regulaminie Premiowania, pracownikom Banku może zostać przyznana premia. Pracownik może być objęty systemem premiowym, jeżeli został on przewidziany dla danej jednostki organizacyjnej Banku lub dla danego stanowiska. Zakres podmiotowy każdej regulacji premiowej jest określany każdorazowo w samej regulacji. Zasady premiowania osób zajmujących kierownicze stanowiska są określone w Polityce zmiennych składników wynagradzania lub w Zasadach premiowania danej jednostki.
Zgodnie z regulacjami wynikającymi z Kodeksu Pracy, jak i zawartymi w Regulaminach Wynagradzania Pracowników, pracownicy Banku posiadają uprawnienia do odpraw emerytalnych. Odprawy z tego tytułu są wypłacane jednorazowo w sytuacji przejścia pracownika na emeryturę, a ich wysokość uzależniona jest od stażu pracy danego pracownika i jego indywidualnego poziomu wynagrodzenia. Rezerwy na odprawy emerytalne zgodnie z MSR 19 stanowią programy określonych świadczeń po okresie zatrudnienia i szacowane są na podstawie wyceny aktuarialnej. Rezerwa będąca efektem wyceny aktuarialnej jest ujmowana i aktualizowana w okresach rocznych i ujmowana w pozycji „Rezerwy” w sprawozdaniu z sytuacji finansowej.
Zgodnie z regulacjami ustawy o pracowniczych planach kapitałowych uchwalonej 4 października 2018 roku, która weszła w życie 1 stycznia 2019 roku, pracownicy Banku posiadają prawo do przystąpienia do Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK). Bank zawarł w imieniu pracowników umowę o prowadzenie i zarządzanie PPK z wybraną, przy udziale reprezentacji pracowników, instytucją finansową. Osoby zatrudniane są zapisywane do programu przez Bank zgodnie z przepisami Ustawy, przy czym mogą w dowolnym momencie zrezygnować z dokonywania wpłat do PPK na podstawie pisemnej deklaracji złożonej podmiotowi zatrudniającemu. Każda osoba nie objęta zapisem automatycznym z powodu wieku lub taka, która wcześniej zrezygnowała, może bez ograniczeń terminowych przystąpić do programu. Wpłaty dokonywane do PPK są finansowane przez podmiot zatrudniający i uczestnika PPK z własnych środków. Pracodawca zapewnia obsługę i odprowadzanie wszystkich składek. Koszty z tytułu PPK ujmowane są w pozycji „Koszty działania - koszty świadczeń pracowniczych” oraz „Pozostałe zobowiązania”.
Rezerwę tworzy się wówczas, gdy na Grupie ciąży istniejący obowiązek (prawny lub zwyczajowo oczekiwany) wynikający ze zdarzeń przeszłych i gdy prawdopodobne jest, że wypełnienie obowiązku spowoduje konieczność wypływu środków zawierających w sobie korzyści ekonomiczne oraz można dokonać wiarygodnego szacunku kwoty tego zobowiązania. Grupa tworzy następujące rezerwy ujmowane w zobowiązaniach w pozycji „Rezerwy”:
a) odprawy emerytalne
Poziom rezerw ustalany jest na podstawie wyceny przeprowadzanej przez niezależnego aktuariusza i aktualizowany na koniec każdego roku obrotowego. Rezerwa tworzona jest w ciężar kosztów za wyjątkiem zysków lub strat aktuarialnych, które odnoszone są w kapitał z aktualizacji wyceny.
b) zobowiązania pozabilansowe
Grupa ujmuje odpis na oczekiwane straty kredytowe dotyczące zobowiązań warunkowych. Jeśli na dzień bilansowy w odniesieniu do zobowiązań warunkowych istnieją obiektywne dowody utraty wartości, Grupa tworzy odpis równy różnicy pomiędzy statystycznie oszacowaną częścią zaangażowania pozabilansowego (ekwiwalent bilansowy bieżących pozycji pozabilansowych) i wartością bieżącą oszacowanych przyszłych przepływów pieniężnych.
c) sprawy sądowe
Grupa prowadzi ewidencję spraw sądowych i rozpoznaje rezerwy na podstawie oceny prawdopodobieństwa przegrania sprawy sądowej w wysokości oczekiwanych wypływów korzyści ekonomicznych.
d) inne
Grupa tworzy rezerwy na zobowiązania pewne lub o dużym stopniu prawdopodobieństwa, których kwotę można w sposób wiarygodny oszacować.
Grupa tworzy rezerwy na koszty restrukturyzacji tylko wtedy, gdy zostaną spełnione ogólne kryteria dotyczące ujmowania rezerw wynikające z MSR 37, w szczególności gdy Grupa posiada szczegółowy, formalny plan restrukturyzacji określający co najmniej działalność lub cześć działalności, której dotyczy, podstawowe lokalizacje, miejsce zatrudnienia, funkcje i przybliżoną liczbę pracowników objętych odszkodowaniem, kwotę nakładów do poniesienia oraz termin przeprowadzenia. Warunkiem niezbędnym do utworzenia rezerwy jest również rozpoczęcie restrukturyzacji albo jej publiczne ogłoszenie. Utworzone rezerwy obejmują tylko bezpośrednie i nieodzowne nakłady powstające w wyniku restrukturyzacji niezwiązane z bieżącą działalnością i nie obejmują przyszłych kosztów operacyjnych.
Umowa jest ujmowana przez Grupę jako kontrakt leasingowy, jeżeli na jej mocy przekazuje się prawo do kontroli użytkowania zidentyfikowanego składnika aktywów. Umowa spełniająca trzy poniżej wymienione warunki jest kwalifikowana jako leasing:
- umowa przekazuje leasingobiorcy prawo do użytkowania zidentyfikowanego składnika aktywów,
- leasingobiorca uzyskuje korzyści ekonomiczne z użytkowania tego aktywa,
- leasingobiorca uzyskuje prawo do kierowania sposobem, w jaki aktywo jest użytkowane przez okres trwania umowy.
Dla umów, w przypadku których Grupa występuje jako leasingobiorca, Grupa stosuje jednolity model księgowy leasingu.
Grupa ujmuje składnik aktywów z tytułu prawa do użytkowania wraz z odpowiednim zobowiązaniem leasingowym ustalonym w wysokości zdyskontowanych przyszłych płatności w okresie trwania leasingu – odpowiednio jako składnik „Rzeczowych aktywów trwałych” oraz „Pozostałych zobowiązań”. W rachunku zysków i strat Grupa ujmuje koszty amortyzacji składnika aktywów z tytułu prawa do użytkowania przedmiotu leasingu (w pozycji „Koszty działania”) oraz koszty odsetek z tytułu zobowiązania leasingowego (w pozycji „Koszty z tytułu odsetek”). Wycena zobowiązania z tytułu leasingu jest okresowo rozliczana z płatnościami leasingowymi. Aktywa z tytułu prawa do użytkowania są amortyzowane liniowo, natomiast zobowiązania z tytułu umów leasingowych rozliczane efektywną stopą procentową.
Zobowiązania z tytułu leasingu wynikające z umów najmu nieruchomości denominowanych w walucie obcej są wyceniane na każdy dzień bilansowy, a zysk lub strata z tytułu rewaluacji ujmowane są w rachunku zysków i strat.
Grupa skorzystała z podejścia uproszczonego przewidzianego w standardzie dla leasingów krótkoterminowych oraz leasingów aktywów o niskiej wartości. W przypadku tych umów Grupa ujmuje opłaty leasingowe jako koszty metodą liniową w trakcie okresu leasingu.
Grupa stosuje pojedynczą stopę dyskontową do portfela leasingów o w miarę podobnych cechach (takich jak leasingi o podobnym pozostałym okresie leasingu dla podobnej klasy bazowego składnika aktywów w podobnym środowisku gospodarczym).
Przy ustaleniu okresu leasingu Grupa uwzględnia opcję przedłużenia, jeżeli jest zawarta w umowie i w ocenie Grupy skorzystanie z tej opcji jest prawdopodobne. W przypadku umów zawartych na czas nieokreślony Grupa dokonuje szacunku zakładanego z wystarczającą pewnością okresu użytkowania składnika aktywów, który stanowi przedmiot leasingu, biorąc pod uwagę istotność inwestycji w obcym środku trwałym, koszty relokacji, a także strategię obecności w danej lokalizacji, zapewniającej elastyczność i efektywność biznesową oraz uwzględniając zmieniające się oczekiwania i preferencje klientów.
Grupa prezentuje aktywa oddane w leasing operacyjny w ramach odpowiedniej grupy środków trwałych – zgodnie z charakterem tych aktywów. Aktywa trwałe będące przedmiotami umów leasingu operacyjnego amortyzowane są metodą liniową przez okres trwania umowy leasingu z uwzględnieniem wartości rezydualnej. Wartość rezydualna ustalana jest w kwocie, którą według przewidywań Grupa mogłaby uzyskać obecnie, uwzględniając wiek i stan aktywa jaki będzie na koniec umowy leasingu, po pomniejszeniu o szacowane koszty zbycia.
Przychody z tytułu leasingu operacyjnego ujmuje się jako przychód metodą liniową przez okres trwania umowy, chyba że zastosowanie innej systematycznej metody lepiej odzwierciedla sposób rozłożenia w czasie korzyści czerpanych z oddanego w leasing składnika aktywów.
Bank nie jest leasingodawcą w umowach leasingu finansowego.
Grupa jako pośredni leasingodawca klasyfikuje każdy subleasing jako leasing finansowy lub jako leasing operacyjny, w następujący sposób:
a) jeżeli leasing główny jest leasingiem krótkoterminowym, który Grupa jako leasingobiorca rozliczyła zgodnie z MSSF 16 par. 6, subleasing klasyfikuje się jako leasing operacyjny,
b) w innym przypadku subleasing klasyfikuje się raczej poprzez odniesienie do składnika aktywów z tytułu prawa do użytkowania wynikającego z leasingu głównego niż poprzez odniesienie do bazowego składnika aktywów (przykładowo składnika rzeczowych aktywów trwałych, który stanowi przedmiot leasingu).
Należności z tytułu subleasingu, podobnie jak zobowiązania z tytułu leasingu Bank wycenia w dacie rozpoczęcia leasingu w wysokości przyszłych płatności w okresie trwania leasingu, zdyskontowanych stopą dyskontową stosowaną w leasingu głównym. Należności z tytułu subleasingu prezentowane są w sprawozdaniu z sytuacji finansowej jako składnik „Pozostałych aktywów”. Przychody odsetkowe od należności z tytułu subleasingu prezentowane są w rachunku zysków i strat jako „Przychody z tytułu odsetek”.
Pozostałe należności ujmowane są w kwocie wymaganej zapłaty pomniejszonej o odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości. W przypadku, gdy wpływ wartości pieniądza w czasie jest istotny, wartość należności jest ustalana poprzez zdyskontowanie prognozowanych przyszłych przepływów pieniężnych do wartości bieżącej, przy zastosowaniu stopy dyskontowej brutto odzwierciedlającej aktualne oceny rynkowe wartości pieniądza w czasie. Jeśli zastosowana została metoda polegająca na dyskontowaniu, zwiększenie należności w związku z upływem czasu jest ujmowane w rachunku zysków i strat.
Pozostałe zobowiązania ujmowane są w kwocie wymaganej zapłaty. W przypadku, gdy wpływ wartości pieniądza w czasie jest istotny, wartość zobowiązań jest ustalana poprzez zdyskontowanie prognozowanych przyszłych przepływów pieniężnych do wartości bieżącej, przy zastosowaniu stopy dyskontowej brutto odzwierciedlającej aktualne oceny rynkowe wartości pieniądza w czasie. Jeśli zastosowana została metoda polegająca na dyskontowaniu, zwiększenie zobowiązań w związku z upływem czasu jest ujmowane w rachunku zysków i strat. W przypadku zobowiązań leasingowych wyceniane są one w wysokości zdyskontowanych przyszłych płatności w okresie trwania leasingu i okresowo rozliczane z płatnościami leasingowymi.
Kapitał własny stanowią kapitały i fundusze tworzone zgodnie z obowiązującym prawem, właściwymi ustawami oraz statutem, na który składają się: kapitał podstawowy, zyski zatrzymane oraz pozostałe kapitały.
Kapitał podstawowy wykazywany jest według wartości nominalnej, zgodnie ze statutem oraz wpisem do rejestru sądowego.
Zyski zatrzymane tworzone są z wyniku finansowego roku bieżącego oraz wyników finansowych z lat ubiegłych, które nie zostały przeznaczone na pozostałe kapitały lub rozdystrybuowane do akcjonariuszy.
a) Kapitał zapasowy
Kapitał ze sprzedaży akcji powyżej wartości nominalnej (nadwyżka ceny emisyjnej nad ceną nominalną) pomniejszony o bezpośrednie, poniesione koszty z nią związane oraz tworzony z odpisów z zysku. Kapitał zapasowy obejmuje również kapitał wynikający z rozliczenia połączenia jednostek.
b) Kapitał z aktualizacji wyceny
Kapitał z aktualizacji wyceny dłużnych i kapitałowych instrumentów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez inne całkowite dochody, kapitał z aktualizacji wyceny zabezpieczeń przepływów pieniężnych, zyski/ straty aktuarialne, udział w innych całkowitych dochodach/(stratach) jednostek stowarzyszonych oraz wartości podatku odroczonego dla pozycji stanowiących różnice przejściowe odniesione na kapitał z aktualizacji wyceny.
c) Kapitał rezerwowy
Kapitał rezerwowy tworzony z odpisów z zysku oraz z innych źródeł na pokrycie szczególnych strat lub wydatków. W tej pozycji prezentowany jest również Fundusz ogólnego ryzyka.
Wszystkie opisane pozycje kapitałów, w przypadku nabycia/ połączenia jednostek, dotyczą zdarzeń od dnia objęcia kontroli nad jednostką do dnia utraty nad nią kontroli.
Grupa ujmuje przychody z umów z klientami w taki sposób, aby wskazać transfer towarów lub usług na rzecz klientów w takiej kwocie, która odzwierciedla wysokość wynagrodzenia (tj. płatność), którego Grupa spodziewa się w zamian za te towary lub usługi.
Głównym kryterium ujęcia przychodów jest moment wypełnienia zobowiązania do wykonania świadczenia, co następuje z chwilą przeniesienia kontroli. Decyduje on o ujęciu przychodu.
Wszelkie towary lub usługi sprzedawane w pakietach, które da się wyodrębnić w świetle zawartej z klientem umowy, Grupa ujmuje oddzielnie. Ponadto wszelkie upusty i rabaty dotyczące ceny transakcyjnej co do zasady alokowane są do poszczególnych elementów pakietu. W przypadku, gdy wysokość przychodu jest zmienna, kwoty zmienne są zaliczane do przychodów, o ile istnieje duże prawdopodobieństwo, że w przyszłości nie nastąpi odwrócenie ujęcia przychodu w wyniku przeszacowania wartości. W przypadku ujmowania przychodów z umów z klientami, zgodnie z MSSF 15, Grupa stosuje model pięciu kroków:
W przychodach i kosztach z tytułu odsetek ujmuje się wszystkie przychody i koszty odsetkowe dotyczące instrumentów finansowych wycenianych według zamortyzowanego kosztu przy zastosowaniu metody efektywnej stopy procentowej, instrumentów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez inne całkowite dochody oraz instrumentów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy. W przychodach odsetkowych są prezentowane również rozliczane w czasie integralne koszty bezpośrednio związane z udzielonymi kredytami i pożyczkami, w tym integralne i bezpośrednie koszty wewnętrzne.
Metodą zamortyzowanego kosztu wycenia się następujące aktywa i zobowiązania finansowe:
- aktywa finansowe zaklasyfikowane do kategorii wycenianych według zamortyzowanego kosztu,
- zobowiązania finansowe, niezaklasyfikowane w momencie ich początkowego ujęcia jako zobowiązania wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy i niebędące instrumentami pochodnymi.
Efektywna stopa procentowa jest stopą, która dyskontuje oczekiwany strumień przyszłych płatności pieniężnych do bieżącej wartości bilansowej brutto przez okres do zapadalności lub do momentu następnej rynkowej wyceny określonego składnika aktywów i zobowiązań finansowych, zaś jej ustalenie obejmuje wszelkie należne bądź kasowe opłaty i przepływy płacone lub otrzymywane przez Grupę w ramach umowy danego instrumentu, z wyłączeniem przyszłych możliwych strat kredytowych.
Sposób rozliczania kuponów odsetkowych, prowizji/ opłat i niektórych kosztów zewnętrznych związanych z instrumentami finansowymi (metodą efektywnej stopy procentowej lub liniowo) zależy od charakteru danego instrumentu. W przypadku instrumentów finansowych z ustalonymi harmonogramami przepływów pieniężnych zastosowanie ma wycena metodą efektywnej stopy procentowej.
Natomiast sposób ujęcia rozliczanych w czasie poszczególnych typów prowizji/ opłat w wyniku finansowym jako przychody odsetkowe lub prowizyjne i w ogóle konieczność ich rozliczenia w czasie, a nie możliwość ujęcia jednorazowo w wyniku finansowym, zależy od charakteru ekonomicznego prowizji/ opłaty.
W skład opłat/ prowizji rozliczanych w czasie wchodzą np. opłaty za pozytywne rozpatrzenie wniosku kredytowego, prowizje za udzielenie kredytu, prowizje za uruchomienie kredytu itp. Elementem prowizji jest również wynagrodzenie z tytułu ubezpieczeń, gdy występuje bezpośrednie powiązanie produktu kredytowego z produktem ubezpieczeniowym. Wnoszenie tego typu opłat stanowi integralną część zwrotu generowanego przez określony instrument finansowy. Do tej kategorii zaliczają się również opłaty i koszty związane ze zmianą warunków umownych, co powoduje modyfikację pierwotnie wyliczonej efektywnej stopy procentowej, w sytuacji gdy modyfikacja nie skutkuje zaprzestaniem ujmowania składnika aktywów finansowych.
Ponadto, jeżeli istnieje prawdopodobieństwo zawarcia określonych umów pożyczkowych, opłaty z tytułu zobowiązania Banku do ich zawarcia są uznawane jako wynagrodzenie za stałe zaangażowanie w nabycie instrumentu finansowego, są odraczane i ujmowane jako korekta efektywnego zwrotu w momencie zawarcia określonej umowy (metodą efektywnej stopy procentowej lub metodą liniową w zależności od charakteru produktu). W przypadku aktywów, w stosunku do których zidentyfikowano utratę wartości, przychody odsetkowe naliczane są do wyniku finansowego na bazie ekspozycji netto, określonej jako różnica między wartością brutto ekspozycji a odpisem z tytułu utraty wartości.
Wynik z tytułu odsetek zawiera również wynik na odsetkach naliczonych oraz zapłaconych związanych z instrumentami pochodnymi typu IRS i CIRS oraz punkty SWAP.
Opłaty i prowizje rozliczane metodą efektywnej stopy procentowej Grupa ujmuje w wyniku z tytułu odsetek. Opłaty i prowizje, które są rozkładane w czasie metodą liniową lub rozpoznawane jednorazowo, są ujmowane w wyniku z tytułu prowizji i opłat. Przychody z tytułu prowizji i opłat obejmują przychody z opłat i prowizji wynikających z usług transakcyjnych za wykonanie ważnej czynności. Do takich przychodów zaliczane są jednorazowo ujmowane wszelkie opłaty za czynności, gdzie Grupa występuje jako agent lub wykonuje usługi typu dystrybucja jednostek funduszy inwestycyjnych, produktów inwestycyjnych, przychody i koszty z tytułu prowizji i opłat bankowych niestanowiące integralnej części efektywnej stopy procentowej należności kredytowych.
Grupa oferując klientom produkty ubezpieczeniowe ujmuje wynagrodzenie otrzymywane za usługi ubezpieczeniowe na podstawie profesjonalnego osądu czy sprzedaż ubezpieczenia jest ograniczona wyłącznie do świadczenia usługi oferowania produktów ubezpieczeniowych czy też usługa sprzedaży ubezpieczenia jest powiązana ze sprzedażą instrumentu finansowego. Zasady oceny treści ekonomicznej oferowanych instrumentów finansowych oraz produktów ubezpieczeniowych, w których sprzedaży Grupa uczestniczy przedstawiono w nocie 6.1 niniejszego skonsolidowanego sprawozdania.
W wyniku oceny bezpośredniego powiązania produktu ubezpieczeniowego z instrumentem finansowym Grupa może stwierdzić:
- występowanie bezpośredniego powiązania skutkującego ujęciem wynagrodzenia z tytułu oferowania produktów ubezpieczeniowych zgodnie z metodą zamortyzowanego kosztu i rozliczane jest metodą efektywnej stopy procentowej oraz ujmowane w przychodzie odsetkowym,
- brak bezpośredniego powiązania skutkującego ujęciem wynagrodzenia z tytułu oferowania produktów ubezpieczeniowych w przychodach z tytułu prowizji zgodnie z wymogami MSSF 15 Przychody z umów z klientami,
- występowanie produktu złożonego z instrumentu finansowego oraz produktu ubezpieczeniowego skutkującego podziałem wynagrodzenia z tytułu oferowania produktu ubezpieczeniowego na podstawie wydzielenia wartości godziwej oferowanego instrumentu finansowego oraz wartości godziwej produktu ubezpieczeniowego sprzedawanego łącznie z tym instrumentem.
W przypadku zidentyfikowania produktu złożonego, wynagrodzenie z tytułu sprzedaży produktu ubezpieczeniowego dzielone jest pomiędzy część stanowiącą element zamortyzowanego kosztu instrumentu finansowego oraz część stanowiącą wynagrodzenie za wykonywanie czynności pośrednictwa. Podział wynagrodzenia dokonywany jest w proporcji wartości godziwej instrumentu finansowego oraz wartości godziwej usługi pośrednictwa w stosunku do sumy obu tych wartości. Wycena wartości godziwej usługi pośrednictwa oraz instrumentu finansowego przeprowadzana jest w oparciu o dane rynkowe. W przypadku świadczenia czynności lub usług posprzedażowych wynikających z oferowanego produktu ubezpieczeniowego odpowiednia część wynagrodzenia alokowanego do usługi pośrednictwa rozliczana jest w okresie obowiązywania umowy ubezpieczenia zgodnie z metodą zaawansowania usługi, przy uwzględnieniu zasady współmierności przychodów i kosztów. Wynagrodzenie to ujmowane jest w przychodach z tytułu prowizji.
Grupa dokonuje szacunku części wynagrodzenia, które będzie zwracane (np. z tytułu wypowiedzenia przez klienta umowy ubezpieczenia, przedpłat lub innych tytułów) w okresach po sprzedaży produktu ubezpieczeniowego. Oszacowana część wynagrodzenia odraczana jest w czasie do wysokości przewidywanych zwrotów. W części odnoszącej się do przychodów rozliczanych według kosztu zamortyzowanego przewidywane zwroty uwzględniane są w wynagrodzeniu ujmowanym w zamortyzowanym koszcie instrumentu finansowego. W sytuacji, gdy zostanie dokonany podział wynagrodzenia dla produktu złożonego, przewidywane zwroty dotyczące części rozliczanej metodą efektywnej stopy procentowej oraz ujętej jako wynagrodzenie za czynność pośrednictwa ubezpieczeniowego przypisane są do tych elementów w sposób analogiczny jak zostało podzielone wynagrodzenie.
Grupa dokonuje podziału kosztów związanych ze sprzedażą produktu ubezpieczeniowego na bezpośrednio związane oraz pozostałe niepowiązane bezpośrednio koszty, w tym koszty stałe (ujmowane w momencie poniesienia).
Wynik na instrumentach finansowych wycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy i wynik z pozycji wymiany obejmuje zyski i straty z wyceny do wartości godziwej aktywów i zobowiązań finansowych przeznaczonych do obrotu, aktywów i zobowiązań finansowych wycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy oraz instrumentów pochodnych, a także zyski i straty z transakcji kupna/sprzedaży walut oraz przeliczonych aktywów i zobowiązań wyrażonych w walutach obcych po obowiązującym na dzień bilansowy średnim kursie ustalonym dla danej waluty przez NBP.
Na wynik na pozostałych instrumentach finansowych składają się zrealizowane zyski i straty powstałe na skutek zbycia aktywów finansowych wycenianych według zamortyzowanego kosztu oraz dłużnych instrumentów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez inne całkowite dochody.
Do pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych zaliczane są koszty i przychody niezwiązane bezpośrednio z działalnością bankową Grupy. Są to w szczególności: wynik z tytułu sprzedaży środków trwałych, koszty i przychody z tytułu rezerw i odpisów z tytułu utraty wartości aktywów niefinansowych, przychody i koszty z wynajmu, przychody z tytułu sprzedaży pozostałych usług, otrzymane i zapłacone odszkodowania, kary i grzywny, a także koszty windykacji i opłat sądowych oraz rezerw na sprawy sądowe.
Przychody z tytułu dywidendy są ujmowane w momencie ustalenia praw akcjonariuszy lub udziałowców do jej otrzymania, jeżeli dywidenda ta jest wypłacana z zysków wypracowanych po dacie nabycia.
Zobowiązania i należności z tytułu bieżącego podatku za okres bieżący i okresy poprzednie wycenia się w wysokości kwot przewidywanej zapłaty na rzecz organów podatkowych (podlegających zwrotowi od organów podatkowych) z zastosowaniem stawek i przepisów podatkowych, które prawnie lub faktycznie już obowiązywały na dzień bilansowy.
Na potrzeby sprawozdawczości finansowej, podatek odroczony jest obliczany metodą zobowiązań bilansowych w stosunku do wszystkich różnic przejściowych występujących na koniec okresu sprawozdawczego między wartością podatkową aktywów i zobowiązań a ich wartością bilansową wykazaną w sprawozdaniu finansowym.
Rezerwa na podatek odroczony ujmowana jest w odniesieniu do wszystkich dodatnich różnic przejściowych:
- z wyjątkiem sytuacji, gdy rezerwa na podatek odroczony powstaje w wyniku początkowego ujęcia wartości firmy lub początkowego ujęcia składnika aktywów bądź zobowiązania przy transakcji niestanowiącej połączenia jednostek i w chwili jej zawierania niemającej wpływu ani na wynik finansowy brutto, ani na dochód do opodatkowania czy stratę podatkową oraz
- w przypadku dodatnich różnic przejściowych wynikających z inwestycji w jednostkach zależnych lub stowarzyszonych i udziałów we wspólnych przedsięwzięciach – z wyjątkiem sytuacji, gdy terminy odwracania się różnic przejściowych podlegają kontroli inwestora lub gdy prawdopodobne jest, iż w dającej się przewidzieć przyszłości różnice przejściowe nie ulegną odwróceniu.
Aktywa z tytułu podatku odroczonego ujmowane są w odniesieniu do wszystkich ujemnych różnic przejściowych, jak również niewykorzystanych ulg podatkowych i niewykorzystanych strat podatkowych przeniesionych na następne lata, w takiej wysokości, w jakiej jest prawdopodobne, że zostanie osiągnięty dochód do opodatkowania, który pozwoli wykorzystać ww. różnice, aktywa i straty:
- z wyjątkiem sytuacji, gdy aktywa z tytułu odroczonego podatku dotyczące ujemnych różnic przejściowych powstają w wyniku początkowego ujęcia składnika aktywów bądź zobowiązania przy transakcji niestanowiącej połączenia jednostek i w chwili jej zawierania nie mają wpływu ani na wynik finansowy brutto, ani na dochód do opodatkowania czy stratę podatkową oraz
- w przypadku ujemnych różnic przejściowych z tytułu inwestycji w jednostkach zależnych lub stowarzyszonych oraz udziałów we wspólnych ustaleniach umownych, składnik aktywów z tytułu odroczonego podatku jest ujmowany w sprawozdaniu z sytuacji finansowej jedynie w takiej wysokości, w jakiej jest prawdopodobne, iż w dającej się przewidzieć przyszłości ww. różnice przejściowe ulegną odwróceniu i osiągnięty zostanie dochód do opodatkowania, który pozwoli na potrącenie ujemnych różnic przejściowych.
Wartość bilansowa składnika aktywów z tytułu odroczonego podatku jest weryfikowana na koniec każdego okresu sprawozdawczego i ulega stosownemu obniżeniu o tyle, o ile przestało być prawdopodobne osiągnięcie dochodu do opodatkowania wystarczającego do częściowego lub całkowitego zrealizowania składnika aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego. Nieujęty składnik aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego podlega ponownej ocenie na koniec każdego okresu sprawozdawczego i jest ujmowany do wysokości odzwierciedlającej prawdopodobieństwo osiągnięcia w przyszłości dochodów do opodatkowania, które pozwolą na odzyskanie tego składnika aktywów.
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego oraz rezerwy na podatek odroczony wyceniane są z zastosowaniem stawek podatkowych, które według przewidywań będą obowiązywać w okresie, gdy składnik aktywów zostanie zrealizowany lub rezerwa rozwiązana, przyjmując za podstawę stawki i przepisy podatkowe obowiązujące na dzień bilansowy lub takie, których obowiązywanie w przyszłości jest pewne na dzień bilansowy.
Podatek dochodowy dotyczący pozycji ujmowanych poza zyskiem lub stratą jest ujmowany w innych całkowitych dochodach dotyczący pozycji ujętych w innych całkowitych dochodach lub bezpośrednio w kapitale własnym dotyczący pozycji ujętych bezpośrednio w kapitale własnym.
Grupa kompensuje ze sobą aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego z rezerwami z tytułu odroczonego podatku dochodowego wtedy i tylko wtedy, gdy posiada możliwy do wyegzekwowania tytuł prawny do przeprowadzenia kompensat należności ze zobowiązaniami z tytułu bieżącego podatku i odroczony podatek dochodowy ma związek z tym samym podatnikiem i tym samym organem podatkowym.
Interpretacja KIMSF 23 wyjaśnia, jak należy ujawniać i wyceniać aktywa i zobowiązania z tytułu odroczonego i bieżącego podatku dochodowego, jeżeli występuje niepewność co do sposobu ujęcia podatkowego. W takich okolicznościach jednostka ujmuje i wycenia swoje bieżące należności i zobowiązania podatkowe lub aktywa oraz rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego, zgodnie z wymogami MSR 12, w oparciu o dochód podlegający opodatkowaniu (stratę podatkową), podstawy opodatkowania, nierozliczone straty podatkowe, niewykorzystane ulgi podatkowe i stawki podatkowe. Zgodnie z interpretacją, skutki niepewności należy zmierzyć metodą, która najlepiej przewiduje rozwiązanie niepewności - albo metodą najbardziej prawdopodobnej kwoty, albo metodą przewidywanej wartości. Bank uwzględnia skutki niepewnego traktowania podatkowego w przypadku gdy byłoby prawdopodobne że organy podatkowe nie zaakceptują zastosowanego przez Bank podejścia.
W procesie stosowania zasad (polityki) rachunkowości wobec zagadnień podanych poniżej, największe znaczenie, oprócz szacunków księgowych, miał profesjonalny osąd kierownictwa.
Grupa stosuje poniższe zasady ujmowania w przychodach prowizyjnych prowizji uzyskanych z tytułu oferowania klientom przez Bank produktów ubezpieczeniowych.
Grupa oferując klientom produkty ubezpieczeniowe ujmuje wynagrodzenie otrzymywane za usługi ubezpieczeniowe na podstawie profesjonalnego osądu czy sprzedaż ubezpieczenia jest ograniczona wyłącznie do świadczenia usługi oferowania produktów ubezpieczeniowych, czy też usługa sprzedaży ubezpieczenia jest powiązana ze sprzedażą instrumentu finansowego. Ocena bazuje na treści ekonomicznej oferowanych instrumentów finansowych oraz produktów ubezpieczeniowych, w których sprzedaży Grupa uczestniczy. Celem osądu jest rozróżnienie na bazie treści ekonomicznej przychodów stanowiących:
- integralną część wynagrodzenia z tytułu oferowanego dodatkowo instrumentu finansowego,
- wynagrodzenie za usługę agencyjną lub pośrednictwa,
- wynagrodzenie za świadczenie dodatkowych czynności po dokonaniu sprzedaży.
Grupa dodatkowo przeprowadza analizę treści ekonomicznej produktu ubezpieczeniowego, w tym spełnienia kryteriów niezależności umów ubezpieczenia od oferowanych instrumentów finansowych poprzez ustalenie:
- stopnia sprzedaży produktów łączonych tj. procentowego udziału instrumentów finansowych z ochroną ubezpieczeniową do liczby umów dotyczących instrumentów finansowych w portfelu Banku, w podziale na instrumenty finansowe oraz produkty ubezpieczeniowe lub grupy ubezpieczeń zgodnie z ofertą produktową Banku,
- średniego rzeczywistego rocznego oprocentowania poszczególnych instrumentów finansowych w portfelu Banku w podziale na zawierające ochronę ubezpieczeniową i bez ochrony ubezpieczeniowej, w podziale na instrumenty finansowe oraz produkty ubezpieczeniowe i grupy ubezpieczeń zgodnie z ofertą produktową Banku,
- możliwości przystąpienia do ochrony ubezpieczeniowej bez posiadania instrumentu finansowego,
- przy braku wymogu Grupy zawarcia przez klienta umowy ubezpieczenia do nabywanego przez niego instrumentu finansowego, liczby zbliżonych w zakresie warunków i zasad umów ubezpieczenia zawartych w innych zakładach ubezpieczeń niż zakład ubezpieczeń, którego produkty są oferowane przez Grupę łącznie z instrumentem finansowym (procentowy udział w całym portfelu kredytowym – w podziale na instrumenty finansowe zgodnie z ofertą produktową Grupy),
- poziomu rezygnacji i wysokości zwracanego wynagrodzenia, w podziale na instrumenty finansowe oraz produkty ubezpieczeniowe lub grupy ubezpieczeń, zgodnie z ofertą produktową Grupy,
- liczby umów ubezpieczenia kontynuowanych po wcześniejszej spłacie kredytu lub pożyczki, wraz z informacją o produktach kredytowych, z którymi były powiązane,
- zakresu czynności wykonywanych przez Grupę na rzecz zakładu ubezpieczeń w trakcie trwania umowy ubezpieczenia,
- efektów analizy raportów zarządczych dotyczących wyników poszczególnych linii biznesowych, instrumentów finansowych zgodnie z ofertą produktową Grupy, usług bankowych.
W przypadku zidentyfikowania produktu złożonego wynagrodzenie z tytułu sprzedaży produktu ubezpieczeniowego dzielone jest pomiędzy część stanowiącą element zamortyzowanego kosztu instrumentu finansowego oraz część stanowiącą wynagrodzenie za wykonywanie czynności pośrednictwa. Podział wynagrodzenia dokonywany jest w proporcji wartości godziwej instrumentu finansowego oraz wartości godziwej usługi pośrednictwa w stosunku do sumy obu tych wartości. Bank uwzględnia obecnie jako przychód rozpoznawany jednorazowo do 30% przychodów z działalności bancassurance związanych z kredytami. Pozostała część przychodów rozpoznawana jest w czasie wg zamortyzowanego kosztu. Wycena wartości godziwej usługi pośrednictwa oraz instrumentu finansowego przeprowadzana jest w oparciu o dane rynkowe. W przypadku świadczenia czynności lub usług posprzedażowych wynikających z oferowanego produktu ubezpieczeniowego, odpowiednia część wynagrodzenia alokowanego do usługi pośrednictwa rozliczana jest w okresie obowiązywania umowy ubezpieczenia zgodnie z metodą zaawansowania usługi, przy uwzględnieniu zasady współmierności przychodów i kosztów.
Grupa dokonuje szacunku części wynagrodzenia, które będzie zwracane (np. z tytułu wypowiedzenia przez klienta umowy ubezpieczenia, przedpłat lub innych tytułów) w okresach po sprzedaży produktu ubezpieczeniowego. Oszacowana część wynagrodzenia odraczana jest w czasie do wysokości przewidywanych zwrotów.
Umowy leasingowe o wartości przedmiotu leasingu nie przekraczającej 20 tys. zł, Grupa ocenia jako umowy leasingowe o niskiej wartości.
Grupa dokonuje oceny szans na wygranie danej sprawy, a w konsekwencji ocenia potrzebę ustanowienia rezerwy na wypadek przegranej, w odniesieniu do wszystkich spraw sądowych. Wartość szacowanej rezerwy ustalana jest indywidualnie w oparciu o okoliczności danej sprawy.
W związku z przeprowadzoną w lipcu 2017 roku transakcją sekurytyzacji wierzytelności z portfela kredytów samochodowych Getin Noble Banku S.A. dokonano analizy ryzyk, korzyści oraz istoty działalności spółki specjalnego przeznaczenia GNB Auto Plan 2017 sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (SPV) w świetle zapisów MSSF 10. Na bazie wyciągniętych wniosków uznano, iż z istoty powiązań między SPV a Bankiem wynika, że SPV jest kontrolowana przez Bank. W związku z tym SPV została objęta konsolidacją metodą pełną, pomimo iż Grupa nie posiada zaangażowania kapitałowego w tej jednostce.
Sporządzenie sprawozdania finansowego zgodnie z MSSF wymaga dokonania przez Grupę szacunków oraz przyjęcia założeń, które mają wpływ na kwoty prezentowane w sprawozdaniu finansowym. Szacunki i założenia, które podlegają ciągłej ocenie przez kierownictwo Grupy, oparte są o doświadczenia historyczne i inne czynniki, w tym oczekiwania co do przyszłych zdarzeń, które w danej sytuacji wydają się uzasadnione. Mimo, że szacunki te opierają się na najlepszej wiedzy dotyczącej warunków bieżących i działań, które Grupa podejmuje, rzeczywiste rezultaty mogą się od tych szacunków różnić. Szacunki dokonywane na koniec każdego okresu sprawozdawczego odzwierciedlają warunki, które istniały na te daty (np. kurs walutowy, stopy procentowe, ceny rynkowe). Ujawnienia ilościowe dotyczące tych szacunków zostały przedstawione w odpowiednich notach dotyczących tych aktywów oraz zobowiązań.
Na każdy dzień sprawozdawczy Grupa dokonuje oceny, czy ryzyko kredytowe związane z danym instrumentem finansowym znacznie wzrosło od dnia jego początkowego ujęcia. Dokonując takiej oceny, Grupa posługuje się zmianą ryzyka niewykonania zobowiązania w oczekiwanym okresie życia instrumentu finansowego, a nie zmianą kwoty oczekiwanych strat kredytowych. W celu dokonania takiej oceny Grupa porównuje ryzyko niewykonania zobowiązania dla danego instrumentu finansowego na dzień sprawozdawczy z ryzykiem niewykonania zobowiązania dla tego instrumentu finansowego na dzień początkowego ujęcia, biorąc pod uwagę racjonalne i możliwe do udokumentowania informacje, które są dostępne bez nadmiernych kosztów lub starań i które wskazują na znaczny wzrost ryzyka kredytowego od momentu początkowego ujęcia. Katalog przesłanek wskazujących na znaczny wzrost ryzyka kredytowego od momentu początkowego ujęcia oraz inne szacunki zostały opisane w nocie II.5.12.
Wartość godziwą instrumentów pochodnych, aktywów finansowych i zobowiązań finansowych nienotowanych na aktywnych rynkach ustala się stosując powszechnie uznane techniki wyceny. Wszystkie modele są zatwierdzane przed ich zastosowaniem, a także kalibrowane w celu zapewnienia, że otrzymane wyniki odzwierciedlają faktyczne dane i porównywalne ceny rynkowe. W miarę możliwości w modelach wykorzystywane są wyłącznie dane możliwe do zaobserwowania, pochodzące z aktywnego rynku, jednakże w pewnych okolicznościach stosowane jest oszacowanie niepewności przez Bank (takich jak ryzyko kontrahenta, zmienności i korelacje rynkowe). Zmiana założeń dotyczących tych czynników może wpłynąć na wyceny niektórych instrumentów finansowych.
Grupa dokonuje szacunków ceny sprzedaży netto aktywów przejętych za długi. Szacunek odzwierciedla warunki rynkowe na dzień wyceny i jest dokonywany na podstawie aktualnych wycen nieruchomości.
Jednostki stowarzyszone to jednostki na które inwestor wywiera znaczący wpływ. W jednostkach, w których Grupa posiada 20 % lub więcej praw głosu w jednostce (lecz nie więcej niż 50%), przyjmuje się że Grupa wywiera znaczący wpływ i ujmuje te jednostki jako stowarzyszone.
Na koniec każdego okresu sprawozdawczego Grupa ocenia istnienie przesłanek, które wskazują czy nastąpiła utrata wartości składników aktywów trwałych. W przypadku zidentyfikowania takiej przesłanki, Grupa dokonuje oszacowania wartości odzyskiwalnej. Oszacowanie wartości użytkowej składnika aktywów trwałych wiąże się, między innymi, z przyjęciem założeń w zakresie szacunków co do kwot, terminów przyszłych przepływów pieniężnych, które Grupa może uzyskać z tytułu danego składnika aktywów trwałych, innych czynników. Szacując wartość godziwą pomniejszoną o koszty sprzedaży Grupa opiera się na dostępnych danych rynkowych na ten temat lub wycenach sporządzonych przez niezależnych rzeczoznawców, które co do zasady również opierają się na szacunkach.
Rezerwa z tytułu odpraw emerytalnych została oszacowana za pomocą metod aktuarialnych przez niezależnego aktuariusza, przyjęte w tym celu założenia są aktualizowane na koniec każdego roku obrotowego.
Szanse na wygranie danej sprawy, a w konsekwencji także ocena potrzeby ustanowienia rezerwy na wypadek przegranej, w odniesieniu do wszystkich spraw sądowych (w tym dotyczących kredytów indeksowanych do walut obcych) ustalane są indywidualnie w oparciu o okoliczności danej sprawy. W przypadku pozwów klientów, które wpłynęły do Banku i rozpatrywane są przed sądami I oraz II instancji, dokonano indywidualnej oceny prawdopodobieństwa wygrania danej sprawy przez Bank w oparciu o oszacowania pełnomocnika procesowego prowadzącego daną sprawę. Zawiązanie rezerwy w tych sprawach następuje w sytuacji, jeśli szansa na wygraną Banku została określona jako niższa niż 50%. Dodatkowo, niezależnie od wyników oceny indywidualnej, Bank uwzględnił również dodatkowy narzut ostrożnościowy na sprawy, w przypadku których pełnomocnicy procesowi określili ryzyko przegrania na mniej niż 50%, który to pozwala uwzględnić pewien zakres konserwatyzmu i w założeniu ma pokrywać potencjalne ryzyko zmiany linii orzeczniczej. Szczegółowy opis spraw spornych został przedstawiony w nocie II.40.
Grupa rozpoznaje składnik aktywów z tytułu podatku odroczonego bazując na założeniu, że w przyszłości zostanie osiągnięty zysk podatkowy pozwalający na jego wykorzystanie. Pogorszenie uzyskiwanych wyników podatkowych w przyszłości mogłoby spowodować, że założenie to stałoby się nieuzasadnione. Szczegółowo zostało to opisane w nocie II.18.
Osądy dotyczące leasingu, gdzie Grupa jest leasingobiorcą, w obszarach takich jak stwierdzenie, czy umowa zawiera leasing, umowy na czas nieokreślony, wykorzystanie opcji przedłużenia lub skrócenia okresu leasingu zostały przedstawione w niniejszym sprawozdaniu finansowym w nocie II.5.27 oraz II.33.
Szacując długość okresu użytkowania poszczególnych rodzajów rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych uwzględniane są m.in.:
- dotychczasowe przeciętne okresy użytkowania odzwierciedlające tempo zużycia fizycznego, intensywności wykorzystania itp.,
- utrata przydatności z przyczyn technologicznych,
- okres sprawowania kontroli nad składnikiem aktywów oraz prawne i inne ograniczenia okresu użytkowania,
- zależność okresu użytkowania składników aktywów od okresu użytkowania pozostałych aktywów,
- inne okoliczności mające wpływ na okres użytkowania tego rodzaju aktywów.
W przypadku, gdy okres korzystania ze składnika aktywów wynika z tytułów umownych, okres użytkowania odpowiada okresowi wynikającemu z tych tytułów umownych, bądź też w sytuacji, kiedy szacowany okres użytkowania jest krótszy, przyjmuje się szacowany okres użytkowania. Bank corocznie dokonuje weryfikacji przyjętych okresów użyteczności na podstawie bieżących szacunków.
Grupa dokonała aktualizacji rezerwy portfelowej na potencjalne roszczenia klientów z tytułu zwrotu części prowizji w związku z przedterminową spłatą kredytów konsumenckich (dla kredytów przedpłaconych przed wyrokiem TSUE, tj. przed dniem 11 września 2019 roku). Oszacowanie rezerwy zostało dokonane na bazie posiadanych danych historycznych związanych z dokonanymi wcześniejszymi spłatami kredytów konsumenckich oraz obserwowanej skali reklamacji i kwot prowizji zwracanych dla kredytów przedpłaconych przed wyrokiem TSUE. Szacunki wymagały przyjęcia przez Grupę eksperckich założeń dotyczących skali reklamacji w przyszłości i z tego powodu szacunek obarczony jest pewną niepewnością związaną z możliwą zmiennością obserwowanego trendu dotyczącego zgłaszanych reklamacji i może ulegać zmianie w przyszłości.
Dla przedterminowych spłat kredytów dokonanych po 11 września 2019 roku z uwagi na podjętą decyzją o zwrotach prowizji wszystkim klientom, Grupa rozpoznaje odpowiednio zobowiązanie na te zwroty.
Ponadto Grupa dokonała przeszacowania wyceny należności kredytowych wycenianych według zamortyzowanego kosztu w zakresie rozliczanych w czasie kosztów pośrednictwa dla spodziewanych przedpłat w posiadanym portfelu kredytów, dla którego istnieje zobowiązanie do zwrotu prowizji w przypadku wcześniejszej spłaty przez klienta oraz z tytułu różnicy pomiędzy efektywnym rozliczeniem prowizji pobranych za udzielenie kredytu według efektywnej stopy procentowej a hipotetycznym liniowym rozliczeniem tych prowizji według stanu na oczekiwany dzień przedpłaty kredytów.
Szczegóły dotyczące oszacowanej rezerwy dotyczącej wcześniejszych spłat kredytów konsumenckich zostały zaprezentowane w nocie II.40.
Grupa zidentyfikowała podwyższone ryzyko związane z wyrokami sądowymi dotyczącymi kredytów indeksowanych w CHF. W związku z tym rozważając ryzyko, iż założone na bazie harmonogramów przepływy pieniężne z portfela kredytów hipotecznych w CHF, mogą nie być w pełni odzyskiwalne Grupa oszacowała rezerwę na ryzyko prawne związane z tymi kredytami w oparciu o przepisy MSR 37 „Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe”.
Do oszacowania rezerw zastosowano metodę portfelową, w której uwzględniono: (i) przyszłe pozwy, których wpływ oszacowano w oparciu o dotychczasową realizację napływających pozwów, (ii) prawdopodobieństwo prawomocnego przegrania sprawy, (iii) wystąpienie możliwego scenariusza wyroku tj. wyroku stwierdzającego nieważność umowy kredytu lub stwierdzającego tzw. uzłotowienie kredytu, skutkujące ustaleniem salda kredytu w PLN z pozostawieniem oprocentowania kredytu w oparciu o stawkę LIBOR oraz (iv) stratę poniesioną przez Grupę w przypadku przegrania sprawy w sądzie.
Poziom rezerwy portfelowej jest uzależniony od szeregu założeń opierających się w dużym stopniu na ocenie eksperckiej Grupy. Istotnymi w metodologii elementami wpływającymi na oszacowany poziom rezerwy są między innymi przyjęty horyzont czasowy, prognozowana liczba kredytobiorców którzy złożą pozew, prawdopodobieństwo przegrania sporu sądowego, profil kredytów i cechy kredytobiorców, możliwe scenariusze rozstrzygnięć spraw sądowych.
Założenia przyjęte cechuje istotna niepewność i w związku z tym utworzone rezerwy mogą ulegać w przyszłości istotnym
zmianom. Szczegółowy opis rezerw na koszty ryzyka prawnego od kredytów walutowych został przedstawiony w nocie II.40.
Grupa dokonuje szacunków wartości godziwej nieruchomości zaklasyfikowanych jako nieruchomości inwestycyjne i aktywa przejęte za długi. Szacunek odzwierciedla warunki rynkowe na dzień wyceny i jest dokonywany na podstawie aktualnych wycen tych nieruchomości.
W związku z tym, że na dzień 31 grudnia 2020 roku wartość bilansowa aktywów netto Banku była wyższa od wartości ich rynkowej kapitalizacji, Bank przeprowadził test na utratę wartości w odniesieniu do wartości aktywów netto Banku.
Na podstawie pięcioletnich prognoz wyników finansowych oszacowano wartość odzyskiwalną aktywów netto Banku. W wyniku jej porównania do wartości bilansowej aktywów netto nie stwierdzono utraty ich wartości.
W przeprowadzonym teście przyjęto stopę dyskontową wyznaczoną na podstawie kosztu kapitału podmiotów porównywalnych z uwzględnieniem dodatkowego narzutu na ryzyko niespełnienia prognoz finansowych – stopa wyznaczona została na poziomie 9,58%. Zmiana przyjętego w teście prognozowanego wyniku w 2025 roku (i w okresie rezydualnym) o 1% spowodowałaby zmianę wartości odzyskiwalnej o 33 mln zł. Przy spadku prognozowanego wyniku finansowego w 2025 roku (i w okresie rezydualnym) o 37% wystąpiłby spadek wartości odzyskiwalnej poniżej bilansowej wartości aktywów netto.
Mimo, że zastosowane szacunki opierają się na najlepszej wiedzy, rzeczywiste rezultaty mogą różnić się od przyjętych szacunków. Zgodność rzeczywistych wyników i dokonanych szacunków jest weryfikowana w okresach sprawozdawczych.
W okresie 12 miesięcy zakończonym dnia 31 grudnia 2020 roku Grupa nie dokonała korekt błędów poprzednich okresów.
01.01.2020- 31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019- 31.12.2019 tys. zł | |
Przychody z tytułu: | ||
Aktywów finansowych wycenianych według zamortyzowanego kosztu | 1 405 263 | 1 679 079 |
kredytów i pożyczek * | 1 391 090 | 1 637 754 |
należności od banków i instytucji finansowych | 3 667 | 14 660 |
pozostałych instrumentów finansowych | 9 295 | 23 446 |
rezerwy obowiązkowej | 1 211 | 3 219 |
Aktywów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez inne całkowite dochody | 106 314 | 145 760 |
Aktywów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy | 100 940 | 195 721 |
kredytów i pożyczek | 8 837 | 11 484 |
pozostałych instrumentów finansowych | - | 5 |
pochodnych instrumentów finansowych | 92 103 | 184 232 |
Zobowiązań | 63 137 | 64 517 |
w tym: | ||
przychody związane z aktywami finansowymi, dla których rozpoznano utratę wartości | 117 427 | 146 226 |
Razem przychody z tytułu odsetek | 1 675 654 | 2 085 077 |
Koszty z tytułu: | ||
zobowiązań wobec klientów | 531 211 | 947 628 |
zobowiązań wobec banków i instytucji finansowych | 10 768 | 31 890 |
pochodnych instrumentów finansowych | 7 650 | 14 207 |
wyemitowanych dłużnych papierów wartościowych | 71 396 | 130 195 |
zobowiązań leasingowych | 3 077 | 4 297 |
aktywów finansowych | 14 048 | 7 073 |
w tym: | ||
koszty obliczone z zastosowaniem metody efektywnej stopy procentowej, odnoszące się do zobowiązań finansowych niewycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy | 630 500 | 1 120 917 |
Razem koszty z tytułu odsetek | 638 150 | 1 135 290 |
Wynik z tytułu odsetek | 1 037 504 | 949 787 |
* Przychody odsetkowe za 2020 rok zostały pomniejszone o kwotę 41,9 mln złotych z tytułu rozliczeń wynikających z decyzji TSUE z września 2019 roku dotyczącej zwrotów części pobranych prowizji przy przedterminowej spłacie kredytów konsumenckich – szczegółowy opis przedstawiono w nocie II.40.
W pozycji przychody z tytułu zobowiązań finansowych ujęto przychody odsetkowe z tytułu zobowiązań finansowych (instrumentów pochodnych) podlegających ujemnej efektywnej stopie procentowej. W pozycji koszty z tytułu aktywów finansowych ujęto koszty odsetkowe z tytułu aktywów finansowych (głównie należności od banków i instytucji finansowych) podlegających ujemnej efektywnej stopie procentowej.
01.01.2020- 31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019- 31.12.2019 tys. zł | |
Przychody z tytułu: | ||
kredytów i pożyczek | 13 297 | 13 953 |
obsługi rachunków bankowych | 27 766 | 26 309 |
kart płatniczych i kredytowych | 38 770 | 30 227 |
produktów inwestycyjnych i zarządzania aktywami | 24 093 | 62 058 |
ubezpieczeń | 39 485 | 55 309 |
działalności maklerskiej | 22 354 | 15 771 |
pozostałe przychody z tytułu prowizji i opłat | 943 | 1 062 |
Razem przychody z tytułu prowizji i opłat | 166 708 | 204 689 |
Koszty z tytułu: | ||
kredytów i pożyczek | 989 | 2 547 |
kart płatniczych i kredytowych | 55 068 | 53 711 |
produktów inwestycyjnych i bankowych oraz zarządzania aktywami | 21 717 | 41 169 |
ubezpieczeń | 3 670 | 5 120 |
działalności maklerskiej | 12 150 | 7 910 |
koszty promocji i nagród dla klientów | 7 607 | 11 853 |
pozostałe koszty z tytułu prowizji i opłat | 4 087 | 5 380 |
Razem koszty z tytułu prowizji i opłat | 105 288 | 127 690 |
Wynik z tytułu prowizji i opłat | 61 420 | 76 999 |
01.01.2020- 31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019- 31.12.2019 tys. zł | |
Dywidendy otrzymane: | ||
z papierów wartościowych zaklasyfikowanych jako aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej przez inne całkowite dochody | 28 | 38 |
z papierów wartościowych zaklasyfikowanych jako aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy | 230 | 6 931 |
Razem przychody z tytułu dywidend | 258 | 6 969 |
01.01.2020- 31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019- 31.12.2019 tys. zł | |
Wynik na instrumentach finansowych wycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy, w tym: | (13 471) | (52 025) |
na aktywach finansowych przeznaczonych do obrotu | 213 | 705 |
na instrumentach, które przy początkowym ujęciu zostały wyznaczone jako wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy | (13 623) | (24 794) |
na instrumentach obowiązkowo wycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy | (1 015) | (2 169) |
na instrumentach pochodnych | 954 | (25 767) |
Wycena zobowiązania do wartości godziwej przez wynik finansowy | (1 650) | 711 |
Różnice kursowe dotyczące kredytów walutowych i indeksowanych | 10 960 | 16 587 |
Pozostałe różnice kursowe | 7 369 | 13 016 |
Razem wynik na instrumentach finansowych wycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy oraz wynik z pozycji wymiany | 3 208 | (21 711) |
We wrześniu 2020 roku Visa przeprowadziła konwersję połowy wartości akcji uprzywilejowanych serii C (wykazywanych w sprawozdaniu jako dłużne papiery wartościowe). W wyniku konwersji Bank otrzymał 93 uprzywilejowane akcje serii A (każda zamienna na 100 zwykłych akcji VISA Inc) oraz rozpoznał zysk w wysokości 1,3 mln zł wynikający z wyceny uprzywilejowanych akcji serii A.
01.01.2020- 31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019- 31.12.2019 tys. zł | |
Wynik z tytułu zaprzestania ujmowania instrumentów finansowych, w tym: | ||
wycenianych według wartości godziwej przez inne całkowite dochody | 46 591 | 184 |
wycenianych według zamortyzowanego kosztu | - | 24 696 |
Wynik z modyfikacji skutkującej zaprzestaniem ujmowania | (3 968) | 936 |
Razem wynik na instrumentach finansowych wycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy oraz wynik z pozycji wymiany | 42 623 | 25 816 |
Wzrost wartości wyniku w 2020 roku z tytułu zaprzestania ujmowania instrumentów finansowych wycenianych według wartości godziwej przez inne całkowite dochody wynika ze sprzedaży obligacji skarbowych zakwalifikowanych do tego portfela.
W 2019 roku w pozycji wynik z tytułu zaprzestania ujmowania instrumentów finansowych wycenianych w zamortyzowanym koszcie ujęto wynik ze sprzedaży obligacji skarbowych zakwalifikowanych do tego portfela w związku ze zmianą podejścia do kwalifikacji tego typu dłużnych papierów wartościowych.
Spadek wyniku z modyfikacji skutkującej zaprzestaniem ujmowania wynika w szczególności z istotnych modyfikacji przepływów pieniężnych na kredytach hipotecznych w CHF skutkujących zaprzestaniem ich ujmowania i ujęciem nowego aktywa finansowego, na skutek realizacji wyroków sądowych.
01.01.2020- 31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019- 31.12.2019 tys. zł | |
Pozostałe przychody operacyjne: | ||
przychody z czynszów | 2 968 | 4 066 |
przychody ze sprzedaży produktów i usług | 3 948 | 11 435 |
odzyskane koszty sądowe i windykacji | 10 877 | 13 960 |
rozwiązanie rezerw i odpisów z tytułu utraty wartości pozostałych aktywów | 15 447 | 21 453 |
przychody z tytułu odzyskanych należności nieściągalnych | 817 | 1 050 |
zysk ze sprzedaży niefinansowych aktywów trwałych | 6 696 | 7 034 |
przychody z działalności maklerskiej | 2 997 | 3 023 |
otrzymane odszkodowania, kary i grzywny | 829 | 1 045 |
rozwiązanie niewykorzystanej części rezerwy na koszty | 2 354 | 1 780 |
pozostałe przychody | 8 436 | 6 427 |
Razem pozostałe przychody operacyjne | 55 369 | 71 273 |
Pozostałe koszty operacyjne: | ||
koszty czynszów | 304 | 1 117 |
koszty sprzedanych produktów i usług | 2 698 | 9 394 |
windykacja i monitoring należności, w tym koszty sądowe | 47 491 | 52 963 |
utworzenie rezerw (w tym sprawy sporne) i odpisów z tytułu utraty wartości pozostałych aktywów* | 57 292 | 32 694 |
rezerwa na zwroty kosztów prowizji od kredytów | 2 370 | 54 568 |
strata na sprzedaży i likwidacji niefinansowych aktywów trwałych | 873 | 317 |
straty netto z korekt wyceny wartości godziwej nieruchomości inwestycyjnych | 3 725 | 17 245 |
koszty związane z nieruchomościami własnymi oraz będącymi zabezpieczeniem kredytów | 11 502 | 23 505 |
zapłacone odszkodowania, kary i grzywny | 118 | 563 |
pozostałe koszty | 8 180 | 9 291 |
Razem pozostałe koszty operacyjne | 134 553 | 201 657 |
Wynik z tytułu pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych | (79 184) | (130 384) |
* Pozycja obejmuje między innymi utworzenie rezerw na sprawy sporne 45 mln zł oraz odpisów na aktywa wynikające z umów najmu i ulepszeń w wynajmowanych lokalach na placówki bankowe utworzone w związku z przedterminową likwidacją placówek.
01.01.2020- 31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019- 31.12.2019 tys. zł | |
Świadczenia pracownicze | 372 601 | 429 838 |
wynagrodzenia | 315 754 | 363 056 |
narzuty na wynagrodzenia i inne świadczenia na rzecz pracowników | 56 847 | 66 782 |
Zużycie materiałów i energii | 14 732 | 19 186 |
Usługi obce, w tym: | 154 563 | 184 898 |
marketing i reklama | 16 481 | 28 209 |
usługi IT | 39 129 | 42 394 |
wynajem i dzierżawa | 17 519 | 26 672 |
usługi ochrony i cash processingu | 5 876 | 6 713 |
usługi telekomunikacyjne i pocztowe | 27 084 | 29 034 |
usługi prawne i doradcze | 18 429 | 15 676 |
inne usługi obce | 30 045 | 36 200 |
Podatki i opłaty | 14 091 | 18 358 |
Amortyzacja | 159 336 | 160 696 |
Pozostałe koszty | 10 123 | 14 093 |
Razem koszty działania bez opłat na rzecz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego | 725 446 | 827 069 |
Opłaty na rzecz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, w tym: | 142 145 | 118 446 |
składka na fundusz gwarancyjny banków | 96 795 | 50 021 |
składka na fundusz przymusowej restrukturyzacji | 45 350 | 68 425 |
Razem koszty działania | 867 591 | 945 515 |
Aktywa finansowe, które podlegały modyfikacji w okresie | 01.01.2020- 31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019-31.12.2019 tys. zł |
Wartość wyceny bilansowej aktywów według zamortyzowanego kosztu przed modyfikacją | 7 213 588 | 511 645 |
Zysk/ (strata) rozpoznana na modyfikacji | (27 678) | (5 510) |
W 2020 roku Bank wprowadził dla swoich Klientów w zakresie:
- kredytów hipotecznych, samochodowych i gotówkowych, pakiet rozwiązań zawieszających płatności rat kapitałowych oraz kapitałowo – odsetkowych na okres 3 do 6 miesięcy. Propozycja skierowana została zarówno do Klientów indywidualnych jak i firm. Bank nie pobiera opłat za aneks oraz za sporządzenie nowego harmonogramu spłat związanego z prolongatą lub karencją udzieloną w ramach tego pakietu ułatwień, a także wdrożył rozwiązania zapewniające obsługę wniosków bez konieczności wizyty w oddziale.
- kredytów obrotowych odnawialnych możliwość wydłużenia okresu kredytowania do 6 miesięcy. Propozycja skierowana została do Klientów, których termin spłaty przypada w okresie najbliższych 3 miesięcy licząc od dnia złożenia wniosku o wydłużenie okresu kredytowania.
- kredytów firmowych spłacanych w ratach możliwość zawieszenia spłaty rat kapitałowych lub rat kapitałowo-odsetkowych kredytów spłacanych w ratach na okres do 6 miesięcy z automatycznym wydłużeniem o ten sam okres terminu spłaty kredytu.
Na koniec okresu prolongaty Bank może na wniosek Klienta dokonać kapitalizacji naliczonych w tym czasie odsetek. Powiększą one kapitał pozostały do spłaty, a ich płatność zostanie rozłożona na kolejne raty.
Powyższe rozwiązania mają charakter moratorium pozaustawowego w rozumieniu wytycznych Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego w sprawie ustawowych i pozaustawowych moratoriów na spłaty kredytów, które banki stosują w związku z kryzysem wywołanym COVID-19.
Od dnia 23 czerwca 2020 roku w oparciu o wprowadzone przepisy ustawowe wynikające z tzw. Tarczy antykryzysowej 4.0 Grupa udostępniła klientom, którzy stracili pracę lub inne główne źródło dochodu po dniu 13 marca 2020 roku możliwość skorzystania z zawieszenia umowy kredytowej na okres do 3 miesięcy, bez naliczania w tym czasie odsetek za korzystanie z kapitału (moratorium ustawowe).
Wprowadzone w ten sposób modyfikacje przepływów pieniężnych dla umów kredytowych Bank zaklasyfikował zgodnie z MSSF 9 par. 5.4.3 do modyfikacji nieistotnych, które nie prowadzą do zaprzestania ujmowania danego składnika aktywów finansowych. Wynik z tytułu modyfikacji przepływów pieniężnych dotyczący wspomnianych wyżej ułatwień dla kredytobiorców w kwocie 23,8 mln zł został ujęty jako strata w pozycji „Wynik z tytułu modyfikacji nieistotnych”.
Aktywa finansowe, które podlegały modyfikacji od momentu początkowego ujęcia | 31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł |
Wartość bilansowa brutto zmodyfikowanych aktywów finansowych (zmodyfikowanych gdy oczekiwana strata kredytowa była kalkulowana w okresie dożywotnim) i które w analizowanym okresie przeszły do koszyka 1 | 130 541 | 2 289 |
01.01.2020-31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019-31.12.2019 tys. zł | |
Kredyty i pożyczki udzielone klientom, w tym: | (672 228) | (537 704) |
korporacyjne | (14 144) | 49 828 |
samochodowe | (6 232) | (17 645) |
hipoteczne | (271 515) | (100 120) |
detaliczne | (380 337) | (469 767) |
Należności od banków i instytucji finansowych | 69 | (313) |
Pozostałe instrumenty finansowe | 8 122 | 9 155 |
Zobowiązania pozabilansowe | 20 | 11 784 |
Inne aktywa finansowe | 21 626 | 74 412 |
Razem wynik z odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości aktywów finansowych i rezerwy na zobowiązania pozabilansowe | (642 391) | (442 666) |
W marcu 2020 roku wdrożono dla klientów możliwość wnioskowania o prolongatę bądź karencję w spłacie, umożliwiającą pomoc Klientom dotkniętym negatywnymi skutkami wdrożonych obostrzeń w prowadzeniu działalności gospodarczej, związanych z pandemią COVID-19. Zgodnie z Wytycznymi EBA (EBA/GL/2020/02), taka pomoc nie jest traktowana automatycznie jako przesłanka klasyfikacji do Koszyka 2. Z uwagi na wysoką niepewność co do wpływu trwającej pandemii COVID-19 na sytuację gospodarczą, zachowanie klientów oraz tym samym jakość portfeli kredytowych, Grupa zdecydowała o zastosowaniu korekty zarządczej do modelu oczekiwanych strat kredytowych w łącznej wysokości 122 mln zł.
Korekta w ujęciu produktowym:
Korekta oczekiwanych strat kredytowych z tytułu COVID-19 | tys. zł |
Kredyty i pożyczki udzielone klientom, w tym: | |
hipoteczne | 72 000 |
samochodowe | 2 500 |
korporacyjne | 3 500 |
detaliczne | 44 000 |
Razem | 122 000 |
Poniżej przedstawiono założenia przyjęte do oszacowania tych kwot.
W ramach kalkulacji dodatkowego odpisu, jako bazę przyjęto scenariusze makroekonomiczne obowiązujące na dzień 31 grudnia 2019 roku, a następnie określono alternatywną wartość odpisu w oparciu o dodatkowy scenariusz, uwzględniający wpływ pandemii na wskaźniki makroekonomiczne i dalej jakość portfela kredytowego. Podczas alternatywnego przeliczenia odpisów, Bank wziął pod uwagę zarówno potencjalne efekty wynikające z reklasyfikacji poszczególnych ekspozycji do Koszyka 2 na skutek pogorszenia jakości kredytowej, jak również spodziewany pozytywny wpływ pomocy rządowej.
W analizie kierowano się uśrednionymi w skali roku parametrami makroekonomicznymi celem uniknięcia krótkotrwałych wzrostów odpisów na skutek punktowych zmian wskaźników makroekonomicznych. Wpływ materializacji przedmiotowego scenariusza na poziom odpisów oszacowano na poziomie 85 mln zł.
W celu rozpoznania oczekiwanego pogorszenia jakości kredytowej portfela, Bank przeprowadził dodatkowe analizy identyfikujące inne czynniki mogące wskazywać na konieczność reklasyfikacji ekspozycji.
Dla ekspozycji objętych moratoriami, które nie zostały zaklasyfikowane do Koszyka 2 do 31 grudnia 2020 roku, Bank przeanalizował dodatkowe, potencjalne czynniki ryzyka, mogące wskazywać na konieczność reklasyfikacji ekspozycji do Koszyka 2. Czynniki te porównywano w zdefiniowanym okresie dla portfeli objętych i nieobjętych moratoriami. W wyniku wykonanych analiz, Bank określił potencjalną, dodatkową przesłankę klasyfikacji do Koszyka 2 dla portfela objętego wakacjami kredytowymi. Została ona zdefiniowana jako pogorszenie wartości PD wynikającego z modeli behawioralnych między 29 lutego 2020 roku a 30 listopada 2019 roku.
Szacowany efekt zmiany klasyfikacji tak zdefiniowanej grupy ekspozycji i przejście na estymacje ECL w horyzoncie lifetime wynosi 5 mln zł.
Ponadto dla portfela korporacyjnego, Bank przeprowadził analizy symulacyjne zakładające pogorszenie się wybranych wskaźników finansowych swoich klientów, w zależności od branży w której działają. Analizy te nie wskazały na konieczność zawiązania dodatkowych odpisów wykraczających poza poziom narzutów wynikających z aktualizacji scenariuszy makroekonomicznych. Należy przy tym podkreślić, że Bank nie obserwuje istotnej koncentracji branżowej, zwłaszcza w tych segmentach, które mogą być szczególnie narażone na wpływ pandemii COVID-19.
W 2020 roku Bank regularnie monitorował ryzyko ekspozycji objętych aneksami pomocowymi oraz zdolność klientów do podjęcia spłaty po zakończeniu moratorium. Bank zadecydował o zawiązaniu dodatkowej korekty oczekiwanych strat kredytowych dla aneksów trwających oraz aneksów zakończonych wykazujących opóźnienia w spłacie w łącznej kwocie 32 mln zł.
Ponadto na poziom odpisów na kredyty hipoteczne wpływ miał również wzrost w 2020 roku kursu CHF/PLN o 8,7% , co wpłynęło na wysokość salda i poziom odpisów aktualizujących dla ekspozycji hipotecznych obsługiwanych w walucie.
Zmiana stanu odpisów aktualizujących 01.01.2020- 31.12.2020 | Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane według zamortyzowanego kosztu tys. zł | Należności od banków i instytucji finansowych tys. zł | Pozostałe instrumenty finansowe tys. zł | Zobowiązania pozabilansowe tys. zł | Inne aktywa finansowe tys. zł | Razem tys. zł |
Wartość odpisów aktualizujących / rezerw na początek okresu | 4 860 105 | 2 063 | 84 287 | 6 218 | 22 380 | 4 975 053 |
Zmiana stanu rezerw netto ujęta w rachunku zysków i strat | 672 228 | (69) | (8 122) | (20) | (21 626) | 642 391 |
Wykorzystanie - spisane | (135 608) | - | (1 018) | - | - | (136 626) |
Wykorzystanie - sprzedaż | (472 594) | - | - | - | - | (472 594) |
Inne zwiększenia/ zmniejszenia netto | 17 436 | 125 | - | 3 | - | 17 564 |
Wartość odpisów aktualizujących/ rezerw na koniec okresu | 4 941 567 | 2 119 | 75 147 | 6 201 | 754 | 5 025 788 |
Zmiana stanu odpisów aktualizujących 01.01.2019- 31.12.2019 | Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane według zamortyzowanego kosztu tys. zł | Należności od banków i instytucji finansowych tys. zł | Pozostałe instrumenty finansowe tys. zł | Zobowiązania pozabilansowe tys. zł | Inne aktywa finansowe tys. zł | Razem tys. zł |
Wartość odpisów aktualizujących / rezerw na początek okresu | 4 828 794 | 1 797 | 93 302 | 17 998 | 129 772 | 5 071 663 |
Zmiana stanu rezerw netto ujęta w rachunku zysków i strat | 537 704 | 313 | (9 155) | (11 784) | (74 412) | 442 666 |
Wykorzystanie - spisane | (103 015) | - | (50) | - | (32 980) | (136 045) |
Wykorzystanie - sprzedaż | (360 539) | - | - | - | - | (360 539) |
Inne zwiększenia/ zmniejszenia netto | (42 839) | (47) | 190 | 4 | - | (42 692) |
Wartość odpisów aktualizujących/ rezerw na koniec okresu | 4 860 105 | 2 063 | 84 287 | 6 218 | 22 380 | 4 975 053 |
Pozycja „inne zwiększenia/ zmniejszenia netto” obejmuje korektę przychodu odsetkowego naliczonego od kredytów z utratą
wartości. Pozycja ta odzwierciedla również zmiany z tytułu wyceny odpisów aktualizujących naliczonych w walucie.
Zmiana stanu odpisów aktualizujących kredytów i pożyczek udzielonych klientom 01.01.2020- 31.12.2020 | Koszyk 1 tys. zł | Koszyk 2 tys. zł | Koszyk 3 tys. zł | POCI tys. zł | Razem tys. zł |
Wartość odpisów aktualizujących na początek okresu | 207 195 | 281 169 | 4 371 493 | 248 | 4 860 105 |
Zmiany w okresie, w tym: | 26 180 | 19 199 | 34 228 | 1 855 | 81 462 |
transfer do Koszyka 1 | 67 135 | (57 255) | (9 880) | - | - |
transfer do Koszyka 2 | (43 728) | 337 574 | (293 846) | - | - |
transfer do Koszyka 3 | (2 441) | (45 557) | 47 998 | - | - |
zmiany oszacowania odpisu z tytułu strat oczekiwanych | 1 114 | (225 082) | 894 341 | 1 855 | 672 228 |
wyłączenie z bilansu (umorzenia, sprzedaż) | - | - | (608 202) | - | (608 202) |
pozostałe* | 4 100 | 9 519 | 3 817 | - | 17 436 |
Wartość odpisów aktualizujących na koniec okresu | 233 375 | 300 368 | 4 405 721 | 2 103 | 4 941 567 |
Zmiana stanu odpisów aktualizujących kredytów i pożyczek udzielonych klientom 01.01.2019- 31.12.2019 | Koszyk 1 tys. zł | Koszyk 2 tys. zł | Koszyk 3 tys. zł | POCI tys. zł | Razem tys. zł |
Wartość odpisów aktualizujących na początek okresu | 202 128 | 683 025 | 3 943 641 | - | 4 828 794 |
Zmiany w okresie, w tym: | 5 067 | (401 856) | 427 852 | 248 | 31 311 |
transfer do Koszyka 1 | 63 826 | (55 130) | (8 696) | - | - |
transfer do Koszyka 2 | (73 686) | 361 211 | (287 525) | - | - |
transfer do Koszyka 3 | (7 218) | (301 995) | 309 213 | - | - |
zmiany oszacowania odpisu z tytułu strat oczekiwanych | 21 771 | (414 235) | 929 921 | 248 | 537 705 |
wyłączenie z bilansu (umorzenia, sprzedaż) | - | - | (463 555) | - | (463 555) |
pozostałe* | 374 | 8 293 | (51 506) | - | (42 839) |
Wartość odpisów aktualizujących na koniec okresu | 207 195 | 281 169 | 4 371 493 | 248 | 4 860 105 |
*W pozycji pozostałe uwzględniono korektę przychodu odsetkowego naliczonego od kredytów z utratą wartości oraz zmiany z tytułu wyceny odpisów aktualizujących naliczonych w walucie.
01.01.2020- 31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019- 31.12.2019 tys. zł | |
Wartość odpisów aktualizujących na początek okresu | 363 045 | 313 827 |
Zmiana stanu odpisów netto ujęta w rachunku zysków i strat | 25 060 | 49 218 |
Wartość odpisów aktualizujących na koniec okresu | 388 105 | 363 045 |
Ujęcie odpisów aktualizujących dla poszczególnych jednostek zostało szczegółowo opisane w nocie II.28.
Bieżący podatek dochodowy od osób prawnych obliczany jest zgodnie z polskimi przepisami podatkowymi. Podstawę obliczeń stanowi wynik bilansowy brutto skorygowany o koszty niestanowiące kosztów uzyskania przychodów, dochody niepodlegające opodatkowaniu oraz inne przychody i koszty zmieniające podstawę opodatkowania określone w ustawie z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych wraz z późniejszymi zmianami.
Na potrzeby sprawozdawczości finansowej, podatek odroczony jest obliczany metodą zobowiązań bilansowych w stosunku do różnic przejściowych występujących na dzień bilansowy między wartością podatkową aktywów i zobowiązań a ich wartością bilansową wykazaną w sprawozdaniu finansowym.
01.01.2020- 31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019- 31.12.2019 tys. zł | |
Skonsolidowany rachunek zysków i strat | ||
Bieżący podatek dochodowy | 5 909 | 6 538 |
Bieżące obciążenie podatkowe | 5 948 | 6 088 |
Korekty dotyczące bieżącego podatku z lat ubiegłych | (39) | 450 |
Odroczony podatek dochodowy | (60 446) | (108 429) |
Związany z powstaniem i odwróceniem się różnic przejściowych | 10 576 | 14 332 |
Korekty dotyczące odroczonego podatku z lat ubiegłych | 42 | - |
Rozliczenie straty podatkowej z lat ubiegłych | 40 | - |
Strata podatkowa roku bieżącego | (71 104) | (122 761) |
Podatek ujęty w skonsolidowanym rachunku zysków i strat | (54 537) | (101 891) |
Skonsolidowane sprawozdanie z całkowitych dochodów | ||
Odroczony podatek dochodowy | ||
Związany z powstaniem i odwróceniem się różnic przejściowych, w tym: | 45 138 | (8 057) |
związany z instrumentami finansowymi wycenianymi do wartości godziwej przez inne całkowite dochody | 42 453 | (15 086) |
związany z rachunkowością zabezpieczeń przepływów pieniężnych | 2 625 | 6 948 |
związany z zyskami/ (stratami) aktuarialnymi | 60 | 81 |
Podatek ujęty w skonsolidowanym sprawozdaniu z całkowitych dochodów | 45 138 | (8 057) |
Razem podstawowe składniki podatku dochodowego | (9 399) | (109 948) |
Uzgodnienie obciążenia wyniku finansowego przed opodatkowaniem | 01.01.2020-31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019-31.12.2019 tys. zł |
Zysk/ (strata) brutto przed podatkiem | (613 926) | (693 442) |
Podatek dochodowy według obowiązującej stawki (19%) | (116 646) | (131 754) |
Wpływ trwałych różnic pomiędzy zyskiem/(stratą) brutto przed podatkiem a dochodem do opodatkowania podatkiem dochodowym, w tym: | 62 109 | 29 863 |
Wpływ zastosowania różnych stawek podatkowych | 538 | 1 912 |
Wpływ konsolidacji funduszy niepodlegających opodatkowaniu | (2 105) | 1 180 |
Wpływ jednostek wycenianych metodą praw własności | (816) | (29) |
Wpływ przychodów niepodlegających opodatkowaniu (dywidendy) | (6) | (1 324) |
Wpływ kosztów niestanowiących kosztów uzyskania przychodu (w tym opłata BFG) | 34 750 | 32 929 |
Wpływ odpisu z tyt. utraty wartości inwestycji w jednostce stowarzyszonej | 4 762 | 9 353 |
Umorzenie certyfikatów inwestycyjnych | - | (42 998) |
Sprzedaż wierzytelności | 272 | 19 |
Koszty rezerw kredytowych niestanowiących kosztów uzyskania przychodów | 1 194 | (2 723) |
Rezerwa na ryzyko prawne kredytów walutowych | 23 053 | 30 050 |
Wpływ pozostałych różnic trwałych | 467 | 1 494 |
Razem obciążenie wyniku brutto | (54 537) | (101 891) |
2020 | Stan na 01.01.2020 tys. zł | Zmiany w okresie odniesione na wynik finansowy tys. zł | Zmiany w okresie odniesione na inne całkowite dochody tys. zł | Stan na 31.12.2020 tys. zł |
Odsetki do otrzymania od instrumentów finansowych i pochodnych | 23 991 | (332) | - | 23 659 |
Odsetki do otrzymania od kredytów i należności od banków | 29 772 | (7 693) | - | 22 079 |
Prowizje zapłacone rozliczane metodą efektywnej stopy procentowej | 10 795 | (12 506) | - | (1 711) |
Różnica pomiędzy amortyzacją podatkową a bilansową | 6 691 | (6 260) | - | 431 |
Wycena instrumentów finansowych wycenianych do wartości godziwej | 11 123 | - | 17 709 | 28 832 |
Rezerwa na amortyzację przejętych wartości niematerialnych | 4 725 | (2 559) | - | 2 166 |
Wycena nieruchomości inwestycyjnych | - | 17 | - | 17 |
Pozostałe | 2 612 | (2 139) | 62 | 535 |
Rezerwa na odroczony podatek dochodowy | 89 709 | (31 472) | 17 771 | 76 008 |
Odsetki od zobowiązań wobec klientów, dłużnych papierów wartościowych i instrumentów pochodnych | 48 276 | (12 354) | - | 35 922 |
Oczekiwane straty kredytowe z tytułu utraty wartości aktywów finansowych i zobowiązań pozabilansowych | 466 586 | (9 695) | - | 456 891 |
Strata podatkowa | 122 761 | 71 064 | - | 193 825 |
Prowizje otrzymane do rozliczane w czasie | 17 238 | (13 937) | - | 3 301 |
Rezerwy na koszty działania | 21 651 | (8 036) | - | 13 615 |
Wycena instrumentów finansowych do wartości godziwej | 37 275 | - | (24 744) | 12 531 |
Wycena instrumentów zabezpieczających przepływy pieniężne | 3 554 | - | (2 625) | 929 |
Aktualizacja wartości nieruchomości | 13 187 | 1 218 | - | 14 405 |
Pozostałe | 1 394 | 714 | 2 | 2 110 |
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego | 731 922 | 28 974 | (27 367) | 733 529 |
Aktywa netto | 642 213 | 60 446 | (45 138) | 657 521 |
2019 | Stan na 01.01.2019 tys. zł | Zmiany w okresie odniesione na wynik finansowy tys. zł | Zmiany w okresie odniesione na inne całkowite dochody tys. zł | Stan na 31.12.2019 tys. zł |
Odsetki do otrzymania od instrumentów finansowych i pochodnych | 26 469 | (2 478) | - | 23 991 |
Odsetki do otrzymania od kredytów i należności od banków | 38 951 | (9 179) | - | 29 772 |
Prowizje zapłacone rozliczane metodą efektywnej stopy procentowej | 29 589 | (18 794) | - | 10 795 |
Różnica pomiędzy amortyzacją podatkową a bilansową | 17 001 | (10 310) | - | 6 691 |
Wycena instrumentów finansowych wycenianych do wartości godziwej | 2 099 | - | 9 024 | 11 123 |
Rezerwa na amortyzację przejętych wartości niematerialnych | 4 767 | (42) | - | 4 725 |
Pozostałe | 1 665 | 866 | 81 | 2 612 |
Rezerwa na odroczony podatek dochodowy | 120 541 | (39 937) | 9 105 | 89 709 |
Odsetki od zobowiązań wobec klientów, dłużnych papierów wartościowych i instrumentów pochodnych | 39 324 | 8 952 | - | 48 276 |
Oczekiwane straty kredytowe z tytułu utraty wartości aktywów finansowych i zobowiązań pozabilansowych | 544 345 | (77 759) | - | 466 586 |
Strata podatkowa | 2 | 122 759 | - | 122 761 |
Prowizje otrzymane do rozliczane w czasie | 10 444 | 6 794 | - | 17 238 |
Rezerwy na koszty działania | 14 873 | 6 778 | - | 21 651 |
Wycena instrumentów finansowych do wartości godziwej | 13 165 | - | 24 110 | 37 275 |
Wycena instrumentów zabezpieczających przepływy pieniężne | 10 502 | - | (6 948) | 3 554 |
Aktualizacja wartości nieruchomości | 10 819 | 2 368 | - | 13 187 |
Pozostałe | 2 794 | (1 400) | - | 1 394 |
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego | 646 268 | 68 492 | 17 162 | 731 922 |
Aktywa netto | 525 727 | 108 429 | 8 057 | 642 213 |
Aktywo z tytułu straty jak i pozostałe aktywa z tytułu podatku odroczonego zostały ujęte w wysokości przewidywanej do realizacji przez wykorzystanie przyszłych dochodów do opodatkowania oszacowanych na podstawie aktualnych projekcji wyników finansowych.
Utworzone aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego ma swoje główne źródła w poziomie zrealizowanego w ostatnich dwóch latach wyniku podatkowego oraz odmienności prezentacji i rozliczeń odpisów na aktywa kredytowe do celów bilansowych i dla celów podatkowych.
Wg stanu na 31 grudnia 2020 roku rozpoznane w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym aktywo z tytułu podatku odroczonego wynosiło 658 mln złotych, z czego z tytułu:
a/ nierozliczonej straty podatkowej za lata 2019 i 2020 roku była to kwota 194 mln złotych,
b/ odmienności prezentacji i rozliczeń odpisów na aktywa kredytowe do celów bilansowych i dla celów podatkowych była to kwota 457 mln zł,
c/ innych różnic w prezentacji przychodów i kosztów dla celów księgowych i podatkowych była to kwota 7 mln zł.
Nierozliczona strata podatkowa Banku na dzień 31 grudnia 2020 roku, na którą Bank rozpoznał aktywo z tytułu straty wynosiła 1 020,1 mln zł. Czynnikami mającymi istotny wpływ na poziom straty podatkowej za lata 2019 i 2020 były:
- kryzys płynności z końca 2018 roku (szczegółowo opisany w sprawozdaniu finansowym za 2018 roku) wpływający m.in. na wzrost kosztów finansowania w 2019 roku,
- wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z września 2019 roku dotyczący prawa konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku jego spłaty przed terminem określonym w umowie - wskutek czego w kosztach podatkowych 2020 roku rozpoznano kwotę 80 mln złotych,
- konsekwencje pandemii COVID 19 – w tym decyzje o istotnym obniżeniu w 2020 roku stóp procentowych,
- umorzenie w 2019 roku certyfikatów inwestycyjnych FIZAN Debtor, w wyniku czego rozpoznano stratę podatkową w wysokości 226 mln zł,
- sprzedaż w 2020 roku portfela kredytowego do funduszu sekurytyzacyjnego w wyniku której rozpoznano stratę podatkową w wysokości 168 mln zł.
Bank realizuje obecnie Plan Naprawy, którego głównym założeniem jest powrót do zyskowności prowadzonej działalności między innymi poprzez zwiększenie bazy dochodowej Banku w latach przyszłych, poprawie rentowności portfela kredytowego w związku ze zmianę jego struktury produktowej przy jednoczesnej optymalizacji kosztów finansowania. Oznacza to w szczególności koncentrację na rozwoju działalności kredytowej w produktach o wysokiej marżowości, kontynuację finansowania mieszkaniowych projektów deweloperskich oraz jednostek budżetowych i wspólnot mieszkaniowych, wygaszenie nieefektywnych przychodowo i kosztowo portfeli kredytowych, zwiększanie relacyjności z klientami i działania na rzecz spadku kosztów finansowych i rzeczowych.
Pomimo istnienia ryzyk mogących negatywnie wpłynąć na odchylenia w relacji do założeń Planu Naprawy wyników finansowych (w tym np. uzyskanie niższych wolumenów sprzedaży kredytowej i inwestycyjnej w następstwie sytuacji epidemicznej, spadek skłonności klientów do oszczędzania, wzrost kosztów ryzyka ze względu na pogorszenie jakości portfela kredytów w związku z negatywnymi zmianami w sytuacji finansowej kredytobiorców) w ocenie Banku przesłanki realizacji prognoz zawartych w Planie Naprawy są racjonalne i umożliwiają przyjęcie założenia rozliczenie w pełni istniejącej straty podatkowej w horyzoncie czasowym kolejnych 5 lat, tj. do końca 2025 roku ( przy czym straty z 2019 roku najpóźniej do końca 2024 roku).
Realizacja aktywa z tytułu podatku odroczonego wynikającego z odmienności prezentacji i rozliczeń odpisów na aktywa kredytowe do celów bilansowych i dla celów podatkowych będzie uzależniona między innymi od spełniania się założeń przyjętych w zakresie momentu i skali uprawdopodobnienia się (zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych) odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości kredytów i pożyczek udzielonych klientom.
W oparciu o dotychczasowe obserwacje historyczne poziomu uprawdopodobnień podatkowych odpisów, Bank dla celów prognoz podatkowych przyjął, iż średnioroczny poziom odpisów utworzonych w okresach wcześniejszych uprawdopodobnionych wyniesie w kolejnych latach ok. 390 mln złotych, co oznacza, iż w kolejnych latach z istniejących na dzień 31 grudnia 2020 roku nieuprawdopodobnionych odpisów na aktywa kredytowe, na które jest utworzone aktywo na podatek odroczony uprawdopodobni się odpowiednio:
- do 1 roku: ok.15%,
- od 1 roku do 3 lat: ok.30%,
- od 3 do 5 lat: ok. 30%,
- powyżej 5 lat: ok. 25%
Przy spełnieniu warunków określonych w art. 16 ust. 2a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz założeniu stałego poziomu uprawdopodobnień, nieuprawdopodobnione wg stanu na koniec 2020 roku odpisy, powinny zostać uprawdopodobnione w horyzoncie czasowym do ok. 7 lat.
Regulacje dotyczące podatku od towarów i usług, podatku dochodowego od osób prawnych oraz obciążeń związanych z ubezpieczeniami społecznymi podlegają częstym zmianom. Te częste zmiany powodują brak wypracowanej praktyki rynkowej, niespójne interpretacje oraz ustanowione precedensy, które mogą mieć zastosowanie. Obowiązujące przepisy zawierają również niejasności, które powodują różnice w opiniach, co do interpretacji prawnej przepisów podatkowych, zarówno pomiędzy organami państwowymi jak i organami państwowymi i przedsiębiorstwami.
Rozliczenia podatkowe oraz inne obszary działalności (na przykład kwestie celne czy dewizowe) mogą być przedmiotem kontroli organów, które uprawnione są do nakładania wysokich kar i grzywien, a wszelkie dodatkowe zobowiązania podatkowe, wynikające z kontroli, muszą zostać zapłacone wraz z odsetkami. Te warunki powodują, że ryzyko podatkowe w Polsce jest większe niż w krajach o bardziej dojrzałym systemie podatkowym.
W konsekwencji, kwoty prezentowane i ujawniane w sprawozdaniach finansowych mogą się zmienić w przyszłości w wyniku pokontrolnych decyzji organów kontroli podatkowej.
W grudniu 2019 roku Naczelnik Mazowieckiego Urzędu Skarbowego rozpoczął w Getin Noble Bank S.A. kontrolę podatkową w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych za 2017 rok. Obecnie Bank przedkłada wymagane dokumenty a kontrola nadal jest w trakcie.
Z dniem 15 lipca 2016 roku do Ordynacji Podatkowej zostały wprowadzone zmiany w celu uwzględnienia postanowień Ogólnej Klauzuli Zapobiegającej Nadużyciom (GAAR). GAAR ma zapobiegać powstawaniu i wykorzystywaniu sztucznych struktur prawnych tworzonych w celu uniknięcia zapłaty podatku w Polsce. GAAR definiuje unikanie opodatkowania jako czynność dokonaną przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej. Zgodnie z GAAR taka czynność nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej, jeżeli sposób działania był sztuczny i nie miał uzasadnienia ekonomicznego i gospodarczego. Wszelkie występowanie (i) nieuzasadnionego dzielenia operacji, (ii) angażowania podmiotów pośredniczących mimo braku uzasadnienia ekonomicznego lub gospodarczego, (iii) elementów wzajemnie się znoszących lub kompensujących oraz (iv) inne działania o podobnym działaniu do wcześniej wspomnianych, mogą być potraktowane jako przesłanka istnienia sztucznych czynności podlegających przepisom GAAR. Nowe regulacje będą wymagać znacznie większego osądu przy ocenie skutków podatkowych poszczególnych transakcji.
Klauzulę GAAR należy stosować w odniesieniu do transakcji dokonanych po jej wejściu w życie oraz do transakcji, które zostały przeprowadzone przed wejściem w życie klauzuli GAAR, ale dla których po dacie wejścia klauzuli w życie korzyści były lub są nadal osiągane. Wdrożenie powyższych przepisów umożliwi polskim organom kontroli podatkowej kwestionowanie realizowanych przez podatników prawnych ustaleń i porozumień, takich jak restrukturyzacja i reorganizacja Grupy.
Spółki z Grupy Getin Noble Banku S.A. na bieżąco identyfikują ryzyka wynikające z obowiązywania klauzuli GAAR i podejmują działania mające na celu ich minimalizowanie.
W 2020 roku Bank wystąpił z wnioskiem o interpretację przepisów podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów zwrotów prowizji, których realizacja dotyczy okresów przedawnionych. Bank stał na stanowisku, że tego typu zwroty prowizji powinny być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów, a Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał stanowisko Banku za prawidłowe.
Podstawowy zysk przypadający na jedną akcję oblicza się poprzez podzielenie zysku netto za okres przypadającego na zwykłych akcjonariuszy jednostki dominującej przez średnią ważoną liczbę wyemitowanych akcji zwykłych występujących w ciągu danego okresu.
01.01.2020-31.12.2020 | 01.01.2019-31.12.2019 | |
Zysk/ (strata) za okres przypadający akcjonariuszom jednostki dominującej (w tys. zł) | (559 389) | (591 551) |
Średnia ważona liczba akcji zwykłych | 1 044 553 267 | 1 044 553 267 |
Podstawowy zysk/ (strata) przypadający na jedną akcję (w zł) | (0,54) | (0,57) |
Rozwodniony zysk przypadający na jedną akcję oblicza się poprzez podzielenie zysku netto za okres przypadającego na zwykłych akcjonariuszy jednostki dominującej przez średnią ważoną liczbę wyemitowanych akcji zwykłych występujących w ciągu okresu skorygowaną o średnią ważoną akcji zwykłych, które zostałyby wyemitowane na konwersji wszystkich rozwadniających potencjalnych instrumentów kapitałowych w akcje zwykłe.
W 2020 i 2019 roku Getin Noble Bank S.A. nie emitował instrumentów o rozwadniającym wpływie. Wartość rozwodnionego zysku/ (straty) przypadającego na jedną akcję jest równa wartości podstawowego zysku/ (straty) przypadającego na jedną akcję.
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Gotówka | 305 313 | 199 210 |
Rachunek bieżący w Banku Centralnym | 2 224 839 | 1 638 637 |
Razem kasa, środki w Banku Centralnym | 2 530 152 | 1 837 847 |
Bank może wykorzystywać w ciągu dnia środki na rachunkach w Banku Centralnym do bieżących rozliczeń pieniężnych, musi jednak zapewnić utrzymanie średniego miesięcznego salda na tych rachunkach w odpowiedniej wysokości wynikającej z deklaracji rezerwy obowiązkowej.
Dnia 3 października 2019 roku Bank otrzymał informację o podjęciu uchwały w dniu 26 września 2019 roku przez Zarząd Narodowego Banku Polskiego w sprawie zwolnienia Banku z obowiązku utrzymywania 55% wymaganej rezerwy obowiązkowej. Powyższe zwolnienie obowiązywać będzie do dnia 31 grudnia 2020 roku.
Na dzień 31 grudnia 2020 roku i na dzień 31 grudnia 2019 roku środki na rachunku rezerwy obowiązkowej były oprocentowane odpowiednio w wysokości 0,1% i 0,5%.
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Należności bieżące | 1 326 788 | 1 504 348 |
Lokaty i inne należności | 24 273 | 106 379 |
Razem należności od banków i instytucji finansowych | 1 351 061 | 1 610 727 |
Odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości | (2 119) | (2 063) |
Razem należności od banków i instytucji finansowych netto | 1 348 942 | 1 608 664 |
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Bieżące należności i depozyty O/N | 1 331 845 | 1 599 306 |
Należności terminowe o okresie spłaty: | 19 216 | 11 421 |
do 1 miesiąca | 17 139 | 8 972 |
od 1 miesiąca do 3 miesięcy | 514 | 92 |
od 3 miesięcy do 1 roku | 1 193 | 381 |
od 1 roku do 5 lat | 370 | 1 976 |
Razem należności od banków i instytucji finansowych | 1 351 061 | 1 610 727 |
Odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości | (2 119) | (2 063) |
Razem należności od banków i instytucji finansowych netto | 1 348 942 | 1 608 664 |
W pozycji należności bieżące zaprezentowano rachunki bieżące innych banków oraz należności z tytułu zabezpieczeń pieniężnych.
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Wartość należności oprocentowanych stopą zmienną | 1 341 264 | 1 510 949 |
Wartość należności oprocentowanych stopą stałą | 7 678 | 97 715 |
Razem należności od banków i instytucji finansowych netto | 1 348 942 | 1 608 664 |
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Instrumenty kapitałowe, w tym: | 2 942 | 1 175 |
notowane na giełdach | 2 942 | 1 175 |
Instrumenty dłużne, w tym emitowane przez: | 5 934 | 4 727 |
banki i podmioty finansowe | 3 032 | 636 |
podmioty niefinansowe | 2 902 | 4 091 |
Certyfikaty inwestycyjne | 598 | 647 |
Razem aktywa finansowe przeznaczone do obrotu | 9 474 | 6 549 |
Wartość godziwa akcji spółek notowanych na giełdzie została ustalona w oparciu o publikowane notowania cen z aktywnego rynku.
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Udziały i akcje w innych jednostkach - nienotowane | 96 357 | 113 043 |
Pozostałe instrumenty | 13 871 | 10 807 |
Razem aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy | 110 228 | 123 850 |
Udziały i akcje w innych, nienotowanych jednostkach obejmują pakiet 858 334 akcji zwykłych imiennych Towarzystwa Ubezpieczeń Europa S.A. (TU Europa), o łącznej wartości nominalnej 3 433 tys. zł, stanowiących łącznie 9,08% kapitału zakładowego spółki.
Wartość godziwa akcji TU Europa na dzień 31 grudnia 2020 roku została oszacowana na podstawie wyceny spółki sporządzonej przez niezależny podmiot specjalizujący się w tego typu usługach. Do wyceny wykorzystano kombinację trzech metod – każdej z nich nadano równą wagę:
- metody wskaźnikowej opartej o wskaźniki Cena/ Zysk przy zastosowaniu porównania retrospektywnego i prospektywnego,
- metody wskaźnikowej opartej o wskaźnik Cena/ Wartość księgowa, gdzie wskaźnik ten został ustalony dla grupy porównawczej na dzień 31 grudnia 2020 roku,
- metody wskaźnikowej opartej o wskaźnik Cena/ Składka przypisana brutto, gdzie wskaźnik ten został ustalony dla grupy porównawczej na dzień 31 grudnia 2020 roku.
Metody wskaźnikowe Cena/ Zysk i Cena/ Składka przypisana brutto zostały zwiększone o kwotę nadwyżki kapitału ponad podmiotami porównywalnymi, a w przypadku wyceny metodą Cena/ Wartość księgowa wskaźnikiem tym przemnożono wartość aktywów netto skorygowaną w dół o wartość nadwyżkowego kapitału dodając go następnie z implikowanym mnożnikiem 1.
Tak obliczona wartość pakietu akcji wyniosła 96 357 tys. zł.
W metodzie wskaźnikowej opartej o wskaźnik cena/zysk wykorzystane zostały prognozy finansowe TU Europa S.A. na rok 2021. W przypadku obniżenia prognozowanej wartości zysku netto na rok 2021 o 1% wartość godziwa pakietu akcji spada o 18 tys. zł; w przypadku wzrostu o 1% - wartość godziwa pakietu akcji zwiększa się o 18 tys. zł.
Obniżenie wyznaczonych wskaźników Cena/ Zysk o 1% przekłada się na spadek wartości godziwej pakietu akcji o 71 tys. zł, podwyższenie wyznaczonych wskaźników o 1% przekłada się na wzrost wartości godziwej pakietu akcji o 71 tys. zł.
Obniżenie wyznaczonego wskaźnika Cena/ Wartość księgowa o 1% przekłada się na spadek wartości godziwej pakietu akcji o 181 tys. zł, podwyższenie wskaźnika o 1% przekłada się na wzrost wartości godziwej pakietu akcji o 181 tys. zł.
Obniżenie wyznaczonego wskaźnika Cena/ Składka przypisana brutto o 1% przekłada się na spadek wartości godziwej pakietu akcji o 166 tys. zł, podwyższenie wskaźnika o 1% przekłada się na wzrost wartości godziwej pakietu akcji o 166 tys. zł.
Posiadany przez Bank pakiet akcji TU Europa S.A. jest przedmiotem zastawu rejestrowego na rzecz Getin Holdingu w celu zabezpieczenia zobowiązania warunkowego. Zastaw obejmuje również zobowiązanie Banku do niewykonywania prawa głosu z posiadanego pakietu akcji pod rygorem zapłaty kary w wysokości 15 tys. EUR za każdy przypadek naruszenia tego zobowiązania, jak również wyrównania ewentualnej szkody poniesionej przez Talanx i Meiji Yasuda w wyniku oddania głosu przez Bank. Okres zabezpieczenia będzie trwał do dnia, w którym zobowiązania warunkowe wygasną, czyli w przypadku sprzedaży pakietu akcji na rzecz Talanx, Meiji Yasuda, bądź Getin Holding w wyniku realizacji opcji posiadanej przez Bank lub opcji odkupu posiadanej przez Getin Holding lub w przypadku decyzji obydwu podmiotów o braku realizacji opcji.
W pozycji „Pozostałe instrumenty” wykazano akcje VISA Inc. We wrześniu 2020 roku Visa przeprowadziła konwersję połowy wartości akcji uprzywilejowanych serii C (wykazywanych do tej pory w sprawozdaniu jako dłużne papiery wartościowe). W wyniku konwersji Bank otrzymał 93 uprzywilejowane akcje serii A (każda zamienna na 100 zwykłych akcji VISA Inc) wykazane w sprawozdaniu jako instrumenty kapitałowe.
Wycena uprzywilejowanych akcji VISA serii A wyznaczana jest na podstawie notowań akcji zwykłych VISA Inc na amerykańskiej giełdzie papierów wartościowych.
Poniższa tabela prezentuje wartości nominalne instrumentów pochodnych i wartość godziwą pochodnych instrumentów finansowych według terminów wymagalności:
31.12.2020 | do 1 m-ca tys. zł | od 1 do 3 m-cy tys. zł | od 3 m-cy do 1 roku tys. zł | od 1 roku do 5 lat tys. zł | powyżej 5 lat tys. zł | Razem tys. zł | Wartość godziwa aktywa tys. zł | Wartość godziwa zobowiązania tys. zł |
Transakcje walutowe | ||||||||
Swap walutowy | 984 846 | 183 517 | 1 041 805 | - | - | 2 210 168 | 7 428 | 21 604 |
Zakup | 496 078 | 91 221 | 511 103 | - | - | 1 098 402 | ||
Sprzedaż | 488 768 | 92 296 | 530 702 | - | - | 1 111 766 | ||
CIRS | 854 295 | 2 228 842 | 12 753 575 | 1 408 367 | - | 17 245 079 | 17 438 | 499 527 |
Zakup | 410 350 | 1 056 215 | 6 247 107 | 662 150 | - | 8 375 822 | ||
Sprzedaż | 443 945 | 1 172 627 | 6 506 468 | 746 217 | - | 8 869 257 | ||
Forward | 30 903 | 61 888 | 283 163 | - | - | 375 954 | 8 368 | 1 102 |
Zakup | 15 480 | 30 940 | 145 008 | - | - | 191 428 | ||
Sprzedaż | 15 423 | 30 948 | 138 155 | - | - | 184 526 | ||
Transakcje stopy procentowej | ||||||||
Swap na stopę procentową (IRS) | - | 140 | - | 237 400 | 41 972 | 279 512 | 15 736 | 1 457 |
Zakup | - | 70 | - | 118 700 | 20 986 | 139 756 | ||
Sprzedaż | - | 70 | - | 118 700 | 20 986 | 139 756 | ||
Pozostałe transakcje | ||||||||
Transakcje futures na akcje | - | 2 570 | 241 | - | - | 2 811 | - | - |
Zakup | - | - | 1 | - | - | 1 | ||
Sprzedaż | - | 2 570 | 240 | - | - | 2 810 | ||
Kontrakty na indeksy i surowce | 4 188 | 5 318 | 31 275 | - | - | 40 781 | 1 012 | 1 269 |
Zakup | 4 057 | 2 479 | 20 970 | - | - | 27 506 | ||
Sprzedaż | 131 | 2 839 | 10 305 | - | - | 13 275 | ||
Opcje na akcje | - | - | - | - | 165 658 | 165 658 | 17 858 | - |
Zakup | - | - | - | - | 165 658 | 165 658 | ||
Inne | 657 614 | 1 235 897 | 5 083 593 | 708 456 | - | 7 685 560 | 12 035 | 9 766 |
Zakup | 331 949 | 618 800 | 2 546 423 | 354 038 | - | 3 851 210 | ||
Sprzedaż | 325 665 | 617 097 | 2 537 170 | 354 418 | - | 3 834 350 | ||
Razem pochodne instrumenty finansowe | 2 531 846 | 3 718 172 | 19 193 652 | 2 354 223 | 207 630 | 28 005 523 | 79 875 | 534 725 |
31.12.2019 | do 1 m-ca tys. zł | od 1 do 3 m-cy tys. zł | od 3 m-cy do 1 roku tys. zł | od 1 roku do 5 lat tys. zł | powyżej 5 lat tys. zł | Razem tys. zł | Wartość godziwa aktywa tys. zł | Wartość godziwa zobowiązania tys. zł |
Transakcje walutowe | ||||||||
Swap walutowy | 2 227 915 | 985 827 | - | - | - | 3 213 742 | 11 718 | 4 931 |
Zakup | 1 112 648 | 496 099 | - | - | - | 1 608 747 | ||
Sprzedaż | 1 115 267 | 489 728 | - | - | - | 1 604 995 | ||
CIRS | - | - | 10 460 336 | 8 587 172 | - | 19 047 508 | 73 610 | 405 777 |
Zakup | - | - | 5 049 115 | 4 296 095 | - | 9 345 210 | ||
Sprzedaż | - | - | 5 411 221 | 4 291 077 | - | 9 702 298 | ||
Forward | 3 962 | 173 421 | 20 743 | - | - | 198 126 | 35 | 1 034 |
Zakup | 1 965 | 86 370 | 10 220 | - | - | 98 555 | ||
Sprzedaż | 1 997 | 87 051 | 10 523 | - | - | 99 571 | ||
Transakcje stopy procentowej | ||||||||
Swap na stopę procentową (IRS) | - | - | 13 034 | 242 194 | 43 672 | 298 900 | 13 896 | 1 022 |
Zakup | - | - | 6 517 | 121 097 | 21 836 | 149 450 | ||
Sprzedaż | - | - | 6 517 | 121 097 | 21 836 | 149 450 | ||
Opcje | 109 360 | 164 966 | 468 972 | - | - | 743 298 | 501 | 783 |
Zakup | 54 680 | 82 483 | 234 486 | - | - | 371 649 | ||
Sprzedaż | 54 680 | 82 483 | 234 486 | - | - | 371 649 | ||
Pozostałe transakcje | ||||||||
Transakcje futures na akcje | - | 928 | - | - | - | 928 | - | - |
Zakup | - | - | - | - | - | - | ||
Sprzedaż | - | 928 | - | - | - | 928 | ||
Kontrakty na indeksy i surowce | - | 935 | 4 982 | 16 246 | - | 22 163 | 2 067 | 64 |
Zakup | - | - | 306 | 6 166 | - | 6 472 | ||
Sprzedaż | - | 935 | 4 676 | 10 080 | - | 15 691 | ||
Opcje na akcje | - | - | - | - | 165 658 | 165 658 | 17 441 | - |
Zakup | - | - | - | - | 165 658 | 165 658 | ||
Inne | 439 263 | 830 807 | 3 433 141 | 317 060 | - | 5 020 271 | 5 241 | 4 416 |
Zakup | 217 321 | 412 406 | 1 711 370 | 158 612 | - | 2 499 709 | ||
Sprzedaż | 221 942 | 418 401 | 1 721 771 | 158 448 | - | 2 520 562 | ||
Razem pochodne instrumenty finansowe | 2 780 500 | 2 156 884 | 14 401 208 | 9 162 672 | 209 330 | 28 710 594 | 124 509 | 418 027 |
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Kredyty i pożyczki | 34 369 628 | 36 759 291 |
Skupione wierzytelności | 4 560 064 | 5 086 280 |
Razem kredyty i pożyczki wyceniane według zamortyzowanego kosztu | 38 929 692 | 41 845 571 |
Odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości | (4 941 567) | (4 860 105) |
Razem kredyty i pożyczki wyceniane według zamortyzowanego kosztu netto | 33 988 125 | 36 985 466 |
31.12.2020 (tys. zł) | Wartość brutto Koszyk 1 | Wartość brutto Koszyk 2 | Wartość brutto Koszyk 3 | Wartość brutto POCI | Odpisy aktuali-zujące Koszyk 1 | Odpisy aktuali-zujące Koszyk 2 | Odpisy aktualizujące Koszyk 3 | Odpisy aktuali-zujące POCI | Razem wartość netto |
kredyty korporacyjne | 5 501 319 | 1 503 162 | 1 059 573 | 36 764 | (29 603) | (19 392) | (456 070) | (2 090) | 7 593 663 |
kredyty samochodowe | 924 544 | 78 786 | 220 278 | - | (4 928) | (5 077) | (177 454) | - | 1 036 149 |
kredyty hipoteczne | 17 829 174 | 1 345 569 | 5 057 357 | 490 | (82 417) | (153 714) | (2 907 240) | (13) | 21 089 206 |
kredyty detaliczne | 3 488 160 | 518 984 | 1 365 532 | - | (116 427) | (122 185) | (864 957) | - | 4 269 107 |
Razem | 27 743 197 | 3 446 501 | 7 702 740 | 37 254 | (233 375) | (300 368) | (4 405 721) | (2 103) | 33 988 125 |
31.12.2019 (tys. zł) | Wartość brutto Koszyk 1 | Wartość brutto Koszyk 2 | Wartość brutto Koszyk 3 | Wartość brutto POCI | Odpisy aktuali-zujące Koszyk 1 | Odpisy aktuali-zujące Koszyk 2 | Odpisy aktualizujące Koszyk 3 | Odpisy aktuali-zujące POCI | Razem wartość netto |
kredyty korporacyjne | 7 810 796 | 532 017 | 966 014 | 24 997 | (33 597) | (14 050) | (452 915) | (248) | 8 833 014 |
kredyty samochodowe | 1 108 749 | 108 757 | 261 494 | - | (8 199) | (7 427) | (205 405) | - | 1 257 969 |
kredyty hipoteczne | 19 396 480 | 1 373 313 | 4 550 513 | - | (50 067) | (173 897) | (2 698 499) | - | 22 397 843 |
kredyty detaliczne | 3 783 264 | 386 322 | 1 542 855 | - | (115 332) | (85 795) | (1 014 674) | - | 4 496 640 |
Razem | 32 099 289 | 2 400 409 | 7 320 876 | 24 997 | (207 195) | (281 169) | (4 371 493) | (248) | 36 985 466 |
Kredyty z utratą wartości (Koszyk 3) wg modelu wyceny 31.12.2020 | Kredyty korporacyjne tys. zł | Kredyty samochodowe tys. zł | Kredyty hipoteczne tys. zł | Kredyty detaliczne tys. zł | Razem tys. zł |
Wg modelu wyceny indywidualnej | |||||
Wartość brutto | 504 032 | - | 1 636 281 | 28 261 | 2 168 574 |
Odpisy | (244 354) | - | (875 284) | (16 348) | (1 135 986) |
Wartość netto | 259 678 | - | 760 997 | 11 913 | 1 032 588 |
Wg modelu wyceny grupowej | |||||
Wartość brutto | 592 305 | 220 278 | 3 421 566 | 1 337 271 | 5 571 420 |
Odpisy | (213 806) | (177 454) | (2 031 969) | (848 609) | (3 271 838) |
Wartość netto | 378 499 | 42 824 | 1 389 597 | 488 662 | 2 299 582 |
Kredyty z utratą wartości (Koszyk 3) wg modelu wyceny 31.12.2019 | Kredyty korporacyjne tys. zł | Kredyty samochodowe tys. zł | Kredyty hipoteczne tys. zł | Kredyty detaliczne tys. zł | Razem tys. zł |
Wg modelu wyceny indywidualnej | |||||
Wartość brutto | 620 295 | - | 1 552 785 | 16 315 | 2 189 395 |
Odpisy | (240 632) | - | (863 305) | (12 389) | (1 116 326) |
Wartość netto | 379 663 | - | 689 480 | 3 926 | 1 073 069 |
Wg modelu wyceny grupowej | |||||
Wartość brutto | 370 716 | 261 494 | 2 997 728 | 1 526 540 | 5 156 478 |
Odpisy | (212 531) | (205 405) | (1 835 194) | (1 002 285) | (3 255 415) |
Wartość netto | 158 185 | 56 089 | 1 162 534 | 524 255 | 1 901 063 |
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Kredyty i pożyczki udzielone klientom, w tym: | ||
udzielone jednostkom budżetowym | 624 010 | 905 125 |
udzielone podmiotom finansowym innym niż banki | 322 453 | 593 562 |
udzielone podmiotom niefinansowym innym niż osoby fizyczne | 7 130 509 | 7 893 607 |
udzielone osobom fizycznym | 25 911 153 | 27 593 172 |
Razem | 33 988 125 | 36 985 466 |
31.12.2020 | 31.12.2019 | |
Wartość kredytów i pożyczek o stałej stopie procentowej (w mln zł) | 1 137 | 1 458 |
% całego portfela kredytów i pożyczek | 3,35% | 3,94% |
W 2020 roku Grupa dokonała sprzedaży wierzytelności, na które składały się kredyty z utratą wartości. Nominalna wartość kapitału portfela objętego umowami cesji wyniosła łącznie 0,6 mld zł (łączna wartość zadłużenia 0,8 mld zł), zrealizowany wynik finansowy brutto z tego tytułu wyniósł +25,4 mln złotych.
W 2019 roku Grupa dokonała sprzedaży wierzytelności, na które składały się kredyty z utratą wartości. Nominalna wartość kapitału portfela objętego umowami cesji wyniosła łącznie 456 mln zł, zrealizowany wynik finansowy z tego tytułu wyniósł +3 mln złotych.
W 2020 roku Bank zaprzestał klasyfikacji portfela wierzytelności leasingowych jako portfela Low Credit Risk (koszyk 1), skutkiem czego było rozpoznanie pełnego katalogu przesłanek jakościowych i ilościowych oraz zmiana klasyfikacji do koszyka 2 dla części ekspozycji ujmowanych w portfelu kredytów korporacyjnych.
Transfery należności między koszykami utraty wartości (wartość bilansowa brutto):
2020 | Koszyk 1 tys. zł | Koszyk 2 tys. zł | Koszyk 3 tys. zł | POCI tys. zł | Razem tys. zł |
Wartość bilansowa brutto na 1 stycznia 2020 | 32 099 289 | 2 400 409 | 7 320 876 | 24 997 | 41 845 571 |
Przesunięcia | (3 272 814) | 1 789 854 | 1 482 960 | - | - |
do Koszyka 1 | 1 556 069 | (1 488 114) | (67 955) | - | - |
do Koszyka 2 | (4 334 811) | 4 707 414 | (372 603) | - | - |
do Koszyka 3 | (494 072) | (1 429 446) | 1 923 518 | - | - |
Nabycia | 3 329 464 | 218 196 | 7 681 | 6 829 | 3 562 170 |
Spłaty | (5 997 047) | (1 126 316) | (493 718) | (152) | (7 617 233) |
Spisania/umorzenia | - | - | (763 062) | - | (763 062) |
Inne | 1 584 305 | 164 358 | 148 003 | 5 580 | 1 902 246 |
Wartość bilansowa brutto na 31 grudnia 2020 | 27 743 197 | 3 446 501 | 7 702 740 | 37 254 | 38 929 692 |
2019 | Koszyk 1 tys. zł | Koszyk 1 tys. zł | Koszyk 3 tys. zł | POCI tys. zł | Razem tys. zł |
Wartość bilansowa brutto na 1 stycznia 2019 | 35 034 107 | 3 012 449 | 6 978 953 | - | 45 025 509 |
Przesunięcia | (1 012 582) | (146 949) | 1 159 531 | - | - |
do Koszyka 1 | 1 308 555 | (1 195 856) | (112 699) | - | - |
do Koszyka 2 | (1 901 759) | 2 151 031 | (249 272) | - | - |
do Koszyka 3 | (419 378) | (1 102 124) | 1 521 502 | - | - |
Nabycia | 4 589 777 | 26 551 | 185 290 | 24 823 | 4 826 441 |
Spłaty | (7 766 833) | (559 396) | (543 964) | - | (8 870 193) |
Spisania/umorzenia | - | - | (539 698) | - | (539 698) |
Inne | 1 254 820 | 67 754 | 80 764 | 174 | 1 403 512 |
Wartość bilansowa brutto na 31 grudnia 2019 | 32 099 289 | 2 400 409 | 7 320 876 | 24 997 | 41 845 571 |
Poniżej przedstawiono strukturę oraz jakość kredytów hipotecznych denominowanych i indeksowanych we frankach szwajcarskich:
31.12.2020 | Wartość brutto | Odpisy aktualizujące | Razem wartość netto | |||||
Koszyk 1 | Koszyk 2 | Koszyk 3 | Koszyk 1 | Koszyk 2 | Koszyk 3 | |||
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | ||
kredyty hipoteczne | 7 717 300 | 716 863 | 1 072 209 | (24 675) | (89 859) | (390 814) | 9 001 024 |
31.12.2019 | Wartość brutto | Odpisy aktualizujące | Razem wartość netto | |||||
Koszyk 1 | Koszyk 2 | Koszyk 3 | Koszyk 1 | Koszyk 2 | Koszyk 3 | |||
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | ||
kredyty hipoteczne | 7 978 365 | 675 446 | 678 830 | (33 566) | (120 145) | (274 610) | 8 904 320 |
Wzrost wartości ekspozycji kredytów hipotecznych denominowanych i indeksowanych we frankach szwajcarskich w 2020 roku wynika ze zmiany kursu CHF/PLN z 3,9213 na 4,2641. Wartość brutto kredytów hipotecznych wyrażona w CHF zmniejszyła się z 2 380 mln do 2 229 mln CHF.
W dniu 20 listopada 2020 roku Zarząd Banku podjął uchwałę o wyrażeniu zgody na przejście do etapu realizacji transakcji sekurytyzacji syntetycznej portfela kredytów hipotecznych CHF o minimalnym zakładanym wolumenie na poziomie 750 mln CHF („Portfel”).
Planowana przez Bank transakcja miała na celu przeniesienie ryzyka kredytowego Portfela, w tym ryzyka wynikającego ze zmiany kursów walutowych i w konsekwencji spowodować obniżenie poziomu wymogu kapitałowego. W przypadku zawarcia Transakcji poprawie uległy by wskaźniki kapitałowe Banku. Ryzyko prawne i regulacyjne, obejmujące spory sądowe i przymusowe przewalutowanie kredytów hipotecznych CHF nie miało zostać przeniesione.
Bank zakończył proces analizy ofert niewiążących otrzymanych od 11 inwestorów. Deklarowany popyt ze strony inwestorów przewyższył rozważaną przez Bank wielkość emisji. Jednocześnie zaproponowane w ofertach warunki finansowe nie odzwierciedliły w pełni oczekiwań Banku.
Powodzenie przedmiotowej transakcji, w tym osiągnięta wielkość wpływu na współczynniki kapitałowe uzależnione jest od wielu czynników zewnętrznych, w tym dotyczących aktualnego otoczenia rynkowego i prawnego. Realizacja transakcji w sposób zapewniający osiągnięcie zakładanego przez Bank efektu ekonomicznego jest obecnie znacząco utrudniona.
Bank będzie kontynuował działania zmierzające do realizacji transakcji sekurytyzacji syntetycznej portfela kredytów hipotecznych CHF i w najbliższym możliwym terminie planuje ponownie zwrócić się do potencjalnych inwestorów z propozycją udziału w takiej transakcji, przy czym aktualne pozostają zastrzeżenia mówiące o tym, że jej powodzenie, w tym osiągnięcie oczekiwanego wpływu na współczynniki kapitałowe uzależnione jest od wielu czynników zewnętrznych, na które Bank nie ma wpływu, i które z uwagi na obecne otoczenie są trudne do przewidzenia.
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Kredyty korporacyjne | 62 909 | 71 709 |
Kredyty związane z funkcjonowaniem kart kredytowych | 58 255 | 69 714 |
Inne kredyty | 1 637 | - |
Razem kredyty i pożyczki wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy | 122 801 | 141 423 |
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Kredyty i pożyczki udzielone klientom o okresie spłaty: | ||
do 1 miesiąca | 6 731 892 | 6 978 029 |
od 1 do 3 miesięcy | 822 720 | 879 133 |
od 3 miesięcy do 1 roku | 3 426 753 | 3 563 732 |
od 1 roku do 5 lat | 11 091 085 | 11 808 103 |
powyżej 5 lat | 16 980 043 | 18 757 997 |
Razem kredyty i pożyczki udzielone klientom | 39 052 493 | 41 986 994 |
Odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości | (4 941 567) | (4 860 105) |
Razem kredyty i pożyczki udzielone klientom netto | 34 110 926 | 37 126 889 |
Instrumenty finansowe są wyceniane do wartości godziwej przez inne całkowite dochody, jeśli spełnione są oba poniższe warunki oraz Grupa nie wyznaczyła ich jako wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy:
- składnik aktywów finansowych jest utrzymywany zgodnie z modelem biznesowym, którego celem jest zarówno otrzymywanie przepływów pieniężnych wynikających z umowy, jak i sprzedaż składników aktywów finansowych,
- warunki umowy dotyczącej składnika aktywów finansowych powodują powstawanie w określonych terminach przepływów pieniężnych, które są jedynie spłatą kwoty głównej i odsetek od kwoty głównej pozostałej do spłaty,
- Bank może w momencie początkowego ujęcia dokonać nieodwołalnego wyboru odnośnie do określonych inwestycji w instrumenty kapitałowe, które w przeciwnym razie byłyby wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy, aby ujmować późniejsze zmiany wartości godziwej przez inne całkowite dochody.
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Pozostałe instrumenty finansowe wyceniane do wartości godziwej przez inne całkowite dochody | ||
bony NBP | 3 699 711 | 3 299 505 |
obligacje skarbowe | 5 432 754 | 5 863 131 |
instrumenty kapitałowe | 38 629 | 74 783 |
portfel wierzytelności | 190 053 | 219 204 |
Razem pozostałe instrumenty finansowe wyceniane do wartości godziwej przez inne całkowite dochody brutto | 9 361 147 | 9 456 623 |
Oczekiwane straty kredytowe | (56 852) | (73 994) |
Razem pozostałe instrumenty finansowe wyceniane do wartości godziwej przez inne całkowite dochody netto | 9 304 295 | 9 382 629 |
01.01.2020-31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019-31.12.2019 tys. zł | |
Pozostałe instrumenty finansowe wyceniane do wartości godziwej przez inne całkowite dochody na początek okresu | 9 382 629 | 2 569 436 |
Zwiększenia | 103 463 784 | 190 526 786 |
Zmniejszenia (sprzedaż i wykup) | (103 586 367) | (183 778 105) |
Zmniejszenia – umorzenie instrumentów finansowych | (163 321) | - |
Oczekiwane straty kredytowe | 17 142 | (11 093) |
Zmiana wartości godziwej | 72 502 | 64 908 |
Korekta wyceny z tytułu umorzenia | 150 924 | - |
Pozostałe zmiany (odsetki, różnice kursowe) | (32 998) | 10 697 |
Pozostałe instrumenty finansowe wyceniane do wartości godziwej przez inne całkowite dochody na koniec okresu | 9 304 295 | 9 382 629 |
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Pozostałe instrumenty finansowe wyceniane do wartości godziwej przez inne całkowite dochody o terminie zapadalności: | 9 132 465 | 9 162 636 |
do 1 miesiąca | 3 700 557 | 3 304 915 |
od 1 do 3 miesięcy | - | - |
od 3 miesięcy do 1 roku | 25 689 | 24 048 |
od 1 roku do 5 lat | 2 106 212 | 1 600 320 |
powyżej 5 lat | 3 300 007 | 4 233 353 |
Pozostałe instrumenty kapitałowe o nieokreślonym terminie zapadalności | 38 629 | 74 783 |
Portfel wierzytelności | 190 053 | 219 204 |
Razem pozostałe instrumenty finansowe wyceniane do wartości godziwej przez inne całkowite dochody brutto | 9 361 147 | 9 456 623 |
Oczekiwane straty kredytowe | (56 852) | (73 994) |
Razem pozostałe instrumenty finansowe wyceniane do wartości godziwej przez inne całkowite dochody netto | 9 304 295 | 9 382 629 |
01.01.2020-31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019-31.12.2019 tys. zł | |
Pozostałe instrumenty finansowe wyceniane według zamortyzowanego kosztu | ||
obligacje jednostek samorządowych | 135 864 | 145 934 |
listy zastawne | 118 190 | 118 327 |
obligacje korporacyjne | 66 686 | 79 991 |
Razem pozostałe instrumenty finansowe wyceniane według zamortyzowanego kosztu brutto | 320 740 | 344 252 |
Oczekiwane straty kredytowe | (18 295) | (10 293) |
Razem instrumenty finansowe wyceniane według zamortyzowanego kosztu netto | 302 445 | 333 959 |
01.01.2020-31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019-31.12.2019 tys. zł | |
Instrumenty finansowe wyceniane według zamortyzowanego kosztu na początek okresu | 333 959 | 1 023 193 |
Zwiększenia | 340 | 3 400 |
Zmniejszenia (sprzedaż i wykup) | (23 191) | (695 513) |
Oczekiwane straty kredytowe | (8 002) | 11 404 |
Naliczone odsetki i korekty z tytułu rozliczenia według zamortyzowanego kosztu | (661) | (8 525) |
Instrumenty finansowe wyceniane według zamortyzowanego kosztu na koniec okresu | 302 445 | 333 959 |
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Instrumenty finansowe wyceniane według zamortyzowanego kosztu o terminie zapadalności: | 320 740 | 344 252 |
do 1 miesiąca | 7 640 | 7 670 |
od 1 do 3 miesięcy | 38 556 | 4 240 |
od 3 miesięcy do 1 roku | 75 664 | 18 735 |
od 1 roku do 5 lat | 152 360 | 247 406 |
powyżej 5 lat | 46 520 | 66 201 |
Razem instrumenty finansowe wyceniane według zamortyzowanego kosztu brutto | 320 740 | 344 252 |
Oczekiwane straty kredytowe | (18 295) | (10 293) |
Razem instrumenty finansowe wyceniane według zamortyzowanego kosztu netto | 302 445 | 333 959 |
Wartość bilansowa aktywów stanowiących zabezpieczenie | 31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł |
Z portfela instrumentów finansowych dostępnych do sprzedaży: | ||
Obligacje skarbowe stanowiące zabezpieczenie funduszu ochrony środków gwarantowanych BFG | 189 556 | 221 970 |
Obligacje skarbowe stanowiące zabezpieczenie zobowiązania do zapłaty składek do BFG | 164 149 | 120 224 |
Obligacje skarbowe stanowiące zabezpieczenie otrzymanych kredytów | 297 945 | 300 605 |
Obligacje skarbowe stanowiące zabezpieczenie zobowiązań z tytułu transakcji repo | 1 310 551 | 460 785 |
Obligacje skarbowe stanowiące zabezpieczenie spłaty wierzytelności | 168 073 | 152 353 |
Kredyty stanowiące zabezpieczenie zobowiązania w transakcji sekurytyzacji | 287 833 | 1 229 496 |
Razem aktywa stanowiące zabezpieczenie zobowiązań | 2 418 107 | 2 485 433 |
Grupa Getin Noble Banku S.A. posiada udziały w następujących jednostkach stowarzyszonych:
31.12.2020 | Procentowa wielkość udziałów/ praw do głosów posiadanych przez Bank | Wartość brutto tys. zł | Odpis aktualizujący z tyt. Utraty wartości tys. zł | Wartość bilansowa tys. zł |
Open Finance S.A. | 42,91% | 314 902 | (309 850) | 5 052 |
Noble Funds Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. | 36,39% | 164 113 | (78 255) | 85 858 |
Razem inwestycje w jednostkach stowarzyszonych | 479 015 | (388 105) | 90 910 |
31.12.2019 | Procentowa wielkość udziałów/ praw do głosów posiadanych przez Bank | Wartość brutto tys. zł | Odpis aktualizujący z tyt. Utraty wartości tys. zł | Wartość bilansowa tys. zł |
Open Finance S.A. | 42,91% | 317 396 | (304 868) | 12 528 |
Noble Funds Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. | 36,39% | 162 890 | (58 177) | 104 713 |
Razem inwestycje w jednostkach stowarzyszonych | 480 286 | (363 045) | 117 241 |
01.01.2020-31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019-31.12.2019 tys. zł | |
Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych na początek okresu | 117 241 | 173 994 |
Udział w innych całkowitych dochodach/ (stratach)* | (1 271) | (7 535) |
Odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości | (25 060) | (49 218) |
Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych na koniec okresu | 90 910 | 117 241 |
* Udział w innych całkowitych dochodach/ stratach jednostek stowarzyszonych ujęty w skonsolidowanym rachunku zysków i strat uwzględnia dodatkowo udział Banku w niezrealizowanych zyskach z tytułu transakcji pomiędzy Bankiem a spółkami Grupy Open Finance S.A., który nie wpływa na wartość inwestycji w jednostce stowarzyszonej. Udział w zysku Noble Funds TFI S.A. ujęty w skonsolidowanym rachunku zysków i strat został skorygowany o amortyzację aktywów podlegających umorzeniu zidentyfikowanych na datę rozliczenia nabycia inwestycji.
Poniżej przedstawiono podsumowanie danych finansowych jednostki stowarzyszonej Open Finance S.A – ostatnie opublikowane dane.
Grupa Kapitałowa Open Finance S.A. | 30.09.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł |
Aktywa trwałe | 255 607 | 240 391 |
Aktywa obrotowe | 26 964 | 37 838 |
Zobowiązania krótkoterminowe | 158 560 | 122 013 |
Zobowiązania długoterminowe | 63 117 | 103 697 |
Grupa Kapitałowa Open Finance S.A. | 01.01.2020- 30.09.2020 tys. zł | 01.01.2019- 30.09.2019 tys. zł |
Przychody ze sprzedaży | 167 817 | 259 618 |
Zysk/ (strata) netto * | 8 477 | (15 050) |
Całkowite dochody razem* | 8 376 | (15 074) |
* Przypadający akcjonariuszom jednostki dominującej
Wartość inwestycji Getin Noble Banku S.A. w spółce Open Finance S.A., dla której istnieją opublikowane notowania rynkowe według kursu giełdowego na dzień 31 grudnia 2020 roku wynosiła 5,1 mln zł.
Poniżej przedstawiono podsumowanie danych finansowych jednostki stowarzyszonej Noble Funds TFI - dane niezaudytowane
Noble Funds TFI S.A. | 31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł |
Aktywa trwałe | 9 538 | 8 910 |
Aktywa obrotowe | 89 811 | 77 367 |
Zobowiązania krótkoterminowe | 2 169 | 2 223 |
Zobowiązania długoterminowe | - | - |
Noble Funds TFI S.A. | 01.01.2020- 31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019- 31.12.2019 tys. zł |
Przychody ze sprzedaży | 75 247 | 89 006 |
Zysk/ (strata) netto | 10 896 | 13 102 |
Całkowite dochody razem | 10 896 | 13 102 |
Wartość odzyskiwalna inwestycji w NF TFI została ustalona jako jej wartość godziwa oszacowana przy zastosowaniu dwóch metod:
- metody wskaźnikowej opartej o wskaźniki Cena/ Zysk w szeregu dokonanych porównań retrospektywnych oraz prospektywnych,
- wyceny metodą dochodową w oparciu o planowane wyniki Noble Funds TFI na podstawie budżetów zatwierdzonych przez kierownictwo spółki z uwzględnieniem buforów ostrożnościowych.
Prognozy przepływów pieniężnych opracowano dla trzyletniego okresu planistycznego, a następnie przyjęto wartość rezydualną w postaci przepływu realnie stałego na podstawie wyników w trzecim okresie prognozy. Stopę dyskontową przyjęto na bazie kosztu kapitału własnego Noble Funds TFI wyliczonego z wykorzystaniem współczynnika beta dla spółek porównywalnych. Stopa dyskontowa została podwyższona w celu uwzględnienia ryzyka niespełnienia się prognoz finansowych spółki praz zastosowany został dodatkowy narzut na ryzyka wynikające z pandemii – stopa została wyznaczona na poziomie 10,47%. Wartości wskaźników w metodzie porównawczej zostały wyznaczone w przedziale 10-19,5. Z uwagi na trwające od lipca 2018 roku postępowanie administracyjne wobec Noble Funds Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych SA w przedmiocie nałożenia sankcji administracyjnej na Towarzystwo na podstawie art. 228 ust. 1c ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (dalej: Ustawa), w związku z podejrzeniem naruszenia art. 48 ust. 2a pkt 2 oraz art. 45a ust. 4a Ustawy oszacowana przy zastosowaniu dwóch metod wartość, została obniżona o dyskonto na ryzyko prawne w wysokości 5%.
Do dnia publikacji niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego powyższe postępowanie nie zostało zakończone.
Wartość odzyskiwalna wyznaczona w opisany sposób została następnie porównana z wartością bilansową inwestycji.
Na dzień 31 grudnia 2020 roku stwierdzono utratę wartości inwestycji w spółkę stowarzyszoną Noble Funds TFI i ujęto odpis aktualizujący w wysokości 20,1 mln zł.
Zdiagnozowana utrata wartości wynika z uaktualnionych wyników finansowych NF TFI, uwzględniających panującą obecnie sytuację na rynku produktów inwestycyjnych, m.in. epidemię Covid-19, która rozpoczęła się w marcu 2020 roku w Polsce i wpływa na rynki finansowe oraz kapitałowe, co może wpłynąć na przewidywany potencjał sprzedaży produktów inwestycyjnych oraz umorzeń produktów inwestycyjnych, a w konsekwencji aktywów w zarządzaniu Noble Funds TFI.
Obniżenie stopy dyskontowej o 1 punkt procentowy zwiększyłoby wyznaczoną wartość odzyskiwalną o 7,3 mln zł; podwyższenie stopy dyskontowej o 1 punkt procentowy obniżyłoby wyznaczoną wartość odzyskiwalną o 5,7 mln zł.
Obniżenie dyskonta na ryzyko prawne o 1 punkt procentowy zwiększyłoby wyznaczoną wartość odzyskiwalną o 0,9 mln zł; podwyższenie dyskonta na ryzyko prawne o 1 punkt procentowy obniżyłoby wyznaczoną wartość odzyskiwalną o 0,9 mln zł.
W 2019 roku stwierdzono utratę wartości inwestycji w spółkę stowarzyszoną Noble Funds TFI i ujęto odpis aktualizujący w wysokości 38,2 mln zł.
Wartość odzyskiwalna inwestycji została ustalona na poziomie jej wartości godziwej obliczonej na podstawie notowań spółki Open Finance z dnia 31 grudnia 2020 na Giełdzie Papierów Wartościowych.
W 2020 roku stwierdzono utratę wartości inwestycji w spółkę stowarzyszoną Open Finance i ujęto odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości w wysokości 5,0 mln zł.
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Oprogramowanie i licencje | 261 100 | 229 789 |
Inne wartości niematerialne | 7 409 | 14 206 |
Nakłady na wartości niematerialne | 51 809 | 48 506 |
Razem wartości niematerialne | 320 318 | 292 501 |
Getin Noble Bank S.A. ujmuje na dzień 31 grudnia 2020 roku wartości niematerialne w postaci relacji z klientami depozytowymi (ang. Core Deposit Intangible) w kwocie 7 409 tys. zł, które zostały zidentyfikowane i wycenione w transakcji nabycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa DnB Nord Polska S.A. oraz DZ Bank Polska S.A. w wartości początkowej 58 807 tys. zł.
Relacje z klientami depozytowymi podlegają amortyzacji liniowej przez okres 104 miesięcy, tj. okres w jakim zgodnie z założeniami spodziewana jest realizacja większości korzyści ze składników wartości niematerialnych. Pozostały okres amortyzacji od końca 2020 roku to odpowiednio 13 miesięcy dla relacji zidentyfikowanych w transakcji nabycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa DnB Nord Polska S.A. i 16 miesięcy dla relacji zidentyfikowanych w transakcji nabycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa DZ Bank Polska S.A.
2020 | Patenty i licencje tys. zł | Inne wartości niematerialne tys. zł | Nakłady na wartości niematerialne tys. zł | Razem tys. zł |
Wartość brutto na dzień 01.01.2020 | 440 646 | 58 833 | 48 506 | 547 985 |
Zwiększenia, w tym: | 82 014 | - | 70 054 | 152 068 |
nabycie | 15 265 | - | 70 054 | 85 319 |
przeniesienie z inwestycji | 66 749 | - | - | 66 749 |
Zmniejszenia, w tym: | (25 134) | - | (66 751) | (91 885) |
likwidacja i sprzedaż | (25 134) | - | - | (25 134) |
przeniesienie z inwestycji | - | - | (66 749) | (66 749) |
inne zmniejszenia | - | - | (2) | (2) |
Wartość brutto na dzień 31.12.2020 | 497 526 | 58 833 | 51 809 | 608 168 |
Umorzenie na dzień 01.01.2020 | 207 016 | 44 627 | - | 251 643 |
Zwiększenia, w tym: | 50 550 | 6 797 | - | 57 347 |
odpis amortyzacyjny za okres | 50 550 | 6 797 | - | 57 347 |
Zmniejszenia, w tym: | (21 140) | - | - | (21 140) |
likwidacja i sprzedaż | (21 140) | - | - | (21 140) |
Umorzenie na dzień 31.12.2020 | 236 426 | 51 424 | - | 287 850 |
Odpisy aktualizujące na dzień 01.01.2020 | 3 841 | - | - | 3 841 |
Zmniejszenia | (3 841) | - | - | (3 841) |
Odpisy aktualizujące na dzień 31.12.2020 | - | - | - | - |
Wartość netto na dzień 01.01.2020 | 229 789 | 14 206 | 48 506 | 292 501 |
Wartość netto na dzień 31.12.2020 | 261 100 | 7 409 | 51 809 | 320 318 |
2019 | Patenty i licencje tys. zł | Inne wartości niematerialne tys. zł | Nakłady na wartości niematerialne tys. zł | Razem tys. zł |
Wartość brutto na dzień 01.01.2019 | 413 065 | 61 574 | 28 827 | 503 466 |
Zwiększenia, w tym: | 60 354 | - | 61 453 | 121 807 |
nabycie | 19 975 | - | 61 453 | 81 428 |
przeniesienie z inwestycji | 40 379 | - | - | 40 379 |
Zmniejszenia, w tym: | (32 773) | (2 741) | (41 774) | (77 288) |
likwidacja i sprzedaż | (32 773) | (2 741) | (1 395) | (36 909) |
przeniesienie z inwestycji | - | - | (40 379) | (40 379) |
Wartość brutto na dzień 31.12.2019 | 440 646 | 58 833 | 48 506 | 547 985 |
Umorzenie na dzień 01.01.2019 | 179 063 | 40 570 | - | 219 633 |
Zwiększenia, w tym: | 48 866 | 6 798 | - | 55 664 |
odpis amortyzacyjny za okres | 48 866 | 6 798 | - | 55 664 |
Zmniejszenia, w tym: | (20 913) | (2 741) | - | (23 654) |
likwidacja i sprzedaż | (20 913) | (2 741) | - | (23 654) |
Umorzenie na dzień 31.12.2019 | 207 016 | 44 627 | - | 251 643 |
Odpisy aktualizujące na dzień 01.01.2019 | 15 702 | - | 1 337 | 17 039 |
Zmniejszenia | (11 861) | - | (1 337) | (13 198) |
Odpisy aktualizujące na dzień 31.12.2019 | 3 841 | - | - | 3 841 |
Wartość netto na dzień 01.01.2019 | 218 300 | 21 004 | 27 490 | 266 794 |
Wartość netto na dzień 31.12.2019 | 229 789 | 14 206 | 48 506 | 292 501 |
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Grunty i budynki | 116 700 | 127 987 |
Maszyny i urządzenia | 74 717 | 89 321 |
Środki transportu | 8 458 | 9 702 |
Pozostałe środki trwałe, w tym wyposażenie | 8 937 | 6 141 |
Aktywa z tytułu prawa do użytkowania gruntów | 3 944 | 1 235 |
Aktywa z tytułu prawa do użytkowania środki transportu | 2 840 | 6 010 |
Aktywa z tytułu prawa do użytkowania – najem powierzchni | 174 339 | 112 246 |
Środki trwałe w budowie | 452 | 476 |
Razem rzeczowe aktywa trwałe | 390 387 | 353 118 |
W 2020 i 2019 roku nie występowały ograniczenia prawa dotyczące tytułu prawnego Banku do rzeczowych aktywów trwałych tytułem zabezpieczenia zobowiązań.
Kwota otrzymanych odszkodowań uzyskanych od stron trzecich z tytułu utraty wartości lub utracenia pozycji rzeczowych aktywów trwałych ujętych w rachunku wyników w roku 2020 wyniosła 33,9 tys. zł (38,4 tys. zł w roku 2019).
W ciągu 12 miesięcy 2020 roku w Grupie nie wystąpiły istotne transakcje nabycia i sprzedaży rzeczowych aktywów trwałych. Na dzień 31 grudnia 2020 roku nie występowały istotne zobowiązania z tytułu dokonania zakupu rzeczowych aktywów trwałych.
2020 | Grunty budynki tys. zł | Maszyny i urządzenia ogółem tys. zł | Maszyny i urządzenia w tym leasing tys. zł | Środki transportu ogółem tys. zł | Środki transportu w tym leasing tys. zł | Pozostałe środki trwałe tys. zł | Aktywa z tytułu prawa do użytkowania Najem powierzchni tys. zł | Aktywa z tytułu prawa do użytkowania Grunty tys. zł | Aktywa z tytułu prawa do użytkowania Środki transportu tys. zł | Środki trwałe w budowie tys. zł | Razem tys. zł |
Wartość brutto na dzień 01.01.2020 | 249 025 | 248 912 | 2 442 | 13 622 | 12 083 | 30 704 | 166 979 | 1 253 | 7 305 | 476 | 718 276 |
Zwiększenia, w tym: | 2 249 | 15 280 | - | 3 763 | - | 5 524 | 126 733 | 2 798 | 456 | 333 | 157 136 |
nabycie | 1 932 | 15 277 | - | 643 | - | 5 524 | - | - | - | 333 | 23 709 |
przeniesienie ze środków trwałych w budowie | 317 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 317 |
inne zwiększenia* | - | 3 | - | 3 120 | - | - | 126 733 | 2 798 | 456 | - | 133 110 |
Zmniejszenia, w tym: | (9 075) | (16 879) | - | (3 678) | (329) | (3 056) | (8 320) | - | (3 670) | (357) | (45 035) |
likwidacja i sprzedaż | (9 072) | (16 879) | - | (3 349) | (2 945) | - | - | - | (40) | (32 285) | |
przeniesienie ze środków trwałych w budowie | - | - | - | - | - | - | - | - | (317) | (317) | |
inne zmniejszenia | (3) | - | - | (329) | (329) | (111) | (8 320) | - | (3 670) | - | (12 433) |
Wartość brutto na dzień 31.12.2020 | 242 199 | 247 313 | 2 442 | 13 707 | 11 754 | 33 172 | 285 392 | 4 051 | 4 091 | 452 | 830 377 |
Umorzenie na dzień 01.01.2020 | 111 054 | 159 484 | 1 301 | 3 920 | 3 017 | 24 555 | 54 733 | 18 | 1 295 | - | 355 059 |
Zwiększenia, w tym: | 11 634 | 29 576 | 611 | 2 375 | 1 727 | 2 567 | 55 717 | 89 | 1 280 | - | 103 238 |
odpis amortyzacyjny za okres | 11 634 | 29 576 | 611 | 2 357 | 1 727 | 2 567 | 54 534 | 58 | 1 263 | - | 101 989 |
Inne zwiększenia | - | - | - | 18 | - | - | 1 183 | 31 | 17 | - | 1 249 |
Zmniejszenia, w tym: | (8 245) | (16 588) | - | (1 046) | (149) | (2 895) | (5 527) | - | (1 324) | - | (35 625) |
likwidacja i sprzedaż | (8 245) | (16 588) | - | (897) | - | (2 877) | - | - | - | - | (28 607) |
inne zmniejszenia | - | - | - | (149) | (149) | (18) | (5 527) | - | (1 324) | - | (7 018) |
Umorzenie na dzień 31.12.2020 | 114 443 | 172 472 | 1 912 | 5 249 | 4 595 | 24 227 | 104 923 | 107 | 1 251 | - | 422 672 |
Odpisy aktualizujące na dzień 01.01.2020 | 9 984 | 107 | - | - | - | 8 | - | - | - | - | 10 099 |
Zwiększenia | 1 177 | 96 | - | - | - | - | 6 230 | - | - | - | 7 503 |
Zmniejszenia | (105) | (79) | - | - | - | - | (100) | - | - | - | (284) |
Odpisy aktualizujące na dzień 31.12.2020 | 11 056 | 124 | - | - | - | 8 | 6 130 | - | - | - | 17 318 |
Wartość netto na dzień 01.01.2020 | 127 987 | 89 321 | 1 141 | 9 702 | 9 066 | 6 141 | 112 246 | 1 235 | 6 010 | 476 | 353 118 |
Wartość netto na dzień 31.12.2020 | 116 700 | 74 717 | 530 | 8 458 | 7 159 | 8 937 | 174 339 | 3 944 | 2 840 | 452 | 390 387 |
* zwiększenie z tytułu prawa do użytkowania wynikają z zawarcia nowych umów (głównie najmu powierzchni nowej siedziby Centrali Banku w Warszawie) i modyfikacji istniejących
2019 | Grunty i budynki tys. zł | Maszyny i urządzenia ogółem tys. zł | Maszyny i urządzenia w tym leasing tys. zł | Środki transportu ogółem tys. zł | Środki transportu w tym leasing tys. zł | Pozostałe środki trwałe tys. zł | Aktywa z tytułu prawa do użytkowania najem powierzchni tys. zł | Aktywa z tytułu prawa do użytkowania grunty tys. zł | Aktywa z tytułu prawa do użytkowania środki transportu tys. zł | Środki trwałe w budowie tys. zł | Razem tys. zł |
Wartość brutto na dzień 01.01.2019 | 252 634 | 251 592 | 12 528 | 14 953 | 12 617 | 35 218 | - | - | - | 3 971 | 558 368 |
Zmiana polityki rachunkowości | - | - | - | - | - | - | 132 703 | 1 253 | 5 184 | - | 139 140 |
Wartość brutto na dzień 01.01.2019 po korektach | 252 634 | 251 592 | 12 528 | 14 953 | 12 617 | 35 218 | 132 703 | 1 253 | 5 184 | 3 971 | 697 508 |
Zwiększenia, w tym: | 28 772 | 22 099 | - | 643 | - | 2 637 | 40 022 | - | 2 652 | 6 636 | 103 461 |
nabycie | 505 | 15 742 | - | - | - | 1 770 | - | - | 57 | 6 636 | 24 710 |
Przeniesienie z aktywów trwałych przeznaczonych do sprzedaży | 19 520 | 28 | - | - | - | - | - | - | - | - | 19 548 |
przeniesienie ze środków trwałych w budowie | 8 747 | 491 | - | - | - | 867 | - | - | - | - | 10 105 |
inne zwiększenia* | - | 5 838 | - | 643 | - | - | 40 022 | - | 2 595 | - | 49 098 |
Zmniejszenia, w tym: | (32 381) | (24 779) | (10 086) | (1 974) | (534) | (7 151) | (5 746) | - | (531) | (10 131) | (82 693) |
likwidacja i sprzedaż | (28 637) | (14 693) | - | (1 580) | - | (6 998) | - | - | - | - | (51 908) |
przeniesienie do aktywów przejętych za długi | (3 744) | - | - | - | - | - | - | - | - | - | (3 744) |
przeniesienie ze środków trwałych w budowie | - | - | - | - | - | - | - | - | - | (10 105) | (10 105) |
inne zmniejszenia | - | (10 086) | (10 086) | (394) | (534) | (153) | (5 746) | - | (531) | (26) | (16 936) |
Wartość brutto na dzień 31.12.2019 | 249 025 | 248 912 | 2 442 | 13 622 | 12 083 | 30 704 | 166 979 | 1 253 | 7 305 | 476 | 718 276 |
Umorzenie na dzień 01.01.2019 | 126 231 | 147 327 | 3 621 | 2 278 | 1 443 | 28 056 | - | - | - | - | 303 892 |
Zwiększenia, w tym: | 13 195 | 30 520 | 1 939 | 2 406 | 1 804 | 2 873 | 54 813 | 18 | 1 387 | - | 105 212 |
odpis amortyzacyjny za okres | 13 155 | 30 520 | 1 939 | 2 266 | 1 804 | 2 873 | 54 813 | 18 | 1 387 | - | 105 032 |
Inne zwiększenia | 40 | - | - | 140 | - | - | - | - | - | - | 180 |
Zmniejszenia, w tym: | (28 372) | (18 363) | (4 259) | (764) | (230) | (6 374) | (80) | - | (92) | - | (54 045) |
likwidacja i sprzedaż | (28 164) | (14 104) | - | (674) | - | (6 221) | - | - | - | - | (49 163) |
przeniesienie do aktywów przejętych za długi | (208) | - | - | - | - | - | - | - | - | - | (208) |
inne zmniejszenia | - | (4 259) | (4 259) | (90) | (230) | (153) | (80) | - | (92) | - | (4 674) |
Umorzenie na dzień 31.12.2019 | 111 054 | 159 484 | 1 301 | 3 920 | 3 017 | 24 555 | 54 733 | 18 | 1 295 | - | 355 059 |
Odpisy aktualizujące na dzień 01.01.2019 | 109 | 249 | - | - | - | 8 | - | - | - | - | 366 |
Zmniejszenia | (17) | (170) | - | - | - | - | - | - | - | - | (187) |
Przeniesienie odpisu z aktywów trwałych przeznaczonych do sprzedaży | 9 892 | 28 | - | - | - | - | - | - | - | - | 9 920 |
Odpisy aktualizujące na dzień 31.12.2019 | 9 984 | 107 | - | - | - | 8 | - | - | - | - | 10 099 |
Wartość netto na dzień 01.01.2019 | 126 294 | 104 016 | 8 907 | 12 675 | 11 174 | 7 154 | - | - | - | 3 971 | 254 110 |
Wartość netto na dzień 31.12.2019 | 127 987 | 89 321 | 1 141 | 9 702 | 9 066 | 6 141 | 112 246 | 1 235 | 6 010 | 476 | 353 118 |
Nieruchomości inwestycyjne to grunty niezabudowane, zabudowane oraz lokale stanowiące odrębną własność, które Grupa nabyła i które traktuje jako źródło przychodów z czynszów lub utrzymuje w posiadaniu ze względu na przyrost ich wartości. Nie występują ograniczenia realizacji korzyści z nieruchomości inwestycyjnych lub przekazania przychodu i zysku z tego tytułu.
Do wyceny nieruchomości inwestycyjnych Grupa stosuje model wartości godziwej, zgodnie z którym po początkowej wycenie nieruchomość jest wyceniana do wartości godziwej, a zmiany wartości godziwej wykazywane są w wyniku, w przychodach i kosztach operacyjnych.
Wartość godziwa nieruchomości inwestycyjnych Grupy na dzień 31 grudnia 2020 roku została obliczona na podstawie wyceny przeprowadzonej na ten dzień przez niezależnych rzeczoznawców.
Wartość godziwa nieruchomości inwestycyjnych została sklasyfikowana na poziomie 3 w hierarchii wartości godziwej.
01.01.2020-31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019-31.12.2019 tys. zł | |
Wartość godziwa nieruchomości inwestycyjnych na początek okresu | 150 338 | 167 287 |
Zwiększenia, w tym: | 749 | 296 |
nabycie nieruchomości | 749 | 282 |
Inne zwiększenia | - | 14 |
Zmniejszenia, w tym: | (895) | - |
zbycie nieruchomości | (895) | - |
Straty netto z korekt wyceny wartości godziwej | (3 725) | (17 245) |
Wartość godziwa nieruchomości inwestycyjnych na koniec okresu | 146 467 | 150 338 |
W 2020 i 2019 roku w skonsolidowanym rachunku zysków i strat ujęto następujące kwoty przychodów i kosztów związanych z nieruchomościami inwestycyjnymi:
01.01.2020-31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019-31.12.2019 tys. zł | |
Przychody z czynszów dotyczących nieruchomości inwestycyjnych | 1 437 | 1 753 |
Aktywa przejęte za długi to grunty niezabudowane, zabudowane oraz lokale stanowiące odrębną własność, które Bank nabył lub przejął w zamian za częściową lub całkowitą redukcję wierzytelności z tytułu udzielonego kredytu/ pożyczki i które traktuje jako źródło przychodów z czynszów lub utrzymuje w posiadaniu ze względu na przyrost ich wartości. Nie występują ograniczenia realizacji korzyści lub przekazania przychodu i zysku z tego tytułu.
01.01.2020-31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019-31.12.2019 tys. zł | |
Wartość na początek okresu | 354 478 | 396 322 |
Zwiększenia, w tym: | 3 285 | 12 434 |
nabycie nieruchomości | 3 285 | 7 532 |
przeniesienie z nieruchomości własnych | - | 3 536 |
przeniesienie z aktywów do zbycia | - | 1 352 |
inne zwiększenia | - | 14 |
Zmniejszenia, w tym: | (48 487) | (33 956) |
zbycie nieruchomości | (25 010) | (22 638) |
przeniesienie do aktywów przeznaczonych do sprzedaży | (23 477) | (10 202) |
inne zmniejszenia | - | (1 116) |
Straty netto z korekt wyceny wartości godziwej | (8 506) | (20 322) |
Aktywa przejęte za długi na koniec okresu | 300 770 | 354 478 |
Grupa ujmuje składnik aktywów z tytułu prawa do użytkowania wraz z odpowiednim zobowiązaniem leasingowym ustalonym w wysokości zdyskontowanych przyszłych płatności w okresie trwania leasingu – odpowiednio jako składnik „Rzeczowych aktywów trwałych” oraz „Pozostałych zobowiązań”. W rachunku zysków i strat Grupa ujmuje koszty amortyzacji składnika aktywów z tytułu prawa do użytkowania przedmiotu leasingu (w pozycji „Koszty działania”) oraz koszty odsetek z tytułu zobowiązania leasingowego (w pozycji „Koszty z tytułu odsetek”). Wycena zobowiązania z tytułu leasingu jest okresowo rozliczana z płatnościami leasingowymi. Aktywa z tytułu prawa do użytkowania są amortyzowane liniowo, natomiast zobowiązania z tytułu umów leasingowych rozliczane efektywną stopą procentową.
Zobowiązania z tytułu leasingu wynikające z umów najmu nieruchomości denominowanych w walucie obcej są wyceniane na każdy dzień bilansowy, a zysk lub strata z tytułu rewaluacji ujmowane są w rachunku zysków i strat.
Grupa skorzystała z podejścia uproszczonego przewidzianego w standardzie dla leasingów krótkoterminowych oraz leasingów aktywów o niskiej wartości. W przypadku tych umów Grupa ujmuje opłaty leasingowe jako koszty metodą liniową w trakcie okresu leasingu.
Grupa jako pośredni leasingodawca podnajmuje część wynajmowanych powierzchni innym podmiotom (subleasing). W związku z tym Grupa rozpoznała należności z tytułu leasingu w korespondencji z zobowiązaniem leasingowym w części odpowiadającej zawartym umowom podnajmu. Grupa wycenia należności z tytułu leasingu w wysokości przyszłych płatności w okresie trwania leasingu, zdyskontowanych stopą dyskontową stosowaną w leasingu głównym. Wycena należności z tytułu leasingu jest okresowo rozliczana z płatnościami leasingowymi od podnajemców. Przychody odsetkowe od należności z tytułu subleasingu prezentowane są w rachunku zysków i strat jako „Przychody z tytułu odsetek”.
Analiza terminów wymagalności zobowiązania z tytułu leasingu została zaprezentowana w nocie III.3.
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Rzeczowe aktywa trwałe | 188 812 | 129 605 |
Pozostałe zobowiązania | 246 525 | 131 971 |
Pozostałe należności | 43 093 | - |
W 2020 roku Bank ujął prawo do użytkowania i zobowiązanie z tytułu leasingu w związku z zawarciem umowy najmu powierzchni nowej Centrali Banku w Warszawie.
Jednocześnie, Bank rozpoznał należność z tytułu podnajmu części tej powierzchni (subleasing) innym podmiotom.
Wpływ ujęcia umowy najmu i podnajmu wg stanu na 31.12.2020 roku:
a) rzeczowe aktywa trwałe 107 706 tys. zł,
b) pozostałe należności 42 845 tys. zł,
c) pozostałe zobowiązania 155 758 tys. zł.
01.01.2020 – 31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019 – 31.12.2019 tys. zł | |
Amortyzacja aktywów będących przedmiotem leasingu | (58 193) | (59 907) |
Koszt odsetek od zobowiązań z tytułu leasingu | (3 077) | (4 297) |
Koszt związany ze zmiennymi opłatami leasingowymi nieujętymi w wycenie zobowiązań z tytułu leasingu | - | - |
Koszt związany z leasingami krótkoterminowymi * w tym: | (139) | (2 843) |
o niskiej wartości | - | - |
Koszt związany z leasingami aktywów o niskiej wartości (bez leasingów krótkoterminowych) * | - | - |
Koszty/ przychody z tytułu różnic kursowych | (5 674) | 574 |
Całkowita kwota ujęta w rachunku zysków i strat | (67 083) | (66 473) |
* Grupa skorzystała z podejścia uproszczonego przewidzianego w standardzie dla leasingów krótkoterminowych (w tym dla umów, których pozostały okres leasingu na dzień 1 stycznia 2019 roku jest krótszy niż 12 miesięcy) oraz leasingów aktywów o niskiej wartości. W przypadku tych umów Grupa ujmuje opłaty leasingowe jako koszty metodą liniową w trakcie okresu leasingu.
Grupa uzyskuje przychody z tytułu najmu powierzchni biurowych, budynków oraz lokali użytkowych i mieszkalnych w posiadanych nieruchomościach inwestycyjnych oraz z dzierżawy gruntów rolnych. Umowy te są traktowane jako umowy leasingu operacyjnego. Umowy te nie przewidują ponoszenia przez leasingobiorcę opłat warunkowych, z postanowień umów leasingowych nie wynikają też ograniczenia. Umowy zawierane są głównie na czas określony 2-5 lat, z możliwością przedłużenia umowy.
Aktywa przejęte za długi oddane do używania na podstawie umów leasingu operacyjnego - koszty i przychody | 01.01.2020 – 31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019-31.12.2019 tys. zł |
Przychody z czynszów/ refaktur dotyczących aktywów przejętych za długi | 754 | 1 042 |
Bezpośrednie koszty podlegające refakturowaniu na najemcę | 43 | 170 |
Bezpośrednie koszty nie podlegające refakturowaniu na najemcę | 408 | 812 |
Aktywa przejęte za długi oddane do używania na podstawie umów leasingu operacyjnego | 31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł |
Aktywa przejęte za długi oddane do używania na podstawie umów leasingu operacyjnego | 17 624 | 33 086 |
Wartość godziwa w przypadku wyboru modelu ceny nabycia | 14 272 | 26 978 |
Przychody i koszty z tytułu wynajmu i podnajmu | 01.01.2020 – 31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019-31.12.2019 tys. zł |
Przychody z czynszów/ refaktur dotyczących wynajmowanych i podnajmowanych powierzchni | 491 | 1 119 |
Bezpośrednie koszty podlegające refakturowaniu na najemcę | 133 | 1 062 |
W 2020 roku Bank ujął w sprawozdaniu z sytuacji finansowej transakcje subleasingu wynikające z umów na podnajem powierzchni biurowej. Powiązane z tym podnajmem płatności z tytułu czynszów/refaktur dotyczących wynajmowanych i podnajmowanych powierzchni oraz bezpośrednie koszty podlegające refakturowaniu na najemcę nie są rozpoznawane w rachunku zysków i strat tylko rozliczane z należnościami i zobowiązaniami z tytułu leasingu.
Do aktywów trwałych przeznaczonych do sprzedaży na dzień 31 grudnia 2020 roku i 31 grudnia 2019 roku zaklasyfikowano nieruchomości, w stosunku do których Grupa przyjmuje, że wartość bilansowa będzie odzyskana na drodze transakcji sprzedaży, a nie poprzez dalsze użytkowanie. Nieruchomości są klasyfikowane jako aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży jeżeli sprzedaż nieruchomości w jej bieżącym stanie jest wysoce prawdopodobna, Grupa aktywnie poszukuje nabywców, a termin zbycia wynosi jeden rok od daty przekwalifikowania.
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Nieruchomości | 2 464 | 1 164 |
Razem aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży | 2 464 | 1 164 |
01.01.2020-31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019-31.12.2019 tys. zł | |
Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży na początek okresu | 1 164 | 21 497 |
Zwiększenia, w tym: | 23 477 | 10 202 |
przeniesienie z aktywów przejętych za długi | 23 477 | 10 202 |
Zmniejszenia, w tym: | (22 177) | (30 535) |
przeniesienie do rzeczowych aktywów trwałych | - | (9 628) |
przeniesienie do aktywów przejętych za długi | - | (1 405) |
korekta z tyt. wyceny do wartości godziwej | - | (156) |
sprzedaż | (22 177) | (15 220) |
inne zmniejszenia | - | (4 126) |
Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży na koniec okresu | 2 464 | 1 164 |
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Należności od dłużników różnych, w tym: | 193 923 | 395 394 |
należności z tytułu podatków, dotacji i ubezpieczeń społecznych | 36 367 | 17 346 |
rozliczenia kart płatniczych | 9 221 | 33 478 |
pozostałe należności | 148 335 | 344 570 |
Koszty do rozliczenia w czasie | 16 594 | 13 846 |
Regresy i kaucje | 12 415 | 13 617 |
Należności z tytułu subleasingu | 43 093 | - |
Pozostałe aktywa | 4 608 | 6 475 |
Razem inne aktywa | 270 633 | 429 332 |
Odpisy aktualizujące | (45 650) | (65 079) |
Razem inne aktywa netto | 224 983 | 364 253 |
W związku z zawartymi w 2020 roku umowami podnajmu powierzchni Bank rozpoznał w sprawozdaniu z sytuacji finansowej należności z tytułu subleasingu.
Zmniejszenie wartości w 2020 roku w pozycji „pozostałe należności od dłużników” wynika głównie ze zmniejszenia wartości należności z tytułu zwrotnego odkupu wierzytelności.
01.01.2020-31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019-31.12.2019 tys. zł | |
Odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości innych aktywów na początek okresu | 65 079 | 175 021 |
Zwiększenia ujęte w rachunku zysków i strat | 7 278 | 15 937 |
Zmniejszenia ujęte w rachunku zysków i strat | (27 157) | (89 065) |
Inne zwiększenia | 717 | 1 089 |
Wykorzystanie - spisanie | (267) | (37 903) |
Odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości innych aktywów na koniec okresu | 45 650 | 65 079 |
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Rachunki bieżące | 130 085 | 117 092 |
Depozyty innych banków i instytucji finansowych | 58 175 | 49 078 |
Otrzymane kredyty i pożyczki | 232 708 | 244 293 |
Transakcje z przyrzeczeniem odkupu (repo) | 1 076 726 | 392 628 |
Pozostałe zobowiązania wobec innych banków | 2 011 | 3 307 |
Razem zobowiązania wobec banków i instytucji finansowych | 1 499 705 | 806 398 |
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Zobowiązania oprocentowane stopą zmienną | 422 979 | 413 770 |
Zobowiązania oprocentowane stopą stałą | 1 076 726 | 392 628 |
Razem zobowiązania wobec banków i instytucji finansowych | 1 499 705 | 806 398 |
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Zobowiązania bieżące | 190 271 | 169 477 |
Zobowiązania terminowe o okresie spłaty: | 1 309 434 | 636 921 |
do 1 miesiąca | - | - |
od 1 miesiąca do 3 miesięcy | 38 | 163 |
od 3 miesięcy do 1 roku | 1 257 668 | 392 628 |
od 1 roku do 5 lat | 51 728 | 180 907 |
powyżej 5 lat | - | 63 223 |
Razem zobowiązania wobec banków i instytucji finansowych | 1 499 705 | 806 398 |
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Zobowiązania wobec klientów firmowych | 4 321 633 | 4 203 369 |
środki na rachunkach bieżących i depozyty O/N | 2 516 676 | 2 367 438 |
depozyty terminowe | 1 804 957 | 1 835 931 |
Zobowiązania wobec jednostek budżetowych | 2 681 470 | 1 787 031 |
środki na rachunkach bieżących i depozyty O/N | 2 563 735 | 1 609 660 |
depozyty terminowe | 117 735 | 177 371 |
Zobowiązania wobec osób fizycznych | 36 754 452 | 40 178 973 |
środki na rachunkach bieżących i depozyty O/N | 16 137 408 | 17 146 516 |
depozyty terminowe | 20 617 044 | 23 032 457 |
Razem zobowiązania wobec klientów | 43 757 555 | 46 169 373 |
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Zobowiązania oprocentowane stopą zmienną | 18 482 862 | 14 345 319 |
Zobowiązania oprocentowane stopą stałą | 25 274 693 | 31 824 054 |
Razem zobowiązania wobec klientów | 43 757 555 | 46 169 373 |
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Rachunki bieżące i depozyty O/N | 21 217 819 | 21 123 614 |
Zobowiązania terminowe o okresie spłaty: | 22 539 736 | 25 045 759 |
do 1 miesiąca | 7 430 269 | 5 613 597 |
od 1 miesiąca do 3 miesięcy | 9 207 239 | 9 287 774 |
od 3 miesięcy do 6 miesięcy | 2 623 017 | 5 442 732 |
powyżej 6 miesięcy do 1 roku | 2 139 465 | 2 828 841 |
od 1 roku do 5 lat | 884 882 | 1 643 374 |
powyżej 5 lat | 254 864 | 229 441 |
Razem zobowiązania wobec klientów | 43 757 555 | 46 169 373 |
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Zobowiązania z tytułu emisji, w tym: | 1 081 377 | 2 047 916 |
obligacji podporządkowanych | 962 133 | 1 556 337 |
pozostałych obligacji | 119 244 | 491 579 |
Odsetki, w tym: | 10 224 | 23 939 |
od obligacji podporządkowanych | 10 122 | 21 687 |
od pozostałych obligacji | 102 | 2 252 |
Razem zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych | 1 091 601 | 2 071 855 |
Zmiana stanu zobowiązań z tytułu emisji obligacji | 01.01.2020-31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019-31.12.2019 tys. zł |
Stan netto na początek okresu | 2 071 855 | 3 374 908 |
naliczenie odsetek/ rozliczenie prowizji | 78 380 | 152 498 |
wykup obligacji | (967 463) | (1 297 285) |
wypłata odsetek | (91 171) | (158 266) |
Stan netto na koniec okresu | 1 091 601 | 2 071 855 |
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Zobowiązania oprocentowane stopą zmienną | 1 091 601 | 2 063 373 |
Zobowiązania oprocentowane stopą stałą | - | 8 482 |
Razem zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych | 1 091 601 | 2 071 855 |
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Zobowiązania o okresie spłaty: | ||
do 1 miesiąca | 2 020 | 122 959 |
od 1 miesiąca do 3 miesięcy | 184 624 | 161 252 |
od 3 miesięcy do 1 roku | 187 785 | 456 157 |
od 1 roku do 5 lat | 717 172 | 1 331 487 |
powyżej 5 lat | - | - |
Razem zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych | 1 091 601 | 2 071 855 |
W 2020 roku miały miejsce następujące wykupy obligacji przez Getin Noble Bank S.A.:
Rodzaje wykupionych obligacji wyemitowanych przez Bank | Data emisji | Data wykupu | Liczba papierów | Wartość nominalna tys. zł |
Obligacje Getin Noble Bank serii PP2-VII | 2013-02-28 | 2020-02-28 | 75 000 | 75 000 |
Obligacje Getin Noble Bank serii SP-I | 2015-03-23 | 2020-03-23 | 8 272 | 8 272 |
Obligacje Getin Noble Bank serii PP2-VIII | 2013-03-28 | 2020-03-30 | 69 356 | 69 356 |
Obligacje Getin Noble Bank PP2-IX | 2013-04-26 | 2020-04-27 | 45 009 | 45 009 |
Obligacje Getin Noble Bank PP3-I | 2013-06-05 | 2020-06-05 | 42 694 | 42 694 |
Obligacje Getin Noble Bank PP3-II | 2013-07-10 | 2020-07-10 | 148 576 | 148 576 |
Obligacje Getin Noble Bank PP3-III | 2013-08-28 | 2020-08-28 | 50 000 | 50 000 |
Obligacje Getin Noble Bank PP3-IV | 2013-08-28 | 2020-08-28 | 15 000 | 15 000 |
Obligacje Getin Noble Bank PP3-V | 2013-10-07 | 2020-10-07 | 35 000 | 35 000 |
Obligacje Getin Noble Bank PP3-VI | 2013-11-07 | 2020-11-09 | 50 000 | 50 000 |
Obligacje Getin Noble Bank PP3-VII | 2013-11-29 | 2020-11-30 | 40 397 | 40 397 |
Obligacje Getin Noble Bank PP3-VIII | 2013-12-19 | 2020-12-21 | 24 249 | 24 249 |
Razem | 603 553 | 603 553 |
W 2020 roku Grupa nie emitowała obligacji.
W raportowanym okresie sprawozdawczym nie wystąpiły przypadki nieterminowego wywiązywania się przez Grupę z zobowiązań z tytułu spłaty kapitału, wypłaty odsetek i wykupu własnych dłużnych papierów wartościowych.
W 2020 roku Grupa wykupiła też obligacje na kwotę 363,9 mln zł w tym związane z transakcją sekurytyzacji na kwotę 350,7 mln zł.
W 2019 roku miały miejsce następujące emisje i wykupy obligacji przez Getin Noble Bank S.A.:
Rodzaje wykupionych papierów | Data emisji | Data wykupu | Liczba papierów | Wartość nominalna |
tys. zł | ||||
Obligacje Getin Noble Bank serii SP-I | 2015-03-23 | 2019-01-17 | 143 | 143 |
Obligacje Getin Noble Bank serii SP-I | 2015-03-23 | 2019-01-18 | 178 | 178 |
Obligacje Getin Noble Bank serii SP-I | 2015-03-23 | 2019-01-24 | 10 | 10 |
Obligacje Getin Noble Bank serii SP-I | 2015-03-23 | 2019-02-08 | 71 | 71 |
Obligacje Getin Noble Bank serii SP-I | 2015-03-23 | 2019-04-12 | 185 | 185 |
Obligacje Getin Noble Bank serii SP-I | 2015-03-23 | 2019-07-05 | 146 | 146 |
Obligacje Getin Noble Bank serii SP-I | 2015-03-23 | 2019-07-12 | 365 | 365 |
Obligacje Getin Noble Bank serii SP-I | 2015-03-23 | 2019-08-09 | 285 | 285 |
Obligacje Getin Noble Bank serii SP-I | 2015-03-23 | 2019-08-21 | 161 | 161 |
Obligacje Getin Noble Bank serii SP-I | 2015-03-23 | 2019-08-26 | 51 | 51 |
Obligacje Getin Noble Bank serii PP2-I | 2012-08-27 | 2019-08-27 | 172 025 | 172 025 |
Obligacje Getin Noble Bank serii SP-I | 2015-03-23 | 2019-09-13 | 73 | 73 |
Obligacje Getin Noble Bank serii PP2-II | 2012-09-26 | 2019-09-26 | 17 994 | 17 994 |
Obligacje Getin Noble Bank serii PP2-III | 2012-02-23 | 2019-10-21 | 40 000 | 40 000 |
Obligacje Getin Noble Bank serii SP-I | 2015-03-23 | 2019-10-30 | 71 | 71 |
Obligacje Getin Noble Bank serii PP2-IV | 2012-02-23 | 2019-11-18 | 40 000 | 40 000 |
Obligacje Getin Noble Bank serii PP2-V | 2012-02-23 | 2019-12-23 | 40 616 | 40 616 |
Razem | 312 374 | 312 374 |
W roku 2019 Grupa nie emitowała obligacji.
W raportowanym okresie sprawozdawczym nie wystąpiły przypadki nieterminowego wywiązywania się przez Grupę z tytułu spłaty kapitału, wypłaty odsetek i wykupu własnych dłużnych papierów wartościowych.
W 2019 roku Grupa wykupiła też obligacje na kwotę 984,9 mln zł w tym związane z transakcją sekurytyzacji na kwotę 974,4 mln zł.
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Rozrachunki międzybankowe | 27 361 | 21 191 |
Wierzyciele różni, w tym: | 132 596 | 199 653 |
zobowiązania wobec budżetu | 44 808 | 70 159 |
z tytułu kart płatniczych | 4 237 | 2 716 |
pozostałe | 83 551 | 126 778 |
Zobowiązania z tytułu kwot prowizji podlegającej zwrotowi | 27 764 | 11 869 |
Zobowiązania z tytułu leasingu | 246 525 | 131 971 |
Zobowiązania wobec BFG | 142 999 | 101 266 |
Rozliczenia międzyokresowe bierne | 41 172 | 35 621 |
Rezerwa na niewykorzystane urlopy | 6 799 | 6 744 |
Przychody przyszłych okresów | 13 210 | 21 558 |
Zobowiązania związane z działalnością maklerską | 3 026 | 3 192 |
Zobowiązania z tytułu udziałów niekontrolujących w OFWD | 12 483 | 11 332 |
Pozostałe zobowiązania | 34 377 | 36 817 |
Razem pozostałe zobowiązania | 688 312 | 581 214 |
W 2020 roku Bank ujął prawo do użytkowania i zobowiązanie z tytułu leasingu w związku z zawarciem umowy najmu powierzchni nowej siedziby Centrali Banku w Warszawie. Jednocześnie, Bank rozpoznał należność z tytułu leasingu w związku z podnajmem części tej powierzchni (subleasing) innym podmiotom.
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Rezerwa na: | ||
odprawy emerytalne i rentowe | 1 123 | 1 262 |
sprawy sporne | 55 075 | 28 429 |
koszty ryzyka prawnego od kredytów walutowych | 279 490 | 158 160 |
zwroty kosztów kredytów | 10 824 | 49 022 |
udzielone zobowiązania i gwarancje | 6 201 | 6 218 |
restrukturyzację | 1 681 | 3 532 |
Razem rezerwy | 354 394 | 246 623 |
Rezerwa na świadczenia pracownicze dotyczy odpraw emerytalnych i rentowych i tworzona jest indywidualnie dla każdego pracownika na podstawie wyceny aktuarialnej sporządzanej przez niezależną firmę doradztwa aktuarialnego. Podstawą do wyznaczania wartości rezerw jest przewidywana kwota odprawy emerytalnej lub rentowej, jaką Grupa zobowiązuje się wypłacić na podstawie regulaminu wynagradzania pracowników. Naliczone rezerwy są równe zdyskontowanym płatnościom, które w przyszłości zostaną dokonane, z uwzględnieniem rotacji zatrudnienia i dotyczą okresu do dnia kończącego okres sprawozdawczy. Poniżej zaprezentowano zmiany w stanie zobowiązań z tytułu przyszłych świadczeń pracowniczych:
Rezerwa na odprawy emerytalne i rentowe | 01.01.2020- 31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019- 31.12.2019 tys. zł |
Rezerwy na początek okresu | 1 262 | 1 588 |
Utworzenie/ aktualizacja | (69) | (191) |
Wykorzystanie | (70) | (135) |
Rezerwy na koniec okresu | 1 123 | 1 262 |
01.01.2020-31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019-31.12.2019 tys. zł | |
Wartość bieżąca zobowiązania na początek okresu | 1 262 | 1 588 |
Koszty ujęte w rachunku zysków i strat, w tym: | 246 | 237 |
koszty bieżącego zatrudnienia | 221 | 190 |
koszty odsetek | 25 | 47 |
Zyski ujęte w innych całkowitych dochodach, w tym: | (315) | (428) |
(zyski) aktuarialne powstałe na skutek korekt założeń ex post | (139) | (195) |
(zyski) aktuarialne powstałe na skutek zmian założeń demograficznych | (166) | (163) |
(zyski) aktuarialne powstałe na skutek zmian założeń finansowych | (10) | (70) |
Wypłacone świadczenia | (70) | (135) |
Wartość bieżąca zobowiązania na koniec okresu | 1 123 | 1 262 |
Wartość bilansowa zobowiązań krótkoterminowych | 213 | 170 |
Wartość bilansowa zobowiązań długoterminowych | 910 | 1 092 |
Do dyskontowania przyszłych wypłat świadczeń przyjęto stopę dyskontową w wysokości 1,12%, tj. na poziomie rentowności bezpieczniejszych długoterminowych papierów wartościowych notowanych na polskim rynku kapitałowym według stanu na dzień wyceny.
Wpływ zwiększenia/ zmniejszenia stopy dyskonta na zmianę wartości rezerwy na odprawy emerytalne i rentowe przedstawia poniższa tabela:
31.12.2020 | 31.12.2019 | |||
+0,25 p.p. | -0,25 p.p. | +0,25 p.p. | -0,25 p.p. | |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
Rezerwa na odprawy emerytalne i rentowe | 1 101 | 1 145 | 1 233 | 1 291 |
W ciągu 2020 roku ani w 2019 roku Getin Noble Bank S.A. ani żadna jego jednostka zależna nie był stroną w żadnym postępowaniu dotyczącym zobowiązań lub wierzytelności, którego wartość stanowiłaby co najmniej 10% kapitałów własnych Grupy.
Na dzień 31 grudnia 2020 roku łączna wartość przedmiotu sporu łączna wartość przedmiotu sporu we wszystkich 5 691 postępowaniach sądowych wyniosła 1 493,8 mln złotych. Wartość utworzonych rezerw na zgłoszone sprawy sporne wyniosła 55,1 mln zł.
Rezerwa na sprawy sporne | 01.01.2020- 31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019- 31.12.2019 tys. zł |
Rezerwy na początek okresu | 28 429 | 19 472 |
Utworzenie/ aktualizacja | 45 088 | 30 185 |
Wykorzystanie | (5 685) | (3 816) |
Rozwiązanie | (12 757) | (17 412) |
Rezerwy na koniec okresu | 55 075 | 28 429 |
Bank posiada ekspozycje detaliczne kredytów hipotecznych oparte na walucie CHF w kwocie w formule kredytów indeksowanych. Wartość kredytów w CHF zaprezentowano w nocie II.25.
Według stanu na 31 grudnia 2020 roku Bank został pozwany w 4 893 postępowaniach dotyczących kredytów indeksowanych do waluty CHF o łącznej wartości przedmiotu sporu 1 405 mln złotych, w tym w jednym postępowaniu grupowym dotyczącym 213 kredytów indeksowanych do CHF.
W przypadku pozwów klientów, które wpłynęły do Banku według stanu na dzień 31 grudnia 2020 roku i rozpatrywane są przed sądami I oraz II instancji, dokonano indywidualnej oceny prawdopodobieństwa wygrania danej sprawy przez Bank w oparciu o oszacowania pełnomocnika procesowego prowadzącego daną sprawę, a w konsekwencji także oceniono potrzebę ustanowienia rezerwy na wypadek przegranej.
Do dnia 31 grudnia 2020 roku zakończyło się prawomocnie łącznie 157 spraw sądowych wytoczonych przeciwko Bankowi przez klientów, którzy zaciągnęli w Banku kredyty indeksowane do waluty obcej, w tym 141 spraw dotyczyło kredytów hipotecznych. W 103 sprawach sądy uznały rację Banku, a w 38 w całości lub części rację klienta. Przy czym część z tych spraw jest w dalszym ciągu w toku na etapie postępowania kasacyjnego przed SN.
W 2020 roku rozstrzygniętych prawomocnym wyrokiem było 44 spraw sądowych wytoczonych przeciwko Bankowi przez klientów, którzy zaciągnęli w Banku kredyty indeksowane do waluty obcej, z czego 24 wyroków było na korzyść klientów, 11 wyroków na korzyść Banku, 9 spraw zostało umorzonych.
Na dzień 31 grudnia 2020 r. Bank utworzył rezerwy na sprawy sporne związane z pozwami dotyczącymi kredytów hipotecznych indeksowanych i denominowanych wyrażonych w walutach obcych w kwocie 43,3 mln zł (na dzień 31 grudnia 2019 r. – 18 mln zł).
W zakresie sporów sądowych dotyczących umów kredytowych opartych na walucie powstały istotne rozbieżności w orzecznictwie sądowym, sprowadzające się do uznawania braku abuzywności klauzul przeliczeniowych, i w konsekwencji oddalania powództw wobec Banku albo do uznawania, że skutkiem abuzywności normy, która przewiduje indeksacje kredytu oraz normy kursowej (określającej zasady ustalania kursu do przeliczania rat kredytowych z CHF na PLN) jest usunięcie mechanizmu indeksacji i traktowanie zobowiązania kredytobiorcy jako kredytu złotowego oprocentowanego według stawki LIBOR CHF właściwej dla waluty CHF, tudzież nieważność umowy kredytu jako skutek abuzywności ww. norm zawartych w umowie. W części orzeczeń sądy uznają indeksację kredytu za dopuszczalną, przy uchyleniu normy kursowej i zamianie jej na obiektywny miernik indeksacji, tj. kurs średni NBP.
W wyniku pytania prejudycjalnego zadanego przez sąd polski rozpoznający sprawę dotyczącą kredytu udzielonego przez jeden z banków w Polsce, w dniu 3 października 2019 r., Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał orzeczenie (C-260/18), dotyczące skutków ewentualnej abuzywności postanowień umowy kredytu indeksowanego do CHF. TSUE uznał, że w przypadku stwierdzenia abuzywności klauzul umownych nie jest dopuszczalne wypełnienie luk w umowie powstałych na skutek usunięcia z niej postanowień niedozwolonych przepisem krajowym o charakterze ogólnym odwołującym się do zasad słuszności lub ustalonych zwyczajów. Zdaniem Trybunału dopuszczalne jest natomiast uzupełnienie tych luk przepisem dyspozytywnym, gdy strony umowy wyrażą na to zgodę, przy czym możliwość ta jest ograniczona do przypadków, w których usunięcie takiego nieuczciwego postanowienia zobowiązywałoby sąd do unieważnienia umowy w całości narażając tym samym konsumenta na szczególnie szkodliwe skutki. TSUE pozostawił do rozstrzygnięcia przez sądy krajowe dopuszczalność dalszego wykonywania umowy kredytu w PLN oprocentowanego według stawki LIBOR wyrażając jednocześnie pogląd, że taka konstrukcja może budzić wątpliwości.
Wyrok TSUE w sprawie C-260/18 nie usunął wątpliwości ujawniających się w sprawach kredytów denominowanych/ indeksowanych do walut obcych, czego dowodem – poza utrzymującą się rozbieżnością orzecznictwa sądów powszechnych - jest skierowanie kolejnych pytań prejudycjalnych przez sądy polskie do Trybunału, jak również przedstawienie Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnień prawnych, dotyczących wątpliwości ujawniających się w przedmiotowych sprawach.
W związku z tą niejednolitością orzecznictwa sądów polskich w zakresie konsekwencji uznania za abuzywne postanowień umownych odnoszących się do sposobu określania kursu waluty w umowie kredytu indeksowanego lub denominowanego, w dniu dzień 25 marca 2021 r. zaplanowane jest podjęcie uchwały przez pełny skład Izby Cywilnej Sądu Najwyższego, w odpowiedzi na sześć pytań postawionych w dniu 29 stycznia 2021 r. przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, dotyczących następujących zagadnień prawnych związanych z walutowymi kredytami hipotecznymi:
1) Czy postanowienia abuzywne odnoszące się do sposobu określania kursu waluty w umowie kredytu indeksowanego lub denominowanego mogą być zastąpione przez przepisy prawa cywilnego, bądź zwyczajowego?
2) Czy w razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu denominowanego w walucie obcej, umowa może wiązać strony w pozostałym zakresie?
3) Czy w razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu indeksowanego do takiej waluty, umowa może wiązać strony w pozostałym zakresie?
4) Czy w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej, w wykonaniu której bank wypłacił kredytobiorcy całość lub część kwoty kredytu, a kredytobiorca dokonywał spłat kredytu, powstają odrębne roszczenia z tytułu nienależnego świadczenia na rzecz każdej ze stron, czy też powstaje jedynie jedno roszczenie, równe różnicy spełnionych świadczeń, na rzecz tej strony, której łączne świadczenie miało wyższą wysokość?
5) Czy w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej z powodu niedozwolonego charakteru niektórych jej postanowień, bieg przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu rozpoczyna się od chwili ich wypłaty?
6) Czy, jeżeli w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej którejkolwiek ze stron przysługuje roszczenie o zwrot świadczenia spełnionego w wykonaniu takiej umowy, strona ta może również żądać wynagrodzenia z tytułu korzystania z jej środków pieniężnych przez drugą stronę?
Stanowisko Sądu Najwyższego ma na celu wyjaśnienie rozbieżności i ujednolicenie orzecznictwa sądowego w Polsce w zakresie konsekwencji uznania za abuzywne postanowień umownych odnoszących się do sposobu określania kursu waluty w umowie kredytu indeksowanego lub denominowanego. Z uwagi na fakt, iż ma ono mieć formalną postać uchwały składu całej Izby Cywilnej i tym samym moc zasady prawnej – wpłynie ono w znaczącym stopniu na orzecznictwo w ww. zakresie, a w konsekwencji - na poziom rezerw na kredyty frankowe. Zdaniem Zarządu Banku - z uwagi na brak możliwości przewidzenia kształtu rozstrzygnięcia poszczególnych kwestii przez Sąd Najwyższy - na moment sporządzenia niniejszego sprawozdania finansowego nie jest możliwe wiarygodne oszacowanie wartości wpływu stanowiska Sądu Najwyższego na poziom rezerw utworzonych na dzień 31 grudnia 2020 r.
Należy podkreślić, że opisane wyżej rozbieżności w orzecznictwie sądów polskich nie odnoszą się do treści klauzul określających zasady indeksacji oraz zasady ustalania kursu do przeliczania rat kredytowych z CHF na PLN lecz do konsekwencji uznania za abuzywne postanowień umownych odnoszących się do sposobu określania kursu waluty w umowie kredytu indeksowanego lub denominowanego. Ocena tych klauzul pod kątem abuzywności jest natomiast pierwszym elementem, który sąd rozpoznający sprawę indywidualnego kredytobiorcy powinien dokonać.
Powyższe klauzule Banku zawarte we wzorcach umów kredytu indeksowanego kursem walut obcych nie zostały dotychczas uznane za niedozwolone w ramach kontroli abstrakcyjnej i nie zostały wpisane do rejestru klauzul abuzywnych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
W dniu 8 grudnia 2020 roku Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) zaproponował rozwiązanie kwestii ryzyka związanego z walutowymi kredytami hipotecznymi dla całego sektora. Miałoby ono polegać na oferowaniu przez banki swoim klientom możliwości zawierania ugód dotyczących uprzednio zawartych umów kredytowych, zgodnie z którymi kredyt byłby traktowany w sposób, jakby od momentu udzielenia był kredytem złotowym, oprocentowanym według stopy WIBOR powiększonej o marżę historycznie stosowaną do takiego kredytu. Propozycja Przewodniczącego KNF stała się przedmiotem konsultacji sektorowych, w tym również w ramach Związku Banków Polskich.
Ze względu pytania Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego skierowane do Izby Cywilnej, jak również wysoką niepewność w przedmiocie treści rozstrzygnięcia prawnokształtującego, dotyczącego skutków abuzywności klauzul, a także dotychczasową linię orzecznictwa sądów powszechnych, zdaniem Zarządu Banku decyzja o udziale w procesie zawierania ugód z klientami winna zostać poprzedzona analizą orzecznictwa, które ukształtuje się w konsekwencji uchwały Sądu Najwyższego. Nie bez znaczenia pozostaną również stanowiska pozostałych Regulatorów, poziom wpływu finansowego przed i po opodatkowaniu oraz konsekwencje kapitałowe, w tym korekty regulacyjne poziomu wymogów kapitałowych związanych z walutowymi kredytami hipotecznymi. Na moment publikacji niniejszego raportu Zarząd Banku, ani inny organ korporacyjny Banku nie podjął jakiejkolwiek decyzji dotyczącej udziału w procesie zawierania ugód.
Na dzień 31 grudnia 2020 r. Bank utworzył rezerwy portfelowe na ryzyko prawne w łącznej kwocie 279,5 mln zł (na dzień 31 grudnia 2019 r. – 158,2 mln zł), w związku ze zwiększoną liczbą spraw spornych dotyczących kredytów hipotecznych indeksowanych wyrażonych w walutach obcych.
Bank oszacował rezerwę na te kredyty w oparciu o przepisy MSR 37 „Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe”. Poziom rezerwy portfelowej jest uzależniony od szeregu założeń opierających się w dużym stopniu na ocenie eksperckiej Grupy. Istotnymi w metodologii elementami wpływającymi na oszacowany poziom rezerwy są między innymi przyjęty horyzont czasowy (Bank stosuje 3 letnie okno predykcji), prognozowana liczba kredytobiorców którzy złożą pozew, prawdopodobieństwo przegrania sporu sądowego, profil kredytów i cechy kredytobiorców, możliwe scenariusze rozstrzygnięć spraw sądowych.
W ramach zastosowanej metody portfelowej do oceny ryzyka prawnego związanego z kredytami indeksowanymi do CHF uwzględniono: (i) przyszłe pozwy, których wpływ oszacowano w oparciu o najbardziej aktualną tendencję napływających pozwów, (ii) prawdopodobieństwo prawomocnego przegrania sprawy, (iii) wystąpienie możliwego scenariusza wyroku tj. wyroku stwierdzającego nieważność umowy kredytu lub stwierdzającego tzw. uzłotowienie kredytu, skutkujące ustaleniem salda kredytu w PLN z pozostawieniem oprocentowania kredytu w oparciu o stawkę LIBOR oraz (iv) stratę poniesioną przez Bank w przypadku przegrania sprawy w sądzie. Rezerwy na przyszłe sprawy sądowe zostały obliczone na podstawie modelu, który określa prognozowaną populację kredytobiorców wraz z potencjalną wartością portfela kredytów hipotecznych indeksowanych do CHF kwestionowanego przez dłużników, po dokonaniu wyłączeń tych ekspozycji, w przypadku których stwierdzenie abuzywności tzw. klauzul indeksacyjnych można uznać za istotnie ograniczone.
Kalkulując oczekiwaną stratę z tytułu ryzyka prawnego dotyczącego kredytów CHF Bank zastosował uproszczenia i założenia eksperckie wynikające z krótkiego horyzontu dostępnych danych historycznych i relatywnie niewielkiej liczby spraw zakończonych prawomocnymi wyrokami. Grupa będzie na bieżąco monitorowała liczbę pozwów oraz orzecznictwo sądów polskich, aby stopniowo zmniejszać komponent ekspercki na rzecz podejścia w pełni statystycznego.
Założenia przyjęte cechuje istotna niepewność i w związku z tym utworzone rezerwy mogą ulegać w przyszłości istotnym
zmianom. Bank monitoruje na bieżąco stan orzecznictwa sądowego w sprawach kredytów indeksowanych lub denominowanych do waluty obcej pod kątem kształtowania się i ewentualnych zmian linii orzeczniczych. W kolejnych okresach sprawozdawczych Bank będzie kontynuował monitoring i ocenę adekwatności powyższych rezerw.
Biorąc powyższe pod uwagę Bank w ramach przyjętej metody portfelowej przeprowadził analizę wrażliwości modelu na szacunek wolumenu przyszłych pozwów oraz szacunek założeń dot. przegranych spraw. Wyniki przeprowadzonej analizy przedstawiono w poniższej tabeli:
Parametr | Scenariusz | Wpływ na poziom zawiązanych rezerw na ryzyko prawne tys. zł |
Wolumen sprawy przyszłe | -10% | (21 544) |
10% | 21 544 | |
Założenia dot. przegranych spraw | -5 pp | (29 114) |
5 pp | 29 114 |
Rezerwa na koszty ryzyka prawnego od kredytów walutowych | 01.01.2020-31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019- 31.12.2019 tys. zł |
Rezerwy na początek okresu | 158 160 | - |
Utworzenie/ aktualizacja | 121 330 | 158 160 |
Rezerwy na koniec okresu | 279 490 | 158 160 |
W zakresie spraw spornych z UOKiK na 31.12.2020 roku bank był w sporze dotyczącym:
- wydanej w dniu 23 października 2020 r. Decyzji RLU-2/2020 w sprawie uznania tzw. klauzul modyfikacyjnych w regulaminach i umowach dotyczących rachunków płatniczych, kart kredytowych, kredytów gotówkowych, kredytów finansowych za niedozwolone. Urząd nie nałożył na Bank kary finansowej, natomiast zobowiązał Bank do poinformowania wszystkich klientów w ramach ww. produktów, o uznaniu klauzul za niedozwolone oraz możliwości dochodzenia roszczeń na drodze cywilnej w ramach indywidualnego roszczenia konsumenta.
Decyzja nie jest prawomocna, Bank odwołał się od decyzji do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
- wydanej w dniu 23 października 2020 r. decyzji RBG-10/2020 w sprawie zmiany warunków umów pożyczek hipotecznych i umów o kredyt hipoteczny dokonanych przez Bank z dniem 1 stycznia 2017 r. W ocenie Prezesa Urzędu stanowiło to nieuczciwą praktykę rynkową.
Urząd nałożył na Bank karę finansową w wysokości 7 019 640 zł oraz zobowiązał do poinformowania klientów o decyzji.
Decyzja nie jest prawomocna, Bank odwołał się od decyzji do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
- wydanej w dniu 23 października 2020 r. decyzji RWR 09/2020 uznającej za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działania Banku polegające na wprowadzaniu w błąd w toku oferowania obligacji GetBack poprzez rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji co do bezpieczeństwa inwestycji i gwarancji zysku z tych obligacji oraz proponowaniu konsumentom, którzy zawarli z Bankiem umowy o lokatę bankową, nabycia obligacji GetBack, w sytuacji w której warunki nabycia tych obligacji w zakresie ryzyka nie odpowiadały potrzebom tych konsumentów (misselling). Prezes Urzędu nałożył na Bank obowiązek usunięcia trwałych skutków naruszenia w postaci wypłaty rekompensaty publicznej – 20 000 zł dla każdego klienta oraz poinformowania klientów o możliwości skorzystania z rekompensaty. Decyzja nie jest prawomocna, Bank odwołał się od decyzji do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
- wydanej w dniu 31 grudnia 2019 roku decyzji DOZIK 15/2019 w sprawie uznania klauzul dotyczących zasad ustalania kursów walut stosowanych w aneksach do kredytów hipotecznych za niedozwolone. UOKiK zobowiązał Bank do poinformowania o decyzji klientów, będących stroną umów zawierających postanowienie uznane za niedozwolone oraz nałożył na Bank karę finansową w wysokości 13 417 225 zł. Decyzja nie jest prawomocna. Bank złożył odwołanie od przedmiotowej decyzji do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Ponadto w 2018 roku Spółka Noble Securities S.A. otrzymała od Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zawiadomienie o wszczęciu, na podstawie art. 48 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 roku o ochronie konkurencji i konsumentów, postępowania wyjaśniającego, mającego na celu wstępne ustalenie, czy w związku z działalnością Spółki nastąpiło naruszenie uzasadniające wszczęcie postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Postępowanie zostało wszczęte w związku z czynnościami podjętymi wobec spółki GetBack S.A. i oferowaniem lub sprzedażą obligacji korporacyjnych tego emitenta.
Postępowanie ma charakter wyjaśniający i nie jest równoznaczne z wszczęciem postępowania w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Postępowanie, którego stroną jest Noble Securities S.A., ma służyć wstępnemu ustaleniu, czy nastąpiło naruszenie uzasadniające wszczęcie postępowania właściwego w danej sprawie i czy zachodzą przesłanki do wszczęcia postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.
W postępowaniu UOKiK zwrócił się o przedłożenie określonego katalogu informacji oraz danych, dotyczących obsługi klientów końcowych w związku z oferowaniem lub sprzedażą obligacji korporacyjnych, emitowanych przez tego emitenta.
W dniu 11 września 2019 roku TSUE, odpowiadając na pytanie prejudycjalne polskiego sądu w zakresie interpretacji art. 16 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki wydał orzeczenie w sprawie C 383/18 wskazujące prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta. Dotyczy to kredytów konsumenckich udzielonych od dnia 18 grudnia 2011 roku na kwotę nie wyższą niż 255 tys. złotych oraz kredytów hipotecznych udzielonych od dnia 22 lipca 2017 roku bez ograniczenia kwoty kredytu, które są spłacone przed terminem wynikającym z umowy.
Grupa oceniając ryzyko prawne wynikającego z pozwów sądowych tworzy rezerwy na sprawy sporne zgodnie z wymogami MSR 37 Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe. Wg stanu na dzień 31 grudnia 2020 roku Grupa była pozwana w sprawach dotyczących zwrotu części prowizji za udzielenie kredytu konsumenckiego, na które utworzono rezerwy w łącznej kwocie 3,0 mln zł.
Dodatkowo Grupa uwzględniając historię i skalę reklamacji dokonała szacunku kwoty prowizji podlegających zwrotowi uwzględniając w szacunkach wielkość kwoty prowizji mogącej podlegać zwrotowi, typ produktu oraz formułę spłaty.
W roku 2020 Grupa obciążyła wynik finansowy z tytułu zwrotów prowizji kwotą 44,3 mln zł, na którą składają się:
a) ujęte w pozostałych kosztach operacyjnych koszty utworzonych rezerw na spłaty dotyczące okresu sprzed 11 września 2019 roku w kwocie 2,4 mln złotych,
b) korekta wyniku odsetkowego dotycząca rozpoznanych zobowiązań z tytułu zwrotów dotyczących spłat po dacie 11 września 2019 roku oraz przeszacowania wartości portfela kredytów wycenianych wg zamortyzowanego kosztu w kwocie 41,9 mln złotych.
Rezerwa na zwroty kosztów kredytów | 01.01.2020- 31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019- 31.12.2019 tys. zł |
Rezerwy na początek okresu | 49 022 | - |
Utworzenie/ aktualizacja | 2 370 | 54 568 |
Wykorzystanie | (40 568) | (5 546) |
Rezerwy na koniec okresu | 10 824 | 49 022 |
Na udzielone zobowiązania pozabilansowe obarczone ryzykiem braku wywiązania się zleceniodawcy z warunków umowy tworzone są rezerwy zgodnie z MSSF 9.
Rezerwa na udzielone zobowiązania i gwarancje | 01.01.2020- 31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019- 31.12.2019 tys. zł |
Rezerwy na początek okresu | 6 218 | 17 998 |
Utworzenie/ aktualizacja | 7 838 | 11 714 |
Rozwiązanie | (7 858) | (23 498) |
Inne zwiększenia | 3 | 4 |
Rezerwy na koniec okresu | 6 201 | 6 218 |
Zmiana stanu rezerw na udzielone zobowiązania i gwarancje | Koszyk 1 tys. zł | Koszyk 2 tys. zł | Koszyk 3 tys. zł | Razem tys. zł |
Wartość na 1 stycznia 2020 | 3 795 | 2 054 | 369 | 6 218 |
Zmiana w okresie, w tym: | (448) | 116 | 315 | (17) |
transfer do Koszyka 1 | (47) | 47 | - | - |
transfer do Koszyka 2 | 1 116 | (1 322) | 206 | - |
transfer do Koszyka 3 | 24 | 38 | (62) | - |
zwiększenia spowodowane udzieleniem | 1 530 | 200 | 99 | 1 829 |
zmniejszenia spowodowane usunięciem z bilansu | (1 317) | (387) | (15) | (1 719) |
pozostałe | (1 754) | 1 540 | 87 | (127) |
Wartość rezerwa na udzielone zobowiązania i gwarancje na 31 grudnia 2020 | 3 347 | 2 170 | 684 | 6 201 |
Zmiana stanu rezerw na udzielone zobowiązania i gwarancje | Koszyk 1 tys. zł | Koszyk 2 tys. zł | Koszyk 3 tys. zł | Razem tys. zł |
Wartość na 1 stycznia 2019 | 10 390 | 6 759 | 849 | 17 998 |
Zmiana w okresie, w tym: | (6 595) | (4 705) | (480) | (11 780) |
transfer do Koszyka 1 | (58) | 58 | - | - |
transfer do Koszyka 2 | 618 | (697) | 79 | - |
transfer do Koszyka 3 | 35 | 42 | (77) | - |
zwiększenia spowodowane udzieleniem oraz przejęciem | 1 220 | 259 | 11 | 1 490 |
zmniejszenia spowodowane usunięciem z bilansu | (5 739) | (3 161) | (319) | (9 219) |
pozostałe | (2 671) | (1 206) | (174) | (4 051) |
Wartość rezerwa na udzielone zobowiązania i gwarancje na 31 grudnia 2019 | 3 795 | 2 054 | 369 | 6 218 |
31.12.2020 | Koszyk 1 tys. zł | Koszyk 2 tys. zł | Koszyk 3 tys. zł | Razem tys. zł |
Rezerwy na udzielone zobowiązania i gwarancje finansowe | 3 347 | 2 170 | 684 | 6 201 |
31.12.2019 | Koszyk 1 tys. zł | Koszyk 2 tys. zł | Koszyk 3 tys. zł | Razem tys. zł |
Rezerwy na udzielone zobowiązania i gwarancje finansowe | 3 795 | 2 054 | 369 | 6 218 |
W 2020 roku Bank realizował proces zwolnień grupowych. Wynika on z konieczności poprawy efektywności kosztowej oraz optymalizacji zatrudnienia i dostosowania poziomu i warunków zatrudnienia do skali działania Banku. Procesem są objęci Pracownicy zatrudnieni w jednostkach wsparcia w Centrali oraz w jednostkach odpowiedzialnych za realizację procesów obsługi Klienta Banku. W 2020 roku utworzono z tego tytułu rezerwę w kwocie 7,6 mln zł.
Rezerwa na restrukturyzację | 01.01.2020- 31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019- 31.12.2019 tys. zł |
Rezerwy na początek okresu | 3 532 | - |
Utworzenie/ aktualizacja | 7 594 | 6 889 |
Wykorzystanie | (8 698) | (3 357) |
Rozwiązanie | (747) | - |
Rezerwy na koniec okresu | 1 681 | 3 532 |
Kapitał podstawowy Banku wynosi 2 851 630 418,91 zł i dzieli się na 883 381 106 akcji serii A, 18 315 019 akcji serii B, 69 597 068 akcji serii C, 36 630 037 akcji serii D oraz 36 630 037 akcji serii E o wartości nominalnej 2,73 zł każda. Akcje Banku są notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. Akcje Banku są akcjami zwykłymi na okaziciela, każdej akcji przysługuje prawo 1 głosu podczas Walnego Zgromadzenia Banku. Wszystkie akcje Banku są dopuszczone do obrotu giełdowego na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie i są notowane pod nazwą skróconą GETINOBLE, oznaczone kodem PLGETBK00012.
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Kapitał zapasowy | 192 179 | 382 796 |
Kapitał z aktualizacji wyceny, w tym: | 66 114 | (127 338) |
wycena zabezpieczenia przepływów pieniężnych | (3 958) | (15 149) |
straty aktuarialne | 628 | 372 |
wycena instrumentów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez inne całkowite dochody | 69 444 | (111 528) |
udział w innych całkowitych dochodach/ (stratach) jednostek stowarzyszonych | - | (1 033) |
Pozostałe kapitały rezerwowe | 310 | 279 394 |
Razem pozostałe kapitały | 258 603 | 534 852 |
Walne Zgromadzenia Akcjonariuszy Banku w dniu 29 maja 2020 roku podjęło uchwałę o pokryciu straty bieżącej za 2019 rok z kapitału zapasowego i kapitału rezerwowego.
01.01.2020-31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019-31.12.2019 tys. zł | |
Kapitał z aktualizacji wyceny instrumentów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez inne całkowite dochody na początek okresu | (111 528) | (191 475) |
(Zmniejszenie) / zwiększenie wynikające z przeszacowania | 212 164 | 72 757 |
Skumulowany zysk przeniesiony do rachunku zysków i strat z tytułu sprzedaży/ wykupu | (31 192) | 7 190 |
Kapitał z aktualizacji wyceny instrumentów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez inne całkowite dochody na koniec okresu | 69 444 | (111 528) |
W okresie sprawozdawczym jednostka dominująca nie wypłaciła ani nie zaproponowała do wypłaty dywidendy.
W dniu 16 grudnia 2020 roku Komisja Nadzoru Finansowego opublikowała stanowisko w sprawie polityki dywidendowej uznające za konieczne wstrzymanie wypłaty dywidendy przez banki komercyjne w pierwszej połowie 2021 roku. Takie stanowisko Komisja uzasadnia:
- istotną niepewnością co do dalszego rozwoju wydarzeń związanych z pandemią COVID-19,
- przejściowym charakterem rozwiązań wykorzystywanych przez banki do poprawy sytuacji kapitałowej w okresie pandemii,
- utrzymującymi się ostrożnymi stanowiskami nadzorczymi w UE w zakresie ograniczeń dywidendowych oraz innych form obniżania zasobów kapitałowych,
- zmianą wytycznych EUNB wydłużającą moratoria.
Grupa posiada zobowiązania do udzielenia kredytów. Na zobowiązania te składają się zatwierdzone a nieuruchomione w pełni kredyty, niewykorzystane limity na kartach kredytowych oraz limity zadłużenia w rachunku bieżącym. Grupa wystawia gwarancje i akredytywy, które stanowią zabezpieczenie wywiązania się klientów Grupy ze swoich zobowiązań wobec podmiotów trzecich. Z tytułu udzielonych zobowiązań warunkowych Grupa pobiera prowizje, które są rozliczane zgodnie z charakterystyką danego instrumentu.
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Udzielone zobowiązania finansowe | 1 872 971 | 1 860 409 |
na rzecz podmiotów finansowych | 218 169 | 70 312 |
na rzecz podmiotów niefinansowych | 1 584 085 | 1 738 449 |
na rzecz budżetu | 70 717 | 51 648 |
Udzielone zobowiązania gwarancyjne | 84 116 | 92 523 |
na rzecz podmiotów finansowych | 3 637 | 2 605 |
na rzecz podmiotów niefinansowych | 73 608 | 80 864 |
na rzecz budżetu | 6 871 | 9 054 |
Razem zobowiązania warunkowe udzielone | 1 957 087 | 1 952 932 |
31.12.2020 | Koszyk 1 tys. zł | Koszyk 2 tys. zł | Koszyk 3 tys. zł | Razem tys. zł |
Udzielone zobowiązania i gwarancje finansowe | 1 575 368 | 363 700 | 18 019 | 1 957 087 |
31.12.2019 | Koszyk 1 tys. zł | Koszyk 2 tys. zł | Koszyk 3 tys. zł | Razem tys. zł |
Udzielone zobowiązania i gwarancje finansowe | 1 746 028 | 191 001 | 15 903 | 1 952 932 |
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Finansowe | 11 572 | 12 255 |
Gwarancyjne | 80 981 | 70 238 |
Razem zobowiązania warunkowe otrzymane | 92 553 | 82 493 |
Wartość godziwa to cena, którą otrzymano by za sprzedaż składnika aktywów lub zapłacono by za przeniesienie zobowiązania w transakcji przeprowadzonej na zwykłych warunkach między uczestnikami rynku na dzień wyceny. Dla wielu instrumentów finansowych wartości rynkowe są niedostępne, stąd wartości godziwe zostały oszacowane przy zastosowaniu szeregu technik wyceny. Do wyceny wartości godziwej aktywów i zobowiązań finansowych zastosowano model oparty na szacowaniach wartości bieżącej przyszłych przepływów pieniężnych poprzez zdyskontowanie przepływów pieniężnych przy zastosowaniu rynkowych stóp procentowych.
W przypadku pewnych grup aktywów i zobowiązań finansowych, ze względu na brak oczekiwanych istotnych różnic pomiędzy wartością bilansową a godziwą, wynikający z charakterystyki tych grup, przyjęto, że wartość bilansowa jest zbliżona do ich wartości godziwej.
Główne metody i założenia wykorzystywane podczas szacowania wartości godziwej aktywów i zobowiązań finansowych, które w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej nie są prezentowane do wartości godziwej są następujące:
Z uwagi na krótkoterminowy charakter tych aktywów przyjęto, że wartość bilansowa jest zbliżona do wartości godziwej.
Na należności od banków składają się przede wszystkim lokaty zawarte na rynku międzybankowym oraz zabezpieczenia transakcji na instrumentach pochodnych (CIRS). Lokaty złożone na rynku międzybankowym o stałym oprocentowaniu stanowią lokaty krótkoterminowe. Z tego powodu przyjęto, że wartość godziwa należności od banków jest zbliżona do ich wartości księgowej.
Wartość godziwa została wyliczona dla kredytów z ustalonym harmonogramem płatności. Dla umów, gdzie takie płatności nie zostały określone (np. kredyty w rachunku bieżącym) przyjmuje się, że wartość godziwa jest równa wartości bilansowej. Analogiczne założenie przyjęto dla płatności już zapadłych oraz umów z grupy z utratą wartości.
W celu wyliczenia wartości godziwej, na podstawie informacji zapisanych w systemach transakcyjnych, dla każdej umowy identyfikowany jest harmonogram przepływów kapitałowo-odsetkowych, które są grupowane według rodzaju oprocentowania, terminu uruchomienia, rodzaju produktu oraz waluty, w jakiej jest prowadzona umowa. Tak ustalone przepływy pieniężne zostały zdyskontowane za pomocą stóp uwzględniających bieżące marże dla danego typu produktu. W przypadku kredytów walutowych, dla których nie ma odpowiedniej próby uruchomień w rozpatrywanym okresie, marże ustalono jak dla kredytów w złotych skorygowane o historyczne różnice między marżami dla kredytów w złotych i w walutach obcych. Porównanie sumy zdyskontowanych w/w stopą przepływów pieniężnych przypisanych do danej umowy z jej wartością księgową pozwala określić różnicę pomiędzy wartością godziwą a wartością bilansową. Identyfikacja właściwej do dyskontowania danego przepływu stopy odbywa się na podstawie waluty umowy, produktu oraz daty przepływu.
Wycena dłużnych papierów wartościowych z portfela instrumentów wycenianych według zamortyzowanego kosztu oparta jest na modelu zdyskontowanych przepływów pieniężnych, przy czym stopa dyskonta dla niezrealizowanych przepływów pieniężnych oparta jest na rynkowej stopie dyskontowej wyznaczonej z krzywej zerokuponowej powiększonej o marżę ryzyka, właściwą dla danego papieru wartościowego.
W zależności od typu papieru i emitenta, marża kalkulowana jest jako:
- średnia marża kredytów udzielanych jednostkom samorządu terytorialnego zawieranych w ostatnim okresie w przypadku obligacji komunalnych,
− marża emisji, dla papierów emitowanych w ostatnim półroczu, jeśli emitent nie jest powiązany z Bankiem,
− skorygowana marża innego papieru wartościowego danego emitenta,
− skorygowana marża papieru lub papierów dla emitenta (grupy emitentów) zbliżonego w swej charakterystyce do emitenta, którego papier jest wyceniany.
Wartość godziwa dłużnych papierów wartościowych wycenianych zgodnie z opisanym powyżej modelem wyceny (przy zastosowaniu marż w przedziale od 0,41% do 4,69%) wynosi 313 549 tys. zł. W przypadku jednostronnego przesunięcia marż ryzyka papierów wartościowych o 25 punktów bazowych wartość godziwa wzrasta o 2 058 tys. zł dla spadku marż oraz maleje o 2 030 tys. zł dla wzrostu marż.
Przyjmuje się, że wartość godziwa depozytów innych banków i kredytów zaciągniętych na rynku międzybankowym o zmiennym oprocentowaniu jest zbliżona do ich wartości bilansowej.
Wartość godziwa została wyliczona dla depozytów o stałej stopie z ustalonym terminem płatności. Dla depozytów bieżących przyjmuje się, że ich wartość godziwa jest równa wartości księgowej. W celu wyliczenia wartości godziwej na podstawie danych pochodzących z systemów transakcyjnych wyznaczane są przyszłe przepływy kapitałowe i odsetkowe, które pogrupowane zostają według waluty, okresu pierwotnego depozytu, rodzaju produktu i daty przepływu. Tak wyliczone przepływy są dyskontowane stopą procentową zbudowaną jako suma stopy rynkowej z krzywej rentowności dla danej waluty i terminu zakończenia lokaty oraz marży uzyskiwanej na depozytach uruchamianych w ostatnim miesiącu okresu rozliczeniowego. Wyliczenie marży odbywa się poprzez porównanie oprocentowania depozytów udzielonych w ostatnim miesiącu z oprocentowaniem rynkowym. Okres dyskontowania jest wyznaczony jako różnica pomiędzy datą zakończenia depozytu (z przyjętą dokładnością do miesiąca kalendarzowego) oraz datą, na którą prezentowane jest sprawozdanie. Wyliczona w ten sposób wartość zdyskontowana porównywana jest z wartością bilansową, w efekcie czego otrzymujemy różnicę pomiędzy wartością bilansową a godziwą dla przyjętego do wyliczeń portfela umów.
Wartość godziwą dłużnych papierów wartościowych notowanych na rynku obligacji Catalyst oszacowano na podstawie kwotowań rynkowych.
Z uwagi na fakt, iż dla większości aktywów i zobowiązań finansowych wycenianych według zamortyzowanego kosztu (innych niż opisane szczegółowo powyżej) z wykorzystaniem efektywnej stopy procentowej okres najbliższego przeszacowania nie przekracza 3 miesięcy, wartość bilansowa tych pozycji nie różni się istotnie od ich wartości godziwej.
Poniżej znajduje się podsumowanie wartości bilansowych i godziwych dla aktywów i zobowiązań finansowych:
31.12.2020 | 31.12.2019 | |||
Wartość księgowa tys. zł | Wartość godziwa tys. zł | Wartość księgowa tys. zł | Wartość godziwa tys. zł | |
AKTYWA | ||||
Kasa, środki w Banku Centralnym | 2 530 152 | 2 530 152 | 1 837 847 | 1 837 847 |
Należności od banków i instytucji finansowych | 1 348 942 | 1 348 942 | 1 608 664 | 1 608 664 |
Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane według zamortyzowanego kosztu | 33 988 125 | 32 175 797 | 36 985 466 | 36 096 692 |
Pozostałe instrumenty finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie | 302 445 | 313 549 | 333 959 | 338 380 |
ZOBOWIĄZANIA | ||||
Zobowiązania wobec banków i instytucji finansowych | 1 499 705 | 1 499 705 | 806 398 | 806 398 |
Zobowiązania wobec klientów | 43 757 555 | 45 369 292 | 46 169 373 | 47 501 936 |
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych | 1 091 601 | 1 006 253 | 2 071 855 | 1 923 703 |
Wartości godziwe aktywów i zobowiązań finansowych spełniają warunki klasyfikacji do poziomu 3, za wyjątkiem zobowiązań z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych notowanych na aktywnym rynku i zaliczanych do poziomu 1 oraz tych, dla których wartość godziwa jest zbliżona do ich wartości bilansowej, w związku z czym nie zostały wycenione.
Grupa dokonuje klasyfikacji poszczególnych składników aktywów i zobowiązań finansowych wycenianych i prezentowanych w sprawozdaniu finansowym do wartości godziwej przy zastosowaniu następującej hierarchii:
Aktywa i zobowiązania finansowe wyceniane na podstawie kwotowań rynkowych dostępnych na aktywnych rynkach dla identycznych instrumentów. Do tej kategorii Grupa klasyfikuje instrumenty dłużne i kapitałowe utrzymywane w celu uzyskiwania umownych przepływów pieniężnych lub w celu sprzedaży, wyceniane do wartości godziwej przez inne całkowite dochody, dla których istnieje aktywny rynek.
Aktywa i zobowiązania finansowe wyceniane przy zastosowaniu technik wyceny opartych o bezpośrednio zaobserwowane kwotowania rynkowe lub inne informacje bazujące na kwotowaniach rynkowych. Do tej kategorii Grupa klasyfikuje dłużne i kapitałowe papiery wartościowe w portfelu Domu Maklerskiego będące przedmiotem obrotu na rynku regulowanym o ograniczonej płynności, bony pieniężne NBP wyceniane na podstawie krzywej referencyjnej, certyfikaty inwestycyjne wyceniane na podstawie ceny ogłaszanej przez fundusz oraz instrumenty pochodne.
Aktywa i zobowiązania finansowe wyceniane przy zastosowaniu technik wyceny na podstawie kwotowań rynkowych, które nie mogą być bezpośrednio zaobserwowane. Do tej kategorii Grupa klasyfikuje akcje i udziały, które nie są przedmiotem obrotu na rynku regulowanym oraz aktywa finansowe, których wartość godziwa jest wyznaczana za pomocą wewnętrznych modeli wyceny.
Poniżej przedstawiono wartość bilansową instrumentów finansowych wycenianych do wartości godziwej w podziale na 3 poziomy hierarchii:
31.12.2020 | Poziom 1 | Poziom 2 | Poziom 3 | Razem |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
AKTYWA | ||||
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu | 3 965 | - | 5 509 | 9 474 |
Aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy | 7 645 | - | 102 583 | 110 228 |
Pochodne instrumenty finansowe | - | 62 017 | 17 858 | 79 875 |
Kredyty i pożyczki wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy | - | - | 122 801 | 122 801 |
Instrumenty finansowe wyceniane do wartości godziwej przez inne całkowite dochody | 5 449 028 | 3 699 711 | 155 556 | 9 304 295 |
ZOBOWIĄZANIA | ||||
Pochodne instrumenty finansowe | - | 534 725 | - | 534 725 |
31.12.2019 | Poziom 1 | Poziom 2 | Poziom 3 | Razem |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
AKTYWA | ||||
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu | 1 386 | - | 5 163 | 6 549 |
Aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy | - | - | 123 850 | 123 850 |
Pochodne instrumenty finansowe | - | 107 068 | 17 441 | 124 509 |
Kredyty i pożyczki wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy | - | - | 141 423 | 141 423 |
Instrumenty finansowe wyceniane do wartości godziwej przez inne całkowite dochody | 5 914 071 | 3 299 505 | 169 053 | 9 382 629 |
ZOBOWIĄZANIA | ||||
Pochodne instrumenty finansowe | - | 418 027 | - | 418 027 |
W 2020 ani 2019 roku nie miały miejsca przesunięcia między poziomem 1 a poziomem 2 hierarchii wartości godziwej, ani też żaden z instrumentów nie został przesunięty z poziomu 1 lub poziomu 2 do poziomu 3 hierarchii wartości godziwej.
Przeniesienia między poziomami hierarchii wartości godziwej instrumentów finansowych wycenianych w sposób powtarzalny według wartości godziwej mają miejsce w następujących sytuacjach:
- przeniesienie z poziomu 1 do 2 – w przypadku, gdy na dany dzień bilansowy brak kwotowań rynkowych dostępnych na aktywnych rynkach dla identycznych instrumentów,
- przeniesienie z poziomu 2 do 3 – w przypadku, gdy na dany dzień bilansowy uwzględniany w stosowanych technikach wyceny element nierynkowy stał się istotny.
W przypadku instrumentów finansowych wycenianych w sposób powtarzalny według wartości godziwej przy użyciu istotnych nieobserwowalnych danych wejściowych (poziom 3) wpływ wycen na wynik finansowy wyniósł w 2020 roku -24 390 tys. zł a w 2019 roku -26 459 tys. zł, wpływ na pozostałe całkowite dochody wyniósł -448 tys. zł w 2020 roku i -568 tys. zł w 2019 roku.
Techniki wyceny i dane wejściowe w przypadku pomiarów wartości godziwej aktywów i zobowiązań finansowych sklasyfikowanych na poziomie 2 i 3 hierarchii wartości godziwej są następujące:
Transakcje opcyjne, charakteryzujące się nieliniowym profilem wartości, wyceniane są na podstawie uznanych modeli wyceny (Black 76, model replikacyjny, model Bachelier, symulacja Monte Carlo) wraz z parametrami odpowiednimi dla wycenianych instrumentów. Danymi wejściowymi z rynku są w tym przypadku kursy walutowe, poziomy indeksów, powierzchnie zmienności strategii opcyjnych oraz dane umożliwiające konstrukcję krzywych dyskontowych.
Pozostałe instrumenty pochodne o liniowym charakterze wyceniane są na podstawie modelu zdyskontowanych przepływów pieniężnych, przy zastosowaniu krzywych dyskontowych oraz krzywych projekcyjnych, generowanych na podstawie rynkowych kwotowań instrumentów finansowych. Krzywe dyskontowe konstruowane są według koncepcji dyskontowania na bazie kosztu zabezpieczenia, przy użyciu stawek OIS, kwotowań punktów SWAP, transakcji FRA, IRS, tenor basis swap oraz punktów CCBS. Dodatkowo na potrzeby instrumentów, opartych o zmienną stopę procentową, konstruowana jest krzywa projekcyjna, oparta o kwotowania transakcji FRA, IRS oraz odpowiednie indeksy referencyjne.
Wycena opcji sprzedaży posiadanego pakietu akcji, sklasyfikowanej na poziomie 3 hierarchii wartości godziwej, dokonywana jest przy zastosowaniu modelu Blacka-Scholesa, do którego przyjmowane są aktualne parametry rynkowe oraz wartość godziwa akcji pochodząca z wyceny spółki. Tak obliczona wycena pomniejszana jest o szacunek claw-back zdyskontowanej estymacji potencjalnego przyszłego zobowiązania, którego wysokość zależy od wyników współpracy pomiędzy spółkami z Grupy Kapitałowej TU Europa S.A. a spółkami powiązanymi z Panem dr. Leszkiem Czarneckim w latach 2012-2026, co wynika z umowy ramowej dotyczącej wyniku współpracy w sektorze bancassurance zawartej w dniu 14 grudnia 2011 roku przez Getin Holding z Talanx, Meiji Yasuda, TU Europa, TU Europa Życie oraz Panem dr. Leszkiem Czarneckim (dalej: Frame Incentive Agreement). Wartość godziwa opcji wynosi 17 858 tys. zł. W przypadku wzrostu wartości akcji o 1% wartość godziwa opcji spada o 592 tys. zł, a w przypadku spadku wartości akcji o 1% – wartość opcji wzrasta o 595 tys. zł.
Zgodnie z aktualnie obowiązującym Aneksem do Frame Incentive Agreement oczekiwany przez TU Europa oraz TU Europa Życie łączny wynik techniczny ze współpracy w okresie od 1 stycznia 2012 roku do 31 grudnia 2026 roku ze spółkami z podmiotami powiązanymi z Panem dr. Leszkiem Czarneckim (w tym m.in. Getin Noble Bank, Idea Bank, Idea Getin Leasing) wynosi 1 138,5 mln zł. Na koniec 2020 roku zakumulowany Wynik Techniczny wyniósł 597,4 mln zł.
Jeżeli w latach 2012-2026 skumulowany wynik współpracy będzie równy lub niższy od 50% oczekiwanego wyniku technicznego wysokość zobowiązania dla Banku wyniesie 125 175 tys. zł. Claw-back nie będzie płatny przy wykonaniu 100% lub wyższym. W przedziale wykonania 50-100% płatność rozkłada się liniowo, tj. każdy 1 punkt procentowy poniżej 100% wykonania to 2 503 tys. zł claw-backu.
W latach 2012-2020 zostało zrealizowane 52,5% założonego na lata 2012-2026 wyniku technicznego. Bank opracował i przyjął prognozę wyniku technicznego do roku 2026 – skumulowany wynik za 15 lat przy założeniu realizacji prognoz wynosi 71% zakładanego wyniku – co oznaczałoby claw-back w wysokości 72 616 tys. zł. Wartość tej kwoty na dzień 31 grudnia 2020 roku zdyskontowana stopą wolną od ryzyka wynosi 69 393 tys. zł i została ujęta w opisanej powyżej wycenie opcji.
W przypadku sprzedaży posiadanego przez Bank pakietu akcji TU Europa S.A. przed datą 1 czerwca 2027 roku do innego podmiotu niż Getin Holding, Talanx International AG lub Meiji Yasuda Life Insurance Company, Bank zobowiązany będzie zapłacić karę umowną w wysokości 228 mln zł (w takim przypadku nie obowiązywałyby już warunki claw-backu i opcji opisane powyżej). Posiadany przez Bank pakiet akcji TU Europa SA jest przedmiotem zastawu rejestrowego na rzecz Getin Holdingu w celu zabezpieczenia zobowiązania warunkowego opisanego powyżej. Zastaw obejmuje również zobowiązanie Banku do niewykonywania prawa głosu z posiadanego pakietu akcji pod rygorem zapłaty kary w wysokości 15 tys. EUR za każdy przypadek naruszenia tego zobowiązania, jak również wyrównania ewentualnej szkody poniesionej przez Talanx i Meiji Yasuda w wyniku oddania głosu przez Bank. Okres zabezpieczenia będzie trwał do dnia, w którym zobowiązania warunkowe wygasną, czyli w przypadku sprzedaży pakietu akcji na rzecz Talanx, Meiji Yasuda, bądź Getin Holding w wyniku realizacji opcji posiadanej przez Bank lub opcji odkupu posiadanej przez Getin Holding lub w przypadku decyzji obydwu podmiotów o braku realizacji opcji
Wycena odbywa się na podstawie krzywej referencyjnej, konstruowanej na podstawie krótkoterminowych depozytów rynku międzybankowego.
Akcje i udziały w spółkach, dla których brak notowań na rynku kapitałowym, wyceniane są do wartości godziwej przy zastosowaniu różnorodnych technik wyceny, których dobór zależny jest m.in od specyfiki danego segmentu rynku lub dostępności obserwowalnych danych wejściowych. Do głównych metod stosowanych przez Bank należą: metody wyceny według aktywów netto, metody dochodowe oraz metody porównawcze. Możliwe jest zastosowanie kombinacji dwóch lub więcej technik do wyceny danego zaangażowania. Wyceny wybranych zaangażowań kapitałowych mogą być przygotowane przez zewnętrzne podmioty specjalizujące się w tego typu usługach.
Wartość godziwa ekspozycji pracujących stanowi różnicę pomiędzy zdyskontowanymi przychodami, a zdyskontowanymi kosztami do czasu zapadalności ekspozycji. W ramach kosztów uwzględnia się m.in. koszt utrzymywania kapitału, koszt finansowania pasywów oraz oczekiwaną stratę kredytową na ekspozycji. W przypadku ekspozycji w stanie default wartość rynkowa odpowiada wartości bilansowej netto ekspozycji (tzn. wartości ekspozycji brutto pomniejszonej o wartości odpisu wyznaczonego zgodnie ze standardem MSSF 9) przemnożonej przez współczynnik skalujący dostosowujący wartość netto ekspozycji do spodziewanej ceny sprzedaży portfela.
Zmiana stanu aktywów / zobowiązań finansowych klasyfikowanych do poziomu 3 wyceny:
2020 | Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy | Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu | Aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy | Pochodne instrumenty finansowe | Pozostałe instrumenty finansowe |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
Stan na początek okresu | 141 423 | 5 163 | 123 850 | 17 441 | 169 053 |
Zyski lub straty, w tym: | (1 012) | 842 | (13 623) | 417 | (11 462) |
ujęte w rachunku zysków i strat | (1 012) | 842 | (13 623) | 417 | (11 014) |
ujęte w innych całkowitych dochodach | - | - | - | - | (448) |
Nabycia | - | 46 270 | - | - | 930 |
Sprzedaże/ wykupy/ rozliczenia | (17 610) | (46 704) | (7 935) | - | (2 943) |
Inne zmiany/ przekwalifikowania/ przeniesienia | - | (62) | 291 | - | (22) |
Stan na koniec okresu | 122 801 | 5 509 | 102 583 | 17 858 | 155 556 |
2019 | Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy | Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu | Aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy | Pochodne instrumenty finansowe | Pozostałe instrumenty finansowe |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
Stan na początek okresu | 137 544 | 4 352 | 148 580 | 19 043 | 200 002 |
Zyski lub straty, w tym: | (277) | 150 | (24 730) | (1 602) | (568) |
ujęte w rachunku zysków i strat | (277) | 150 | (24 730) | (1 602) | - |
ujęte w innych całkowitych dochodach | - | - | - | - | (568) |
Nabycia | - | 27 133 | - | - | - |
Sprzedaże/ wykupy/ rozliczenia | 4 156 | (25 995) | - | - | (33 143) |
Inne zmiany/ przekwalifikowania/ przeniesienia | - | (477) | - | - | 2 762 |
Stan na koniec okresu | 141 423 | 5 163 | 123 850 | 17 441 | 169 053 |
31.12.2020 | Poziom 1 | Poziom 2 | Poziom 3 | Razem |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
AKTYWA | ||||
Nieruchomości inwestycyjne | - | - | 146 467 | 146 467 |
Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży | - | - | 2 464 | 2 464 |
31.12.2019 | Poziom 1 | Poziom 2 | Poziom 3 | Razem |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
AKTYWA | ||||
Nieruchomości inwestycyjne | - | - | 150 338 | 150 338 |
Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży | - | - | 1 164 | 1 164 |
Zmiana stanu aktywów niefinansowych klasyfikowanych do poziomu 3 wyceny zaprezentowana jest w niniejszym sprawozdaniu w nocie II.31 i II.34.
Ustawa z dnia 4 marca 1994 roku o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych z późniejszymi zmianami stanowi, że Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych tworzą pracodawcy zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku co najmniej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. Celem Funduszu jest finansowanie działalności socjalnej, pożyczek udzielonych jej pracownikom oraz pozostałych kosztów socjalnych. Bank w okresie do 31 maja 2020 roku obrotowego tworzył taki fundusz i dokonał okresowych odpisów. Na podstawie art. 4 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 ze zm.) w okresie od dnia 1 czerwca 2020 roku do dnia 31 grudnia 2021 roku Bank nie tworzy Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych i nie dokonuje odpisów w tym zakresie.
Grupa skompensowała aktywa Funduszu ze swoimi zobowiązaniami wobec Funduszu, ponieważ aktywa te nie stanowią oddzielnych aktywów Grupy. W związku z powyższym, saldo netto na dzień 31 grudnia 2020 roku i 31 grudnia 2019 roku wynosiło 0 zł.
01.01.2020-31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019-31.12.2019 tys. zł | |
Odpisy na Fundusz w okresie obrotowym | 1 555 | 3 124 |
Na potrzeby skonsolidowanego sprawozdania z przepływów pieniężnych przyjęto następującą klasyfikację rodzajów działalności:
- działalność operacyjna – obejmuje podstawowy zakres działalności związany ze świadczeniem usług przez jednostki Grupy, obejmujący działania mające na celu wygospodarowanie zysku, a niebędące działalnością inwestycyjną lub finansową. Grupa sporządza sprawozdanie dotyczące przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej metodą pośrednią, za pomocą której wynik netto danego okresu sprawozdawczego koryguje się o skutki transakcji, mające charakter bezgotówkowy, o czynne i bierne rozliczenia międzyokresowe dotyczące przyszłych lub przeszłych wpływów lub płatności środków pieniężnych dotyczących działalności operacyjnej oraz pozostałe przychodowe i kosztowe związane z przepływami pieniężnymi z działalności inwestycyjnej;
- działalność inwestycyjna – polega na nabywaniu i zbywaniu udziałów lub akcji w jednostkach podporządkowanych, jak również wartości niematerialnych i rzeczowych aktywów trwałych. Wpływy z działalności inwestycyjnej obejmują ponadto dywidendy otrzymane z tytułu posiadania akcji i udziałów w innych podmiotach. Zmiany stanu instrumentów dłużnych dostępnych do sprzedaży wykazywane są w działalności operacyjnej;
- działalność finansowa – obejmuje działania związane z pozyskiwaniem środków w formie kapitałów bądź zobowiązań, jak również obsługę źródeł finansowania, w tym również leasingu.
Dla celów sprawozdania z przepływów pieniężnych, gotówka i jej ekwiwalenty obejmują bilansowy stan środków pieniężnych oraz salda rachunków bieżących i lokat krótkoterminowych.
31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł | |
Gotówka i środki w Banku Centralnym | 2 530 152 | 1 837 847 |
Bieżące należności od banków | 397 440 | 669 574 |
Razem środki pieniężne i ich ekwiwalenty | 2 927 592 | 2 507 421 |
2020 | Bilansowa zmiana stanu tys. zł | Sprawozdanie z przepływów pieniężnych tys. zł | Różnica tys. zł | |
Zmiana stanu należności od banków i instytucji finansowych | 259 722 | (88 816) | 348 538 | 1) |
Zmiana stanu pochodnych instrumentów finansowych (aktywo) | 44 634 | 48 999 | (4 365) | 2) |
Zmiana stanu instrumentów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez inne całkowite dochody | 78 334 | 95 989 | (17 655) | 3) |
Zmiana stanu zobowiązań wobec banków i instytucji finansowych | 693 307 | 704 802 | (11 495) | 4) |
Zmiana stanu pochodnych instrumentów finansowych (zobowiązanie) | 116 698 | 123 524 | (6 826) | 5) |
Zmiana stanu zobowiązań z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych | (980 254) | (12 791) | (967 463) | 6) |
Zmiana stanu rezerw | 107 771 | 108 026 | (255) | 7) |
Grupa prowadzi działalność biznesową w ramach następujących głównych produktów/ usług:
- hipotecznym – finansowanie rynku nieruchomości,
- samochodowym – finansowanie zakupu samochodów,
- detalicznym – obsługa klientów detalicznych w zakresie produktów depozytowych oraz inwestycyjnych, a także finansowanie potrzeb konsumpcyjnych klientów poprzez kredyty detaliczne (głównie gotówkowe, w kartach kredytowych),
- korporacyjnym – obsługa firm oraz jednostek budżetowych.
W ramach sprawozdawczości zarządczej prezentowane są wybrane elementy rachunku zysków i strat oraz pozycji bilansowych w podziale na główne grupy produktów. Podstawą kwalifikacji poszczególnych rodzajów przychodów, kosztów i pozycji bilansowych do konkretnej grupy jest:
- w ramach produktów kredytowych – kryterium celu udzielonych kredytów i pożyczek oraz rodzaj podmiotu,
- depozytowych – kryterium podmiotowe, z uwzględnieniem zarządczej kwalifikacji środków pozyskanych od osób fizycznych za pośrednictwem podmiotów finansowych w zakresie umów ramowych.
Wybrane elementy rachunku zysków i strat | 01.01.2020-31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019-31.12.2019 tys. zł | |
Przychody z tytułu odsetek | Kredyty hipoteczne | 559 428 | 703 924 |
Kredyty samochodowe | 52 870 | 62 837 | |
Kredyty detaliczne | 451 209 | 463 287 | |
Kredyty korporacyjne | 332 317 | 410 199 | |
Pozostałe należności od klientów | 5 870 | 12 207 | |
Pozostała działalność Banku | 273 960 | 432 623 | |
Razem | 1 675 654 | 2 085 077 | |
Koszty z tytułu odsetek | Depozyty detaliczne | (465 642) | (794 263) |
Depozyty korporacyjne | (65 467) | (150 136) | |
Pozostała działalność Banku | (107 041) | (190 891) | |
Razem | (638 150) | (1 135 290) | |
Wynik z tytułu prowizji i opłat | Kredyty hipoteczne | 4 481 | 4 165 |
Kredyty samochodowe | 2 461 | 3 049 | |
Kredyty detaliczne | (187) | (546) | |
Kredyty korporacyjne | 5 552 | 4 808 | |
Pozostała działalność Banku | 49 113 | 65 523 | |
Razem | 61 420 | 76 999 | |
Przychody z tytułu dywidend | 258 | 6 969 | |
Wynik na instrumentach finansowych wycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy oraz wynik z pozycji wymiany | Kredyty hipoteczne | 10 270 | 16 560 |
Kredyty samochodowe | (594) | 1 693 | |
Kredyty detaliczne | 586 | (3 844) | |
Kredyty korporacyjne | (466) | (1 953) | |
Pozostała działalność Banku | (6 588) | (34 167) | |
Razem | 3 208 | (21 711) | |
Wynik z tytułu zaprzestania ujmowania aktywów finansowych niewycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy | 42 623 | 25 816 | |
Pozostałe przychody operacyjne | 55 369 | 71 273 | |
Pozostałe koszty operacyjne | (134 552) | (201 657) | |
Koszty ryzyka prawnego kredytów walutowych | (121 330) | (158 160) | |
Koszty działania | (867 591) | (945 515) | |
Wynik z odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości aktywów finansowych i rezerwy na zobowiązania pozabilansowe | Kredyty hipoteczne | (271 515) | (100 120) |
Kredyty samochodowe | (6 232) | (17 645) | |
Kredyty detaliczne | (380 337) | (469 767) | |
Kredyty korporacyjne | (14 144) | 49 828 | |
Pozostała działalność Banku | 29 837 | 95 038 | |
Razem | (642 391) | (442 666) | |
Wynik z odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości inwestycji w jednostki zależne i stowarzyszone | (25 060) | (49 218) | |
Wynik z tytułu modyfikacji nieistotnych | (27 678) | (5 510) | |
Udział w zyskach/ (stratach) jednostek stowarzyszonych wycenianych metodą praw własności | 4 295 | 151 | |
Zysk / (strata) brutto | (613 926) | (693 442) | |
Podatek dochodowy | 54 537 | 101 891 | |
Zysk / (strata) netto | (559 389) | (591 551) |
Wybrane elementy bilansu | 31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł |
Aktywa | ||
Kredyty hipoteczne | 21 089 206 | 22 397 843 |
Kredyty samochodowe | 1 036 149 | 1 257 969 |
Kredyty detaliczne | 4 269 107 | 4 496 640 |
Kredyty korporacyjne | 7 593 663 | 8 833 014 |
Pozostałe pozycje aktywów | 15 942 461 | 15 842 973 |
Razem | 49 930 586 | 52 828 439 |
Pasywa | ||
Depozyty detaliczne | 36 754 452 | 40 178 973 |
Depozyty korporacyjne | 7 003 103 | 5 990 400 |
Pozostałe pozycje zobowiązań i kapitał własny | 6 173 031 | 6 659 066 |
Razem | 49 930 586 | 52 828 439 |
Przez podmioty powiązane Grupa Getin Noble Bank S.A. rozumie jednostki stowarzyszone i wspólne przedsięwzięcia Grupy i ich jednostki podporządkowane oraz jednostki powiązane przez podmiot dominujący najwyższego szczebla – dr. Leszka Czarneckiego.
Jednostki powiązane w ramach wykonywanej działalności posiadają rachunki bieżące w Banku, na których dokonują standardowych operacji rozliczeniowych oraz deponują swoje środki pieniężne na lokatach terminowych.
W ramach działalności kredytowej dla podmiotów powiązanych Bank stosuje standardowe warunki kredytowania:
- transakcje zawierane są wg zaakceptowanych przez Bank zasad i warunków,
- ocena wiarygodności spółek powiązanych, oparta jest na zasadach obowiązujących przy ocenie zdolności kredytowej pozostałych klientów Banku,
- zasady zabezpieczenia finansowania transakcji są zgodne z instrukcją prawnych zabezpieczeń obowiązujących w Banku,
- stosowane przez Bank ogólne zasady monitorowania płatności oraz zasady wypowiadania umów i windykacji należności.
Ponadto Bank skupuje wierzytelności od spółek powiązanych oraz oferuje ubezpieczenia i produkty inwestycyjne we współpracy z podmiotami powiązanymi, a także korzysta z usług pośrednictwa przy sprzedaży własnych produktów.
31.12.2020 | Aktywa – kredyty i skupione wierzytel. | Aktywa - instrumenty finansowe | Aktywa - pozostałe należności | Pasywa - depozyty | Pasywa -pozostałe zobow. | Utworzone odpisy aktualizujące | Pozabilans - udzielone zobow. finansowe i gwarancyjne |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
Jednostki stowarzyszone | 111 911 | 90 933 | 5 582 | 62 405 | 387 | 6 827 | 287 |
Podmioty powiązane przez podmiot dominujący: | 4 552 644 | 43 652 | 47 826 | 1 414 170 | 10 217 | 42 503 | 10 170 |
Spółki z Grupy Idea Getin Leasing | 4 493 401 | - | 68 | 128 187 | 9 700 | 28 906 | 6 |
Spółki z Grupy Getin Holding S.A | 14 843 | 15 637 | 36 | 6 125 | 240 | 1 576 | 376 |
Spółki z Grupy LC Corp B.V. | 44 400 | 28 015 | 47 722 | 1 277 532 | 277 | 12 021 | 9 788 |
Pozostałe spółki | - | - | - | 2 326 | - | - | - |
Członkowie Zarządu i Rady Nadzorczej Getin Noble Banku S.A. | 785 | - | - | 1 766 | - | 3 | 1 583 |
31.12.2019 | Aktywa – kredyty i skupione wierzytel. | Aktywa - instrumenty finansowe | Aktywa - pozostałe należności | Pasywa - depozyty | Pasywa -pozostałe zobow. | Utworzone odpisy aktualizujące | Pozabilans - udzielone zobow. finansowe i gwarancyjne |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
Jednostki stowarzyszone | 99 974 | 117 241 | 3 041 | 50 193 | 680 | 2 453 | 269 |
Podmioty powiązane przez podmiot dominujący: | 5 162 204 | 79 270 | 191 723 | 1 734 716 | 16 177 | 51 448 | 2 610 |
Spółki z Grupy Idea Getin Leasing | 5 027 867 | - | 88 266 | 38 413 | 15 748 | 43 412 | 18 |
Spółki z Grupy Idea Bank S.A. | - | 28 917 | 29 | 126 560 | 28 | 675 | 2 000 |
Spółki z Grupy Getin Holding S.A | 108 973 | 31 584 | 22 | 23 304 | - | 1 761 | 380 |
Spółki z Grupy LC Corp B.V. | 25 364 | 18 769 | 103 406 | 1 540 883 | 397 | 5 598 | - |
Pozostałe spółki | - | - | - | 5 556 | 4 | 2 | 212 |
Członkowie Zarządu i Rady Nadzorczej Getin Noble Banku S.A. | 862 | - | 15 | 8 755 | - | 4 | 1 479 |
01.01.2020- 31.12.2020 | Przychody z tyt. odsetek i prowizji | Koszty z tyt. odsetek i prowizji | Pozostałe zakupy | Pozostała sprzedaż | Przychody z tyt. dywidend |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
Jednostki stowarzyszone | 7 268 | 3 675 | 262 | 868 | - |
Podmioty powiązane przez podmiot dominujący | 202 394 | 90 153 | 7 443 | 3 099 | - |
Spółki z Grupy Getin Leasing S.A. | 196 600 | 11 655 | 6 086 | 1 203 | - |
Spółki z Grupy Idea Bank S.A.* | 186 | 116 | 1 | 758 | - |
Spółki z Grupy Getin Holding S.A. | 1 940 | 149 | 101 | 235 | - |
Spółki z Grupy LC Corp B.V. | 3 666 | 78 205 | 1 255 | 898 | - |
Pozostałe spółki | 2 | 28 | - | 5 | - |
Członkowie Zarządu i Rady Nadzorczej Getin Noble Banku S.A. | 8 | 37 | - | 426 | - |
Prowizje rozliczane wg efektywnej stopy procentowej są zaprezentowane w kwotach wynikających z faktur wystawionych w danym okresie
* W związku z przymusową restrukturyzacją przedstawiono kwoty dotyczące okresu od 1 stycznia do 30 grudnia 2020 roku
01.01.2019- 31.12.2019 | Przychody z tyt. odsetek i prowizji | Koszty z tyt. odsetek i prowizji | Pozostałe zakupy | Pozostała sprzedaż | Przychody z tyt. dywidend |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
Jednostki stowarzyszone | 13 407 | 4 460 | 498 | 1 134 | - |
Podmioty powiązane przez podmiot dominujący | 266 998 | 106 536 | 7 154 | 4 244 | - |
Spółki z Grupy Getin Leasing S.A. | 218 991 | 19 390 | 3 523 | 1 247 | - |
Spółki z Grupy Idea Bank S.A. | 572 | 1 068 | 763 | 1 565 | - |
Spółki z Grupy Getin Holding S.A. | 5 653 | 343 | 117 | 275 | - |
Spółki z Grupy LC Corp B.V. | 41 774 | 85 626 | 168 | 1 153 | - |
Pozostałe spółki | 8 | 109 | 2 583 | 4 | - |
Członkowie Zarządu i Rady Nadzorczej Getin Noble Banku S.A. | 1 | 108 | - | 848 | - |
Prowizje rozliczane wg efektywnej stopy procentowej są zaprezentowane w kwotach wynikających z faktur wystawionych w danym okresie
W ramach współpracy ze spółkami z Grupy Idea Getin Leasing (dalej „IGL”) Bank dokonuje wykupu wierzytelności leasingowych dotyczących finansowania zakupu przedmiotów leasingu przez leasingobiorców w spółkach z Grupy IGL.
Według stanu na koniec 2020 roku wartość bilansowa zaangażowania Banku z tego tytułu wynosiła 4,5 mld zł.
W dniu 18 czerwca 2020 roku Bank zawarł umowę z Open Finance S.A. o kredyt obrotowy w wysokości 13,5 mln zł na okres do dnia 31 grudnia 2027 roku.
01.01.2020-31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019-31.12.2019 tys. zł | |
Zarząd Banku | 17 850 | 14 908 |
Krótkoterminowe świadczenia pracownicze | 14 240 | 14 908 |
Świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy | 3 610 | - |
Rady Nadzorcza Banku | 1 855 | 3 254 |
Krótkoterminowe świadczenia pracownicze | 1 855 | 3 254 |
Razem wynagrodzenia członków Zarządu i Rady Nadzorczej Banku | 19 705 | 18 162 |
Na krótkoterminowe świadczenia pracownicze składają się wynagrodzenia podstawowe, premie (w tym rezerwy) i inne świadczenia, w tym rezerwy na świadczenia, stanowiące koszty wynagrodzeń w danym roku, których rozliczenie w całości nastąpi w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego, a także kwoty z tytułu zmiennych składników wynagrodzeń wynikające z opisanej poniżej polityki wynagradzania kadry kierowniczej Banku, których wypłata w formie gotówkowej nastąpi w roku kolejnym.
Płatności w formie akcji obejmują wycenę przyznanych praw do akcji oraz kwoty z tytułu odroczonego składnika wynagrodzeń przyznawanego w formie instrumentu finansowego, tj. akcji fantomowych, zgodnie z zasadami opisanymi poniżej. Wykazane kwoty zawierają narzuty na wynagrodzenia z tytułu ubezpieczeń społecznych itp.
Wynagrodzenie zmienne członków Zarządu Getin Noble Banku S.A. jest rozliczane w sposób przejrzysty, zapewniający efektywną realizację Polityki Zmiennych Składników Wynagrodzeń. Podstawą do określenia wysokości wynagrodzenia zmiennego jest ocena efektów pracy członków Zarządu, która odbywa się za co najmniej trzy lata tak, aby wysokość wynagrodzenia zmiennego uwzględniała cykl koniunkturalny Banku i ryzyko związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Wyniki Banku przyjmowane jako podstawa ustalenia zmiennych składników wynagrodzenia, powinny uwzględniać koszt ryzyka Banku, koszt kapitału i ryzyka płynności w perspektywie długoterminowej. Do oceny efektów pracy stosuje się kryteria finansowe i niefinansowe, określane w postaci celów rocznych o charakterze ilościowym i jakościowym, względnym i bezwzględnym – wyznaczanych każdemu z członków Zarządu Banku.
Wysokość przyznanego i wypłaconego wynagrodzenia zmiennego uwzględniać ma kondycję finansową Banku i odpowiedni poziom kosztu ryzyka Banku, kosztu kapitału i ryzyka płynności w perspektywie długoterminowej i może podlegać korektom z tego tytułu. Dodatkowo wynagrodzenie zmienne członków Zarządu ma charakter warunkowy. Warunkowane jest m.in.: brakiem istotnego pogorszenia sytuacji Banku w wyniku działań leżących w obszarze obowiązków danego menedżera, przekroczenia wskaźników dotyczących kosztów ryzyka, kapitału, płynności, które naraziło Bank na istotne straty.
Wynagrodzenie zmienne członków Zarządu nie może przekroczyć 100% łącznego rocznego wynagrodzenia stałego otrzymywanego w Banku i w spółkach zależnych oraz nie może przekroczyć 3,5 % rocznego zysku netto Banku.
Przyznanie i wypłata 60% lub 40% w przypadku, gdy kwota wynagrodzenia zmiennego przekroczy kwotę 2 000 000 zł następuje po zakończeniu okresu rozliczeniowego i po ogłoszeniu wyników finansowych, a wypłata odpowiednio 40% lub 60% wynagrodzenia zmiennego podlega odroczeniu na pięć lat, płatnego w równych ratach.
Wynagrodzenie zmienne przyznane i wypłacane w roku następującym po okresie rozliczeniowym i odroczone, jest podzielone w równych częściach na gotówkę i instrumenty finansowe.
Wynagrodzenie zmienne płatne w formie instrumentów finansowych realizowane jest w postaci akcji Getin Noble Banku S.A. tj. w postaci wypłaty gotówkowej, której wysokość uzależniona jest od ceny akcji Banku.
Bank nie przewiduje przyznania/wypłaty wynagrodzenia zmiennego za 2020 rok osobom zajmującym stanowiska kierownicze, które mają istotny wpływ na profil ryzyka Banku. Wynika to z niespełnienia przez Bank wymogów kapitałowych, o których mowa w art. 55 ust. 4 ustawy o nadzorze makroostrościowym jak również brakiem wypracowanego zysku za rok obrotowy.
Poniższa tabela przedstawia wynagrodzenie wypłacone lub należne Grant Thornton Polska Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa za rok zakończony dnia 31 grudnia 2020 roku oraz Ernst & Young Audyt Polska spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2019 roku w podziale na rodzaje usług w wartościach netto:
01.01.2020-31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019-31.12.2019 tys. zł | |
Obowiązkowe badanie rocznego sprawozdania finansowego | 1 124 | 3 329 |
Inne usługi poświadczające, w tym przegląd sprawozdania finansowego | 681 | 1 367 |
Pozostałe usługi | - | 35 |
Razem wynagrodzenie biegłego rewidenta | 1 805 | 4 731 |
Zatrudnienie w Grupie na dzień 31 grudnia 2020 roku i 31 grudnia 2019 roku kształtowało się następująco:
31.12.2020 | 31.12.2019 | |
Liczba zatrudnionych w osobach | 3 849 | 4 701 |
Liczba zatrudnionych w etatach | 3 809,5 | 4 647,4 |
W I kwartale 2021 roku Bank wykupił w terminie zapadalności obligacje o łącznej wartości 180 mln zł.
W dniu 29 stycznia 2021 roku Bankowi jako współpozwanemu (rzekomemu dłużnikowi solidarnemu) został doręczony pozew wniesiony do Sądu Okręgowego w Warszawie w sprawie zapłaty z tytułu różnicy w wysokości tzw. opłaty interchange w łącznej wysokości 33 mln zł, uiszczanej na rzecz agenta rozliczeniowego powoda w latach 2010-2014. Na dzień publikacji niniejszego sprawozdania finansowego Bank jest w trakcie sporządzania odpowiedzi na pozew.
W styczniu br. Bank dokonał sprzedaży pakietów wierzytelności dotyczących kredytów hipotecznych, na które składały się kredyty z utratą wartości o łącznej kwocie zadłużenia 0,3 mld zł.
Po dniu 31 grudnia 2020 roku nie wystąpiły inne zdarzenia nieujęte w niniejszym sprawozdaniu, a mogące w znaczący sposób wpłynąć na przyszłe wyniki finansowe Grupy Kapitałowej Getin Noble Bank S.A
Grupa Kapitałowa Getin Noble Bank S.A. jest narażona przede wszystkim na charakterystyczne dla działalności banków uniwersalnych rodzaje ryzyka. Stąd też kluczowe znaczenie w działaniu Grupy ma zarządzanie ryzykiem kredytowym, utraty płynności, rynkowym oraz operacyjnym. Coraz większego znaczenia nabiera również zarządzanie ryzykiem braku zgodności.
Celem zarządzania ryzykiem jest w stabilizacja wyniku finansowego Grupy w długim okresie, a w krótkiej perspektywie utrzymanie zakładanych wielkości parametrów jakości aktywów oraz pożądanej struktury bilansu i pozycji pozabilansowych, a także jakości procesów operacyjnych, w celu uzyskania założonej relacji dochodu do ponoszonego ryzyka.
Zgodnie ze zobowiązaniami kodeksowymi, wymaganiami nadzorczymi oraz dobrą praktyką rynkową, za zarządzanie ryzykiem na poziomie strategicznym odpowiedzialny jest Zarząd Banku. Założenia w tym zakresie są zawarte w „Strategii i polityce zarządzania ryzykiem ekspozycji kredytowych Getin Noble Bank S.A.”. Na poziomie operacyjnym do zarządzania ryzykiem powołane zostały komitety odpowiedzialne za rekomendacje i decyzje oraz monitorowanie poszczególnych rodzajów ryzyka. Są to:
- Komitet Kredytowy,
- Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami,
- Komitet Ryzyka Operacyjnego, Jakości i Procesów.
Poza wspomnianymi wcześniej zadaniami związanymi z monitorowaniem poziomu ryzyka, komitety podejmują decyzje wytyczające na bieżąco zmiany polityk zarządzania ryzykiem, wewnętrzne limity ekspozycji na poszczególne rodzaje ryzyka. Zadania te są realizowane w ramach przyjętych przez Zarząd Banku strategii, z uwzględnieniem wymagań regulacyjnych, w tym limitów nadzorczych.
Nadzór właścicielski w zakresie polityki zarządzania ryzykiem sprawuje Rada Nadzorcza Banku.
Poszczególne spółki Grupy w zakresie zarządzania ryzykami rynkowymi uwzględniają regulacje rynków, na których działają oraz wymogi odpowiednich instytucji nadzorczych, szczególnie Komisji Nadzoru Finansowego. Nadzór właścicielski dotyczący polityki zarządzania ryzykiem finansowym sprawują rady nadzorcze powołane w spółkach Grupy.
Ryzyko kredytowe wynika z potencjalnego niewywiązania się bądź nieterminowego wykonania przez klienta zobowiązań finansowych wynikających z zawartych transakcji, w szczególności kredytowych oraz pozostałych instrumentów finansowych.
Zarządzanie ryzykiem kredytowym w Getin Noble Banku S.A. ma na celu zbudowanie i utrzymanie portfeli kredytowych o oczekiwanym przez Bank poziomie ryzyka wyrażonym uśrednionymi dla poszczególnych portfeli kosztami ryzyka, rozumianymi jako relacja tworzonych w danym okresie odpisów z tytułu oczekiwanych strat do średniego salda ekspozycji kredytowych. W tym celu Bank zarządza ryzykiem kredytowym na wszystkich etapach życia transakcji kredytowych, tj.:
- akwizycji klientów i udzielania kredytów,
- monitorowania zaangażowań kredytowych oraz sytuacji finansowej klientów,
- monitorowania parametrów ryzyka poszczególnych portfeli kredytowych,
- restrukturyzacji i windykacji zaangażowań kredytowych.
Narzędziami do zarządzania ryzykiem w tym zakresie są polityki kredytowe, w tym o charakterze branżowym, reguły akceptacyjne, modele scoringowe i ratingowe wykorzystywane w procesie decyzyjnym do selekcji transakcji i oceny zdolności kredytowej, organizacja procesu kredytowego, w tym zasady i kompetencje decyzyjne zawarte w procedurach operacyjnych.
W 2020 roku w Pionie Zarządzania Ryzykiem wdrożono kolejne zmiany organizacyjne. W ramach nowo utworzonej jednostki tj. Departamencie Zarządzania Ryzykiem Kredytowym i Modeli Ryzyka - scentralizowano obszar polityki kredytowej Banku, modeli ryzyka, procesów i regulacji kredytowych dla produktów detalicznych i niedetalicznych. Rozdzielono funkcje regulacyjne obszaru ryzyka kredytowego od zadań związanych z wydawaniem decyzji kredytowych. Zadania dotyczące zarządzania ryzykiem operacyjnym przeniesiono z Departamentu Ryzyka Finansowego do jednostki przeciwdziałającej nadużyciom w procesach kredytowych i transakcyjnych. Wdrożone w 2020 roku zmiany organizacyjne pozwoliły na dalsze zwiększenie efektywności funkcjonowania poszczególnych jednostek w Pionie Zarządzania Ryzykiem, w procesie wspierania realizacji celów strategicznych Banku.
W 2020 roku Bank na bieżąco dostosowywał zasady polityki kredytowej do materializacji poziomów ryzyka kredytowego wynikających z wprowadzanych wcześniej zmian, poprawy procesu oceny wiarygodności kredytowej klientów czy zachodzących zmian makroekonomicznych (m.in. postępujące obniżanie stóp procentowych skutkujące koniecznością zapewnienia rentowności udzielanych kredytów czy sytuacji spowodowanej epidemią COVID-19). W ramach wprowadzanych zmian, w obszarze detalicznym zaktualizowano obowiązujący w Banku ‘apetyt na ryzyko’ dostosowując go do przyjętych założeń planu finansowego. Istotnie zaostrzono parametry polityki ryzyka w stosunku do najbardziej ryzykownych segmentów poprzez m.in. znaczące zaostrzenie punktów odcięć w funkcjonujących modelach scoringowych. Wdrożono nową segmentację ryzyka na etapie wniosku kredytowego, która różnicuje maksymalne kwoty limitów dla klientów a także służy jako narzędzie ‘risk based pricing’. W celu ograniczenia ryzyka przekredytowania klientów wdrożono maksymalny dostępny limit na produkty niezabezpieczone w sektorze bankowym.
W obszarze ryzyka korporacyjnego, wprowadzono zmiany w procesie wykupu wierzytelności leasingowych, kontynuowano prace w zakresie oceny i monitorowania ryzyka poszczególnych portfeli kredytowych. Wzmocniono zabezpieczenia portfela wykupionych przez Bank wierzytelności leasingowych i wierzytelności z tytułu pożyczki. Wdrożono nową metodykę oceny ryzyka spółek leasingowych, służącą ocenie kontrahenta prowadzącego działalność leasingową, z którym Bank współpracuje w procesie wykupu wierzytelności. Wdrożono także nową metodykę ratingową do oceny ryzyka klientów prowadzących działalność deweloperską, sporządzających sprawozdania finansowe zgodnie z ustawą o rachunkowości.
W spółkach zależnych Grupy ryzyko kredytowe nie zostało zidentyfikowane jako istotne, bądź jest na bardzo niskim poziomie, w związku z profilem działalności spółek - spółki te nie prowadzą działalności kredytowej, a jedynie uczestniczą w procesie pozyskiwania klientów i sprzedaży produktów kredytowych Banku.
Do podstawowych uczestników systemu zarządzania ryzykiem kredytowym Banku należą:
Rada Nadzorcza Banku
Rolą Rady Nadzorczej jest akceptacja strategii zarządzania ryzykiem kredytowym oraz polityki kredytowej, okresowa ocena realizacji przez Zarząd założeń strategii i polityki kredytowej, nadzór nad kontrolą systemu zarządzania ryzykiem kredytowym oraz ocena jej adekwatności i skuteczności.
Zarząd Banku
Zarząd Banku odpowiada za opracowanie, wprowadzenie i aktualizację strategii oraz procedur w zakresie systemu zarządzania ryzykiem kredytowym oraz polityki kredytowej, okresowe raportowanie do Rady Nadzorczej o realizacji polityki kredytowej oraz funkcjonowaniu systemu zarządzania ryzykiem kredytowym, utrzymywanie komunikacji z instytucją nadzoru i raportowanie do niej oraz udostępnianie jej wszelkich wymaganych aktami prawnymi informacji w zakresie ryzyka kredytowego. Zarząd Banku jest również odpowiedzialny za rozwój systemu zarządzania ryzykiem kredytowym oraz sprawowanie nadzoru nad zarządzaniem ryzykiem kredytowym we wszystkich obszarach działalności Banku. Na mocy decyzji Zarządu w Banku funkcjonuje Komitet Kredytowy Banku. Zarząd Banku podejmuje decyzje kredytowe odnośnie zaangażowań zgodnie z przyjętymi (wyrażonymi kwotą zaangażowania) poziomami decyzyjnymi.
Komitet Kredytowy Banku
W Banku funkcjonuje Komitet Kredytowy Banku, którego rolą jest wsparcie działalności Zarządu poprzez realizację funkcji opiniodawczo-doradczych w procesie podejmowania decyzji kredytowych oraz samodzielne podejmowanie decyzji w ramach przyznanych uprawnień. Jest odpowiedzialny również za rekomendowanie Zarządowi Banku systemowych rozwiązań w zakresie ustalania wewnętrznych limitów zaangażowania wobec emitentów papierów wartościowych oraz innych banków. Komitet Kredytowy Banku podejmuje większość decyzji kredytowych oraz przyjmuje rekomendacje w odniesieniu do zaangażowań kredytowych zarezerwowanych przez swoja wielkość do decyzji Zarządu Banku.
Komórka audytu wewnętrznego
Do zadań komórki audytu wewnętrznego należy kontrola i ocena jakości systemu zarządzania ryzykiem kredytowym oraz okresowy przegląd procesu zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku. Celem funkcjonowania komórki audytu wewnętrznego jest identyfikacja nieprawidłowości w wykonywaniu przez uczestników systemu zarządzania ryzykiem kredytowym przydzielonych im funkcji i zadań.
Działalność kredytowa Banku realizowana jest w sześciu obszarach:
- kredytowanie hipoteczne (Bank nie prowadzi sprzedaży kredytów hipotecznych od października 2014 roku)
- kredytowanie niezabezpieczone osób fizycznych – kredyty gotówkowe, karty kredytowe, limity w rachunkach bieżących etc. (kredyty detaliczne)
- private banking,
- finansowanie zakupu samochodów,
- obsługa małych i średnich przedsiębiorstw oraz jednostek budżetowych,
- finansowanie deweloperów mieszkaniowych i komercyjnych nieruchomości przychodowych.
Strategia kredytowa dla wszystkich obszarów zawarta jest w dokumentach, przede wszystkim w „Strategii i polityce zarządzania ryzykiem ekspozycji kredytowych Getin Noble Bank S.A.”, w których określono zasady, wskazówki, wytyczne i zalecenia dotyczące zagadnień związanych z działalnością kredytową.
Polityka ryzyka kredytowego podlega przeglądom i dostosowaniu zarówno do uregulowań zewnętrznych (zmiany w otoczeniu prawnym i regulacyjnym), jak i do czynników makroekonomicznych, mogących mieć, w ocenie Banku, wpływ na wzrost ryzyka kredytowego.
Zarządzanie ryzykiem kredytowym w Banku realizowane jest na podstawie wewnętrznych procedur dotyczących identyfikacji, pomiaru, monitorowania i kontroli ryzyka. Stosowane modele identyfikacji i pomiaru ryzyka kredytowego są dostosowane do profilu, skali i złożoności podejmowanego ryzyka, niemniej Bank intensywnie wdraża zmiany w zakresie stosowanych modeli identyfikacji i pomiaru ryzyka, konsekwentnie wdrażając podejście oparte na szacowaniu straty oczekiwanej (EL).
W ramach wymienionych obszarów biznesowych funkcjonują procedury dla poszczególnych produktów kredytowych. W celu zapewnienia obiektywności oceny ryzyka kredytowego, w strukturach obszarów handlowych oddzielono proces sprzedaży (pozyskiwania klientów) od procesu oceny i akceptacji ryzyka kredytowego klientów. Za ocenę i akceptację poszczególnych wniosków kredytowych oraz przygotowanie rekomendacji dla ciał decyzyjnych wyższego szczebla odpowiadają wyspecjalizowani do tego zadania pracownicy pionu zarządzania ryzykiem.
Tryb podejmowania decyzji kredytowych zatwierdzany jest przez Zarząd Banku. Kompetencje kredytowe nadawane są pracownikom Banku w sposób indywidualny, w zależności od ich umiejętności, doświadczenia i pełnionych funkcji. Decyzje kredytowe powyżej uprawnień przyznanych indywidualnie pracownikom są podejmowane przez Komitety Kredytowe, funkcjonujące w centrach akceptacyjnych. W Centrali Banku funkcjonuje Komitet Kredytowy Banku, który podejmuje decyzje powyżej uprawnień przyznanych centrom akceptacyjnym. Decyzje kredytowe na najwyższym szczeblu uprawnień podejmuje Zarząd Banku. Zmiany obowiązującego trybu decyzyjnego akceptowane są przez Zarząd Banku.
Zgodnie z utrwalaniem modelu banku relacyjnego stopniowym dalszym zmianom będą ulegać metody stosowane w zakresie akceptacji kredytów zmierzając do konsekwentnych modeli opartych na zarządzaniu profilem kredytowym klienta w miejsce podejścia produktowego.
Bank monitoruje i ocenia jakość portfela kredytowego na podstawie wewnętrznej procedury, która obejmuje monitorowanie portfela zarówno przez wyodrębnione komórki w obszarach handlowych, jak również przez komórki pionu zarządzania ryzykiem. Wyniki przeprowadzonych przez wymienione obszary analiz przedstawiane są w okresowych raportach (miesięcznych, kwartalnych i półrocznych). Wnioski z tych analiz wykorzystywane są do bieżącego zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku.
Stosowany system monitorowania ryzyka obejmuje monitoring ryzyka indywidualnego (związanego z danym klientem) oraz całościowy monitoring poszczególnych portfeli kredytowych Banku.
W ramach monitoringu ryzyka indywidualnego okresowej ocenie podlega sytuacja ekonomiczno-finansowa kredytobiorcy, terminowość regulowania zobowiązań wobec Banku oraz stan i wartość przyjętych zabezpieczeń prawnych. Zarówno zakres, jak i częstotliwość dokonywanych przeglądów zgodny jest z wymogami regulacji zewnętrznych i zależy w szczególności od rodzaju kredytowanego podmiotu, kwoty zaangażowania kredytowego oraz formy przyjętych zabezpieczeń.
W ramach całościowego monitoringu portfela kredytowego komórki obszaru ryzyka kredytowego przeprowadzają szereg analiz i działań, między innymi:
- monitorują jakość portfela kredytowego Banku, w tym duże zaangażowania,
- prowadzą okresową ocenę ryzyka koncentracji zaangażowań, w tym m. in.: ryzyka branżowego (wyznaczają maksymalne limity zaangażowania w poszczególne branże gospodarki), ryzyka koncentracji zaangażowań wobec pojedynczych podmiotów oraz grup podmiotów powiązanych (monitorują tzw. duże zaangażowania),
- oceniają sytuację finansową banków kontrahentów, wyznaczają maksymalne limity zaangażowania wobec poszczególnych banków,
- przeprowadzają testy warunków skrajnych dla wybranych grup produktowych,
- przekazują dla Zarządu Banku i Rady Nadzorczej informację zarządczą w formie raportów okresowych.
Bank dąży do ograniczania koncentracji ekspozycji wobec pojedynczych klientów lub grup powiązanych klientów. Zarząd Banku ustalił graniczną wielkość dużej ekspozycji na poziomie bardziej restrykcyjnym niż wynika z uregulowań Rozporządzenia CRR, tj. 5% uznanego kapitału Banku, przy czym suma wszystkich dużych ekspozycji nie może być wyższa niż 400% uznanego kapitału Banku. Na dzień 31 grudnia 2020 roku (poza ekspozycją wobec Narodowego Banku Polskiego i rządów, w tym Skarbu Państwa) tylko ekspozycja wobec grupy podmiotów powiązanych z Bankiem przez podmiot dominujący przekracza 10% uznanego kapitału Banku.
Bank systematycznie analizuje wpływ zmian kursów walut oraz stóp procentowych na ponoszone ryzyko kredytowe w kredytach na zakup pojazdów, hipotecznych i detalicznych. Badany jest wpływ ryzyka kursowego na jakość portfela ekspozycji kredytowych walutowych lub indeksowanych, a w przypadku ekspozycji zabezpieczonych hipotecznie, Bank analizuje również wpływ zmian kursów na poziom zabezpieczenia ekspozycji.
Bank przeprowadza testy warunków skrajnych z tytułu ryzyka kredytowego dla grup ekspozycji zabezpieczonych hipotecznie, dla ekspozycji zabezpieczonych na pojazdach oraz niezabezpieczonych ekspozycji detalicznych co najmniej raz w roku.
W zakresie przeprowadzanych analiz i symulacji w procedurze stres-test Bank uwzględnia scenariusze przyjmujące materializację ryzyka wzrostu kursu obcej waluty, ryzyka wzrostu stóp procentowych, ryzyka obniżenia wartości nieruchomości stanowiących zabezpieczenie udzielonych kredytów oraz wzrostu bezrobocia na rynku. W ramach scenariusza deprecjacji złotego przyjmuje się warianty wzrostu kursu waluty obcej o odpowiednio 10%, 30%, 50% lub maksymalny wzrost obserwowany w horyzoncie ostatnich 10 lat. W ramach scenariusza stopy procentowej przyjmowane są warianty z wzrostem o 1, 2, 4 i 6 p.p., a w przypadku wskaźnika stopy bezrobocia o wzrosty 2, 4 i 6 punktów procentowych. Dodatkowo uwzględniane są scenariusze z utratą wartości nieruchomości o 5%, 10% i 15% (dla ekspozycji zabezpieczonych hipotecznie) oraz opcjonalnie innej wyższej wartości określonej przez Bank. Rozpatrywane są zarówno niezależnie indywidualne scenariusze (np. tylko scenariusz deprecjacji złotego) jak i scenariusze łączone (np. wzrost stopy procentowej, bezrobocia i kursu walutowego) w wariancie konserwatywnym tj. przy założeniu braku korelacji pomiędzy ryzykami.
Obecnie Bank udziela kredytów detalicznych oraz hipotecznych wyłącznie w walucie polskiej. W przypadku kredytów dla podmiotów gospodarczych, przeznaczonych na finansowanie działalności, kredyty w walutach wymienialnych udzielane są wyłącznie klientom, którzy uzyskują przychody z działalności gospodarczej w danej walucie lub zabezpieczają się przed ryzykiem zmian kursowych. Kredyty walutowe, przede wszystkim występują również w przypadku finansowania nieruchomości przychodowych, co wynika ze specyfiki tego rynku, na którym walutą odniesienia jest wciąż EUR.
W celu ograniczenia ryzyka kredytowego Bank stosuje szeroką gamę zabezpieczeń prawnie dozwolonych, dobranych stosownie do charakterystyki produktu i obszaru działania. Szczegółowe zasady doboru, stosowania i ustanawiania zabezpieczeń zawarte są w regulacjach wewnętrznych i procedurach produktowych poszczególnych obszarów handlowych. Przyjęte zabezpieczenie powinno zapewnić zaspokojenie się Banku w przypadku niewywiązania się kredytobiorcy z umowy kredytowej. Przy wyborze zabezpieczeń Bank kieruje się rodzajem i wielkością kredytu, okresem kredytowania, statusem prawnym i kondycją finansową kredytobiorcy, jak również ryzykiem Banku i innymi zagrożeniami. Preferowane są zabezpieczenia w formach gwarantujących pełne i szybkie odzyskanie należności w drodze windykacji. Typowe rodzaje zabezpieczeń wymaganych przez Bank są następujące:
Dla kredytów hipotecznych podstawowym zabezpieczeniem jest hipoteka ustanowiona na nieruchomości z pierwszeństwem zaspokojenia, a także cesja praw z polisy ubezpieczeniowej na wypadek pożaru i innych zdarzeń losowych.
Przy udzielaniu kredytów na zakup pojazdu Bank wymaga zastawu rejestrowego na pojeździe, częściowego lub całkowitego przeniesienia prawa własności pojazdu, a także zabezpieczeń osobistych (weksel własny in blanco, gwarancja osoby trzeciej w formie weksla własnego lub poręczenia cywilnego) oraz zawarcia umów ubezpieczenia (m.in. na wypadek śmierci lub całkowitej niepełnosprawności kredytobiorcy oraz cesji praw polisy ubezpieczeniowej lub wskazanie Banku jako beneficjenta polisy).
Zabezpieczeniem kredytów konsumpcyjnych są: polisa ubezpieczeniowa oraz zabezpieczenia osobiste (np. gwarancja osoby trzeciej w formie weksla własnego lub poręczenia cywilnego).
Zabezpieczenia rzeczowe, takie jak: hipoteka ustanowiona na nieruchomości z pierwszeństwem zaspokojenia, zastaw rejestrowy (na majątku przedsiębiorstwa lub całkowite przeniesienie prawa własności do przedsiębiorstwa kredytobiorcy lub na majątku osobistym kredytobiorcy lub kierownictwa firmy) czy kaucja pieniężna lub zastaw na środkach pieniężnych na rachunku powierniczym, są jednymi ze stosowanych zabezpieczeń kredytów korporacyjnych. Bank akceptuje również zabezpieczenia osobiste (gwarancja osoby trzeciej w formie weksla własnego lub poręczenia cywilnego, weksel własny in blanco) i cesja wierzytelności.
W 2020 roku Bank wprowadził dla swoich Klientów w zakresie:
- kredytów hipotecznych, samochodowych i gotówkowych, pakiet rozwiązań zawieszających płatności rat kapitałowych oraz kapitałowo – odsetkowych na okres 3 do 6 miesięcy. Propozycja skierowana została zarówno do Klientów indywidualnych jak i firm. Bank nie pobiera opłat za aneks oraz za sporządzenie nowego harmonogramu spłat związanego z prolongatą lub karencją udzieloną w ramach tego pakietu ułatwień, a także wdrożył rozwiązania zapewniające obsługę wniosków bez konieczności wizyty w oddziale.
- kredytów obrotowych odnawialnych możliwość wydłużenia okresu kredytowania do 6 miesięcy. Propozycja skierowana została do Klientów, których termin spłaty przypada w okresie najbliższych 3 miesięcy licząc od dnia złożenia wniosku o wydłużenie okresu kredytowania.
- kredytów firmowych spłacanych w ratach możliwość zawieszenia spłaty rat kapitałowych lub rat kapitałowo-odsetkowych kredytów spłacanych w ratach na okres do 6 miesięcy z automatycznym wydłużeniem o ten sam okres terminu spłaty kredytu. Na koniec okresu prolongaty Bank może na wniosek Klienta dokonać kapitalizacji naliczonych w tym czasie odsetek. Powiększą one kapitał pozostały do spłaty, a ich płatność zostanie rozłożona na kolejne raty.
Powyższe rozwiązania mają charakter moratorium pozaustawowego w rozumieniu wytycznych Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego w sprawie ustawowych i pozaustawowych moratoriów na spłaty kredytów, które banki stosują w związku z kryzysem wywołanym COVID-19.
Od dnia 23 czerwca 2020 roku w oparciu o wprowadzone przepisy ustawowe wynikające z tzw. Tarczy antykryzysowej 4.0 Grupa udostępniła klientom, którzy stracili pracę lub inne główne źródło dochodu po dniu 13 marca 2020 roku możliwość skorzystania z zawieszenia umowy kredytowej na okres do 3 miesięcy, bez naliczania w tym czasie odsetek za korzystanie z kapitału (moratorium ustawowe).
Ilość i wartość ekspozycji kredytowych objętych aneksami komercyjnymi oraz ustawowymi przedstawiają poniższe tabele:
31.12.2020 | Liczba klientów | Wartość brutto tys. zł | Skumulowana utrata wartości tys. zł | Wartość netto /wartość godziwa tys. zł | W tym wygasłe - wartość brutto tys. zł | W tym wygasłe - skumulowana utrata wartości tys. zł |
Moratoria pozaustawowe, w tym: | 37 380 | 6 553 803 | (469 927) | 6 083 876 | 5 500 234 | (438 275) |
kredyty korporacyjne | 806 236 | (7 929) | 798 307 | 17 118 | (2 757) | |
kredyty samochodowe | 90 408 | (5 031) | 85 377 | 82 921 | (4 808) | |
kredyty hipoteczne | 4 434 569 | (284 859) | 4 149 710 | 4 225 447 | (262 526) | |
kredyty detaliczne | 1 222 590 | (172 108) | 1 050 482 | 1 174 748 | (168 184) | |
Moratoria ustawowe, w tym: | 471 | 99 658 | (9 869) | 89 789 | 21 499 | (1 183) |
kredyty samochodowe | 356 | (15) | 341 | 21 | (4) | |
kredyty hipoteczne | 81 436 | (7 168) | 74 268 | 18 238 | (712) | |
kredyty detaliczne | 17 866 | (2 686) | 15 180 | 3 240 | (467) | |
Gwarancje rządowe BGK | 4 | - | - | 34 772 | - | - |
Razem | 37 855 | 6 653 461 | (479 796) | 6 208 437 | 5 521 733 | (439 458) |
Wartość brutto 31.12.2020 | Ogółem tys.zł | W tym moratoria ustawowe tys.zł | W tym moratoria wygasłe tys.zł |
gospodarstwa domowe, w tym: | 6 255 350 | 99 658 | 5 407 779 |
zabezpieczone nieruchomościami mieszkalnymi | 4 104 533 | 78 549 | 3 840 369 |
przedsiębiorstwa niefinansowe, w tym: | 363 671 | - | 111 553 |
małe i średnie przedsiębiorstwa | 363 553 | - | 111 553 |
zabezpieczone nieruchomościami komercyjnymi | 37 437 | - | 24 618 |
Kredyty i zaliczki objęte moratorium (przyznane) | 6 653 461 | 99 658 | 5 521 733 |
Obsługiwane 31.12.2020 | Wartość brutto ogółem tys.zł | W tym ekspozycje objęte działaniami restrukturyzacyjnymi tys.zł | W tym instrumenty, w przypadku których nastąpił znaczny wzrost ryzyka kredytowego od momentu ich początkowego ujęcia, lecz które nie są dotknięte utratą wartości ze względu na ryzyko kredytowe (koszyk 2) tys.zł | Skumulowana utrata wartości tys.zł |
gospodarstwa domowe, w tym: | 669 002 | 62 958 | 222 358 | (9 032) |
zabezpieczone nieruchomościami mieszkalnymi | 135 301 | 20 744 | 35 639 | (4 294) |
przedsiębiorstwa niefinansowe, w tym: | 237 072 | 13 721 | 87 204 | (2 210) |
małe i średnie przedsiębiorstwa | 237 012 | 13 721 | 87 204 | (2 210) |
zabezpieczone nieruchomościami komercyjnymi | 10 604 | - | 9 031 | (127) |
Kredyty i zaliczki objęte aktywnymi moratoriami ustawowymi i pozaustawowymi | 937 595 | 77 589 | 314 264 | (11 327) |
Nieobsługiwane 31.12.2020 | Wartość brutto ogółem tys.zł | w tym ekspozycje objęte działaniami restrukturyzacyjnymi tys.zł | w tym istnieje małe prawdopodobieństwo wywiązania się z zobowiązania, ale zobowiązanie nie jest przeterminowane albo jest przeterminowane < = 90 dni tys.zł | Skumulowana utrata wartości tys.zł | Wpływy do ekspozycji nieobsługiwanych tys.zł |
gospodarstwa domowe, w tym: | 178 569 | 170 785 | 39 655 | (28 869) | 125 846 |
zabezpieczone nieruchomościami mieszkalnymi | 128 863 | 128 497 | 22 904 | (23 271) | 86 789 |
przedsiębiorstwa niefinansowe, w tym: | 15 046 | 8 914 | 6 740 | (117) | 9 384 |
małe i średnie przedsiębiorstwa | 14 989 | 8 914 | 6 736 | (116) | 9 326 |
zabezpieczone nieruchomościami komercyjnymi | 2 216 | 2 216 | - | - | 131 |
Kredyty i zaliczki objęte aktywnymi moratoriami ustawowymi i pozaustawowymi | 194 133 | 180 122 | 46 686 | (29 011) | 135 597 |
Celem działalności restrukturyzacyjnej Banku jest maksymalizacja efektywności zarządzania wierzytelnościami trudnymi tj. uzyskanie najwyższych odzysków przy jednoczesnym ograniczeniu ponoszonych kosztów, związanych z odzyskaniem wierzytelności, obciążających docelowo dłużnika.
Działalność restrukturyzacyjna polega na zmianie warunków spłaty zobowiązania, które są indywidualnie ustalane wobec każdego kontraktu. Ekspozycje restrukturyzowane to ekspozycje, którym przyznano udogodnienia w formie ugody z dłużnikiem, który doświadcza lub wkrótce zacznie doświadczać trudności z wywiązaniem się ze swoich zobowiązań finansowych.
Restrukturyzacja ekspozycji kredytowej to renegocjacja lub zmiana warunków umowy kredytu, należności lub inwestycji utrzymanej do terminu wymagalności, wynikająca z trudności finansowych dłużnika lub emitenta.
Restrukturyzacja ekspozycji kredytowej obejmuje działania takie jak:
- kapitalizacja wymagalnych wierzytelności oraz ustalenie nowego harmonogramu spłaty rat,
- prolongata terminów spłat wierzytelności zarówno w odniesieniu do należności głównej, jak i odsetek (karencja w zakresie kapitału i/lub odsetek),
- odstąpienie od naliczania odsetek w określonym czasie od całości lub części wierzytelności,
- rozłożenie (wydłużenie) w czasie spłat kapitału i odsetek odmiennie w stosunku do obowiązującego harmonogramu spłaty (indywidualny harmonogram spłat),
- okresowe kumulowanie odsetek,
- zmiana warunków finansowych transakcji (w tym w szczególności zmiana wysokości oprocentowania, wydłużenie okresu kredytowania),
- umorzenie części należności głównej niespłaconej wierzytelności,
- umorzenie/ odstąpienie od dochodzenia części lub całości niespłaconych odsetek, należnych do dnia podpisania ugody,
- rezygnacja z naliczania i pobrania części lub całości należnych odsetek od wierzytelności, począwszy od dnia podpisania porozumienia (umowy), jeśli spłata tej wierzytelności nastąpi w terminie określonym w umowie,
- zmiana kolejności zarachowania spłat przewidzianej umową (wpłaty w pierwszej kolejności na spłatę kapitału),
- udzielenie dłużnikowi w szczególnych przypadkach nowych produktów bankowych wspierających realizację programu restrukturyzacyjnego pod warunkiem udokumentowania zasadności ich udzielenia,
- zamiana części lub całości wierzytelności na akcje lub udziały w majątku dłużnika przejęcie majątku dłużnika w zamian za zwolnienie z części lub całości długu,
- zwolnienie/ sprzedaż zabezpieczenia,
- refinansowanie zadłużenia (oznaczające korzystanie z umów dłużnych w celu zapewnienia całkowitej lub częściowej spłaty innych umów dłużnych, z których dłużnik nie jest w stanie się wywiązać na dotychczasowych warunkach).
Bank renegocjuje umowy z dłużnikami, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji finansowej i nie są w stanie wywiązać się z pierwotnych warunków umowy kredytowej. Elementem procesu restrukturyzacji jest ocena możliwości wywiązania się przez dłużnika z warunków określanych aneksem restrukturyzacyjnym (spłaty zadłużenia w ustalonych terminach). Bank udzielając udogodnienia klientowi (restrukturyzacji) dokonuje stosownych zapisów w systemach, co umożliwia identyfikację portfela należności restrukturyzowanych. Ekspozycje restrukturyzowane objęte są procesem monitorowania. Wierzytelność po co najmniej rocznym okresie kwarantanny, w którym przez cały okres była regularnie obsługiwana, traci status ekspozycji w stanie restrukturyzacji i jest zaliczana do ekspozycji uzdrowionych/ terminowo regulowanych. Zaprzestanie terminowej obsługi w trakcie 12 miesięcy karencji powoduje przerwanie naliczania okresu karencji. Ponowne naliczanie rozpoczyna się w momencie powrotu do terminowej obsługi. Okres od zarejestrowania przesłanki do jej całkowitego ustania określa się jako okres uprawdopodobnienia się restrukturyzacji.
Na potrzeby kalkulacji odpisów aktualizujących wprowadzono definicję ekspozycji restrukturyzowanej jako ekspozycji, dla której nastąpiła restrukturyzacja i która znajduje się w okresie uprawdopodobnienia się restrukturyzacji. Ekspozycja jest traktowana jako restrukturyzowana do momentu uprawdopodobnienia się restrukturyzacji. W przypadku gdy ekspozycja nie jest obsługiwana w sposób terminowy, okres uprawdopodobnienia się restrukturyzacji ulega wydłużeniu. Każdorazowo, przeprowadzając proces restrukturyzacji, Bank przeprowadza test na utratę wartości w celu oszacowania czy nastąpiła istotna różnica między przepływami pieniężnymi generowanymi przez restrukturyzację a przepływami wynikającymi z pierwotnej umowy kredytowej
Ekspozycje, dla których została zaraportowana przesłanka Restrukturyzacja i znajdują się w okresie uprawdopodobnienia się restrukturyzacji są klasyfikowane do Koszyka 3 min. w przypadku, gdy nastąpiła istotna utrata przepływów pieniężnych w związku z przeprowadzoną restrukturyzacją lub ekspozycja miała zaraportowane przeterminowanie pow. 90 DPD lub jest to zdarzenie tzw. wielokrotnej restrukturyzacji. Pozostałe umowy restrukturyzowane w okresie uprawdopodobnienia się restrukturyzacji są klasyfikowane do Koszyka 2. Odpis naliczany jest dla tych umów zgodnie z przyjętymi dla danego koszyka algorytmami.
Poniżej przedstawiono dane liczbowe dotyczące ekspozycji restrukturyzowanych ujmowanych w kalkulacji odpisów aktualizujących:
Ekspozycje restrukturyzowane 31.12.2020 | Wartość brutto – Koszyk 1 i 2 | Wartość brutto – Koszyk 3 | Odpisy na kredyty i pożyczki – Koszyk 1 i 2 | Odpisy na kredyty i pożyczki – Koszyk 3 | Razem wartość netto |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
Kredyty i pożyczki: | |||||
oceniane indywidualnie | - | 786 926 | - | (384 143) | 402 783 |
oceniane grupowo | 560 682 | 1 821 456 | (59 209) | (990 103) | 1 332 826 |
Razem | 560 682 | 2 608 382 | (59 209) | (1 374 246) | 1 735 609 |
Ekspozycje restrukturyzowane 31.12.2019 | Wartość brutto – Koszyk 1 i 2 | Wartość brutto – Koszyk 3 | Odpisy na kredyty i pożyczki – Koszyk 1 i 2 | Odpisy na kredyty i pożyczki – Koszyk 3 | Razem wartość netto |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
Kredyty i pożyczki: | |||||
oceniane indywidualnie | - | 792 394 | - | (334 407) | 457 987 |
oceniane grupowo | 171 546 | 1 430 628 | (26 818) | (905 021) | 670 335 |
Razem | 171 546 | 2 223 022 | (26 818) | (1 239 428) | 1 128 322 |
Ekspozycje restrukturyzowane – struktura geograficzna | 31.12.2020 | 31.12.2019 | ||||
Wartość brutto | Odpisy | Razem wartość netto | Wartość brutto | Odpisy | Razem wartość netto | |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
Polska | 3 093 597 | (1 415 784) | 1 677 813 | 2 379 677 | (1 258 450) | 1 121 227 |
Irlandia | 9 048 | (6 112) | 2 936 | 4 415 | (2 701) | 1 714 |
Wielka Brytania | 56 439 | (9 194) | 47 245 | 6 155 | (4 520) | 1 635 |
Pozostałe kraje | 9 980 | (2 365) | 7 615 | 4 321 | (575) | 3 746 |
Razem | 3 169 064 | (1 433 455) | 1 735 609 | 2 394 568 | (1 266 246) | 1 128 322 |
Ekspozycje restrukturyzowane – struktura podmiotowa | 31.12.2020 | 31.12.2019 | ||||
Wartość brutto | Odpisy | Razem wartość netto | Wartość brutto | Odpisy | Razem wartość netto | |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
Kredyty i pożyczki udzielone: | ||||||
podmiotom finansowym innym niż banki | 123 270 | (13 037) | 110 233 | 217 922 | (10 572) | 207 350 |
podmiotom niefinansowym innym niż osoby fizyczne | 571 192 | (241 131) | 330 061 | 407 134 | (254 258) | 152 876 |
osobom fizycznym | 2 474 602 | (1 179 287) | 1 295 315 | 1 767 309 | (1 001 367) | 765 942 |
Jednostkom budżetowym | - | - | - | 2 203 | (49) | 2 154 |
Razem | 3 169 064 | (1 433 455) | 1 735 609 | 2 394 568 | (1 266 246) | 1 128 322 |
Ekspozycje restrukturyzowane – struktura rodzajowa | 31.12.2020 | 31.12.2019 | ||||
Wartość brutto | Odpisy | Razem wartość netto | Wartość brutto | Odpisy | Razem wartość netto | |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
kredyty korporacyjne | 516 457 | (142 110) | 374 347 | 418 462 | (134 698) | 283 764 |
kredyty samochodowe | 61 053 | (50 762) | 10 291 | 75 547 | (65 184) | 10 363 |
kredyty hipoteczne | 2 205 822 | (1 062 770) | 1 143 052 | 1 594 234 | (901 902) | 692 332 |
kredyty detaliczne | 385 732 | (177 813) | 207 919 | 306 325 | (164 462) | 141 863 |
Razem | 3 169 064 | (1 433 455) | 1 735 609 | 2 394 568 | (1 266 246) | 1 128 322 |
Ekspozycje restrukturyzowane – według okresów przeterminowania | 31.12.2020 | 31.12.2019 | ||||
Wartość brutto | Odpisy | Razem wartość netto | Wartość brutto | Odpisy | Razem wartość netto | |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
nieprzeterminowane i przeterminowane do 30 dni | 1 111 925 | (116 406) | 995 519 | 585 754 | (67 237) | 518 517 |
przeterminowane powyżej 30 dni do 90 dni | 243 502 | (66 477) | 177 025 | 131 567 | (22 666) | 108 901 |
przeterminowane powyżej 90 dni | 1 813 637 | (1 250 572) | 563 065 | 1 677 247 | (1 176 343) | 500 904 |
Razem | 3 169 064 | (1 433 455) | 1 735 609 | 2 394 568 | (1 266 246) | 1 128 322 |
Ekspozycje restrukturyzowane | 31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł |
Wartość zabezpieczeń | 1 194 137 | 817 400 |
Ekspozycje restrukturyzowane – zmiana stanu | 01.01.2020- 31.12.2020 tys. zł | 01.01.2019- 31.12.2019 tys. zł |
Stan netto na początek okresu | 1 128 322 | 1 149 320 |
Wartość ekspozycji ujętych w okresie | 1 224 251 | 564 049 |
Wartość ekspozycji wyłączonych w okresie | (428 154) | (524 618) |
Spłaty /inne zmiany | (21 602) | (67 530) |
Aktualizacja odpisów z tytułu utraty wartości | (167 208) | 7 101 |
Stan netto na koniec okresu | 1 735 609 | 1 128 322 |
Strukturę portfela kredytowego Grupy według rodzaju kredytów, segmentów geograficznych rynku i branż gospodarki prezentują poniższe tabele. Zaprezentowany udział procentowy w portfelu kredytowym liczony jest od wartości nominalnych.
Udział % w portfelu | 31.12.2020 | 31.12.2019 |
Kredyty dla osób fizycznych: | 76,97 | 75,38 |
samochodowe | 2,38 | 2,60 |
ratalne | 0,16 | 0,22 |
mieszkaniowe, budowlane, hipoteczne | 60,59 | 58,79 |
pozostałe | 13,84 | 13,77 |
Kredyty dla podmiotów gospodarczych | 23,03 | 24,62 |
Razem | 100,00 | 100,00 |
Kwota koncentracji wg branż - udział % w portfelu | 31.12.2020 | 31.12.2019 |
Rolnictwo i łowiectwo | 0,70 | 0,73 |
Górnictwo i kopalnictwo | 0,06 | 0,06 |
Działalność produkcyjna | 1,53 | 1,65 |
Zaopatrzenie w energię elektryczną i gaz | 0,02 | 0,03 |
Budownictwo | 4,28 | 4,12 |
Handel hurtowy i detaliczny | 3,19 | 3,46 |
Transport, gospodarka magazynowa i łączność | 2,81 | 2,73 |
Pośrednictwo finansowe | 0,95 | 1,55 |
Obsługa nieruchomości | 3,57 | 3,46 |
Administracja publiczna | 1,18 | 1,30 |
Pozostałe sekcje | 4,74 | 5,53 |
Osoby fizyczne | 76,97 | 75,38 |
Razem | 100,00 | 100,00 |
Kwota koncentracji wg segmentów geograficznych - udział % w portfelu | 31.12.2020 | 31.12.2019 |
Według podziału administracyjnego Polski: | ||
Dolnośląskie | 10,48 | 11,01 |
Kujawsko-Pomorskie | 3,98 | 4,09 |
Lubelskie | 3,13 | 3,03 |
Lubuskie | 2,50 | 2,43 |
Łódzkie | 5,21 | 5,16 |
Małopolskie | 6,93 | 6,87 |
Mazowieckie | 25,44 | 25,06 |
Opolskie | 1,71 | 1,68 |
Podkarpackie | 2,19 | 2,21 |
Podlaskie | 1,56 | 1,52 |
Pomorskie | 8,06 | 8,10 |
Śląskie | 10,28 | 10,37 |
Świętokrzyskie | 1,24 | 1,28 |
Warmińsko-Mazurskie | 3,30 | 3,25 |
Wielkopolskie | 8,27 | 8,22 |
Zachodniopomorskie | 4,94 | 4,77 |
Siedziba poza obszarem Polski | 0,78 | 0,95 |
Razem | 100,00 | 100,00 |
Poniżej przedstawiono maksymalne narażenie Grupy na ryzyko kredytowe bez uwzględnienia posiadanych zabezpieczeń ani innych elementów powodujących poprawę warunków kredytowania:
Maksymalne narażenie na ryzyko kredytowe | 31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł |
Aktywa finansowe: | ||
Kasa, środki w Banku Centralnym (z wyjątkiem gotówki) | 2 224 839 | 1 638 636 |
Należności od banków i instytucji finansowych | 1 348 942 | 1 608 664 |
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu | 9 474 | 6 549 |
Aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy | 110 228 | 123 850 |
Pochodne instrumenty finansowe | 79 875 | 124 509 |
Kredyty i pożyczki udzielone klientom | 34 110 926 | 37 126 889 |
wyceniane według zamortyzowanego kosztu | 33 988 125 | 36 985 466 |
wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy | 122 801 | 141 423 |
Pozostałe instrumenty finansowe, w tym: | 9 606 740 | 9 716 588 |
wyceniane do wartości godziwej przez inne całkowite dochody | 9 304 295 | 9 382 629 |
wyceniane według zamortyzowanego kosztu | 302 445 | 333 959 |
Pozostałe aktywa finansowe | 186 753 | 303 312 |
Razem aktywa finansowe | 47 677 777 | 50 648 997 |
Zobowiązania gwarancyjne | 84 116 | 92 523 |
Zobowiązania warunkowe | 1 872 971 | 1 860 409 |
Razem zobowiązania pozabilansowe | 1 957 087 | 1 952 932 |
Całkowite narażenie na ryzyko kredytowe | ||
Całkowite narażenie na ryzyko kredytowe | 49 634 864 | 52 601 929 |
Bank stosuje ochronę kredytową rzeczywistą i nierzeczywistą w odniesieniu do portfela bankowego; w odniesieniu do transakcji portfela handlowego nie stosuje technik CRM.
W zakresie ochrony rzeczywistej Bank stosuje metodę standardową technik ograniczania ryzyka kredytowego w postaci uproszczonej techniki ujmowania zabezpieczeń finansowych, najbardziej płynnych (kaucje i papiery wartościowe NBP oraz Skarbu Państwa).
W zakresie ochrony nierzeczywistej Bank stosuje gwarancje udzielane przez uznanych dostawców ochrony kredytowej, jak Instytucje i Bank Gospodarstwa Krajowego.
W związku ze stosowaniem ochrony kredytowej nierzeczywistej Bank analizuje ryzyko nadmiernej koncentracji wobec pojedynczego dostawcy ochrony kredytowej lub z tytułu zastosowania tego instrumentu ochrony.
Na potrzeby ograniczania ryzyka Bank uwzględnia zasady kompensowania umownego określone w Części Trzeciej Tytuł II Rozdział 6 Sekcja 7 Rozporządzenia CRR przy wyznaczaniu wartości ekspozycji z tytułu transakcji pochodnych zawartych z kontrahentami na podstawie umów ramowych. Bank bada czy spełnione zostały warunki określone w art. 296 ust. 2 Rozporządzenia CRR.
Kwota zabezpieczeń przyjęta przy wyliczaniu odpisów na indywidualnie znaczące kredyty na dzień 31 grudnia 2020 roku wyniosła 1,11 mld zł (1,13 mld zł na dzień 31 grudnia 2019 roku).
Wartość aktywów przejętych za długi w 2020 roku wyniosła 3,3 mln zł (7,5 mln zł w 2019 roku).
Poniżej przedstawiono informację o jakości kredytowej aktywów na dzień 31 grudnia 2020 roku i 31 grudnia 2019 roku.
Jakość kredytowa aktywów finansowych na dzień 31.12.2020 | Niezaległe – Koszyk 1 tys. zł | Zaległe – Koszyk 1 i 2 do 1 m-ca tys. zł | Zaległe – Koszyk 1 i 2 powyżej 1 m-ca do 2 m-cy tys. zł | Zaległe – Koszyk 1 i 2 powyżej 2 m-cy tys. zł | Zaległe – Koszyk 3 i POCI tys. zł | Odpisy tys. zł | Razem tys. zł |
Należności od banków i instytucji finansowych | 1 350 676 | - | - | - | 385 | (2 119) | 1 348 942 |
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu | 9 474 | - | - | - | - | - | 9 474 |
Aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy, w tym: | 102 228 | - | - | - | - | - | 110 228 |
udziały i akcje w innych jednostkach - nienotowane | 68 357 | - | - | - | - | - | 96 357 |
pozostałe instrumenty | 13 871 | - | - | - | - | - | 13 871 |
Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane według zamortyzowanego kosztu, w tym: | 29 590 585 | 1 314 499 | 207 468 | 77 146 | 7 739 994 | (4 941 567) | 33 988 125 |
kredyty korporacyjne | 6 114 743 | 802 438 | 68 477 | 18 823 | 1 096 337 | (507 155) | 7 593 663 |
kredyty samochodowe | 978 406 | 21 142 | 1 920 | 1 862 | 220 278 | (187 459) | 1 036 149 |
kredyty hipoteczne | 18 758 049 | 320 443 | 83 237 | 13 014 | 5 057 847 | (3 143 384) | 21 089 206 |
kredyty detaliczne | 3 739 387 | 170 476 | 53 834 | 43 447 | 1 365 532 | (1 103 569) | 4 269 107 |
Instrumenty finansowe wyceniane do wartości godziwej przez inne całkowite dochody, w tym: | 9 168 038 | - | - | - | 193 109 | (56 852) | 9 304 295 |
bony NBP | 3 699 711 | - | - | - | - | - | 3 699 711 |
obligacje skarbowe | 5 432 754 | - | - | - | - | - | 5 432 754 |
instrumenty kapitałowe | 35 573 | - | - | - | 3 056 | (3 056) | 35 573 |
portfel wierzytelności | - | - | - | - | 190 053 | (53 796) | 136 257 |
Instrumenty finansowe wyceniane według zamortyzowanego kosztu, w tym: | 303 438 | - | - | - | 17 302 | (18 295) | 302 445 |
obligacje jednostek samorządowych | 135 864 | - | - | - | - | (322) | 135 542 |
listy zastawne | 118 190 | - | - | - | - | (90) | 118 100 |
obligacje korporacyjne | 49 384 | - | - | - | 17 302 | (17 883) | 48 803 |
Razem aktywa finansowe | 40 532 439 | 1 314 499 | 207 468 | 77 146 | 7 950 790 | (5 018 833) | 45 063 509 |
Jakość kredytowa aktywów finansowych na dzień 31.12.2019 | Niezaległe – Koszyk 1 tys. zł | Zaległe – Koszyk 1 i 2 do 1 m-ca tys. zł | Zaległe – Koszyk 1 i 2 powyżej 1 m-ca do 2 m-cy tys. zł | Zaległe – Koszyk 1 i 2 powyżej 2 m-cy tys. zł | Zaległe – Koszyk 3 i POCI tys. zł | Odpisy tys. zł | Razem tys. zł |
Należności od banków i instytucji finansowych | 1 610 231 | 490 | - | - | 6 | (2 063) | 1 608 664 |
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu | 6 549 | - | - | - | - | - | 6 549 |
Aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy, w tym: | 123 850 | - | - | - | - | - | 123 850 |
udziały i akcje w innych jednostkach - nienotowane | 113 043 | - | - | - | - | - | 113 043 |
pozostałe instrumenty | 10 807 | - | - | - | - | - | 10 807 |
Kredyty i pożyczki udzielone klientom wyceniane według zamortyzowanego kosztu, w tym: | 32 222 227 | 1 762 766 | 248 999 | 265 706 | 7 345 873 | (4 860 105) | 36 985 466 |
kredyty korporacyjne | 6 899 274 | 1 123 319 | 141 350 | 178 870 | 991 011 | (500 810) | 8 833 014 |
kredyty samochodowe | 1 176 419 | 32 664 | 4 937 | 3 486 | 261 494 | (221 031) | 1 257 969 |
kredyty hipoteczne | 20 295 959 | 389 093 | 42 132 | 42 609 | 4 550 513 | (2 922 463) | 22 397 843 |
kredyty detaliczne | 3 850 575 | 217 690 | 60 580 | 40 741 | 1 542 855 | (1 215 801) | 4 496 640 |
Instrumenty finansowe wyceniane do wartości godziwej przez inne całkowite dochody, w tym: | 9 233 345 | - | - | - | 223 278 | (73 994) | 9 382 629 |
bony NBP | 3 299 505 | - | - | - | - | - | 3 299 505 |
obligacje skarbowe | 5 863 131 | - | - | - | - | - | 5 863 131 |
instrumenty kapitałowe | 70 709 | - | - | - | 4 074 | (4 074) | 70 709 |
portfel wierzytelności | - | - | - | - | 219 204 | (69 920) | 149 284 |
Instrumenty finansowe wyceniane według zamortyzowanego kosztu, w tym: | 336 707 | - | - | - | 7 545 | (10 293) | 333 959 |
obligacje skarbowe | - | - | - | - | - | - | - |
obligacje jednostek samorządowych | 145 934 | - | - | - | - | (520) | 145 414 |
listy zastawne i obligacje emitowane przez banki | 118 327 | - | - | - | - | (145) | 118 182 |
obligacje korporacyjne | 72 446 | - | - | - | 7 545 | (9 628) | 70 363 |
Razem aktywa finansowe | 43 532 909 | 1 763 256 | 248 999 | 265 706 | 7 576 702 | (4 946 455) | 48 441 117 |
Ryzyko operacyjne jest to ryzyko straty wynikające z nieodpowiednich lub zawodnych procedur wewnętrznych, błędów ludzi i systemów lub ze zdarzeń zewnętrznych, obejmując również ryzyko prawne. Kategoria ryzyka operacyjnego nie obejmuje ryzyka strategicznego i ryzyka reputacji.
Celem strategicznym zarządzania ryzykiem operacyjnym jest optymalizacja wewnętrznych procesów biznesowych i pozabiznesowych, pozwalająca na ograniczenie kosztów i strat oraz zwiększenie bezpieczeństwa funkcjonowania i ograniczanie ryzyka reputacji. Zarządzanie ryzykiem operacyjnym jest ukierunkowane na zapobieganie zagrożeniom, efektywne podejmowanie decyzji, ustalanie priorytetów i alokację zasobów, zapewniające lepsze zrozumienie potencjalnego ryzyka i ewentualnych niepożądanych jego skutków.
Podstawowym celem operacyjnym zarządzania ryzykiem operacyjnym jest dążenie do identyfikacji ryzyka operacyjnego oraz możliwie najbardziej precyzyjnego pomiaru wielkości i oceny jego profilu. W tym celu doskonalone są rozwiązania w zakresie modelu pomiaru i zarządzania ryzykiem operacyjnym, umożliwiające stosowanie w przyszłości zaawansowanych metod pomiaru, wrażliwych na ryzyko operacyjne, uwzględniających czynniki i parametry ryzyka operacyjnego specyficzne dla Grupy, a w szczególności dla Banku, tzn. ściśle związane z jego profilem działalności.
W procesie zarządzania ryzykiem operacyjnym aktywnie uczestniczą następujące jednostki organizacyjne:
- wszystkie komórki i jednostki organizacyjne Centrali, jednostki operacyjne (stanowiące terenowe jednostki organizacyjne Banku),
- podmioty powiązane – spółki zależne od Banku,
- podmioty zewnętrzne – jednostki franczyzowe i jednostki pośredników.
Funkcjonalnie wyodrębnia się następujące dwie grupy jednostek organizacyjnych uczestniczących w procesie:
- jednostki systemowe – odpowiedzialne za systemowe zarządzanie ryzykiem operacyjnym, projektujące regulacje wewnętrzne i tworzące rozwiązania do bieżącego zarządzania ryzykiem operacyjnym, wykonujące również zadania bieżącego zarządzania ryzykiem operacyjnym,
- jednostki operacyjne – zajmujące się bieżącym zarządzaniem ryzykiem operacyjnym w swojej codziennej działalności.
We wszystkich pionach i na wszystkich szczeblach struktury organizacyjnej Banku wyróżnia się następujące grupy jednostek, osób i funkcji odpowiedzialnych za czynności związane z zarządzaniem ryzykiem operacyjnym, wykonywane na trzech, następujących poziomach:
- poziom podstawowy – jednostki i osoby zajmujące się zarządzaniem ryzykiem operacyjnym w swojej codziennej działalności,
- poziom nadzoru (kierowniczy) – osoby zajmujące stanowiska kierownicze, pełniące rolę wykonawców mechanizmów kontrolnych,
- poziom nadrzędny, funkcjonujący w formie scentralizowanej – którego główną funkcją jest zarządzanie ryzykiem operacyjnym. Funkcja ta realizowana jest przez osoby wykonujące zadania wydzielonej komórki ds. zarządzania ryzykiem operacyjnym, funkcjonującej w ramach działalności Zespołu Zarządzania Ryzykiem Operacyjnych oraz Komitetu Ryzyka Operacyjnego Jakości i Procesów.
W zarządzaniu ryzykiem operacyjnym wiodące role spełniają organy Getin Noble Bank S.A. – Rada Nadzorcza i Zarząd Banku
Działania Zarządu Banku, na poziomie operacyjnym realizuje Komitet Ryzyka Operacyjnego, Jakości i Procesów – jego zadaniem jest monitorowanie ryzyka operacyjnego, opiniowanie regulacji odnoszących się do zarządzania ryzykiem operacyjnym oraz rekomendowanie miar i norm ekspozycji na ryzyko.
Główną, nadrzędną funkcję zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku, spełniają wyznaczeni pracownicy, wydzielonej, niezależnej komórki ds. zarządzania ryzykiem operacyjnym – Zespołu Zarządzania Ryzykiem Operacyjnym, funkcjonującego w strukturze Pionu Zarządzania Ryzykiem w Departamencie Ryzyka Operacyjnego i Nadużyć.
Zarządzanie ryzykiem operacyjnym stanowi proces obejmujący działania w zakresie identyfikacji, pomiaru, ograniczania, monitorowania i raportowania ryzyka. Objęte są nim wszystkie procesy i systemy, ze szczególnym naciskiem na te związane z wykonywaniem czynności bankowych, zapewniających klientom usługi finansowe.
Bank zarządza ryzykiem operacyjnym, zgodnie z ustaloną przez Zarząd Banku i zatwierdzoną przez Radę Nadzorczą Banku „Strategią zarządzania ryzykiem operacyjnym”:
- uwzględniającą regulacje ostrożnościowe wynikające z Prawa Bankowego oraz odpowiednich uchwał i rekomendacji nadzoru bankowego,
- zawierającą charakterystykę zasad już stosowanych w Banku oraz znajdujących się w fazie rozwoju i planowanych w przyszłości.
Funkcjonujący system raportowania i pomiaru ryzyka operacyjnego wspomagany jest systemem informatycznym, pozwalającym na rejestrację zdarzeń ryzyka operacyjnego, ewidencję skutków ich powstawania. Stanowi on jednocześnie bazę i środowisko do przekrojowych analiz z zakresu ryzyka operacyjnego, stanowiąc podstawę do pomiaru ryzyka oraz dla systemu raportowania o ryzyku operacyjnym, który obejmuje raporty dla celów wewnętrznych – zarządczych, jak i zewnętrznych – nadzorczych.
Raportowanie zarządcze i nadzorcze jest oparte na założeniach wynikających z:
- wytycznych Rekomendacji M,
- regulacji nadzorczych dotyczących zasad i sposobu ogłaszania przez banki informacji o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczących adekwatności kapitałowej.
Pomiar ryzyka operacyjnego obejmuje między innymi kalkulację:
- wymaganego kapitału własnego na pokrycie ryzyka operacyjnego,
- wskaźników określających stopień narażenia Banku na ryzyko operacyjne, zwany również wrażliwością Banku na ryzyko operacyjne lub narażeniem Banku na ryzyko operacyjne,
- zagregowanego wolumenu strat rzeczywistych.
W zależności od wielkości i profilu ryzyka operacyjnego stosuje się odpowiednie działania korygujące i zapobiegawcze, adekwatne do zdiagnozowanego ryzyka i zapewniające wybór oraz wdrożenie środków skutecznie modyfikujących ryzyko. W szczególności stosuje się następujące sposoby zabezpieczania ryzyka operacyjnego:
- opracowywanie i wdrażanie planów utrzymania ciągłości działania (w tym planów awaryjnych), zapewniających nieprzerwane działanie organizacji na określonym poziomie,
- ubezpieczanie przed skutkami trudnych do przewidzenia błędów lub zdarzeń operacyjnych o znaczących skutkach finansowych,
- zlecanie czynności na zewnątrz (outsourcing).
Ponadto, w celu zabezpieczenia wszelkich procesów wymagających transferu środków, ryzyko operacyjne jest eliminowane głównie przez wprowadzenie zasady sprawdzania „na drugą rękę”.
Kluczowe procesy biznesu zostały opisane w odpowiednich dokumentach – Politykach i Procedurach. Poprawność operacji biznesowych podlega ciągłemu monitoringowi, a raporty są przekazywane bezpośrednio do Zarządu Banku.
Skuteczność stosowanych w Banku zabezpieczeń oraz metod ograniczania ryzyka operacyjnego monitoruje się poprzez ciągłe śledzenie, gromadzenie i analizowanie zdarzeń operacyjnych oraz obserwację profilu ryzyka operacyjnego, a także kontrolowanie ilościowych i jakościowych zmian ryzyka operacyjnego.
Ryzyko utraty płynności jest definiowane jako potencjalna niezdolność do niewywiązania się Grupy z bieżących i przyszłych zobowiązań finansowych. Zarządzanie płynnością stanowi oczywisty, kluczowy element zarządzania ryzykiem Grupy. Celem zarządzania ryzykiem płynności w Grupie jest zapewnienie możliwości realizowania zobowiązań w horyzoncie dziennym, zdolności do utrzymania płynności w krótkim, średnim i długim okresie zarówno w normalnych warunkach, jak i w przypadku wystąpienia zdarzeń kryzysowych.
W celu skutecznego zarządzania płynnością Grupa odpowiednio kształtuje strukturę aktywów i pasywów poprzez politykę depozytową oraz kredytową, strukturą cen produktów etc. W działaniu tym Grupa kieruje się z jednej strony, bieżącymi, krótkoterminowymi potrzebami płynnościowymi, jak również długoterminową strategią zmierzającą do budowy profilu płynnościowego Grupy opartego o rosnące stabilne źródła finansowania. Znalazło to wyraz w strategii przebudowy Banku, której ważnym elementem jest wdrożenie modelu relacyjnego, który między innymi zapewni wzrost trwałych źródeł finansowania w formie osadów na rachunkach bieżących i oszczędnościowych klientów detalicznych oraz z segmentu małych i średnich przedsiębiorstw zmniejszając znaczenie depozytów terminowych w finansowaniu Banku.
Podejście Banku do zarządzania ryzykiem płynności określone jest w „Polityce zarządzania ryzykiem płynności” oraz każdorazowo w Planie Finansowym przyjmowanym na rok bieżący. Dokumenty ten definiują poziom apetytu na ryzyko rozumiany jako oczekiwany poziom ekspozycji na ryzyko oraz zakres tolerancji czyli maksymalnych, nieprzekraczalnych poziomów ryzyka.
Działania Grupy w zakresie zarządzania ryzykiem utraty płynności są zgodne z rekomendacjami i regulacjami ostrożnościowymi Komisji Nadzoru Finansowego i Narodowego Banku Polskiego ale również z rozporządzeniami Unii Europejskiej. Proces zarządzania ryzykiem płynności w Grupie, zarówno na poziomie strategicznym, jak i operacyjnym jest dostosowany do wymagań Rekomendacji P KNF.
Grupa identyfikuje następujące grupy czynników ryzyka na które jest narażony:
- ryzyka wynikające z czynników zewnętrznych (kształtowanie się wolumenu salda depozytowego w systemie, sytuacja makroekonomiczna, poziom kursów walutowych)
- ryzyka wynikające z czynników wewnętrznych (m.in. zdolność utrzymywania stabilnych źródeł finansowania, w tym zdolność odnawiania depozytów klientów po akceptowalnym koszcie, wpływ obniżenia wiarygodności kredytowej na płynność Banku)
Zachowanie płynności bieżącej, krótko-, średnio- i długoterminowej polega na realizacji przez Grupę następujących celów:
- utrzymanie pożądanej struktury bilansu,
- finansowanie udzielonych przez Bank kredytów funduszami własnymi i środkami stabilnymi,
- wykorzystywanie niestabilnych pasywów jako źródła finansowania aktywów łatwo zbywalnych,
- zapewnienie szybkiego i łatwego dostępu do zewnętrznych źródeł finansowania.
Zarządzanie płynnością średnio- i długoterminową należy do kompetencji Zarządu Banku, natomiast za zarządzanie płynnością bieżącą i krótkoterminową odpowiedzialny jest Departament Skarbu. Rolę opiniodawczo-doradczą w procesie zarządzania płynnością sprawuje Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami, który monitoruje poziom ryzyka płynności na podstawie informacji sporządzanej przez Departament Ryzyka Finansowego.
Regulacje Banku obejmują również aspekty zarządzania płynnością bieżącą w trakcie dnia.
Do oceny ryzyka płynności monitorowane są:
- nadzorcze normy płynności, w tym wskaźniki LCR (z ang. „liquidity coverage ratio” - wskaźnik pokrycia wypływów netto) oraz NSFR (z ang. „net stable funding ratio” – wskaźnik stabilnego finansowania),
- ustalone wewnętrznie miary niedopasowania zapadalności aktywów i wymagalności , wskaźniki struktury bilansu oraz miary stabilności źródeł finansowania,
- wyniki analiz stress testów uwzględniających scenariusze o charakterze kryzysowym odnoszące się do czynników wewnątrzbankowych jak i czynników wynikających z kształtowania się sytuacji na rynkach finansowych.
Podstawowe miary, kluczowe miary płynności oraz stopień wykorzystania limitów płynnościowych (w tym przestrzeganie nadzorczych norm płynności oraz wskaźnika LCR) są poddawane codziennemu monitorowaniu i raportowane Zarządowi Banku.
Raz w miesiącu Departament Ryzyka Finansowego przygotowuje raport podsumowujący sytuację płynnościową Banku. Raport zawiera m.in.: informacje o
- poziomie kluczowych wskaźników płynności (w tym miar nadzorczych),
- strukturze i poziomie środków płynnych,
- luce płynności,
- stabilności źródeł finansowania,
- transakcjach finansujących portfel kredytów walutowych.
Raport jest przekazywany Komitetowi Zarządzania Aktywami i Pasywami oraz Zarządowi Banku.
Informacje o sytuacji płynnościowej są przekazywane okresowo Radzie Nadzorczej.
Dla zapewnienia pożądanego poziomu płynności Bank kształtuje strukturę aktywów i pasywów w sposób zgodny z przyjętymi wewnętrznymi limitami oraz zgodnie z rekomendacjami KNF i NBP, w tym celu:
- utrzymuje rezerwy płynności w bezpiecznych, łatwo zbywalnych aktywach rynku finansowego,
- posiada możliwości korzystania z dodatkowych źródeł finansowych w postaci kredytu lombardowego, kredytu technicznego w NBP,
- akcję kredytową finansuje głównie funduszami własnymi oraz stabilną bazą depozytową,
- jest przygotowany operacyjnie do wystąpienia do NBP o udzielenie kredytu refinansowego (okresowo weryfikowana jest kwota dostępnego kredytu).
Skuteczność zarządzania ryzykiem płynności (w tym jego zabezpieczania) oceniana jest na podstawie poziomu wykorzystania przyjętych limitów ograniczających ekspozycję na ryzyko, w tym limitów nadzorczych.
Grupa przeprowadza symulacje wytrzymałości Banku na wzmożone wypływy środków (testy warunków skrajnych). Analizy są istotnym elementem w procesie zarządzania aktywami i pasywami. Bank posiada procedurę postępowania w sytuacji zagrażającej istotnym wzrostem ryzyka płynności, tzw. „Procedurę dotyczącą planu awaryjnego utrzymania płynności w Getin Noble Bank S.A. w sytuacjach kryzysowych”.
W ramach Procedury określono m.in. symptomy pogarszania się sytuacji płynnościowej Banku tzw. stany ostrzegawcze i kryzysowe, które mają za zadanie wskazywać z wyprzedzeniem potencjalne zagrożenia. Ich monitoring odbywa się w trybie dziennym. W przypadku wystąpienia sytuacji zagrażającej płynności Banku, Zarząd Banku oraz Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami są informowani o wystąpieniu zagrożenia.
W 2020 roku Bank i Grupa spełniały nadzorcze wymogi w zakresie bezpieczeństwa płynnościowego, w tym przestrzegały nadzorcze normy płynności takie jak LCR czy M3 i M4.
W poniższej tabeli przedstawiono kształtowanie się miary LCR dla banku i Grupy na końce 2019 i 2020 roku:
Nadzorcze miary płynności | Wartość minimalna | Wartość na dzień 31.12.2020 | Wartość na dzień 31.12.2019 | |
LCR ** | Miara płynności krótkoterminowej - Bank | 100% | 149,1% | 161,7% |
LCR** | Miara płynności krótkoterminowej - Grupa | 100% | 157,5% | 169,8% |
M3 | Współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych funduszami własnymi - Bank | 1,00 | 1,33 | 1,69 |
M4 | Współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych i aktywów o ograniczonej płynności funduszami własnymi i środkami obcymi stabilnymi - Bank | 1,00 | 1,19 | 1,19 |
Depozyty klientowskie stanowią podstawowe źródło finansowania działalności kredytowej Banku; wskaźnik relacji kredytów netto do zobowiązań wobec klientów nie przekracza 80% i poziom ten w całym 2020 roku nie ulegał istotnym wahaniom. W ramach depozytów klientowskich ca 96% stanowią stabilne źródła finansowania, w ramach których przeważają depozyty klientów detalicznych (stanowiące aktualnie ca 83% wolumenu), natomiast stabilne środki depozytów podmiotów korporacyjnych i JST stanowią uzupełnienie ogólnej bazy stabilnych źródeł finansowania.
Monitorowanie poziomu ryzyka w Grupie odbywa się poprzez okresowe pomiary ryzyka w ujęciu skonsolidowanym dla całej Grupy. Wpływ spółek objętych konsolidacją na poziom ponoszonego przez Grupę ryzyka płynności jest nieistotny, ale dodatni (wskaźnik LCR w ujęciu skonsolidowanym jest wyższy niż w przypadku ujęcia jednostkowego).
Łączna wartość pozyskanego finasowania pozycji walutowej wynikającej z posiadanego portfela kredytów walutowych na dzień 31 grudnia 2020 roku wynosiła 9,2 mld zł, z czego 8,2 mld zł dotyczyło finansowania w CHF. Pozyskane środki w walutach obcych opierają się w większości na transakcjach o relatywnie krótkim horyzoncie czasowym, tj. 3-6 miesięcy.
Finansowanie tej pozycji w obecnych warunkach rynkowych pozostających pod istotnym wpływem pandemii COVID-19 oraz w sytuacji pogorszonych wskaźników kapitałowych Banku pozostaje wyzwaniem dla Banku w związku z ograniczeniami w zakresie dostępnych źródeł pozyskania płynności walutowej, jak i potencjalnych partnerów do realizacji transakcji finansujących. Bank podejmuje jednak niezbędne działania w celu zapewnienia adekwatnego do potrzeb finansowania w walutach obcych.
W lutym 2021 roku w związku z wcześniejszym rozliczeniem części transakcji finansujących w CHF, celem dostosowania swojej struktury walutowej płynności Bank zawarł transakcję wymiany walutowej typu SWAP na kwotę 570 mln franków szwajcarskich (CHF) z Narodowym Bankiem Polskim, na podstawie posiadanej umowy ramowej z NBP.
Poniżej przedstawione są aktywa i zobowiązania Grupy na dzień 31 grudnia 2020 roku i 31 grudnia 2019 roku według terminów zapadalności:
Podział aktywów i pasywów wg terminów zapadalności na dzień 31.12.2020 | Do 1 miesiąca | Powyżej 1 m-ca do 3 m-cy | Powyżej 3 m-cy do 1 roku | Powyżej 1 roku do 5 lat | Powyżej 5 lat | O nieokreślonej zapadalności* | Razem |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
AKTYWA | |||||||
Kasa, środki w Banku Centralnym | 2 530 152 | - | - | - | - | - | 2 530 152 |
Należności od banków i instytucji finansowych | 1 348 984 | 514 | 1 193 | 370 | - | (2 119) | 1 348 942 |
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu | 9 474 | - | - | - | - | - | 9 474 |
Aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy | - | - | - | - | - | 110 228 | 110 228 |
Pochodne instrumenty finansowe | 20 739 | 387 | 25 154 | 9 650 | 23 945 | - | 79 875 |
Kredyty i pożyczki udzielone klientom | 6 731 892 | 822 720 | 3 426 753 | 11 091 085 | 16 980 043 | (4 941 567) | 34 110 926 |
Pozostałe instrumenty finansowe wyceniane do wartości godziwej przez inne całkowite dochody | 3 700 557 | - | 25 689 | 2 106 212 | 3 300 007 | 171 830 | 9 304 295 |
Pozostałe instrumenty finansowe wyceniane według zamortyzowanego kosztu | 7 640 | 38 556 | 75 664 | 152 360 | 46 520 | (18 295) | 302 445 |
Pozostałe aktywa | - | - | - | - | - | 2 134 249 | 2 134 249 |
Suma aktywów | 14 349 438 | 862 177 | 3 554 453 | 13 359 677 | 20 350 515 | (2 545 674) | 49 930 586 |
PASYWA | |||||||
Zobowiązania wobec banków i instytucji finansowych | 190 271 | 38 | 1 257 668 | 51 728 | - | - | 1 499 705 |
Pochodne instrumenty finansowe | 44 012 | 116 482 | 290 424 | 83 807 | - | - | 534 725 |
Zobowiązania wobec klientów | 28 648 088 | 9 207 239 | 4 762 482 | 884 882 | 254 864 | - | 43 757 555 |
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych | 2 020 | 184 624 | 187 785 | 717 172 | - | - | 1 091 601 |
Inne zobowiązania | - | - | - | - | - | 688 329 | 688 326 |
Rezerwy | - | - | - | - | - | 354 394 | 354 394 |
Suma zobowiązań | 28 884 391 | 9 508 383 | 6 498 359 | 1 737 589 | 254 864 | 1 042 723 | 47 926 309 |
Kapitał własny | - | - | - | - | - | 2 004 277 | 2 004 277 |
Suma zobowiązań i kapitału własnego | 28 884 391 | 9 508 383 | 6 498 359 | 1 737 589 | 254 864 | 3 047 000 | 49 930 586 |
LUKA PŁYNNOŚCI | (14 534 9543) | (8 646 206) | (2 943 906) | 11 622 088 | 20 095 651 | (5 592 674) | - |
* w pozycji „o nieokreślonej zapadalności” wykazano odpisy, instrumenty kapitałowe oraz pozostałe aktywa i pasywa
Podział aktywów i pasywów wg terminów zapadalności na dzień 31.12.2019 | Do 1 miesiąca | Powyżej 1 m-ca do 3 m-cy | Powyżej 3 m-cy do 1 roku | Powyżej 1 roku do 5 lat | Powyżej 5 lat | O nieokreślonej zapadalności* | Razem |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
AKTYWA | |||||||
Kasa, środki w Banku Centralnym | 1 837 847 | - | - | - | - | - | 1 837 847 |
Należności od banków i instytucji finansowych | 1 604 510 | 91 | 383 | 1 976 | - | 1 704 | 1 608 664 |
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu | - | - | - | - | - | 6 549 | 6 549 |
Aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy | - | - | - | - | - | 123 850 | 123 850 |
Pochodne instrumenty finansowe | 9 924 | 9 211 | 9 159 | 73 631 | 22 584 | - | 124 509 |
Kredyty i pożyczki udzielone klientom | 6 978 029 | 879 133 | 3 563 732 | 11 808 103 | 18 757 997 | (4 860 105) | 37 126 889 |
Pozostałe instrumenty finansowe wyceniane do wartości godziwej przez inne całkowite dochody | 3 304 915 | - | 24 048 | 1 600 320 | 4 233 353 | 219 993 | 9 382 629 |
Pozostałe instrumenty finansowe wyceniane według zamortyzowanego kosztu | 7 670 | 4 240 | 18 735 | 247 406 | 66 201 | (10 293) | 333 959 |
Pozostałe aktywa | - | - | - | - | - | 2 283 543 | 2 283 543 |
Suma aktywów | 13 742 895 | 892 675 | 3 616 057 | 13 731 436 | 23 080 135 | (2 234 759) | 52 828 439 |
PASYWA | |||||||
Zobowiązania wobec banków i instytucji finansowych | 169 477 | 163 | 392 628 | 180 907 | 63 223 | - | 806 398 |
Pochodne instrumenty finansowe | 9 484 | 337 | 364 185 | 44 021 | - | - | 418 027 |
Zobowiązania wobec klientów | 26 737 211 | 9 287 774 | 8 271 573 | 1 643 374 | 229 441 | - | 46 169 373 |
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych | 122 959 | 161 252 | 456 157 | 1 331 487 | - | - | 2 071 855 |
Inne zobowiązania | - | - | - | - | - | 581 214 | 581 214 |
Rezerwy | - | - | - | - | - | 246 623 | 246 623 |
Suma zobowiązań | 27 039 131 | 9 449 526 | 9 484 543 | 3 199 789 | 292 664 | 827 837 | 50 293 490 |
Kapitał własny | - | - | - | - | - | 2 534 949 | 2 534 949 |
Suma zobowiązań i kapitału własnego | 27 039 131 | 9 449 526 | 9 484 543 | 3 199 789 | 292 664 | 3 362 786 | 52 828 439 |
LUKA PŁYNNOŚCI | (13 296 236) | (8 556 851) | (5 868 486) | 10 531 647 | 22 787 471 | (5 597 545) | - |
* w pozycji „o nieokreślonej zapadalności” wykazano odpisy, instrumenty kapitałowe oraz pozostałe aktywa i pasywa
Poniżej przedstawiono analizę zobowiązań Grupy według umownych terminów wymagalności przed dyskontowaniem:
31.12.2020 | Do 1 m-ca | Powyżej 1 m-ca do 3 m-cy | Powyżej 3 m-cy do 1 roku | Powyżej 1 roku do 5 lat | Powyżej 5 lat | Razem |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
Zobowiązania wobec banków i instytucji finansowych | 190 548 | 186 | 1 260 353 | 51 975 | - | 1 503 062 |
Pochodne instrumenty finansowe | 44 013 | 116 482 | 290 556 | 83 675 | - | 534 726 |
Zobowiązania wobec klientów | 28 655 374 | 9 217 628 | 4 796 583 | 951 338 | 344 613 | 43 965 536 |
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych | 2 448 | 187 036 | 112 363 | 895 885 | - | 1 197 732 |
Zobowiązania z tytułu leasingu | 4 725 | 8 496 | 45 826 | 149 618 | 56 830 | 265 495 |
Razem zobowiązania finansowe | 28 897 108 | 9 529 828 | 6 505 681 | 2 132 491 | 401 443 | 47 466 551 |
31.12.2019 | Do 1 m-ca | Powyżej 1 m-ca do 3 m-cy | Powyżej 3 m-cy do 1 roku | Powyżej 1 roku do 5 lat | Powyżej 5 lat | Razem |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
Zobowiązania wobec banków i instytucji finansowych | 169 758 | 991 | 395 752 | 185 768 | 63 514 | 815 783 |
Pochodne instrumenty finansowe | 9 484 | 337 | 364 185 | 44 021 | - | 418 027 |
Zobowiązania wobec klientów | 26 754 541 | 9 315 363 | 8 337 163 | 1 826 098 | 323 515 | 46 556 680 |
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych | 124 799 | 169 077 | 514 902 | 1 484 434 | - | 2 293 212 |
Zobowiązania z tytułu leasingu | 5 842 | 12 159 | 44 837 | 92 840 | 3 624 | 159 302 |
Razem zobowiązania finansowe | 27 064 424 | 9 497 927 | 9 656 839 | 3 633 161 | 390 653 | 50 243 004 |
Ryzyko rynkowe polega na możliwości poniesienia strat w wyniku zmienności czynników rynkowych, przede wszystkim stóp procentowych, kursów walut oraz cen papierów wartościowych oraz innych, w tym pochodnych instrumentów finansowych. Poprzez stosowaną politykę zarządzania aktywami i pasywami oraz system limitów ryzyka rynkowego Grupa zmierza do optymalizacji relacji dochodu do ponoszonego ryzyka. Głównym źródłem ryzyka rynkowego Grupy są pozycje Getin Noble Banku S.A. Za zarządzanie ryzykiem rynkowym w Banku odpowiedzialny jest Zarząd Banku. Rolę opiniodawczo-doradczą w procesie zarządzania ryzykiem sprawuje Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami. Rolą Zarządu/ Komitetu jest kreowanie polityka zarządzania aktywami i pasywami, ustanawianie limitów ryzyka oraz monitorowanie ich wykorzystania. Za operacyjne zarządzanie ryzykiem rynkowym odpowiada Departament Skarbu dokonując bieżącego monitorowania pozycji ryzyka i kształtując ich wielkość poprzez zawieranie transakcji na rynku międzybankowym oraz poprzez określanie walutowych kursów wymiany oraz stóp transferowych dla zawieranych transakcji z klientami. Za kontrolę zarządzania ryzykiem rynkowym odpowiada Departament Ryzyka Finansowego zlokalizowany w pionie zarządzania ryzykiem. Do jego kluczowych zadań należy monitorowanie kluczowych miar ryzyka rynkowego, rozwój metod pomiaru ryzyka oraz rekomendowanie wewnętrznych limitów i norm ostrożnościowych w tym zakresie. Departament Ryzyka Finansowego przedkłada Komitetowi Zarządzania Aktywami i Pasywami w okresach miesięcznych informację o zarządzaniu ryzykiem rynkowym. Monitorowanie poziomu ryzyka w Grupie odbywa się poprzez okresowe pomiary ryzyka w ujęciu skonsolidowanym.
Ryzyko walutowe Banku wynika z negatywnych dla wyników finansowych skutków zmienności kursów walutowych. Podstawowym celem zarządzania ryzykiem walutowym jest kształtowanie struktury pozycji walutowej Banku w celu zminimalizowania wrażliwości na zmienność kursów. Narzędziem do tego celu jest system monitorowania limitów wewnętrznych oraz wynikających z przepisów nadzorczych norm ostrożnościowych. Pozycja walutowa Banku wynika z transakcji zawieranych z klientami Banku. Bank nie prowadzi pozycji handlowych związanych z ryzykiem walutowym. Departament Skarbu na bieżąco monitoruje poziom otwartej pozycji walutowej i reguluje jej wielkość poprzez zawierane na rynku międzybankowym transakcje walutowe. Są to w przeważającej mierze transakcje o charakterze kasowym. Poza nimi Bank dokonuje, w ograniczonym wewnętrznymi limitami stopniu, transakcji na instrumentach pochodnych. Osobnym zagadnieniem jest zarządzanie ryzykiem walutowym wynikającym z istniejącego portfela kredytów hipotecznych indeksowanych do CHF i EUR. W tym zakresie zmienność przepływów pieniężnych tych portfeli jest zabezpieczana poprzez portfel transakcji CIRS. Efekt tego zabezpieczenia jest odzwierciedlany w księgach Banku z zastosowaniem rachunkowości zabezpieczeń z zachowaniem niezbędnego w tym zakresie reżimu dopasowania przepływów pieniężnych i ich wyceny. Analiza ekspozycji Banku na ryzyko walutowe odbywa się w oparciu o stanowiące standard na rynku metody oparte na szacowaniu wpływu zmienności na wynik finansowy oraz na wykorzystanie funduszy własnych Banku. Do podstawowych metod w tym zakresie należą:
− pomiar wartości zagrożonej (VaR),
− testy warunków skrajnych (stress testy),
− analiza wielkości pozycji walutowej w stosunku do funduszy własnych i kalkulacja wymogu kapitałowego na pokrycie ryzyka walutowego.
Wielkość ekspozycji Banku na ryzyko walutowe oraz obliczanie wymogu kapitałowego niezbędnego do pokrycia ryzyka walutowego jest realizowane codziennie i stanowi element codziennego zestawu informacji zarządczej przekazywanej do kierownictwa Banku, w tym do Zarządu. Departament Ryzyka Finansowego przekazuje komplet informacji o kształtowaniu się ryzyka walutowego do Komitetu Zarządzania Aktywami Pasywami. Raport zawiera między innymi informację o wielkości pozycji walutowych Banku w poszczególnych walutach, wielkości miar ryzyka oraz stopnia wykorzystania limitów otwartych pozycji walutowych. Proces zarządzania i pomiaru ryzyka walutowego jego kontroli i monitorowania jest wsparty szeregiem narzędzi informatycznych, którego kluczowym elementem jest System Analizy Ryzyka Rynkowego i Płynności (SARRP).
Getin Noble Bank S.A. przygotowuje codziennie analizę wrażliwości dla ryzyka walutowego w Banku oraz kwartalnie analizę wrażliwości dla ryzyka walutowego Grupy.
VAR (1D, 99,9%) | 31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł |
Ryzyko walutowe | 484 | 66 |
Metoda ta oparta jest na modelu wartości zagrożonej (VaR) i polega na badaniu, z 99,9% prawdopodobieństwem, wielkości maksymalnej straty jaką Bank/ Grupa może ponieść jednego dnia z tytułu wyceny pozycji walutowej (w wyniku zmiany kursów walutowych), przy założeniu normalnych warunków rynkowych. Zmienność wykorzystywana w modelu obliczona jest przy zastosowaniu wykładniczo ważonej średniej ruchomej (tzw. EWMA) dziennych względnych zmian kursów walutowych w okresie ostatnich 251 dni roboczych. Szereg czasowy o tej samej długości został zastosowany do wyznaczenia macierzy korelacji pomiędzy poszczególnymi kursami walutowymi. Oczywiście miara VaR nie wyraża absolutnej straty maksymalnej, na jaką narażony jest Bank/ Grupa. VaR jest miarą określającą poziom ryzyka na dany moment w czasie, odzwierciedlającą pozycje na konkretny moment, które nie muszą odzwierciedlać ryzyka pozycji Banku/ Grupy w innym momencie i jest narzędziem bieżącego zarządzania pozycją walutową. Na dzień 31 grudnia 2020 roku udział pozycji całkowitej walutowej (suma długich lub suma krótkich pozycji netto na poszczególnych walutach – w zależności od tego, która z tych sum jest wyższa) w funduszach własnych regulacyjnych Grupy wyniósł 0,34% (0,17% na dzień 31 grudnia 2019 roku). Grupa nie utrzymuje otwartych pozycji walutowych na poziomie, który generowałby istotne ryzyko kursowe na żadnej z walut.
Poniższe tabele przedstawiają zaangażowanie walutowe Grupy na dzień 31 grudnia 2020 roku i 31 grudnia 2019 roku w podziale na poszczególne rodzaje aktywów, zobowiązań i zobowiązań pozabilansowych:
Zaangażowanie walutowe w podziale na rodzaje aktywów, pasywów i pozycji pozabilansowych na dzień 31.12.2020 | PLN | EUR | CHF | USD | GBP | JPY | Inne | Razem |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
Kasa, środki w Banku Centralnym | 1 175 509 | 1 276 583 | 8 116 | 63 646 | 6 298 | - | - | 2 530 152 |
Należności od banków i instytucji finansowych | 233 901 | 823 139 | 56 762 | 188 062 | 41 382 | 2 470 | 3 226 | 1 348 942 |
Kredyty i pożyczki udzielone klientom | 24 162 013 | 728 201 | 9 034 564 | 27 565 | 6 | 158 574 | 3 | 34 110 926 |
Pozostałe aktywa | 11 880 186 | 37 029 | 8 540 | 14 778 | - | 33 | - | 11 940 566 |
Suma aktywów | 37 451 609 | 2 864 952 | 9 107 982 | 294 051 | 47 686 | 161 077 | 3 229 | 49 930 586 |
Zobowiązania wobec banków i instytucji finansowych | 410 631 | 12 266 | 1 076 792 | 16 | - | - | - | 1 499 705 |
Zobowiązania wobec klientów | 41 106 320 | 1 694 744 | 49 753 | 857 529 | 47 734 | 104 | 1 371 | 43 757 555 |
Pozostałe zobowiązania | 2 503 968 | 165 081 | - | - | - | - | - | 2 669 049 |
Suma zobowiązań | 44 020 919 | 1 872 091 | 1 126 545 | 857 545 | 47 734 | 104 | 1 371 | 47 926 309 |
Kapitał własny | 2 004 277 | - | - | - | - | - | - | 2 004 277 |
Suma zobowiązań i kapitału własnego | 46 025 196 | 1 872 091 | 1 126 545 | 857 545 | 47 734 | 104 | 1 371 | 49 930 586 |
ZAANGAŻOWANIE NETTO | (8 573 587) | 992 861 | 7 981 437 | (563 494) | (48) | 160 973 | 1 858 | - |
Udzielone zobowiązania finansowe i gwarancyjne | 1 947 941 | 9 143 | - | 3 | - | - | - | 1 957 087 |
Zaangażowanie walutowe wartości nominalnych instrumentów pochodnych na dzień 31.12.2020 | PLN | EUR | CHF | USD | GBP | JPY | Inne | Razem |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
Zakup | 8 688 887 | 365 538 | 218 349 | 591 431 | 3 336 | - | - | 9 867 541 |
Sprzedaż | 600 169 | 1 341 162 | 8 224 300 | 26 247 | 3 336 | 160 530 | 456 | 10 356 200 |
Zaangażowanie walutowe w podziale na rodzaje aktywów, pasywów i pozycji pozabilansowych na dzień 31.12.2019 | PLN | EUR | CHF | USD | GBP | JPY | Inne | Razem |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
Kasa, środki w Banku Centralnym | 948 191 | 849 365 | 7 446 | 28 743 | 4 102 | - | - | 1 837 847 |
Należności od banków i instytucji finansowych | 415 202 | 901 743 | 95 032 | 130 103 | 40 582 | 23 294 | 2 708 | 1 608 664 |
Kredyty i pożyczki udzielone klientom | 27 240 838 | 755 739 | 8 938 175 | 30 185 | 5 | 161 946 | 1 | 37 126 889 |
Pozostałe aktywa | 12 231 564 | 1 537 | 8 800 | 13 095 | - | 43 | - | 12 255 039 |
Suma aktywów | 40 835 795 | 2 508 384 | 9 049 453 | 202 126 | 44 689 | 185 283 | 2 709 | 52 828 439 |
Zobowiązania wobec banków i instytucji finansowych | 410 632 | 3 061 | 392 689 | 16 | - | - | - | 806 398 |
Zobowiązania wobec klientów | 43 541 298 | 1 727 920 | 41 235 | 814 175 | 43 813 | 256 | 676 | 46 169 373 |
Pozostałe zobowiązania | 3 236 061 | 81 626 | 32 | - | - | - | - | 3 317 719 |
Suma zobowiązań | 47 187 991 | 1 812 607 | 433 956 | 814 191 | 43 813 | 256 | 676 | 50 293 490 |
Kapitał własny | 2 534 949 | - | - | - | - | - | - | 2 534 949 |
Suma zobowiązań i kapitału własnego | 49 722 940 | 1 812 607 | 433 956 | 814 191 | 43 813 | 256 | 676 | 52 828 439 |
ZAANGAŻOWANIE NETTO | (8 887 145) | 695 777 | 8 615 497 | (612 065) | 876 | 185 027 | 2 033 | - |
Udzielone zobowiązania finansowe i gwarancyjne | 1 936 329 | 16 601 | - | 2 | - | - | - | 1 952 932 |
Zaangażowanie walutowe wartości nominalnych instrumentów pochodnych na dzień 31.12.2019 | PLN | EUR | CHF | USD | GBP | JPY | Inne | Razem |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
Zakup | 12 434 383 | 434 571 | 763 779 | 611 718 | 999 | - | - | 14 245 450 |
Sprzedaż | 3 897 792 | 1 128 503 | 9 253 393 | 1 478 | 2 199 | 181 779 | - | 14 465 144 |
Ryzyko stopy procentowej definiuje się jako ryzyko obniżenia się spodziewanych dochodów z tytułu odsetek pod wpływem zmian rynkowych stóp procentowych oraz ryzyko zmiany wartości otwartych pozycji bilansowych i pozabilansowych wrażliwych na zmiany rynkowych stóp procentowych. W Grupie prowadzone są działania zmierzające do ograniczania wpływu niekorzystnych zmian na wynik finansowy. Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej należy do kompetencji Zarządu Banku, który w okresach miesięcznych otrzymuje i analizuje raporty dotyczące tego ryzyka w ujęciu globalnym oraz tygodniowo informację w zakresie poziomu ekspozycji na ryzyko dla portfela handlowego.
Głównym celem Banku w zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej w portfelu bankowym jest ograniczanie ryzyka obniżenia się spodziewanych dochodów z tytułu odsetek pod wpływem zmian rynkowych stóp procentowych oraz utrzymanie wartości otwartych pozycji bilansowych i pozabilansowych narażonych na zmiany rynkowych stóp procentowych w granicach niezagrażających bezpieczeństwu Banku.
Głównym celem Banku w zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej w portfelu handlowym jest generowanie dodatkowego wyniku na portfelu instrumentów finansowych poprzez wykorzystanie prognozowanych zmian w zakresie poziomu rynkowych stóp procentowych w ramach posiadanych uprawnień i przyznanych limitów. Skala działalności Banku w portfelu handlowym jest nieznacząca.
Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej sprowadza się do minimalizowania ryzyka negatywnego wpływu zmiany rynkowych stóp procentowych na sytuację finansową Banku / Grupy poprzez m.in.:
- ustalanie oraz przestrzeganie limitów ograniczających dopuszczalny poziom ryzyka stopy procentowej,
- sporządzanie okresowych analiz badających poziom ryzyka stopy procentowej oraz wrażliwość rachunku zysków i strat na zmiany oprocentowania,
- zawieranie transakcji ograniczających ekspozycję na ryzyko (instrumenty pochodne, sprzedaż/zakup papierów wartościowych o stałym kuponie).
Skuteczność zarządzania (w tym zabezpieczania) ryzyka oceniana jest na podstawie poziomu wykorzystania przyjętych limitów ograniczających ekspozycję na ryzyko.
Bank stosuje się do wytycznych EBA w sprawie zarządzania ryzykiem stopy procentowej wynikającym z działalności zaliczonej do portfela niehandlowego.
Monitorowanie ryzyka stopy procentowej odbywa się m.in. poprzez:
- analizę zestawienia aktywów i pasywów oraz pozycji pozabilansowych wrażliwych na zmiany stóp procentowych w podziale na waluty, wg terminów przeszacowania oprocentowania,
- analizę ryzyka bazowego, ryzyka krzywej dochodowości oraz ryzyka opcji klienta,
- badanie wrażliwości wyniku finansowego na zmianę stóp procentowych (metoda EaR),
- analizę narażenia wartości ekonomicznej kapitału (metoda EVE),
- analizę wartości zagrożonej portfela Banku, związanej z wyceną rynkową (metoda VaR) oraz backtesting modelu VaR,
- testy warunków skrajnych, przedstawiające podatność Banku na poniesienie strat w wyniku niekorzystnych zmian warunków rynkowych oraz załamania się kluczowych założeń Banku,
- analizę poziomu kształtowania się oraz wpływu na wynik Banku marży odsetkowej.
Proces zarządzania i pomiaru ryzyka stopy procentowej oraz jego kontroli i monitorowania jest wsparty szeregiem narzędzi informatycznych, którego kluczowym elementem jest System Analizy Ryzyka Rynkowego i Płynności (SARRP).
Departament Ryzyka Finansowego monitoruje parametry ryzyka stopy procentowej i przekazuje komplet informacji o kształtowaniu się ryzyka stopy procentowej do Komitetu Zarządzania Aktywami i Pasywami. Raport zawiera między innymi informację o wielkości miar ryzyka oraz stopnia wykorzystania poszczególnych limitów wewnętrznych.
Analiza wrażliwości dla ryzyka stopy procentowej sporządzana jest miesięcznie dla ekspozycji Banku oraz kwartalnie dla ekspozycji Grupy:
31.12.2020 | 31.12.2019 | |||
EaR (+/- 25 pb) | EVE (+/- 25 pb) | EaR (+/- 25 pb) | EVE (+/- 25 pb) | |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
Ryzyko stopy procentowej | 13 546 | 10 219 | 8 545 | 6 469 |
Miara EaR oznacza potencjalną zmianę wyniku odsetkowego Banku / Grupy (wrażliwość wyniku finansowego) w perspektywie najbliższych 12 miesięcy w przypadku zmiany stóp procentowych o 25 punktów bazowych (równoległe przesunięcie krzywej dochodowości) dla wszystkich walut (zgodnie z kierunkiem narażenia ekspozycji dla poszczególnych walut).
Miara EVE oznacza potencjalną zmianę wartości ekonomicznej kapitału Banku/ Grupy przy założeniu zmiany stóp procentowych o 25 punktów bazowych (równoległe przesunięcie krzywej dochodowości) dla wszystkich walut (zgodnie z kierunkiem narażenia ekspozycji dla poszczególnych walut).
Grupa przy mierzeniu swojej ekspozycji na ryzyko stopy procentowej bierze pod uwagę wpływ założeń dotyczących depozytów o nieokreślonym terminie wymagalności, tj. depozytów bieżących poprzez szacowanie utrzymywanego na tych rachunkach osadu. Termin wymagalności/przeszacowania tego typu pozycji podlega modelowaniu w oparciu o specyficzne dla tych pozycji bilansu modele.
W celu uzupełnienia informacji o możliwej stracie Banku / Grupy z tytułu niekorzystnych zmian stóp procentowych kwartalnie przeprowadzane są również testy warunków skrajnych dotyczące symulacji wpływu zasadniczych zmian w rynkowych stopach procentowych oraz strukturze i saldach aktywów i pasywów oraz pozycji pozabilansowych, na poziom ponoszonego przez Bank ryzyka stopy procentowej w zakresie wyniku odsetkowego i wyceny portfela należności/ zobowiązań wrażliwych na ryzyko stopy procentowej.
Bank testuje zmiany struktury należności i zobowiązań Banku poprzez uwzględnienie ryzyka opcji klienta (wzmożony poziom przedterminowych spłat kredytów o stałym oprocentowaniu lub wzmożony poziom zrywalności depozytów – w zależności od kierunku narażenia) oraz potencjalne zmiany dochodu Banku i zmiany wartości ekonomicznej portfela przy założeniu „szokowych” zmian stóp procentowych, przy zmienionej strukturze portfela. W ramach założeń dotyczących zmian stóp procentowych, przyjmuje się następujące warianty:
- równoległe przesunięcia krzywej dochodowości,
- różny charakter zmian kształtu krzywej dochodowości.
Ponadto, Bank przeprowadza kwartalnie nadzorcze testy warunków skrajnych określone w wytycznych EBA/GL/2018/02, obejmujące równoległe przesunięcie +/- 200 punktów bazowych (tzw. standardowy szok nadzorczy) oraz sześć określonych scenariuszy nadzorczych EBA o różnym charakterze zmian krzywej dochodowości.
Poniżej zaprezentowano podział aktywów i zobowiązań oraz pozycji pozabilansowych Grupy sklasyfikowanych na dzień 31 grudnia 2020 roku i 2019 roku według kryterium ryzyka stopy procentowej. Wartości bilansowe instrumentów finansowych o stałym oprocentowaniu przedstawiono w podziale na grupy instrumentów utrzymywanych do terminów zapadalności / wymagalności tych instrumentów. Wartości bilansowe instrumentów finansowych o zmiennym oprocentowaniu przedstawiono w podziale na grupy instrumentów według umownych dat przeszacowania oprocentowania.
Podział aktywów, pasywów i pozycji pozabilansowych wg kryterium ryzyka stopy procentowej na dzień 31.12.2020 | do 1 miesiąca | powyżej 1 m-ca do 3 m-cy | powyżej 3 m-cy do 1 roku | powyżej 1 roku do 5 lat | powyżej 5 lat | aktywa/ pasywa nieoprocent. | Razem |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
POZYCJE BILANSOWE | |||||||
Kasa, środki w Banku Centralnym | 2 224 839 | - | - | - | - | 305 313 | 2 530 152 |
Należności od banków i instytucji finansowych | 1 348 942 | - | - | - | - | - | 1 348 942 |
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu i wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy | - | 2 978 | - | 2 957 | - | 113 767 | 119 702 |
Kredyty i pożyczki udzielone klientom | 17 670 000 | 14 871 985 | 883 918 | 651 812 | 33 211 | - | 34 110 926 |
Pozostałe instrumenty finansowe | 4 557 665 | 134 482 | 3 226 929 | 1 079 988 | 572 103 | 35 573 | 9 605 740 |
Pozostałe aktywa | - | - | - | - | - | 2 214 124 | 2 214 124 |
Suma aktywów | 25 801 446 | 15 009 445 | 4 110 847 | 1 734 757 | 605 314 | 2 668 777 | 49 930 586 |
Zobowiązania wobec banków i instytucji finansowych | 190 738 | 232 241 | 1 076 726 | - | - | - | 1 499 705 |
Zobowiązania wobec klientów | 25 231 608 | 10 588 758 | 4 596 076 | 3 089 736 | 251 377 | - | 43 757 555 |
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych | 211 590 | 340 329 | 539 682 | - | - | - | 1 091 601 |
Pozostałe zobowiązania | - | - | - | - | - | 1 577 448 | 1 577 448 |
Suma zobowiązań | 25 633 936 | 11 161 328 | 6 212 484 | 3 089 736 | 251 377 | 1 577 448 | 47 926 309 |
Kapitał własny | - | - | - | - | - | 2 004 277 | 2 004 277 |
Suma zobowiązań i kapitału własnego | 25 633 936 | 11 161 328 | 6 212 484 | 3 089 736 | 251 377 | 3 581 725 | 49 930 586 |
LUKA BILANSOWA | 167 510 | 3 848 117 | (2 101 637) | (1 354 979) | 353 937 | (912 948) | - |
POZYCJE POZABILANSOWE | |||||||
Transakcje stopy procentowej | |||||||
Należności | 3 031 774 | 5 360 490 | - | 102 327 | 20 986 | 1 388 393 | 9 903 970 |
Zobowiązania | 3 255 311 | 5 712 330 | 25 000 | 16 372 | - | 1 381 885 | 10 390 898 |
LUKA POZABILANSOWA | (223 537) | (351 840) | (25 000) | 85 955 | 20 986 | 6 508 | (486 928) |
LUKA RAZEM | (56 027) | 3 496 277 | (2 126 637) | (1 269 024) | 374 923 | (906 440) | (486 928) |
Podział aktywów, pasywów i pozycji pozabilansowych wg kryterium ryzyka stopy procentowej na dzień 31.12.2019 | do 1 miesiąca | powyżej 1 m-ca do 3 m-cy | powyżej 3 m-cy do 1 roku | powyżej 1 roku do 5 lat | powyżej 5 lat | aktywa/ pasywa nieoprocent. | Razem |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
POZYCJE BILANSOWE | |||||||
Kasa, środki w Banku Centralnym | 1 638 638 | - | - | - | - | 199 209 | 1 837 847 |
Należności od banków i instytucji finansowych | 1 608 664 | - | - | - | - | - | 1 608 664 |
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu i wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy | 1 238 | 5 311 | - | - | - | 123 850 | 130 399 |
Kredyty i pożyczki udzielone klientom | 19 375 957 | 15 809 195 | 1 008 739 | 861 718 | 71 280 | - | 37 126 889 |
Pozostałe instrumenty finansowe | 4 167 489 | 146 610 | 3 711 102 | 960 460 | 660 816 | 70 111 | 9 716 588 |
Pozostałe aktywa | - | - | - | - | - | 2 408 052 | 2 408 052 |
Suma aktywów | 26 791 986 | 15 961 116 | 4 719 841 | 1 822 178 | 732 096 | 2 801 222 | 52 828 439 |
Zobowiązania wobec banków i instytucji finansowych | 169 873 | 243 897 | 392 628 | - | - | - | 806 398 |
Zobowiązania wobec klientów | 21 702 284 | 12 443 881 | 8 579 804 | 3 215 911 | 227 493 | - | 46 169 373 |
Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych | 732 247 | 561 960 | 777 648 | - | - | - | 2 071 855 |
Pozostałe zobowiązania | - | - | - | - | - | 1 245 864 | 1 245 864 |
Suma zobowiązań | 22 604 404 | 13 249 738 | 9 750 080 | 3 215 911 | 227 493 | 1 245 864 | 50 293 490 |
Kapitał własny | - | - | - | - | - | 2 534 949 | 2 534 949 |
Suma zobowiązań i kapitału własnego | 22 604 404 | 13 249 738 | 9 750 080 | 3 215 911 | 227 493 | 3 780 813 | 52 828 439 |
LUKA BILANSOWA | 4 187 582 | 2 711 378 | (5 030 239) | (1 393 733) | 504 603 | (979 591) | - |
POZYCJE POZABILANSOWE | |||||||
Transakcje stopy procentowej | |||||||
Należności | 3 545 853 | 5 838 203 | 50 104 | 103 197 | 21 836 | 1 759 163 | 11 318 356 |
Zobowiązania | 3 712 222 | 6 123 543 | 49 022 | 17 900 | - | 1 758 919 | 11 661 606 |
LUKA POZABILANSOWA | (166 369) | (285 340) | 1 082 | 85 297 | 21 836 | 244 | (343 250) |
LUKA RAZEM | 4 021 213 | 2 426 038 | (5 029 157) | (1 308 436) | 526 439 | (979 347) | (343 250) |
Podstawowymi rodzajami ryzyka związanymi z instrumentami pochodnymi są ryzyko rynkowe i ryzyko kredytowe. W momencie początkowego ujęcia pochodne instrumenty finansowe zwykle nie posiadają żadnej bądź posiadają znikomą wartość rynkową. Wynika to z tego, że instrumenty pochodne nie wymagają żadnej inwestycji początkowej netto, bądź wymagają tylko niewielkiej początkowej inwestycji netto w porównaniu z innymi rodzajami umów, które w podobny sposób reagują na zmiany warunków rynkowych.
Instrumenty pochodne uzyskują dodatnią lub ujemną wartość wraz ze zmianami określonej stopy procentowej, ceny papieru wartościowego, ceny towaru, kursu wymiany waluty obcej, indeksu ceny, klasyfikacji kredytowej lub indeksu kredytowego, czy też innego parametru rynkowego. W wyniku tych zmian posiadane instrumenty pochodne stają się bardziej lub mniej korzystne od instrumentów o takim samym rezydualnym okresie zapadalności dostępnych w danym momencie na rynku.
Ryzyko kredytowe związane z kontraktami pochodnymi stanowi potencjalny koszt zawarcia nowego kontraktu na warunkach pierwotnych w przypadku, gdy druga strona uczestnicząca w pierwotnym kontrakcie nie spełni swojego obowiązku. Aby ocenić wielkość potencjalnego kosztu zastąpienia Bank wykorzystuje takie same metody, jak do oceny ponoszonego ryzyka rynkowego. Aby kontrolować poziom podejmowanego ryzyka kredytowego, Bank dokonuje oceny pozostałych uczestników kontraktów wykorzystując takie same metody, jak przy decyzjach kredytowych.
Spółki Grupy zawierają transakcje dotyczące instrumentów pochodnych z bankami krajowymi i zagranicznymi. Transakcje zawierane są w ramach limitów kredytowych przyznanych poszczególnym instytucjom. Bank ustala, na podstawie przyjętej procedury oceny sytuacji finansowej banków, limity maksymalnego zaangażowania dla banków. W ramach tych limitów ustalone są granice procentowe zaangażowania dla poszczególnych rodzajów transakcji.
W Grupie rachunkowość zabezpieczeń stosuje tylko Getin Noble Bank S.A.
W ramach rachunkowości zabezpieczeń zmienności przepływów pieniężnych dla portfela kredytów hipotecznych w CHF oraz portfela depozytów terminowych w PLN, Bank ustanowił dwa osobne powiązania zabezpieczające. Rzeczywiste transakcje CIRS float-to-float CHF/PLN zostały podzielone na dwie sztuczne transakcje:
- sztuczną transakcję CIRS float-to-fixed CHF/PLN zabezpieczającą ryzyko walutowe oraz ryzyko stopy procentowej portfela kredytów hipotecznych indeksowanych do CHF – powiązanie zabezpieczające typu A
- sztuczną transakcję IRS fixed-to-float PLN zabezpieczającą ryzyko stopy procentowej portfela depozytów terminowych w PLN – powiązanie zabezpieczające typu B.
W momencie ustanowienia powiązania zabezpieczającego oraz w trakcie trwania powiązania zabezpieczającego, wartość godziwa transakcji sztucznych równa jest wartości godziwej transakcji rzeczywistych.
W celu odzwierciedlenia przepływów na transakcjach zabezpieczanych tworzone są hipotetyczne transakcje zabezpieczane. W ramach powiązania zabezpieczającego typu A – tworzone są transakcje float-to-fixed CHF/PLN, nominał w CHF odpowiada nominałowi rzeczywistej transakcji zabezpieczającej w CHF, natomiast nominał PLN zależny jest od kursu walutowego z dnia ustanowienia powiązania zabezpieczającego. Noga zmienna hipotetycznej transakcji odzwierciedla przepływy pieniężne z portfela kredytów hipotecznych indeksowanych do CHF.
W ramach powiązania zabezpieczającego typu B zabezpieczającego ryzyko stopy procentowej portfela depozytów terminowych w PLN, stworzona została hipotetyczna transakcja IRS fixed-to-float PLN o nominale ustalonym w walucie PLN i równym nominałowi nogi PLN rzeczywistej transakcji CIRS float-to-float CHF/PLN z dnia ustanowienia powiązania zabezpieczającego.
W trakcie okresu zabezpieczenia Bank dokonuje pomiarów efektywności powiązania zabezpieczającego. Zmiana wartości godziwej instrumentów zabezpieczających wykazywana jest w kapitale z aktualizacji wyceny w wielkości w jakiej zabezpieczenie jest efektywne. Nieefektywna część zabezpieczenia ujmowana jest w rachunku zysków i strat w pozycji „Wynik na instrumentach finansowych wycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy oraz wynik z pozycji wymiany”. Część efektywna zgromadzona w kapitale z aktualizacji wyceny podlega stopniowej reklasyfikacji (amortyzacji) według opracowanego przez Bank harmonogramu do rachunku zysków i strat w okresie do wygaśnięcia pierwotnego portfela (amortyzacja liniowa, względem czasu).
Bank zaprzestaje stosowania zasad rachunkowości zabezpieczeń, jeżeli instrument zabezpieczający wygasa, zostaje sprzedany, rozwiązany lub wykonany, jeżeli zabezpieczenie przestaje spełniać kryteria rachunkowości zabezpieczeń lub gdy Bank unieważni powiązanie zabezpieczające.
Główne zidentyfikowane przez Bank źródła nieefektywności dotyczące relacji zabezpieczających przepływy pieniężne:
- różnice w nominale nogi PLN sztucznych i hipotetycznych transakcji CIRS, wynikające z upływu czasu i zmian kursowych pomiędzy zawarciem transakcji zabezpieczającej, a włączeniem jej do powiązania zabezpieczającego;
- różnice w oprocentowaniu instrumentów zabezpieczanych i zabezpieczających;
- różnice w terminach przeszacowań instrumentów zabezpieczających, tj. walutowych swapów na stopę procentową (CIRS) oraz pozycji zabezpieczanych.
Wartość efektywnej zmiany wartości godziwej instrumentów zabezpieczających zaprezentowana w kapitale z aktualizacji wyceny na dzień 31 grudnia 2020 roku wynosi -3 958 tys. zł. Przepływy pieniężne z tytułu pozycji zabezpieczanej będą realizowane w okresie od 1 stycznia 2021 roku do 8 sierpnia 2022 roku tj. do daty zapadalności najdłuższej transakcji CIRS.
Poniżej przedstawiono zapadalność transakcji zabezpieczających CIRS (w wartości nominalnej):
31.12.2020 | Należności | Zobowiązania |
tys. zł | tys. zł | |
Zapadalność transakcji zabezpieczających CIRS: | ||
do 1 miesiąca | 194 850 | 213 205 |
od 1 miesiąca do 3 miesięcy | 1 056 215 | 1 172 628 |
od 3 miesięcy do 1 roku | 5 430 135 | 5 671 253 |
od 1 roku do 5 lat | 662 150 | 746 217 |
Razem transakcje zabezpieczające CIRS | 7 343 350 | 7 803 303 |
31.12.2019 | Należności | Zobowiązania |
tys. zł | tys. zł | |
Zapadalność transakcji zabezpieczających CIRS: | ||
do 1 miesiąca | - | - |
od 1 miesiąca do 3 miesięcy | - | - |
od 3 miesięcy do 1 roku | 4 433 971 | 4 803 593 |
od 1 roku do 5 lat | 4 080 595 | 4 078 152 |
Razem transakcje zabezpieczające CIRS | 8 514 566 | 8 881 745 |
Poniższa tabela prezentuje wartość godziwą instrumentów zabezpieczających w rachunkowości zabezpieczeń przepływów pieniężnych według stanu na dzień 31 grudnia 2020 roku i 31 grudnia 2019 roku. Jako wartość godziwą instrumentu zabezpieczającego podano wartość wyceny bilansowej.
31.12.2020 | 31.12.2019 | |
tys. zł | tys. zł | |
CIRS – wycena dodatnia | 6 562 | 61 399 |
CIRS – wycena ujemna | (455 938) | (404 987) |
Poniżej przedstawiono zmianę wartości godziwej zabezpieczeń przepływów pieniężnych odnoszoną na kapitał własny:
01.01.2020-31.12.2020 | 01.01.2019-31.12.2019 | |
tys. zł | tys. zł | |
Skumulowane całkowite dochody na początek okresu (brutto) | (18 703) | (55 273) |
Straty na instrumencie zabezpieczającym | (663 113) | (14 960) |
Kwota przeniesiona w okresie z całkowitych dochodów do rachunku zysków i strat, w tym: | 676 929 | 51 530 |
przychody odsetkowe | (131 100) | (209 641) |
Zyski z tytułu różnic kursowych | 808 029 | 261 171 |
Skumulowane całkowite dochody na koniec okresu (brutto) | (4 887) | (18 703) |
Efekt podatkowy | 929 | 3 554 |
Skumulowane całkowite dochody na koniec okresu (netto) | (3 958) | (15 149) |
Nieefektywna część zabezpieczenia i amortyzacja przepływów pieniężnych rozpoznana w rachunku zysków i strat | (4 906) | (28 844) |
Wpływ w okresie na całkowite dochody (brutto) | 13 816 | 36 570 |
Podatek odroczony z tytułu zabezpieczenia przepływów pieniężnych | (2 625) | (6 948) |
Wpływ w okresie na całkowite dochody (netto) | 11 191 | 29 622 |
Wpływ pomiarów efektywności powiązania zabezpieczającego na rachunek zysków i strat oraz na inne całkowite dochody przedstawiono poniżej:
Kwoty brutto | 01.01.2020-31.12.2020 Powiązanie typu A | 01.01.2020-31.12.2020 Powiązanie typu B | 01.01.2019-31.12.2019 Powiązanie typu A | 01.01.2019-31.12.2019 Powiązanie typu B |
tys. zł | tys. zł | tys. zł | tys. zł | |
Skumulowane całkowite dochody na początek okresu (otwarte powiązania zabezpieczające) | 19 881 | (26 187) | 36 494 | (50 979) |
Skumulowane całkowite dochody na początek okresu (amortyzacja do rozliczenia z rozwiązanych powiązań) | 28 279 | (40 675) | 49 546 | (90 333) |
Skumulowane całkowite dochody na koniec okresu (otwarte powiązania zabezpieczające) | 21 362 | (26 981) | 19 881 | (26 187) |
Skumulowane całkowite dochody na koniec okresu (amortyzacja do rozliczenia z rozwiązanych powiązań) | 20 179 | (19 446) | 28 279 | (40 675) |
Wpływ w okresie na całkowite dochody | (6 619) | 20 435 | (37 880) | 74 450 |
Nieefektywna część zabezpieczenia przepływów pieniężnych rozpoznana w rachunku zysków i strat | (249) | 1 882 | (8 945) | (508) |
Amortyzacja rozwiązanych powiązań zabezpieczających rozpoznana w rachunku zysków i strat | 79 926 | (86 465) | 41 415 | (60 806) |
Wpływ w okresie na rachunek zysków i strat | 79 677 | (84 583) | 32 470 | (61 314) |
Getin Noble Bank S.A. stosuje rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej. Bank stosuje zabezpieczenia portfelowe wartości godziwej depozytów złotowych opartych na stałej stopie procentowej przed ryzykiem zmiany wartości godziwej z tytułu ryzyka zmiany referencyjnej stopy procentowej WIBOR. Instrumentem zabezpieczającym jest część lub całość przepływów pieniężnych z tytułu zawartych przez Bank transakcji IRS. Bank wyznacza powiązania zabezpieczające na podstawie analizy wrażliwości wartości godziwej zabezpieczanego portfela depozytów oraz portfela instrumentów zabezpieczających na ryzyko zmiany referencyjnej stopy procentowej WIBOR. Analiza ta oparta jest o miary „BPV” oraz „duration”. Efektywność powiązania zabezpieczającego jest mierzona z częstotliwością miesięczną.
Główne zidentyfikowane przez Bank źródła nieefektywności dotyczące relacji zabezpieczających wartość godziwą:
- wpływ ryzyka kredytowego kontrahenta oraz własnego ryzyka kredytowego Banku na wartość godziwą instrumentów zabezpieczających, tj. swapów na stopę procentową (IRS), które nie jest odzwierciedlone w wartości godziwej pozycji zabezpieczanej;
- różnice w oprocentowaniu instrumentów zabezpieczanych i zabezpieczających;
- różnice w terminach zapadalności instrumentów zabezpieczanych i zabezpieczających.
Wartość godziwa transakcji IRS wyznaczonych na instrumenty zabezpieczające w ramach zabezpieczeń wartości godziwej depozytów złotowych o stałym oprocentowaniu przed ryzykiem stopy procentowej na dzień 31 grudnia 2020 roku i 31 grudnia 2019 roku została zaprezentowana w poniższej tabeli:
31.12.2020 | 31.12.2019 | |
tys. zł | tys. zł | |
Wartość godziwa transakcji IRS stanowiących instrumenty zabezpieczające w ramach zabezpieczeń wartości godziwej depozytów od klientów indywidualnych przed ryzykiem stopy procentowej | 8 933 | 8 132 |
W trakcie okresu sprawozdawczego Bank rozpoznał następujące kwoty z tytułu zmiany wartości godziwej instrumentu zabezpieczającego oraz pozycji zabezpieczanej:
01.01.2020 - 31.12.2020 | 01.01.2019 - 31.12.2019 | |||
Na instrumencie zabezpieczającym tys. zł | Na pozycji zabezpieczanej -związane z zabezpieczanym ryzykiem tys. zł | Na instrumencie zabezpieczającym tys. zł | Na pozycji zabezpieczanej -związane z zabezpieczanym ryzykiem tys. zł | |
Zyski | 801 | - | - | - |
Straty | - | 2 848 | 1 123 | 936 |
Razem | 801 | 2 848 | 1 123 | 936 |
Od 1 stycznia do 31 grudnia 2020 roku Grupa rozpoznała amortyzację zmiany wartości godziwej pozycji zabezpieczanej w kwocie 2 178 tys. zł (1 569 tys. zł od 1 stycznia do 31 grudnia 2019 roku).
Profil rozkładu w czasie kwot nominalnych oraz odpowiadających im średnich stawek procentowych instrumentów zabezpieczających (wartość nominalna instrumentów zabezpieczających według terminów zapadalności) został przedstawiony poniżej:
Swapy na stopę procentową (IRS PLN) fixed-to-float | do 1 miesiąca | od 1 miesiąca do 3 miesięcy | od 3 miesięcy do 1 roku | od 1 roku do 5 lat | ||||
nominał (tys. zł) | średnie % (stałe/ zmienne) | nominał (tys. zł) | średnie % (stałe/ zmienne) | nominał (tys. zł) | średnie % (stałe/ zmienne) | nominał (tys. zł) | średnie % (stałe/ zmienne) | |
Stan na 31.12.2020 | - | - | - | - | - | - | 95 000 | 4,1% / 0,3% |
Stan na 31.12.2019 | - | - | - | - | - | - | 95 000 | 4,1% / 1,8% |
Nadrzędnym celem strategii zarządzania kapitałem w Banku jest dążenie do posiadania przez Bank odpowiedniego poziomu kapitału zabezpieczającego podejmowane ryzyko.
Miernikiem adekwatności kapitałowej jest współczynnik wypłacalności, który wyraża stosunek funduszy własnych (po obligatoryjnych pomniejszeniach) do sumy aktywów i pozycji pozabilansowych ważonych ryzykiem. Współczynnik wypłacalności przypisuje aktywom i pozycjom pozabilansowym wagi procentowe według m.in. stopnia ryzyka kredytowego, ryzyka rynkowego, walutowego czy stopy procentowej.
Zarządzanie kapitałem zgodnie z wymogami regulacyjnymi odbywa się również na poziomie jednostki zależnej Noble Securities S.A.
Noble Securities S.A., jako dom maklerski jest obowiązany do utrzymywania wymogów kapitałowych zgodnych z ustawą z dnia 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi i Rozporządzeniem CRR w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych. Spółka na bieżąco kontroluje płynność finansową i wskaźniki adekwatności kapitałowej. Wszelkie istotne informacje finansowe, w tym informacje dotyczące płynności finansowej i adekwatności kapitałowej przekazywane są Radzie Nadzorczej Noble Securities S.A. Informacje o kształtowaniu się poziomu funduszy własnych przekazywane są do Komisji Nadzoru Finansowego. Na dzień 31 grudnia 2020 roku spółka posiadała fundusze własne i kapitał podstawowy Tier 1 w wysokości 66 667 tys. zł. Ustawowy minimalny kapitał założycielski dla Noble Securities S.A. wynosi 3 305 tys. zł. Ponadto na dzień 31 grudnia 2020 roku spółka wyznaczyła łączną kwotę ekspozycji na ryzyko w wysokości 280 015 tys. zł oraz wyliczała kapitał wewnętrzny (wymóg z tzw. II Filaru) w wysokości 36 956 tys. zł. Na dzień 31 grudnia 2020 roku spółka nie posiadała kapitału dodatkowego Tier 1 ani kapitału Tier 2. Poziom funduszy własnych Noble Securities S.A. na dzień 31 grudnia 2020 roku był wyższy od kapitału wewnętrznego, współczynnik kapitału podstawowego Tier 1 był wyższy niż 4,5%, współczynnik kapitału Tier 1 był wyższy niż 6%, łączny współczynnik kapitałowy był wyższy niż 8%, co oznacza, że spółka przestrzegała wymogów w zakresie adekwatności kapitałowej.
Na dzień 31 grudnia 2020 roku i 31 grudnia 2019 roku współczynnik kapitałowy został wyliczony zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 roku w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych (CRR).
Współczynnik kapitałowy | 31.12.2020 tys. zł | 31.12.2019 tys. zł |
KAPITAŁ TIER I | 2 665 059 | 3 216 844 |
Instrumenty kapitałowe kwalifikujące się do Tier I | 2 851 630 | 2 851 630 |
Zyski/ (straty) zatrzymane | (468 701) | (176 924) |
Skumulowane inne całkowite dochody/ (straty) | 70 071 | (112 191) |
Pozostałe kapitały rezerwowe | 190 975 | 660 684 |
Wartości niematerialne | (203 758) | (288 805) |
Bieżąca strata (-) | (564 667) | (596 750) |
Amortyzacja wpływu MSSF 9 w okresie przejściowym | 908 023 | 944 195 |
Dodatkowe korekty wartości z tytułu ostrożnej wyceny (AVA) | (9 772) | (10 585) |
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego wynikające z różnic przejściowych (kwota przekraczająca próg 10% Tier 1) | (108 742) | (54 410) |
KAPITAŁ TIER II | 428 236 | 684 792 |
Pożyczki podporządkowane kwalifikujące się do Tier II | 428 236 | 684 792 |
RAZEM FUNDUSZE WŁASNE | 3 093 295 | 3 901 636 |
Wymogi w zakresie funduszy własnych | ||
Ryzyko kredytowe | 2 708 024 | 2 939 115 |
Ryzyko operacyjne | 160 918 | 179 770 |
Ryzyko pozycji | 2 452 | 1 117 |
CVA | 5 766 | 6 935 |
Ryzyko cen towarów | 2 866 | 1 826 |
CAŁKOWITY WYMÓG KAPITAŁOWY | 2 880 026 | 3 128 763 |
WSPÓŁCZYNNIKI KAPITAŁOWE | ||
Współczynnik kapitału podstawowego Tier I | 7,4% | 8,2% |
Współczynnik kapitału Tier I | 7,4% | 8,2% |
Łączny współczynnik kapitałowy | 8,6% | 10,0% |
Od 1 stycznia 2020 roku zwiększeniu z 15% do 30% uległ poziom amortyzacji skutków wdrożenia w 2018 roku MSSF 9.Bank skorzystał z opcji umożliwiającej to rozwiązanie określonej w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2395 zmieniającym rozporządzenie (UE) 575/2013 w odniesieniu do możliwych zastosowań rozwiązań przejściowych dotyczących złagodzenia wpływu wprowadzenia MSSF 9 na fundusze własne oraz dotyczących traktowania jako duże ekspozycje niektórych ekspozycji wobec podmiotów sektora publicznego denominowanych w walucie krajowej dowolnego państwa członkowskiego.
Na dzień 31 grudnia 2020 roku Bank skorzystał też z opcji opisanych poniżej przy obliczaniu współczynników kapitałowych.
Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/873 z dnia 24 czerwca 2020 r. zmieniającym rozporządzenia (UE) nr 575/2013 i (UE) 2019/876 w odniesieniu do niektórych dostosowań w odpowiedzi na pandemię COVID-19 („Rozporządzenie 2020/873”) wprowadzono zmiany, które mogą być zastosowane w obliczeniu współczynników kapitałowych, w tym aby złagodzić potencjalny wpływ, jaki nagły wzrost odpisów z tytułu oczekiwanych strat kredytowych mógłby mieć na zdolność instytucji do udzielania kredytów w okresie, kiedy jest to najbardziej potrzebne. Umożliwiono bankom doliczanie w pełni do swojego kapitału podstawowego Tier I wszelkiego zwiększenia nowych odpisów z tytułu oczekiwanych strat kredytowych, które ujmują one w latach 2020 i 2021 w odniesieniu do swoich aktywów finansowych niedotkniętych utratą wartości ze względu na ryzyko kredytowe. W trzech kolejnych latach zwiększone odpisy będą amortyzowane zgodnie z wyznaczoną w Banku ścieżką.
Ponadto zgodnie ze wskazanymi w art. 473a ust. 7 Rozporządzenia CRR opcjami dokonano ponownego przeliczenia wartości ekspozycji określonej zgodnie z art. 111 ust. 1 lit. b) Rozporządzenia CRR, mnożąc korekty z tytułu szczególnego ryzyka kredytowego, o które pomniejsza się wartość ekspozycji, przez zdefiniowany w przywołanym przepisie współczynnik korygujący.
W/w Rozporządzeniem wprowadzono również zmiany do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/876 z dnia 20 maja 2019 roku zmieniającego Rozporządzenie (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do wskaźnika dźwigni, wskaźnika stabilnego finansowania netto, wymogów w zakresie funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowalnych, ryzyka kredytowego kontrahenta, ryzyka rynkowego, ekspozycji wobec kontrahentów centralnych, ekspozycji wobec przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, dużych ekspozycji, wymogów dotyczących sprawozdawczości i ujawniania informacji, a także rozporządzenie (UE) nr 648/2012. Przedmiotowe zmiany objęły między innymi wcześniejsze wprowadzenie przepisów dotyczących wyłączenia z odliczeń funduszy własnych ostrożnie wycenianych aktywów będących oprogramowaniem, na których wartość nie wpływa w sposób istotny restrukturyzacja lub uporządkowana likwidacja instytucji, ani jej niewypłacalność lub likwidacja. Bank skorzystał z tej opcji przy obliczaniu kapitału Tier 1 po wejściu w życie w dniu 23 grudnia 2020 r. Rozporządzenia Delegowanego Komisji (UE) 2020/2176 z dnia 12 listopada 2020 roku zmieniające rozporządzenie delegowane (UE) nr 241/2014 w odniesieniu do odliczenia aktywów będących oprogramowaniem od pozycji kapitału podstawowego Tier I .
Poza powyższym Rozporządzeniem 2020/873 umożliwiono też wcześniejsze (od 27 czerwca 2020 roku), szersze zastosowanie współczynnika wsparcia dla ekspozycji ważonych ryzykiem, których nie dotyczy niewykonanie zobowiązania wobec MŚP (art. 501 Rozporządzenia CRR). Natomiast poprzez dodanie do Rozporządzenia CRR art. 500a wprowadzono możliwość stosowania przez banki preferencji dla ekspozycji wobec rządów i banków centralnych państw członkowskich UE denominowanych i finansowanych w walucie krajowej innego państwa członkowskiego, w okresie przejściowym przypadającym na lata 2020-2024 (poprzedni podobny mechanizm dotyczył lat 2017-2019).
Na dzień 31 grudnia 2020 roku Bank skorzystał z opisanych powyżej opcji.
Poczynając od 1 stycznia 2018 roku Bank nie spełnia minimalnego wymaganego poziomu połączonego bufora kapitałowego. Przyczyny oraz działania podejmowane celem powrotu do wymaganego poziomu zostały opisane w punkcie II 5.2.
Na dzień 31 grudnia 2020 roku obowiązujące Getin Noble Bank S.A. wskaźniki kapitałowe wynosiły dla Grupy:
- wskaźnik adekwatności kapitałowej dla Tier 1: 9,51%,
- łączny wskaźnik adekwatności kapitałowej (TCR): 11,85%.
Wymagana wysokość współczynników kapitałowych uwzględnia:
- dodatkowe wymogi kapitałowe w zakresie funduszy własnych Grupy na pokrycie ryzyka związanego z portfelem walutowych kredytów hipotecznych dla gospodarstw domowych; na podstawie indywidualnego zalecenia KNF dla Getin Noble Banku S.A. z grudnia br., Grupa zobowiązana jest utrzymywać dodatkowy wymóg kapitałowy na poziomie 1,35 p.p. ponad wartość łącznego współczynnika kapitałowego oraz 1,01 p.p. ponad wartość współczynnika kapitału Tier 1;
- bufor zabezpieczający na poziomie 2,5 p.p. w zakresie współczynnika kapitałowego opartego o kapitał Tier 1 (CET 1) oraz łącznego współczynnika kapitałowego (TCR) – wynikający z przepisów Ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 roku o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym – od 1 stycznia 2019 roku bufor zabezpieczający zwiększył się o 0,625 p.p..
Od dnia 19 marca 2020 roku przestał obowiązywać banki bufor ryzyka systemowego na poziomie 3% – Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 1 września 2017 roku uchylono Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 18 marca 2020 roku.
Bank zapewnia zgodność poprzez funkcję kontroli oraz zarządzanie ryzykiem braku zgodności.
Ryzyko braku zgodności to zagrożenie poniesienia skutków nieprzestrzegania w działalności Banku przepisów prawa (w tym ustaw, rozporządzeń, uchwał) wraz z regulacjami ostrożnościowymi, regulacji wewnętrznych bądź przyjętych wewnętrznie standardów rynkowych, zasad lub kodeksów postępowania.
Proces zarządzania ryzykiem braku zgodności obejmuje: identyfikację ryzyka, ocenę ryzyka, kontrolę ryzyka, monitorowanie wielkości i profilu ryzyka po zastosowaniu mechanizmów kontroli ryzyka braku zgodności oraz raportowanie o ryzyku.
W procesie identyfikacji ryzyka braku zgodności Bank przeprowadza bieżące analizy obowiązujących przepisów prawa, regulacji ostrożnościowych, przepisów wewnętrznych oraz przyjętych przez Bank standardów postępowania oraz gromadzi informacje o występujących przypadkach braku zgodności i przyczynach ich wystąpienia. Dokonując oceny ryzyka Bank określa charakter i potencjalną skalę strat finansowych lub sankcji prawnych. Monitorowanie ryzyka braku zgodności polega na systematycznym obserwowaniu i śledzeniu zmian poziomu ryzyka braku zgodności, a także skuteczności stosowanych metod ograniczania tego ryzyka. Proces kontroli i ograniczania ryzyka braku zgodności w Banku obejmuje: działania zapobiegające występowaniu braku zgodności i naruszeń, eliminowanie zidentyfikowanych przypadków braku zgodności oraz minimalizację skutków ich wystąpienia i obejmuje aspekty: prewencyjny (tj. ograniczanie ryzyka poprzez wprowadzenie rozwiązań i elementów zapewniających zgodność) oraz łagodzący (tj. zarządzanie ryzykiem po identyfikacji przypadku wystąpienia braku zgodności w celu złagodzenia negatywnych skutków wystąpienia ryzyka). Raportowanie w szczególności obejmuje wyniki identyfikacji, w tym zidentyfikowane nieprawidłowości, oceny ryzyka braku zgodności, w tym informacje nt. przypadków braku zgodności oraz wyniki monitorowania i kontroli, w tym i najważniejsze zmiany otoczenia regulacyjnego, wyniki monitoringu testowania kluczowych mechanizmów kontrolnych zapewniających zgodność. Odbiorcami raportów są w szczególności Komitet Ryzyka Operacyjnego, Jakości i Procesów, Prezes Zarządu, Zarząd Banku, Komitet Audytu i Rada Nadzorcza Banku.
W procesie zarządzania ryzykiem braku zgodności Bank uwzględnia ryzyko wynikające z działalności prowadzonej przez podmioty wchodzące w skład Grupy Kapitałowej Getin Noble Bank S.A.
Podpisy Członków Zarządu Getin Noble Banku S.A.: | ||
Artur Klimczak | Prezes Zarządu | Opatrzono kwalifikowanym podpisem elektronicznym |
Karol Karolkiewicz | Członek Zarządu | Opatrzono kwalifikowanym podpisem elektronicznym |
Maciej Kleczkiewicz | Członek Zarządu | Opatrzono kwalifikowanym podpisem elektronicznym |
Mateusz Solak | Członek Zarządu | Opatrzono kwalifikowanym podpisem elektronicznym |
Maja Stankowska | Członek Zarządu | Opatrzono kwalifikowanym podpisem elektronicznym |
Wojciech Tomasik | Członek Zarządu | Opatrzono kwalifikowanym podpisem elektronicznym |
Podpis osoby, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych: | ||
Michał Sasim | Dyrektor Departamentu Rachunkowości | Opatrzono kwalifikowanym podpisem elektronicznym |
Warszawa, 17 marca 2021 roku